Posiedzenia Senatu

Podczas 59. posiedzenia Izba rozpatrzyła 17 ustaw, do 2 wprowadziła poprawki. Senat zdecydował o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny. Ponownie do komisji skierowano projekt uchwały w sprawie zmiany Regulaminu Senatu, a także projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Senat wysłuchał również informacji o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2013 r., którą przedstawił prezes Andrzej Rzepliński.

Minutą ciszy senatorowie uczcili śmierć pasażerów i członków załogi samolotu pasażerskiego malezyjskich linii lotniczych zestrzelonego 17 lipca 2014 r. nad wschodnią Ukrainą.  

Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego – przyjęta bez poprawek

Nowelizacja, którą Sejm uchwalił na podstawie projektu poselskiego na 70. posiedzeniu, 26 czerwca 2014 r., rozszerza katalog przedmiotów wyłączonych spod egzekucji odbywającej się w trybie przepisów ustawy – Kodeks postępowania cywilnego o przedmioty niezbędne do egzystencji niepełnosprawnego dłużnika lub członków jego rodziny, w tym służące do rehabilitacji i ułatwiające życie osobie niepełnosprawnej. Analogiczne ograniczenie obowiązuje w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w zakresie m.in. przymusowego ściągania podatków, opłat, grzywien i kar pieniężnych. Nowelizacja wynika z potrzeby ujednolicenia przepisów regulujących postępowania cywilne i administracyjne.

W wyniku głosowania Izba jednomyślnie, 78 głosami, poparła wnioski Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisji Ustawodawczej i przyjęła nowelizację bez poprawek.

Ustawa zostanie teraz skierowana do podpisu prezydenta.

Ustawa o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw – przyjęta bez poprawek

Zgodnie z założeniami autora projektu, czyli rządu, nowelizacja, uchwalona na 70. posiedzeniu Sejmu, 26 czerwca 2014 r., ma usprawnić funkcjonowanie tzw. zasady jednego okienka. Główne cele to uproszczenie i skrócenie sądowych i administracyjnych procedur rejestracyjno-ewidencyjnych (uzyskanie numerów REGON i NIP) związanych z podejmowaniem i wykonywaniem działalności gospodarczej przez podmioty podlegające rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Dzięki nowelizacji uruchomienie firmy stanie się możliwe w ciągu 7 dni, a nie około 25 dni, jak dotychczas. Działalność będzie można rozpocząć już w chwili wpisu do KRS, gdyż jednocześnie automatycznie po dokonaniu wpisu będą nadawane numery REGON i NIP. Nowo powstający podmiot będzie tylko musiał złożyć wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego. Dane wpisane do KRS trafią od razu elektronicznie do rejestru GUS i Centralnego Rejestru Podmiotów – Krajowej Ewidencji Podatników. Automatycznie nadane numery REGON i NIP zostaną następnie przekazane do KRS bez konieczności wydawania orzeczenia przez sąd rejestrowy.

Podstawowe dane dotyczące przedsiębiorcy będą wymieniane między urzędami szybko i bez jego udziału, a razem z odpisem postanowienia o wpisie do KRS otrzyma on zaświadczenie o nadaniu numerów REGON i NIP. Nowelizacja przewiduje, że przedsiębiorca będzie musiał zgłosić później tylko tzw. dane uzupełniające, nieobjęte wpisem do KRS, a potrzebne urzędowi skarbowemu, Głównego Urzędu Statystycznego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Prowadzący firmy będą mogli uzupełnić te dane w późniejszym terminie, już po rozpoczęciu działalności. Chodzi o m.in. o: numer rachunku bankowego, dane kontaktowe, przewidywaną liczbę zatrudnianych, które albo mają charakter danych „wrażliwych”, albo nie są podmiotowi jeszcze znane w chwili rejestracji w KRS. Przedsiębiorca będzie je zamieszczał na jednym formularzu i składał w ciągu 21 dni od wpisu do KRS w urzędzie skarbowym, który przekaże je do GUS i ZUS. Składanie danych uzupełniających w formie papierowej lub elektronicznej nie będzie wstrzymywało rozpoczęcia przez podmiot działalności, w tym działalności gospodarczej.

