Posiedzenia Senatu

Na 62. posiedzeniu Izba rozpatrzyła 5 ustaw, do 3 wprowadziła poprawki. Podjęła też uchwałę w 30. rocznicę męczeńskiej śmierci błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki, zdecydowała o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy. Zmieniła także składy swoich komisji. Ponadto Senat zapoznał się z informacjami o działalności w 2013 r.: Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz rzecznika praw dziecka wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka. Senatorowie wysłuchali również informacji ministra pracy i polityki społecznej oraz prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o sytuacji finansowej Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Uchwała w 30. rocznicę męczeńskiej śmierci błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki

Izba jednomyślnie, 86 głosami, podjęła uchwałę upamiętniającą 30. rocznicę śmierci księdza Jerzego Popiełuszki. Senatorowie oddali w niej hołd „jednemu z najwierniejszych synów polskiej ziemi, nieustraszonemu obrońcy ideałów prawdy, wolności i sprawiedliwości. Jego życie było darem dla historii Polski, najpełniej wyrażonym słowami św. Pawła «Zło dobrem zwyciężaj»”. W uchwale napisano także: „W 25. rocznicę odzyskania naszej wolności mamy szczególny powód, by oddać cześć kapelanowi Solidarności, wiernemu Bogu i Ojczyźnie, człowiekowi, który pozostanie na zawsze symbolem prawdziwego patriotyzmu, ideałem dla tych, którzy znaczną część swego dorosłego życia poświęcili walce o wolność Polski”.

Projekt uchwały przygotowała grupa senatorów.

Informacja o działalności Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 stycznia 2013 r.–31 grudnia 2013 r.

Informację przedstawił senatorom prezes Instytutu Pamięci Narodowej Łukasz Kamiński. Jak poinformował, działania IPN w roku 2013 koncentrowały się wokół ważnych rocznic. Z okazji 70. rocznicy zbrodni wołyńskiej przygotowano 2 wystawy, dodatki prasowe, materiały edukacyjne, zorganizowano przegląd filmowy „Echa Wołynia” w 7 polskich miastach, stworzono portal internetowy, a także zorganizowano wiele konferencji naukowych.

W 2013 r. instytut wydał łącznie 142 publikacje drukowane i 19 w wersji elektronicznej. Odbyło się 75 konferencji naukowych i sesji o charakterze popularnonaukowym, w tym wiele międzynarodowych. Od kilku lat Instytut Pamięci Narodowej organizuje letnią i zimową szkołę historii najnowszej. W 2013 r. 23 pracowników instytutu obroniło prace doktorskie, 4 przeprowadziło przewody habilitacyjne. Na koniec 2013 r. pracowało w nim 185 osób ze stopniem naukowym doktora, 17 doktorów habilitowanych i 5 profesorów.

Oprócz prac badawczych IPN realizuje wiele projektów o charakterze dokumentacyjnym, np. ogólnopolski program „Notacje”, w ramach którego nagrywane są relacje świadków wydarzeń od 1939 do 1989 r.; „Indeks Polaków represjonowanych i zamordowanych za pomoc Żydom w czasie II wojny światowej”; projekt dotyczący strat osobowych pod okupacją niemiecką; „Indeks represjonowanych ofiar okupacji sowieckiej”. Jak zaznaczył prezes Łukasz Kamiński, IPN realizuje wiele projektów edukacyjnych adresowanych do młodych ludzi, przede wszystkim do uczniów. Wśród nich wymienił m.in. „O tym nie można zapomnieć… – spotkania z kobietami, które przeszły piekło Ravensbrück” oraz „Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy…”. Organizowane są również szkolenia dla nauczycieli, prelekcje, wykłady dla uczniów, wydawane specjalne materiały. Prezes wspomniał też o portalach edukacyjnych (ponad 20) i pismach popularnonaukowych, a także o akcjach o charakterze cyklicznym, m.in. „Zapal znicz pamięci” (losy Polaków na ziemiach wcielonych do III Rzeszy). W 2013 r. IPN przygotował 21 nowych wystaw, organizuje też przeglądy filmowe. Nowy projekt edukacyjny to „Patroni naszych ulic”.

Jeśli chodzi o działalność śledczą, którą prowadzi Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, to w 2013 r. zakończono 1286 śledztw i rozpoczęto 1193 nowe postępowania. Większość śledztw dotyczy zbrodni komunistycznych, wiele z nich, z uwagi na trudność w zgromadzeniu materiału dowodowego czy śmierć sprawców, kończy się umorzeniem. „(…) jest to jakaś forma symbolicznej sprawiedliwości dla ofiar, nawet jeśli sprawca nie został osądzony” – podkreślił prezes IPN. W ubiegłym roku do sądów trafiło 11 nowych aktów oskarżenia, zakończyło się 27 spraw sądowych, nie zawsze zapadał wyrok, 6 oskarżonych zmarło, 14 skazano, w stosunku do 1 zastosowano amnestię, 1 uniewinniono, w pozostałych wypadkach sąd uznał, że doszło do przedawnienia karalności. Pion śledczy kontynuował akcję „Ostatni świadek”, czyli próbował odnaleźć wciąż żyjących świadków zbrodni. Na podstawie informacji pozyskanych od nich w ubiegłym roku wszczęto 7 nowych postępowań karnych. Jak przypomniał prezes Łukasz Kamiński, Instytut Pamięci Narodowej razem z Ministerstwem Sprawiedliwości i Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa pod koniec 2011 r. zainicjował projekt poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego. W 2013 r. najważniejsze znaczenie miały dalsze prace na powązkowskiej Łączce, w których trakcie odnaleziono szczątki 83 osób. Prowadzone są prace poszukiwawcze także w innych miejscach kraju.

