Posiedzenia Senatu

9 marca 2022 r. zakończył się pierwszy dzień 38. posiedzenia Senatu. Tego dnia Izba jednogłośnie podjęła 3 uchwały: w sprawie europejskich aspiracji Ukrainy,  w 200. rocznicę śmierci Józefa Wybickiego oraz w sprawie uczczenia setnej rocznicy urodzin Józefa Szajny. Senatorowie rozpatrzyli 9 ustaw i przeprowadzili drugie czytanie projektu uchwały wyrażającej sprzeciw wobec wyprzedaży firmy Lotos.

Uchwała w sprawie europejskich aspiracji Ukrainy (inicjatywa grupy senatorów) wzywa wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej do solidarnego wsparcia przyspieszonego procesu integracji Ukrainy ze Wspólnotą. Senatorowie wyrażają głęboki podziw dla heroicznej postawy „braci i sióstr Ukraińców” w obliczu rosyjskiej agresji. Przypominają, że po raz drugi w ciągu zaledwie 10 lat naród Ukrainy przelewa krew za swoją wolność, niezawisłość i europejski wybór. „Ukraińskie społeczeństwo udowodniło ponad wszelką wątpliwość, że jest gotowe być częścią zjednoczonej Europy, a za przywiązanie do europejskich wartości gotowe jest płacić krwią” – podkreślają. W uchwale Senat RP wzywa wszystkie państwa członkowskie UE do solidarnego wsparcia przyspieszonego procesu integracji Ukrainy z Unią. W ocenie Izby pełne członkostwo Ukrainy we Wspólnocie jest moralnym obowiązkiem obecnego pokolenia Europejczyków. Senatorowie podkreślają, że wartości, które zapewniły Europie Zachodniej 77 lat pokoju i dobrobytu, są dziś zagrożone. „Ukraiński żołnierz, broniąc granic swojego kraju, broni całej Europy” – czytamy w uchwale. „Senat RP wyraża swój najgłębszy sprzeciw wobec bestialskich metod stosowanych w tej wojnie, którą prowadzi Federacja Rosyjska przeciwko ukraińskiemu państwu i narodowi. Barbarzyńskie metody jej prowadzenia – zabijanie cywilnych mieszkańców, w tym dzieci, niszczenie szkół, szpitali, świątyń i dóbr kultury – okrywają hańbą rosyjskie państwo i jego siły zbrojne” – podkreślają senatorowie.

Uchwałą w 200. rocznicę śmierci Józefa Wybickiego (inicjatywa grupy senatorów) senatorowie przypominają, że w lipcu 1797 r. w Reggio Emilia we Włoszech Józef Wybicki napisał „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech” – utwór, który przyniósł mu nieśmiertelną sławę, stając się z czasem polskim hymnem narodowym. Uchwała przywołuje także jego udział w konfederacji barskiej i insurekcji kościuszkowskiej, działalność w okresie Księstwa Warszawskiego i w Królestwie Polskim, gdzie pełnił funkcję prezesa Sądu Najwyższego, a jako członek tzw. Deputacji Prawodawczej, zajmował się opracowaniem nowego prawa karnego i cywilnego. Jak czytamy w uchwale, Józef Wybicki był dzieckiem swoich czasów – epoki oświecenia, przełomowego okresu w dziejach ludzkości, przepełnionym myślą i filozofią oświeceniową. Senatorowie zwracają uwagę, że w swojej twórczości gorliwie krytykował fałszywe pojęcie wolności szlacheckiej w Rzeczypospolitej, podejmował również tematy związane z wyzwoleniem chłopów, a także z nadaniem większych praw stanowi mieszczańskiemu. Przypominają, że był również twórcą poezji, dramaturgiem i autorem pamiętników. „Mając na uwadze doniosłe zasługi Józefa Wybickiego dla Rzeczypospolitej, Jego patriotyzm oraz troskę o dobro Ojczyzny, Senat Rzeczypospolitej Polskiej podejmuje uchwałę w 200. rocznicę Jego śmierci” –  napisano w uchwale. 

Uchwała w sprawie uczczenia setnej rocznicy urodzin Józefa Szajny (inicjatywa Komisji Kultury i Środków Przekazu) przypomina niezwykłą twórczość i czci pamięć tego wybitnego artysty – malarza, scenografa, reżysera, twórcy nowatorskich przedstawień teatralnych, głównego reprezentanta nurtu zwanego teatrem narracji plastycznej. Jak czytamy w uchwale, Józef Szajna – były więzień obozów koncentracyjnych Auschwitz i Buchenwald – na którego twórczość silny wpływ wywarły przeżycia obozowe, krytycznie oceniał współczesną cywilizację. Na sztukę nałożył obowiązek sprostania doświadczeniom XX w. Dzieła artysty świadczą o poczuciu nietrwałości życia i wartości, odsłaniają procesy rozpadu cywilizacji. Jego twórczość została doceniona w Polsce i na świecie, o czym świadczą liczne nagrody i wyróżnienia.