Zmiany powinny także ułatwić tworzenie miejsc pracy.

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji postulowała przyjęcie nowelizacji bez poprawek, a w wyniku głosowania Senat jednomyślnie, 78 głosami, poparł jej wniosek.

Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.

Poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

Celem nowelizacji, którą Sejm uchwalił z inicjatywy posłów na 70. posiedzeniu, 26 czerwca 2014 r., jest ułatwienie osobom nieprowadzącym działalności gospodarczej ogłoszenia tzw. upadłości konsumenckiej. Dotychczas było to możliwe tylko wtedy, gdy niewypłacalność dłużnika powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności (kataklizm, choroba, śmierć jednego z małżonków). Nowelizacja zmienia zasady oddalania przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości. Sąd ma oddalać taki wniosek tylko wówczas, gdy dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie albo na skutek rażącego niedbalstwa. Nowelizacja wprowadza również możliwość przeprowadzenia przez sąd w szczególnych okolicznościach postępowania upadłościowego wobec konsumentów, mimo że istnieją podstawy do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości (niezgłoszenie w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości; działania prawomocnie uznane za dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli; podanie we wniosku o upadłość nieprawdziwych lub niekompletnych danych; niewykonywanie nałożonych obowiązków).

Nowela wprowadza też m.in. odstąpienie od rygoryzmu i formalizmu przy postępowaniu upadłościowym. Sąd będzie mógł pominąć drobne braki we wnioskach i oświadczeniach konsumenta. Obniża z 200 do 30 zł koszty procedury upadłościowej i przewiduje udzielanie „pożyczki” ze Skarbu Państwa na jej opłacenie, która ma zostać spłacona z majątku dłużnika po jego likwidacji, lub – w szczególnych wypadkach – nawet całkowicie darowana. W wyjątkowych sytuacjach, np. w razie ciężkiej choroby czy niepełnosprawności, sąd mógłby także ogłosić upadłość – niewypłacalnego, ale rzetelnego dłużnika – bez zaspokajania wierzycieli.

Według nowych przepisów konsument uzyska także możliwość zawarcia układu z wierzycielami w ramach postępowania upadłościowego, co ma mu np. umożliwić zachowanie mieszkania w zamian za ustalony za zgodą większości wierzycieli indywidualny plan spłat. Maksymalny okres oddawania długów w ramach planu spłaty skrócono z 5 do 3 lat. Nadal w sytuacji, gdy dłużnik sprzeda mieszkanie, aby spłacić zadłużenie, z uzyskanej kwoty otrzyma on środki równe kosztom najmu przez pewien okres. Do tej pory było to 12 miesięcy, a nowelizacja przewiduje od 12 do 24 miesięcy.

Zgodnie z założeniami ustawa ma umożliwić obywatelom w trudnej sytuacji powrót na rynek pracy, odzyskanie zdolności kredytowej i możliwości normalnego funkcjonowania.

Do rozpatrywanej nowelizacji swoje stanowiska przedstawiły Komisja Gospodarki Narodowej (przyjęcie ustawy bez poprawek) oraz Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji (8 poprawek). W wyniku głosowania (78 głosów za) Senat poparł zmiany zarekomendowane przez komisję praw człowieka. Zmierzały one m.in. do zapewnienia zgodności zapisów ustawy z zasadami techniki prawodawczej.

Senackie poprawki rozpatrzy teraz Sejm.

Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw – przyjęta bez poprawek

Nowelizacja, uchwalona przez Sejm na 72. posiedzeniu, 22 lipca 2014 r., stanowi jedną z 3 ustaw wchodzących w skład tzw. pakietu kolejkowego i onkologicznego, przygotowanego przez resort zdrowia. Regulacja dotyczy 3 obszarów mających, zdaniem projektodawcy, zasadnicze znaczenie z punktu widzenia poprawy dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej: opieki nad pacjentem onkologicznym, zarządzania listami pacjentów oczekujących na świadczenia zdrowotne oraz zarządzania procesem zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej i funkcjonowania Narodowego Funduszu Zdrowia. Chodzi przede wszystkim o zapewnienie pacjentom onkologicznym kompleksowego i skutecznego leczenia, a także o lepsze wykorzystanie środków i skrócenie kolejki osób oczekujących na świadczenia specjalistyczne. Ustawa przewiduje systemowe zmiany dotyczące świadczeń zdrowotnych w zakresie onkologii, m.in. stworzenie odrębnej listy pacjentów onkologicznych, wprowadzenie karty diagnostyki i leczenia onkologicznego.Zakłada zniesienie limitów w leczeniu onkologicznym, pod warunkiem dotrzymania odpowiednich terminów diagnozy i leczenia pacjenta. Dzięki karcie informacje o przebiegu leczenia będą dostępne w jednym miejscu, a wgląd do nich będą mieli wszyscy lekarze zaangażowani w proces diagnostyki i leczenia. W myśl nowelizacji nastąpi przesunięcie ciężaru opieki zdrowotnej z lekarzy specjalistów i hospitalizacji na lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i ambulatoryjną opiekę specjalistyczną. Nowelizacja zakłada, że listy pacjentów będą prowadzone w postaci elektronicznej i monitorowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Wydłuża także okres, na jaki są zawierane umowy z funduszem, co najmniej do 5 lat w zakresie ambulatoryjnej opieki zdrowotnej i 10 lat w wypadku leczenia szpitalnego. Ustawa wprowadza przejrzysty i wystandaryzowany proces wyceny świadczeń zdrowotnych. Był on do tej pory realizowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia, a teraz zostanie przeniesiony do Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Ponadto wprowadza nowe narzędzie w postaci map zapotrzebowania zdrowotnego, czyli ustawowego obowiązku planowania inwestycji i rozwoju systemu ochrony zdrowia w Polsce na szczeblu regionalnym. Zmiany dotyczą także relacji i de facto zależności służbowych między Narodowym Funduszem Zdrowia oraz Ministerstwem Zdrowia.

Podczas debaty minister zdrowia Bartosz Arłukowicz zaapelował do senatorów o sprawne procedowanie nad ustawami wchodzącymi w skład tzw. pakietu kolejkowego. „Wiem, że ustawy są procedowane w szybkim tempie, ale zależy nam a tym, aby były przyjęte w miarę sprawnie” – przekonywał. Wyjaśnił, że sama ustawa nie wystarczy, potrzebne są do niej jeszcze rozporządzenia ministra zdrowia i zarządzenia prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Obie instytucje muszą mieć czas na przygotowanie m.in. nowych produktów finansowych i nowych warunków umów. Jak przypomniał,  zaproponowane rozwiązania muszą wejść w życie od stycznia 2014 r., ponieważ Narodowy Fundusz Zdrowia ma taki system kontraktowania, że tego typu zmian nie można wprowadzać w połowie roku kalendarzowego, ale z jego początkiem.

Przyjęcie nowelizacji bez poprawek postulowała Komisja Zdrowia. Jak stwierdził jej sprawozdawca senator Rafał Muchacki (PO), proponowane zmiany są bardzo propacjenckie i mają służyć m.in. pacjentom onkologicznym dzięki stworzeniu systemu kompleksowej opieki, który zapewni im odpowiednią terapię. Do stanowiska komisji wniosek mniejszości dotyczący odrzucenia ustawy przedstawiła senator Dorota Czudowska (PiS). Podkreśliła, że senatorowie PiS nie są przeciw skróceniu kolejek dla pacjentów, ale ustawy zawierają także inne daleko idące rozwiązania, dotyczące m.in. finansowania świadczeń czy funkcjonowania Narodowego Funduszu Zdrowia. Jak mówiła, „senatorowie zostali zmuszeni do zbyt szybkiego procedowania nad tak kluczowymi rozwiązaniami”. Przypomniała, że ustawy zostały uchwalone 22 lipca 2014 r. rano przez Sejm, a wieczorem tego samego dnia zajmowała się nimi Komisja Zdrowia. Przed głosowaniem senator wycofała ten wniosek, podtrzymując jednocześnie zarzuty dotyczące skandalicznego, zdaniem senatorów PiS,  trybu legislacyjnego, nieczytelności i nieprecyzyjności wielu zapisów ustawy oraz niepewności, czy wobec braku lekarzy specjalistów i dodatkowego finansowania ustawa spełni oczekiwania społeczne. Wniosek o odrzucenie wycofano, by sprzeciw nie był niewłaściwie interpretowany. Ostatecznie nowelizację ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przyjęto 52 głosami, przy 1 głosie sprzeciwu i 25 wstrzymujących się.