W ubiegłym roku – dzięki usprawnieniu pracy pionu lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej – o ¼ wzrosła liczba zweryfikowanych oświadczeń. Również znacząco – ze 136 do 210 – zwiększyła się liczba decyzji prokuratorów o skierowaniu spraw do sądów. Wzrosła także – o połowę, do 135 – liczba orzeczeń o uznaniu oświadczeń lustracyjnych za niezgodne z prawdą. Pion lustracyjny zajmuje się nie tylko weryfikacją złożonych oświadczeń, ale także sporządza 4 obszerne katalogi dostępne w internecie. W 2013 r. odnotowano 1,5 mln wejść osób zainteresowanych ich zawartością.

Archiwum IPN łącznie zgromadziło już ponad 90 km akt. W ubiegłym roku pozyskano 215 m bieżących nowych materiałów archiwalnych. W ubiegłym roku wpłynęło 330 tys. wniosków o uzyskanie dostępu do tych dokumentów, zapytań o ich zawartość. Jak podkreślił prezes IPN, 2013 r. był kluczowy dla nowego systemu archiwalnego – cyfrowe archiwum to obecnie najnowocześniejszy system dostępu do informacji. Archiwum IPN jest odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków o przyznanie Krzyża Wolności i Solidarności. Prezes podziękował Senatowi za inicjatywę ustawodawczą, która realizuje postulaty osób zainteresowanych. Instytut kontynuuje digitalizację zasobów, a także współpracę międzynarodową, m.in. z instytucjami z Izraela, Litwy, Ukrainy, Stanów Zjednoczonych i Rumunii. W 2013 r. nawiązano współpracę z Gruzją.

Ważnym zadaniem Instytutu Pamięci Narodowej jest upowszechnianie wiedzy o polskiej historii poza granicami kraju. W 2013 r. wystawa „Zagłada polskich elit” o zbrodni katyńskiej i niemieckiej akcji AB prezentowana była m.in. w kilkunastu miejscach w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.

Jak wspomniał prezes Łukasz Kamiński, IPN stara się także doceniać te osoby i środowiska, które wspierają jego pracę, prowadziły walkę o polską pamięć narodową jeszcze przed powstaniem Instytutu Pamięci Narodowej. Temu służy m.in. nagroda „Kustosz Pamięci Narodowej” oraz nagroda „Świadek Historii”. W ubiegłym roku powstał nowy konkurs na audycję historyczną roku.

Poprawki Senatu do ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym

Celem ustawy, uchwalonej na 74. posiedzeniu Sejmu, 12 września 2014 r., na podstawie projektów rządowego i poselskiego, jest wprowadzenie do polskiego systemu prawnego instytucji odwróconego kredytu hipotecznego, czyli szczególnego rodzaju umowy kredytu. Na jej mocy bank będzie mógł udostępnić kredytobiorcy na czas nieoznaczony określoną sumę środków pieniężnych, których spłata nastąpi dopiero po śmierci kredytobiorcy, w zamian za ustanowienie przez kredytobiorcę zabezpieczenia spłaty tej sumy wraz z należnymi odsetkami oraz innymi kosztami na nieruchomości będącej jego własnością. Ustawa określa zasady i tryb zawierania umowy, obowiązki i prawa stron oraz zasady rozliczania zobowiązań wynikających z tej umowy. Do oferowania umów odwróconego kredytu hipotecznego uprawnione będą banki, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych oraz instytucje kredytowe prowadzące działalność transgraniczną.

Bank udzielający takich kredytów będzie musiał przekazywać klientom formularze informacyjne o ofercie odwróconego kredytu hipotecznego co najmniej 7 dni przed zawarciem umowy. Ma to być dodatkowe zabezpieczenie dla klientów, by mogli się zastanowić, czy umowa im odpowiada. Informacje przekazywane przed podpisaniem umowy nie będą stanowiły wiążącej oferty i będą miały jedynie charakter symulacji, w szczególności w zakresie kwoty odwróconego kredytu hipotecznego. Dokładna kwota kredytu może zostać ustalona dopiero po oszacowaniu wartości lokalu przez rzeczoznawcę majątkowego.

Drugą stroną umowy odwróconego kredytu hipotecznego będą osoby fizyczne mające prawo własności nieruchomości lub te, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub prawo użytkowania wieczystego. Korzystać z kredytu będzie mogła osoba fizyczna – nie tylko właściciel, ale także współwłaściciel nieruchomości, lub taka, której przysługuje udział w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu lub w prawie użytkowania wieczystego.

Oprócz zabezpieczenia hipotecznego bankowi będzie przysługiwało, poprzez ujawnienie w księdze wieczystej, roszczenie o przeniesienie na bank prawa do nieruchomości kredytobiorcy. Ustawa przewiduje, że bank nie będzie mógł uzależnić zawarcia umowy odwróconego kredytu hipotecznego od zawarcia innych umów, z wyjątkiem umowy ubezpieczenia od zdarzeń losowych nieruchomości lub lokalu, do którego kredytobiorcy przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.

