Ostatnie posiedzenie Senatu II Rzeczypospolitej

Nadzwyczajne posiedzenie Senatu II Rzeczypospolitej zostało zwołane 2 września 1939 r. i toczyło się przy huku bomb spadających na Warszawę. W czasie obrad uchwalono ustawę usuwającą ograniczenia we wstępowaniu senatorów i posłów do wojska.

Ustalono także tryb zbierania się Senatu w zmniejszonym składzie w czasie wojny.

Sejm i Senat zostały rozwiązane 2 listopada 1939 r. zarządzeniem prezydenta RP Władysława Raczkiewicza wydanym w Paryżu. Opierając się na konstytucji prezydent zarządził, że wybory odbędą się 60 dni po zakończeniu wojny.

Referendum w 1946 r., tzw. 3 x tak

W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej parlament był jednoizbowy. Senat został zniesiony na podstawie referendum przeprowadzonego 30 czerwca 1946 r. Pierwsze z trzech pytań brzmiało : "Czy jesteś za zniesieniem Senatu?". Wyniki referendum zostały sfałszowane. Według oficjalnych wyników "tak" na to pytanie odpowiedziało 68,2% głosujących.

Historycy szacują, że za zniesieniem Senatu w rzeczywistości było około 27% uczestników referendum. Społeczeństwo swoim "nie" na pierwsze pytanie protestowało przeciwko narzuconemu przez władze obcemu ustrojowi.

Porozumienia "okrągłego stołu"

Drugą izbę parlamentu - Senat, przywrócono w wyniku ustaleń przy "okrągłym stole" .

7 kwietnia 1989 r., dwa dni po podpisaniu porozumień "okrągłego stołu", Sejm uchwalił nowelizację obowiązującej konstytucji. Nowelizacja objęła naczelne organy państwowe, ustalała też kompetencje Senatu i sposób wybierania senatorów.

Wybory do Senatu 4 czerwca 1989 r.

4 czerwca 1989 r. odbyły się pierwsze od wojny całkowicie wolne wybory, lecz tylko do jednej izby - odrodzonego Senatu. Do Sejmu wybrano posłów w tzw. wyborach kontraktowych - tylko o 35% mandatów mogli swobodnie ubiegać się kandydaci zgłoszeni przez grupy obywateli. Reszta została z góry rozdzielona pomiędzy PZPR, stronnictwa sojusznicze i inne ugrupowania rządowe .

Wybory te okazały się wielkim zwycięstwem " Solidarności". Do Senatu weszło 99 osób rekomendowanych przez Komitety Obywatelskie "Solidarność" i tylko jedna spoza nich. Także w Sejmie wszystkie mandaty, których nie rozdysponowano z góry, zostały objęte przez ówczesną stronę opozycyjną ·

Pierwsze posiedzenie Senatu 4 lipca 1989 r.

Pierwsze posiedzenie Senatu odbyło się na sali obrad Sejmu. Druga izba parlamentu rozpoczęła prace legislacyjne po pięćdziesięciu latach nieobecności w życiu politycznym Polski. Obrady otworzył marszałek senior Stanisław Stomma. Senatorowie złożyli ślubowanie, dokonano wyboru marszałka Senatu, profesora Andrzeja Stelmachowskiego, a następnie przegłosowano uchwały w sprawie organów Senatu i wybrano 3 wicemarszałków: Zofię Kuratowską, Andrzeja Wielowieyskiego i Józefa Ślisza oraz 3 członków Prezydium: Andrzeja Celińskiego, Krzysztofa Kozłowskiego i Edwarda Wende. Dyskutowano też nad liczbą i nazwami komisji senackich.

Prace Senatu

W 1989 r. Senat zebrał się 15 razy, w 1990 r. - 25 razy. Każde obrady były poprzedzone, zwykle kilkoma, posiedzeniami komisji senackich; w 1989 r. odbyło się ich łącznie 99, w roku następnym 350. Senat przez pierwsze półtora roku pracy rozpatrzył 151 projektów ustaw przesłanych z Sejmu. Prócz pakietu ustaw samorządowych był w tym okresie inicjatorem także innych, przyjętych potem przez Sejm, projektów u staw, m.in.: o przywróceniu Święta Narodowego 3 Maja, O ochronie dziecka poczętego, o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego oraz z powodu naruszania praw człowieka.

/Fragmenty wydawnictwa "Poczatki pracy odrodzonego Senatu" Dorota Mycielska, Jarosław Zawadzki/