Teraz ustawa zostanie skierowana do podpisu prezydenta.

Ustawa o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw – przyjęta bez poprawek

Senatorowie (53 głosy za, 24 przeciw, 2 wstrzymujące się) opowiedzieli się za przyjęciem ustawy bez poprawek, o co wnosiła Komisja Zdrowia. Mniejszość komisji postulowała odrzucenie ustawy, ale wniosek ten odrzucono 54 głosami, przy 24 głosach za i 1 wstrzymującym. Nowelizacja, uchwalona przez Sejm z inicjatywy rządu na 72. posiedzeniu, 22 lipca 2014 r., przewiduje, że pielęgniarki i położne będą mogły udzielać samodzielnie niektórych świadczeń diagnostycznych i laboratoryjnych. Pielęgniarki i położne, które ukończyły studia drugiego stopnia na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo oraz te z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub położnictwa, otrzymają nowe uprawnienia. Warunkiem będzie ukończenie kursu specjalistycznego. Pielęgniarki i położne spełniające te wymogi będą mogły samodzielnie ordynować leki, z wyjątkiem zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe. Zostaną również uprawnione do ordynowania środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz określonych wyrobów medycznych, a także do wystawiania na nie zleceń lub recept. Z kolei pielęgniarki i położne posiadające tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dyplom ukończenia studiów pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo będą mogły, po ukończeniu specjalistycznego kursu, na zlecenie lekarza wystawiać recepty na określone leki oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego jako kontynuację leczenia. Zostaną również uprawnione do wystawiania skierowań na badania diagnostyczne, z wyjątkiem tych związanych z podwyższonym ryzykiem dla pacjenta. Pacjentom kontynuującym leczenie choroby przewlekłej pielęgniarki i położne będą mogły wystawiać recepty bez tzw. osobistego kontaktu. Receptę w imieniu pacjenta będzie mogła odebrać osoba przez niego upoważniona.

Teraz ustawa zostanie skierowana do podpisu prezydenta.

Ustawa o zmianie ustawy o konsultantach w ochronie zdrowia – przyjęta bez poprawek

Na podpis prezydenta czeka także nowelizacja ustawy o konsultantach w ochronie zdrowia. Zgodnie z wnioskiem Komisji Zdrowia przyjęto ustawę bez poprawek. Opowiedziało się za tym 54 senatorów, 4 było przeciw, a 21 osób wstrzymało się od głosu. Wniosek mniejszości komisji o odrzucenie ustawy wycofał przed głosowaniem senator Stanisław Gogacz (PiS), który negatywnie ocenił kształt legislacyjny ustawy mimo dobrego kierunku zaproponowanych zmian. W związku z przyjęciem wniosku Komisji Zdrowia pod głosowanie nie poddano poprawki senatora Marka Borowskiego (niezależny), który proponował zmianę zapisu nakazującego konsultantowi medycznemu wyłączenie się od wykonywania czynności, jeśli mogłoby to mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki. W takiej sytuacji konsultant miałby obowiązek poinformowania o niej organ, który go powołał.