Wysokość udostępnionych na podstawie umowy odwróconego kredytu hipotecznego środków pieniężnych będzie ustalana na podstawie wartości rynkowej nieruchomości stanowiącej własność kredytobiorcy lub do której kredytobiorcy przysługuje prawo użytkowania wieczystego albo lokalu, do którego kredytobiorca ma prawo spółdzielcze własnościowe. Wartość rynkowa tej nieruchomości będzie szacowana przez rzeczoznawcę majątkowego zgodnie z postanowieniami ustawy o gospodarce nieruchomościami. Środki pieniężne przyznane na podstawie umowy odwróconego kredytu hipotecznego bank ma oddawać kredytobiorcy do dyspozycji bezterminowo, ale ich wypłata będzie dokonywana przez okres ustalony w umowie. Oznacza to, że wypłata może nastąpić jednorazowo lub w ratach ustalonych pomiędzy stronami.

Elementy umowy odwróconego kredytu hipotecznego zawieranej w formie pisemnej obejmują w szczególności: określenie stron umowy; kwotę odwróconego kredytu hipotecznego; rynkową wartość nieruchomości lub lokalu, na którym następuje zabezpieczenie; termin, wysokość i sposób wypłaty kwoty odwróconego kredytu hipotecznego; stronę umowy zobowiązaną do poniesienia kosztów wyceny nieruchomości lub lokalu, na którym następuje zabezpieczenie; prawa i obowiązki kredytobiorcy; warunki wypowiedzenia umowy; zasady i termin rozliczenia umowy oraz osoby do kontaktu po śmierci kredytobiorcy. Wraz z umową odwróconego kredytu hipotecznego bank zobowiązany będzie dostarczyć wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy zawierający adres, pod którym należy je złożyć. Ustawa przewiduje, że bez podania przyczyn kredytobiorcy będzie wolno odstąpić od umowy odwróconego kredytu hipotecznego w terminie 30 dni od jej zawarcia.

Będzie mógł także w każdym czasie spłacić odwrócony kredyt hipoteczny w całości lub części. Spłacie będzie podlegała suma wypłaconej kwoty odwróconego kredytu hipotecznego, odsetek oraz innych kosztów niezapłaconych przez kredytobiorcę przed spłatą kredytu, należnych do dnia spłaty. W razie spłaty przez kredytobiorcę całej kwoty lub jej części bank nie będzie pobierał prowizji. Umowę odwróconego kredytu hipotecznego będzie mógł rozwiązać także bank – okres wypowiedzenia w takim wypadku także ma wynosić 30 dni. Sytuacje, w których bank będzie mógł wypowiedzieć tę umowę, opisano w odpowiednich artykułach ustawy. Całkowita kwota do zapłaty stanie się wymagalna z upływem okresu wypowiedzenia umowy odwróconego kredytu hipotecznego bądź z upływem roku od dnia śmierci kredytobiorcy. Jeżeli spadkobiercy kredytobiorcy w terminie 12 miesięcy od dnia jego śmierci dokonają spłaty całkowitej kwoty, roszczenie banku o przeniesienie własności nieruchomości lub prawa stanowiących zabezpieczenie odwróconego kredytu hipotecznego wygaśnie. Jeżeli spadkobiercy nie zdecydują się na dokonanie spłaty odwróconego kredytu hipotecznego, nastąpi przeniesienie na rzecz banku własności nieruchomości lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Dopiero po tym, jak spadkobiercy zrezygnują ze spłaty kredytu, nieruchomość stanie się własnością banku.

Odpowiedzialność kredytobiorcy i jego spadkobierców ograniczona została do wysokości wartości nieruchomości lub lokalu stanowiących zabezpieczenie hipoteczne umowy odwróconego kredytu hipotecznego. Bank będzie mógł zażądać zaspokojenia z innych składników majątkowych kredytobiorcy lub jego spadkobierców jedynie wyjątkowo, w razie wystąpienia szczególnych okoliczności, które opisano w ustawie. Wówczas dodatkowo będzie mogła następować także taka właśnie egzekucja.

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych oraz Komisja Ustawodawcza zaproponowały 2 poprawki do ustawy, ich mniejszość – jej odrzucenie (wniosek odrzucony 59 głosami, przy 31 – przeciw i 1 wstrzymującym się). W trakcie debaty wnioski o wprowadzenie zmian złożyli senatorowie: Mieczysław Augustyn, Marek Borowski, Witold Gintowt-Dziewałtowski, Kazimierz Kleina, Jarosław Lasecki, Jan Rulewski i Piotr Zientarski. Spośród łącznie zgłoszonych propozycji 35 poprawek Izba poparła 14. Za przyjęciem ustawy wraz z nimi głosowało 61 senatorów, 28 było przeciw, a 1 wstrzymał się od głosu. Senatorowie m.in. zmodyfikowali definicję pojęcia: „inne koszty”, wskazując, że to wyłącznie koszty: prowizji, wykonywania przez bank upoważnienia, wyceny nieruchomości lub lokalu oraz monitorowania wartości nieruchomości lub lokalu. Postanowili, że umowa odwróconego kredytu hipotecznego byłaby zawierana w formie aktu notarialnego, a odstąpienie od niej następowałoby w formie pisemnej z podpisem poświadczonym notarialnie. Wprowadzili poprawkę przewidującą, że bank powinien dostarczyć kredytobiorcy formularz informacyjny dotyczący oferty odwróconego kredytu hipotecznego w terminie nie krótszym niż 14 dni przed zawarciem umowy. Jednocześnie umożliwili skrócenie tego terminu na żądanie kredytobiorcy. W myśl innej senackiej poprawki kwoty wskazywane w formularzu informacyjnym dotyczącym oferty odwróconego kredytu hipotetycznego mogą mieć charakter szacunkowy. Pozostałe zmiany polegały na eliminacji przepisu, który powtarzał regulację zawartą w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, sformułowaniu przepisu zgodnie z zasadami techniki prawodawczej, a także miały charakter redakcyjny i doprecyzowujący.