Izba przeprowadziła drugie czytanie projektu uchwały wyrażającej sprzeciw wobec wyprzedaży firmy Lotos (inicjatywa grupy senatorów), w którym senatorowie apelują do rządu, aby niezwłocznie wstrzymał, a następnie wycofał się z rozczłonkowania i sprzedaży Lotosu, gdyż doprowadzi to do nieodwracalnych, godzących w interes państwa, skutków. W ocenie senatorów podmioty, które mają być w to zaangażowane, a mianowicie: węgierska firma Magyar Olay (MOL), gigant naftowy Saudi Aramco oraz firma Unimot, w nowej sytuacji geopolitycznej nie zabezpieczą strategicznych interesów Polski. Transakcja ta nie ma uzasadnienia także z punktu widzenia interesu Skarbu Państwa.

Pierwszego dnia posiedzenia Senat rozpatrzył następujące ustawy.

Ustawa o zmianie ustawy o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz ustawy o Agencji Mienia Wojskowego (projekt rządowy) wprowadza zmiany umożliwiające usprawnienie procedur dotyczących obrotu takimi towarami, technologiami i usługami w wypadku wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa i obronności państwa, realizacji interesów narodowych RP w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego, wypełnienia jej zobowiązań międzynarodowych, a także udzielania pomocy i wsparcia podmiotom prawa międzynarodowego publicznego. Nowela upraszcza formalności przy przekazywaniu uzbrojenia, gdy końcowym użytkownikiem tego uzbrojenia ma być inne państwo. Według obowiązujących obecnie przepisów przy wykonywaniu dostaw towarów, technologii i usług o znaczeniu strategicznym istnieje obowiązek uzyskania od ministra gospodarki zezwolenia na ich wywóz. Do wniosku o udzielenie zezwolenia należy dołączyć certyfikat importowy (CI) lub oświadczenie końcowego użytkownika (OKU). Zaproponowana zmiana przewiduje wyjątki umożliwiające niedołączanie CI i OKU do wniosku o udzielenie zezwolenia na obrót towarami o znaczeniu strategicznym. Dotyczy to nieodpłatnego przekazywania takich produktów i uzbrojenia siłom zbrojnym państw obcych na podstawie przepisu ustawy o Agencji Mienia Wojskowego.

Ustawa o zmianie ustawy o wsparciu przygotowania III Igrzysk Europejskich w 2023 roku (pilny projekt rządowy) umożliwia ministrom: infrastruktury oraz sportu i turystyki udzielanie dotacji celowych na przygotowanie i realizację przedsięwzięć związanych z Igrzyskami Europejskimi, które mają się odbyć w 2023 r. w Krakowie. Maksymalny limit wydatków z budżetu państwa, będącego skutkiem finansowym ustawy, może zostać zwiększony ze 160 mln zł do 960 mln zł; w 2022 r. maksymalnie to 536,6 mln zł, a w 2023 r. – 423,4 mln zł.

Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) ma wzmocnić nadzór w spółkach kapitałowych i wprowadzić do polskiego ustawodawstwa prawo holdingowe. Nowela uszczegóławia prawo do żądania sporządzenia lub przekazania informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień. Porządkuje też kwestię kadencji i mandatu członków organów menedżerskich, wprowadza przepis o obowiązku lojalności i zachowania tajemnicy nawet po wygaśnięciu kadencji członka rady nadzorczej i zasady osądu biznesowego. Ma to pozwolić definitywnie wyłączyć odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną spółce wskutek decyzji, które okażą się błędne, jeśli były podejmowane w granicach ryzyka biznesowego zgodnie z posiadanymi informacjami, adekwatnymi do okoliczności. Nowela zmienia także przepisy dotyczące rozwiązań Polskiego Ładu, m.in. modyfikuje zasady obliczania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców. Przy ustalaniu dochodu przedsiębiorców dla celów składki zdrowotnej zostaną uwzględnione tzw. różnice remanentowe, a dochód, stanowiący podstawę obliczenia składki, nie będzie powiększany o odpisy amortyzacyjne, zaliczone do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2022 r.