Nowelizacja, uchwalona przez Sejm z inicjatywy rządu na 72. posiedzeniu, 22 lipca 2014 r., ma na celu wzmocnienie roli konsultantów jako doradców ministra zdrowia i konsultantów wojewódzkich oraz zapewnić przejrzystość wykonywania przez nich zadań. Zgodnie z założeniami stanowi wyraz dbałości o ich bezstronność i niezależność wyrażanych przez nich opinii. Nowe przepisy przewidują, że konsultantem będzie specjalista w określonej dziedzinie medycyny, farmacji lub innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, a w wypadku braku specjalisty w danej dziedzinie – w dziedzinie pokrewnej, dający rękojmię należytego i bezstronnego wykonywania zadań. Wszyscy konsultanci i kandydaci na nich będą składali oświadczenia co do ewentualnego konfliktu interesów między pracą konsultanta a ich inną działalnością. W oświadczeniu znajdą się też m.in. informacje dotyczące członkostwa w organach spółek handlowych, spółdzielni, stowarzyszeń, fundacji. Specjaliści poinformują, czy są przedstawicielami albo pełnomocnikami przedsiębiorstw produkujących lub wprowadzających do obrotu m.in. leki i substancje przeznaczone do wytwarzania produktów leczniczych. Konsultanci krajowi będą składali swoje oświadczenia ministrowi zdrowia, a wojewódzcy – wojewodom. Będą one zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Zdrowia. Kandydat na konsultanta będzie składał oświadczenie w ciągu 7 dni od przedstawienia jego kandydatury organowi powołującemu, a konsultant powołany przed zmianą przepisów – w ciągu 3 miesięcy od wejścia w życie nowelizacji. Konsultant będzie również zobowiązany do podania informacji o korzyściach powyżej 380 zł, w tym o wyjazdach krajowych lub zagranicznych niezwiązanych z pełnioną funkcją, których koszt nie został pokryty przez instytucje go zatrudniające. Będzie miał na to 14 dni. Będzie zobowiązany do upubliczniania źródeł swoich dochodów, co ma zapobiec sytuacjom, w których dochodzi do konfliktu interesów.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw – przyjęta bez poprawek

Nowelizacja, uchwalona przez Sejm na 71. posiedzeniu, 11 lipca2014 r., zakłada zniesienie opłat za drugi i kolejne kierunki studiów. Z opłat mają być zwolnieni już studenci, którzy podjęli drugi kierunek studiów w roku akademickim 2013/2014. Zmiany wynikają z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z czerwca 2014 r., w którym uznano, że przepisy dotyczące odpłatności za 2. kierunek studiów są niezgodne z konstytucją. Chodzi także o ułatwienie dostępu do studiów wyższych osobom dojrzałym w ramach uczenia się przez całe życie, zapewnienie wyższej jakości kształcenia przy uwzględnieniu autonomii programowej uczelni, dostosowanie ich funkcjonowania do skutków niżu demograficznego, a także doprecyzowanie niektórych rozwiązań na podstawie doświadczeń z wdrażania nowelizacji prawa o szkolnictwie wyższym przeprowadzonej w 2011 r. Wprowadza się także przepisy dotyczące komercjalizacji wyników badań naukowych, chodzi o tzw. uwłaszczenie naukowców. Zakładają one, że uczelnia publiczna czy instytut zatrudniający badacza będą mieć prawo do skomercjalizowania rozwiązań wypracowanych przez niego. Na podjęcie decyzji o komercjalizacji instytucja będzie miała 3 miesiące. Po tym czasie badacz będzie mógł się ubiegać o przeniesienie na siebie praw do wyników prac.

Nowe przepisy zakładają możliwość potwierdzania efektów uczenia się. Oznacza to, że uczelnie będą mogły zaliczyć danej osobie na poczet studiów wiedzę i umiejętności zdobyte w pracy zawodowej, na kursach czy szkoleniach. W ten sposób będzie można zmniejszyć liczbę zajęć w ramach studiów. Powinno to przyczynić się do zwiększenia uczestnictwa w kształceniu formalnym osób powyżej 25. roku życia i lepszego dostosowania kompetencji i kwalifikacji pracowników do potrzeb rynku pracy. Zaproponowane rozwiązania mają zbliżyć sposoby zdobywania wykształcenia w naszym kraju do modeli obowiązujących w krajach o najwyższym poziomie aktywności zawodowej (m.in. kraje skandynawskie), zapewniających możliwości przechodzenia ze świata pracy do świata edukacji i na odwrót i uzupełniania kwalifikacji w miarę potrzeb w wieku dorosłym. Uczelnia, wydając dyplom, będzie potwierdzała osiągnięcie przez absolwenta wszystkich zakładanych w programie kształcenia efektów nie tylko w zakresie wiedzy, ale także umiejętności i kompetencji społecznych.