Teraz senackie poprawki rozpatrzy Sejm.

Ustawa o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, ustawy o Funduszu Kolejowym oraz ustawy o podatku akcyzowym – przyjęta z poprawką

Nowelizacja, uchwalona przez Sejm na 74. posiedzeniu, 12 września 2014 r., z inicjatywy rządu, ma na celu zapewnienie dodatkowych wpływów do Funduszu Kolejowego. Środki tego funduszu pochodzą m.in. z opłaty paliwowej. Zgodnie z ustawą o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym wprowadzenie na rynek krajowy paliw silnikowych i gazu, wykorzystywanych do napędu silników spalinowych, podlega opłacie paliwowej. Dotychczas opłata paliwowa stanowiła w 80% przychód Krajowego Funduszu Drogowego i w 20% – Funduszu Kolejowego.

Ponadto, zgodnie z ustawą o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, w latach 2010–2015 przychód Funduszu Kolejowego miał być powiększony corocznie o 100 mln zł kosztem przychodu z opłaty paliwowej Krajowego Funduszu Drogowego w danym roku.

W ustawie zaproponowano, aby przy pozostawieniu dotychczasowej proporcji w zakresie podziału środków pochodzących z opłaty paliwowej między obydwa fundusze w latach 2015–2019 z Krajowego Funduszu Drogowego do Funduszu Kolejowego transferowane były większe niż dotychczas przewidziane środki finansowe. W 2015 r. pochodzący z opłaty paliwowej przychód Funduszu Kolejowego zostanie powiększony o 500 mln zł, a w latach 2016–2019 – o 400 mln zł. O takie same sumy zostanie pomniejszony przychód z opłaty paliwowej Krajowego Funduszu Drogowego. W ustawie wprowadzono obowiązek objęcia opłaty paliwowej zabezpieczeniem akcyzowym. Ma to zminimalizować ryzyko powstania zaległości w opłacie paliwowej.

W latach 2015–2019 stawki opłaty paliwowej zostaną podwyższone odpowiednio o 25 zł za 1000 l albo 25 zł za 1000 kg. Podwyższeniu tych stawek towarzyszyć będzie obniżenie stawek akcyzy w latach 2015–2019: na paliwa silnikowe i gaz, wykorzystywane do napędu silników spalinowych, odpowiednio o 25 zł/1000 l lub 25 zł/1000 kg albo 50 zł/1 gigadżul.

W związku z przeznaczeniem w latach 2015–2019 dodatkowych środków na finansowanie inwestycji i utrzymania infrastruktury kolejowej zaproponowano zmiany w ustawie o Funduszu Kolejowym. W ustawie zaproponowano również, aby do opłaty paliwowej stosowane było takie samo jak obowiązujące dla akcyzy postępowanie w zakresie zabezpieczenia akcyzowego.

W wyniku głosowania (61 głosów za, 28 – przeciw, 1 wstrzymujący się) Senat wprowadził poprawkę, postulowaną przez komisje: Gospodarki Narodowej oraz Budżetu i Finansów Publicznych, zmieniającą termin wejścia ustawy w życie (po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia zamiast 1 października 2014 r.). Odrzucił natomiast wniosek o odrzucenie ustawy, zgłoszony przez senatora Wiesława Dobkowskiego (30 głosów za, 60 – przeciw).

Nowelizacja wraz z senacką poprawką ponownie trafi do Sejmu.

Ustawa o ratyfikacji Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości, sporządzonej w Budapeszcie w dniu 23 listopada 2001 r. – przyjęta bez poprawek

Izba głosami 87 senatorów, przy 1 wstrzymującym się, poparła ustawę, którą z inicjatywy rządu Sejm uchwalił na 74. posiedzeniu, 12 września 2014 r. Wnosiły o to Komisja Spraw Zagranicznych oraz Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Ustawa wyraża zgodę na ratyfikację przez prezydenta Konwencji Rady Europy, która stanowi istotny krok w kierunku przyjęcia nowych standardów w zakresie podejścia do przestępstw popełnianych przy zastosowaniu technik informatycznych. Zawiera definicje czynów zabronionych i normy dotyczące współpracy międzynarodowej w ich ściganiu. Stronami konwencji zostało już 41 państw, podpisało ją dalszych 11, w tym Polska. Stanowić ona będzie w przyszłości najefektywniejsze narzędzie międzynarodowej ochrony wszystkich podmiotów wykorzystujących technologie komputerowe lub w stosunku do których technologie te umożliwiają lub ułatwiają popełnienie przestępstw. Ratyfikacja konwencji przez Polskę przyczyni się do wzmocnienia już istniejących w prawie krajowym mechanizmów, mających na celu zapobieganie szeroko rozumianej cyberprzestępczości, a tym samym do zwiększenia skuteczności, jeżeli chodzi o przeciwdziałanie temu zjawisku i jego zwalczanie.