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (projekt poselski) ma zapewnić możliwości uprawy i zbioru ziela lub żywicy konopi innych niż włókniste na surowiec farmaceutyczny, przeznaczony do sporządzania leków recepturowych. Takie uprawy będą prowadzone, po uzyskaniu zezwolenia Głównego Inspektora Farmaceutycznego (GIF), przez instytut badawczy nadzorowany przez ministra rolnictwa. Przed wydaniem zezwolenia GIF będzie musiał zasięgnąć opinii policji, m.in. w sprawie sposobu zabezpieczenia miejsca uprawy przed dostępem osób nieuprawnionych, oznakowania miejsca uprawy i prowadzenia ewidencji roślin zebranych i zniszczonych. Opłata za złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na uprawę ma wynosić 1500 zł, a za złożenie wniosku o zmianę zezwolenia – 350 zł. Zezwolenie na uprawę konopi innych niż włókniste i zbiór ziela lub żywicy konopi innych niż włókniste na surowiec farmaceutyczny będzie wydawane na nie dłużej niż 5 lat. Nowelizacja wprowadza ponadto zmiany dotyczące definicji pojęć: „konopie włókniste” i „ziele konopi innych niż włókniste”, zwiększa o 50% dopuszczalną zawartość THC w roślinie.

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) służy wsparciu rozwoju upraw maku i konopi włóknistych, jednocześnie uwzględniając cel nadrzędny, czyli przeciwdziałanie narkomanii. Nowela wprowadza definicje „producent maku” i „producent konopi włóknistych”, a także zmiany dotyczące warunków dopuszczalności upraw maku niskomorfinowego i konopi włóknistych. Warunkiem prowadzenia działalności w zakresie uprawy lub skupu tych roślin ma być uzyskanie wpisu do rejestrów, odpowiednio: maku lub konopi włóknistych. Właściwymi organami w sprawach wpisów do rejestrów oraz monitorowania rynków maku i konopi będą terenowe organy Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa.

Ustawa o zmianie ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (projekt rządowy) przewidującą m.in. utworzenie spółki, która będzie obsługiwać Agencję w zakresie IT, w celu uniezależnienia się od podmiotów zewnętrznych. Nowelizacja wprowadza też rozwiązania ułatwiające zastępstwo pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, zakłada skrócenie procesu uzupełnienia niedoborów kadrowych ARiMR, reguluje kwestie związane z oddłużeniem gospodarstw. W ocenie resortu rolnictwa nowela jest korzystna dla rolników, usprawni pracę ARiMR i zapewni ciągłość działalności w obszarze informatycznym. 

Ustawa o ratyfikacji Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Finlandii o skutkach prawnych wygaśnięcia Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Finlandii o popieraniu i ochronie inwestycji, sporządzonej w Helsinkach dnia 25 listopada 1996 r. (projekt rządowy) dotyczy ratyfikacji porozumienia, które dostosowuje stan prawny do orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie Achmea (międzynarodowy arbitraż inwestycyjny między holenderskim ubezpieczycielem Achmea a Słowacją). TSUE ocenił, że klauzule arbitrażowe w dwustronnych umowach o popieraniu i ochronie inwestycji (Bilateral Investment Treaty, tzw. BIT), zawartych między podmiotami z państw członkowskich UE, są niezgodne z prawem unijnym, naruszają bowiem zasadę autonomii prawa unijnego. Zgodnie z tym wyrokiem państwa członkowskie mają obowiązek usunięcia takich umów z obrotu prawnego.

Ustawa o ratyfikacji Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Królestwa Szwecji o skutkach prawnych wygaśnięcia Umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Królestwa Szwecji w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji, sporządzonej w Warszawie dnia 13 października 1989 r. (projekt rządowy) dotyczy ratyfikacji porozumienia, które dostosowuje stan prawny do orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie Achmea (międzynarodowy arbitraż inwestycyjny między holenderskim ubezpieczycielem Achmea a Słowacją). TSUE ocenił, że klauzule arbitrażowe w dwustronnych umowach o popieraniu i ochronie inwestycji (Bilateral Investment Treaty, tzw. BIT), zawartych między podmiotami z państw członkowskich UE, są niezgodne z prawem unijnym, naruszają bowiem zasadę autonomii prawa unijnego. Zgodnie z tym wyrokiem państwa członkowskie mają obowiązek usunięcia takich umów z obrotu prawnego.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo energetyczne (projekt poselski) wprowadza zmiany w przepisach dotyczących m.in. zasad przyłączania do sieci gazowej, uprawień i obowiązków operatora systemu przesyłowego gazowego, relacji między właścicielem sieci przesyłowej gazowej a operatorem systemu przesyłowego gazowego wyznaczonym na tej sieci.