Ratyfikacja konwencji przez Polskę nie wywoła bezpośrednich skutków gospodarczych, może jednak wpłynąć na postrzeganie jej jako kraju zapewniającego podmiotom gospodarczym oczekiwany poziom ochrony przed cyberprzestępczością, co jest szczególnie istotne w dobie silnego powiązania gospodarki z wykorzystaniem technologii informatycznych. W sferze skutków politycznych ratyfikacja konwencji stanowić będzie wypełnienie przyjętych wcześniej przez Polskę zobowiązań międzynarodowych. Od podpisania tych umów upłynęło już ponad 10 lat. Ostateczne związanie się konwencją jest zatem konieczne do utrzymania wizerunku Polski jako państwa zaangażowanego na arenie międzynarodowej w zwalczanie cyberprzestępczości. Konsekwencją wdrożenia konwencji będzie wzmocnienie działań wymierzonych w przestępczość komputerową w wyniku rozszerzenia możliwości współpracy międzynarodowej w zwalczaniu tego zjawiska i objęcie jurysdykcją karną sprawców takich przestępstw, niezależnie od ich karalności w miejscu popełnienia. Konwencja zawiera postanowienia dotyczące bezpośrednio wolności, praw i obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji RP.

Prezydent może teraz ratyfikować konwencję.

Ustawa o ratyfikacji Protokołu dodatkowego do Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości dotyczącego penalizacji czynów o charakterze rasistowskim lub ksenofobicznym popełnionych przy użyciu systemów komputerowych, sporządzonego w Strasburgu w dniu 28 stycznia 2003 r. – przyjęta bez poprawek

Senat jednomyślnie, 87 głosami, wyraził także zgodę na ratyfikację protokołu dodatkowego do konwencji o cyberprzestępczości. Wniosek taki przedstawiły Komisja Spraw Zagranicznych i Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Celem protokołu dodatkowego do konwencji jest uzupełnienie jej postanowień w zakresie penalizacji czynów o charakterze rasistowskim i ksenofobicznym, popełnionych przy użyciu systemów komputerowych. Anonimowość sprawców i nieograniczony zasięg ich działania powodują, że cyberprzestępczość rozwija się niezwykle szybko i przybiera na sile, dlatego państwa strony konwencji zdecydowały o rozszerzeniu jej przepisów.

Zgodę na ratyfikację protokołu wyraził także Sejm podczas 74. posiedzenia, 12 września 2014 r.

Teraz prezydent może ratyfikować protokół.

Izba zdecydowała o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy

Senat jednomyślnie, 87 głosami, zdecydował o wniesieniu do Sejmu projektu nowelizacji kodeksu karnego wykonawczego. Izba upoważniła też senator Grażynę Sztark do reprezentowania jej w dalszych pracach nad tym projektem.

Projekt ustawy realizuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 lutego 2014 r. (sygn. akt K 22/10). Trybunał uznał za niezgodne z konstytucją nakaz obecności funkcjonariusza niewykonującego zawodu medycznego podczas udzielania świadczenia zdrowotnego również osobom pozbawionym wolności, co do których nie jest to konieczne, oraz brak przesłanek uzasadniających odstąpienie od tego nakazu.

W projekcie określono wyjątki, które wymagają obecności funkcjonariusza Służby Więziennej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych skazanym odbywającym karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym typu zamkniętego, a także osobom tymczasowo aresztowanym. Senat proponuje, aby więźniom niebezpiecznym i stwarzającym problemy natury porządkowej świadczenia zdrowotne były udzielane w obecności funkcjonariusza niewykonującego zawodu medycznego. Świadczenie takie będzie mogło zostać udzielone w warunkach zapewniających zachowanie całkowitej prywatności jedynie wtedy, gdy osoba wykonująca je wystąpi z takim wnioskiem. Zasada taka dotyczy świadczeń udzielanych zarówno w zakładzie karnym, jak i poza nim.

W wypadku pozostałych więźniów obecność funkcjonariusza Służby Więziennej podczas udzielania świadczenia uzależniona będzie od tego, czy wystąpi o to osoba udzielająca świadczenia.

Inicjatorką zmian kodeksu karnego wykonawczego była Komisja Ustawodawcza.

Informacja o działalności Rzecznika Praw Dziecka za rok 2013 wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka

Informację przedstawił rzecznik praw dziecka Marek Michalak. Jak poinformował, w 2013 r. do jego biura wpłynęło łącznie 48 580 spraw, czyli prawie dwukrotnie więcej niż w 2012 r. Przyczyn tak dużego wzrostu liczby zgłoszonych spraw rzecznik upatrywał m.in. w sukcesie prowadzonej na szeroką skalę ogólnopolskiej kampanii społecznej „Reaguj. Masz prawo”, mającej na celu zmianę postaw społecznych wśród osób dorosłych i uwrażliwienie ich na godne oraz podmiotowe traktowanie dziecka. Jeżeli chodzi o poszczególne kategorie zgłoszonych spraw, to 3149 wiązało się z prawem do życia i ochrony zdrowia. Ich przedmiotem były głównie: przestrzeganie praw małoletnich pacjentów, opieka zdrowotna nad populacją wieku rozwojowego, organizacja i funkcjonowanie placówek służby zdrowia, ochrona prawa do życia, koszty leczenia, błędy lekarskie i dochodzenie roszczeń związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz wypadki z udziałem małoletnich.

Największa liczba spraw (24 698) miała związek z prawem dziecka do wychowania w rodzinie. Rzecznik występował do organów i instytucji o podjęcie działań lub udzielenie informacji w zakresie takich kwestii, jak m.in.: funkcjonowanie placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz ich współdziałanie z innymi instytucjami na rzecz powrotu do środowiska rodzinnego, ograniczenie tzw. adopcji ze wskazaniem, wysłuchanie małoletniego, szkolenia dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, procedura przymusowego odebrania dziecka, treść wokand w sądach rodzinnych, prawidłowość nadzoru kuratorów nad wykonaniem władzy rodzicielskiej, alienacja rodzicielska, uprawnienia pracownicze związane z rodzicielstwem, nieletni oczekujący na umieszczenie w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, a także prace nad zmianami w ustawie z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz dostosowanie prawa polskiego do standardów obowiązujących w Unii Europejskiej.

Z prawem dziecka do godziwych warunków socjalnych wiązało się 2886 spraw. Dotyczyły rent rodzinnych, świadczeń z pomocy społecznej, orzeczeń dotyczących niepełnosprawności, świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego czy problemów mieszkaniowych, w tym eksmisji oraz ochrony majątku dzieci. Prawa do nauki dotyczyły 6834 sprawy (m.in. ciężar plecaków szkolnych, dowożenie dzieci – w tym dzieci z niepełnosprawnościami – do szkół i przedszkoli, funkcjonowanie w szkołach rady rodziców), a prawa do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i innym złym traktowaniem – 9375 spraw (m.in. przemoc wobec dzieci, w tym przemoc seksualna, w środowisku szkolnym, domowym, pieczy zastępczej, placówkach opiekuńczo-wychowawczych czy przemocy rówieśniczej).

W 2013 r. rzecznik skierował do różnych resortów ogółem 88 wystąpień o charakterze generalnym. Korzystając z ustawowych kompetencji, zgłaszał udział w postępowaniach sądowych, jeżeli uznał, że istnieje zagrożenie dla dobra dziecka w toczącym się postępowaniu. W 2013 r. skorzystał z tego uprawnienia i uczestniczył w procesie na prawach prokuratora w 276 wypadkach. To kolejny rok, w którym znacząco wzrosła liczba spraw sądowych, do których rzecznik przystąpił.

Istotnym elementem działalności rzecznika praw dziecka jest podejmowanie czynności kontrolnych w następstwie otrzymania sygnałów o nieprawidłowościach, a także z własnej inicjatywy. W 2013 r. rzecznik praw dziecka zbadał na miejscu łącznie 171 spraw. Kontrole przeprowadzono w miejscach organizacji form opieki nad dziećmi do lat 3, szkołach podstawowych, gimnazjach, placówkach wsparcia dziennego, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i socjoterapii, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, ośrodkach szkolenia i wychowania OHP, niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej, na koloniach letnich i zimowych oraz obozach i w innych miejscach wypoczynku dzieci.

W 2013 r. rzecznik brał udział w pracach stałych zespołów problemowych i w programach resortowych, m.in. Zespole do spraw Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi, Zespole do spraw Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, odpowiedzialnym za wypracowanie strategii implementacji wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, programie działań na rzecz ochrony dzieci przed pornografią oraz innymi szkodliwymi treściami w internecie oraz w programie edukacyjnym generalnego inspektora ochrony danych osobowych. Ponadto Biuro Rzecznika Praw Dziecka uczestniczyło w ocenie projektu sprawozdania Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, projektu Krajowego Programu Działania na rzecz Równego Traktowania na lata 2013–2015 i raportu krajowego dotyczącego powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka.

W 2013 r. rzecznik wielokrotnie brał udział w posiedzeniach Sejmu i Senatu, a także komisji i podkomisji parlamentarnych. Ścisła współpraca z parlamentem w szczególności odnosiła się do poprawy dostępu dzieci do świadczeń medycznych finansowych ze środków publicznych, zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego dzieci, funkcjonowania świetlic, placówek wsparcia dziennego, przygotowania organów prowadzących i szkół do objęcia sześciolatków obowiązkiem szkolnym, żywienia dzieci, zajęć dodatkowych w przedszkolach, priorytetu „Rok bezpiecznej szkoły” i kierunków polityki oświatowej państwa, systemu informacji oświatowej, stanu i kierunków rozwoju sportu osób z niepełnosprawnościami, w tym sportu dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami, funkcjonowania ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, programu rządowego „Cyfrowa szkoła”, podmiotów uprawnionych do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych i przyznania tych uprawnień wszystkim dzieciom przebywającym w Polsce, również cudzoziemcom, oraz praw małoletnich w postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.

W 2013 r. kontynuowała pracę powołana przy rzeczniku praw dziecka Komisja Kodyfikacyjna Prawa Rodzinnego, analizująca funkcjonowanie przepisów prawa pod kątem dobra dziecka. Pierwsze efekty pracy komisji to m.in. przekazany do Sejmu projekt ustawy regulującej kwestie tzw. adopcji ze wskazaniem.

Prezentując uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka w Polsce, rzecznik Marek Michalak przypomniał, że 30 września 2013 r. Polska podpisała trzeci protokół fakultatywny dotyczący wyposażenia Komitetu Praw Dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych w uprawnienia do przyjmowania i rozpatrywania skarg na naruszenie praw dziecka, co wzmocni kontrolę w zakresie przestrzegania praw dziecka. Niebawem zakończy się proces ratyfikacyjny Konwencji o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych, czyli tzw. konwencji z Lanzarote.

„Z zadowoleniem, choć umiarkowanym, należy przyjąć zauważalną poprawę, jeżeli chodzi o realizację prawa dziecka do wysłuchania i swobodnego wypowiadania się na temat spraw jego dotyczących” – stwierdził rzecznik. Pozytywnie ocenił również zrealizowanie postulatu rzecznika co do warunków, w jakich małoletni może być przesłuchiwany w ramach postępowania karnego.

Za istotne z punktu widzenia poprawy bezpieczeństwa i zaspokojenia prawa dziecka do zrównoważonego rozwoju rzecznik uznał uregulowanie w nowelizacji ustawy o systemie oświaty ograniczenia liczebności dzieci w oddziałach szkolnych. Ponadto rzecznik odnotował w 2013 r. poprawę w zakresie: dostępności do sanatoriów i uzdrowisk dla dzieci, warunków spotkań dzieci z rodzicami w jednostkach penitencjarnych, udzielania przez organy administracji wsparcia rodzinom w procedurach związanych z pozyskiwaniem świadczeń rodzinnych, metod i organizacji nauczania wobec dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, konieczności konsultowania społecznego przy reorganizacji lub likwidacji placówek edukacyjnych, realizacji przez szkoły orzeczeń o potrzebie kształcenia indywidualnego oraz bezpieczeństwa dzieci z niepełnosprawnościami w transporcie organizowanym przez gminę.

Zdaniem rzecznika Marka Michalaka zwrócenia szczególnej uwagi wymagają: niedoszacowanie świadczeń pediatrycznych i stomatologicznych dla dzieci; niezrealizowany postulat corocznego badania każdego dziecka w Polsce przez lekarza; niewystarczającą dostępność do lekarzy specjalistów, w szczególności do pediatrów, okulistów, ortodontów, neonatologów, neurologów, endokrynologów, psychiatrów oraz do specjalistów z zakresu rehabilitacji chorób metabolicznych i logopedii; dostępność dzieci z niepełnosprawnością do leczenia i rehabilitacji; niedostateczne działania podejmowane na rzecz poprawy stanu uzębienia dzieci; samouszkodzenia, próby samobójcze i samobójstwa dzieci; właściwe zabezpieczenie małoletnich pod względem opieki psychologiczno-psychiatrycznej; otyłość; mała aktywność fizyczna dzieci. Za godne bacznej uwagi rzecznik uznał też: wspieranie młodych rodziców, w tym małoletnich, używanie przez dzieci i nadużywanie przez dorosłych alkoholu i innych środków psychoaktywnych, niedostateczną opiekę zdrowotną w przedszkolach i szkołach, wszawicę.

W opinii rzecznika stan przestrzegania praw dziecka w zakresie prawa do wychowania w rodzinie wymaga zwrócenia szczególnej uwagi na: konieczność podnoszenia kompetencji rodzicielskich; ukierunkowanie działań na wsparcie rodziny; prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców; zagwarantowanie małoletnim matkom możliwości wychowywania dziecka; złagodzenie skutków emigracji zarobkowej rodziców lub innych przeszkód w sprawowaniu władzy rodzicielskiej; spójność procedur adopcyjnych; adopcję dzieci z niepełnosprawnością; uwzględnianie zdania dziecka w sprawach jego dotyczących; niedostateczną reprezentację dziecka w sprawach rodzinnych i opiekuńczych; przewlekłość postępowań sądowych; mediacje w sprawach rodzinnych; nasilające się zjawisko tzw. porwań rodzicielskich; niską skuteczność egzekucji prawa dziecka do kontaktu z rodzicami; status kuratora w sprawach rodzinnych i opiekuńczych; niską świadomość w zakresie funkcjonowania konwencji haskiej dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę; ograniczenie kontaktu podopiecznych placówek opiekuńczo-wychowawczych z ich rodzinami biologicznymi; procedury kwalifikacyjne dla kandydatów na opiekunów zastępczych; organizacje szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka; zagrożenie likwidacją placówek wsparcia dziennego; detencję dzieci cudzoziemców w Polsce; monitorowanie funkcjonowania ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz nieskuteczność postępowań wykonawczych.

Zdaniem rzecznika stan przestrzegania praw dziecka w zakresie prawa do godziwych warunków socjalnych wymaga zwrócenia szczególnej uwagi na: ubóstwo dzieci; nieskuteczne funkcjonowanie systemu pomocy społecznej dla rodzin z dziećmi; brak odpowiednich warunków mieszkaniowych rodzin z dziećmi; brak tymczasowego schronienia dla rodzin z dziećmi; realizację orzeczeń o stopniu niepełnosprawności; pomoc finansową dla dzieci z niepełnosprawnościami; niską skuteczność egzekwowania świadczeń alimentacyjnych; brak możliwości zaliczenia do dochodu utraconego świadczeń wypłacanych z funduszu alimentacyjnego, które wstrzymano wraz ze śmiercią osoby zobowiązanej; bariery architektoniczne; likwidację placów zabaw i utrzymywanie tych istniejących oraz brak zintegrowanego systemu bezpłatnej pomocy prawnej.

W zakresie prawa do nauki, według rzecznika, zwrócenia szczególnej uwagi wymaga m.in. dostęp dzieci do opieki żłobkowej, dostęp dzieci w wieku 3 i 4 lat do edukacji przedszkolnej, na kary naruszające godność dziecka, na organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach, na opiekę w placówkach oświatowych nad dziećmi z niepełnosprawnościami i przewlekle chorymi, na żywienie dzieci w żłobkach, przedszkolach i szkołach, na nadzór dyrektorów nad pracą placówek oświatowych, na współpracę szkoły z rodzicami, na dowóz dzieci do szkół i przedszkoli, na wypełnianie prawa do wypoczynku dzieci z niepełnosprawnością, na dostęp do nowych technologii edukacyjnych i do dóbr kultury dzieci z niepełnosprawnością, na finansowanie edukacji dzieci z niepełnosprawnością, na realizację obowiązków dotyczących udogodnień w programach telewizyjnych dla osób z niepełnosprawnościami, na niski poziom edukacji prawnej oraz na równe traktowanie uczniów startujących w konkursach przedmiotowych organizowanych przez kuratorów oświaty.

W zakresie prawa do ochrony przed przemocą, wyzyskiem, okrucieństwem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem za szczególnie istotne rzecznik uznał wysoki poziom akceptacji dla stosowania kar cielesnych i wykorzystywanie seksualne dzieci, a także: przemoc wobec dzieci ze strony opiekunów i nauczycieli, rozszerzenie katalogu wypadków wyłączających instytucję zatarcia skazania, udział służb medycznych w rozpoznawaniu przemocy stosowanej wobec dzieci, znikome informacje przekazywane organom ścigania, na wykorzystywanie środków probacyjnych i karnych w sprawach dotyczących przeciwdziałania przemocy w rodzinie, rozpowszechnianie pornografii w sieciach teleinformatycznych, ochronę praw dzieci przed niestosownymi treściami rozpowszechnianymi w kinach.

Informacja ministra pracy i polityki społecznej oraz prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o sytuacji finansowej Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Informacje przedstawili wiceminister pracy Marek Bucior i prezes ZUS Zbigniew Derdziuk.

W opinii wiceministra pracy Fundusz Ubezpieczeń Społecznych działa zgodnie z jego planem finansowym. Na podstawie informacji, które co miesiąc otrzymuje minister pracy z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o sytuacji finansowej Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Emerytur Pomostowych i Funduszu Rezerwy Demograficznej, wynika, że od stycznia do lipca 2014 r. są „drobne nadwyżki po stronie przychodów i drobne po stronie kosztów”. Przychody z tytułu reformy OFE wynoszą 13,6%, a pozostałe przychody – 22,2%. Całkowite przychody są na poziomie 59,5%, planowane były w wysokości 58,3%. Jeśli chodzi o koszty, to emerytury i renty stanowią 57,4% (planowane 58,3%).

Prezes ZUS Zbigniew Derdziuk przypomniał, że Fundusz Ubezpieczeń Społecznych obejmuje 4 fundusze: emerytalny, rentowy, wypadkowy i chorobowy. Przychody do tych funduszy mają różne tytuły, m.in.: składki, refundacja składek do OFE i dotacje budżetowe. W 2014 r. zmieniła się wysokość refundacji składek do OFE. Wynosi ona 2,92% i dotyczy 2 mln 570 tys. osób, które zadeklarowały wolę pozostania w OFE. Fundusz wypłaca świadczenia, zarówno te przewidziane w ustawie, jak i te związane z niektórymi zadaniami, które są zadaniami państwa i mają dotację celową i dotację uzupełniającą. Zasadnicze wydatki funduszu to wypłata świadczeń, głównie emerytur i rent, ale także wydatki na prewencję rentową i wypadkową. Prezes Zbigniew Derdziuk poinformował, że z danych z sierpnia, które są już pełne, i ze wstępnych danych z września wynika, że nie ma zakłóceń w realizacji planu finansowego funduszu. „Upłynęło 75% roku i tyle też zostało zrealizowane. Poziom ściągalności składek, jaki ZUS w tym okresie osiągnął, wynosi 98,9%” – mówił.

Ustawa o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw – przyjęta z poprawkami

Ustawa została uchwalona na 77. posiedzeniu Sejmu, 8 października 2014 r., na podstawie projektu poselskiego. Przewiduje ona, że paliwa stałe, m.in. węgiel kamienny i brykiety, będą musiały spełniać wymagania jakościowe, które określi w rozporządzeniu minister gospodarki. Dostawcy i importerzy węgla będą musieli uzyskać certyfikaty jakości zgodne z tym rozporządzeniem. Jakość węgla kamiennego będzie kontrolowana na granicy Polski z krajami nienależącymi do UE przez Służbę Celną, a w składach detalicznych – przez Inspekcję Handlową. Nowela wprowadza zakaz sprzedaży produktów niespełniających wymagań jakościowych. Za sprzedaż węgla niezgodnego z obowiązującymi normami będą grozić kary finansowe w wysokości od 50 tys. do 1 mln zł, a nawet kara więzienia do 5 lat. Z kolei za utrudnianie kontroli Inspekcji Handlowej będzie grozić kara grzywny, ograniczenia wolności lub do roku więzienia. Ponadto ustawa umożliwia dokapitalizowanie Spółki Restrukturyzacji Kopalń SA przez ministra gospodarki.

Senat, zgodnie z rekomendacją Komisji Gospodarki Narodowej, wprowadził do ustawy 3 poprawki. Stanowisko takie poparło 86 senatorów, 1 wstrzymał się od głosu. Izba doprecyzowała definicję paliwa stałego, a także skróciła do 1 dnia vacatio legis nowelizacji ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008–2015.

Teraz do poprawek ustosunkuje się Sejm.

Oświadczenia:

Po wyczerpaniu porządku 62. posiedzenia oświadczenia wygłosili lub złożyli senatorowie: Przemysław Błaszczyk, Robert Dowhan, Stanisław Gorczyca, Piotr Gruszczyński, Andrzej Grzyb, Stanisław Iwan, Jan Maria Jackowski z grupą senatorów, Wiesław Kilian, Maciej Klima, Ryszard Knosala, Maria Koc, Stanisław Kogut, Tadeusz Kopeć, Jarosław Lasecki, Andrzej Misiołek, Andżelika Możdżanowska, Ireneusz Niewiarowski, Andrzej Person, Bogdan Pęk, Leszek Piechota, Józef Pinior, Marian Poślednik, Jadwiga Rotnicka, Wojciech Skurkiewicz z grupą senatorów, Grzegorz Wojciechowski z grupą senatorów.