W ramach szkolnictwa wyższego ma być wprowadzony podział na studia o profilu praktycznym i akademickim. Uczelnie stawiające na praktykę zawodową będą mogły zastąpić część kadry badawczej osobami bez tytułów naukowych, mającymi jednak doświadczenie zawodowe. Nowelizacja zmienia też pewne zapisy dotyczące praw pracowniczych. W myśl nowych przepisów nauczyciel akademicki będzie miał prawo do płatnego urlopu dla podratowania zdrowia dopiero po 15 przepracowanych latach (dotychczas mógł się o to ubiegać po 5 latach). Z ustawy wykreślono też zapisy dotyczące możliwości zawierania ponadzakładowego układu zbiorowego pracy przez cywilnych pracowników uczelni publicznych.

Nowelizacja zakłada powołanie przez ministra nauki nowego organu – Konwentu Rzeczników Dyscyplinarnych. Zmiany organizacyjne obejmą także Polską Komisję Akredytacyjną, w jej ramach powołany zostanie zespół odwoławczy. Powstać ma też tzw. lista ostrzeżeń, służąca upublicznianiu przez resort nauki m.in. informacji o jednostkach, które otrzymały negatywną ocenę programową lub cofnięto czy zawieszono im uprawnienia do prowadzenia studiów. Po wejściu w życiu noweli uczelnie będą mogły na nowych zasadach powoływać związki uczelni, co ma umożliwić m.in. bardziej efektywne wykorzystywanie infrastruktury czy środków na badania. Ustawa zakłada też ostateczną likwidację kolegiów nauczycielskich i nauczycielskich kolegiów języków obcych. Ma to nastąpić do 1 października 2016 r.

Rozpatrująca nowelizację Komisja Nauki, Edukacji i Sportu zaproponowała Senatowi przyjęcie jej bez poprawek mimo szeregu uwag zgłoszonych przez Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. Stanowisko podyktowane było przede wszystkim chęcią, by przepisy – szczególnie te uwzględniające orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego i znoszące opłaty za 2. kierunek studiów – weszły w życie od 1 października 2014 r., czyli najbliższego roku akademickiego. Podczas debaty sprawozdawca komisji nauki senator Ryszard Górecki (PO) zapowiedział, że jeśli nowelizacja będzie przyjęta bez poprawek, senatorowie zajmą się przygotowaniem stosownego projektu zmian w prawie o szkolnictwie wyższym. Senator Piotr Wach (PO) stwierdził natomiast, że prace nad tymi zmianami Senat mógłby podjąć jeszcze w tej kadencji. Zdaniem senatora Kazimierza Wiatra (PiS), w wyniku pośpiechu legislacyjnego „nadwyrężona została rola Senatu, który jest po to, by konieczne poprawki wprowadzać”. Wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego Daria Lipińska-Nałęcz zgodziła się ze stwierdzeniem, że obecna nowelizacja nie ma doskonałej postaci. „Rozpoczęliśmy z Radą Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego pracować nad programem, strategią rozwoju szkolnictwa wyższego. Będziemy też pracować nad strategią rozwoju nauki (...). To znajdzie wyraz w debacie środowiskowej i mam nadzieję, że dzięki tej debacie będziemy mogli pracować nad dalszymi regulacjami” – zapowiedziała. Kilkadziesiąt poprawek zgłosili senatorowie PiS: Alicja Zając, Stanisław Gogacz, Stanisław Karczewski, Maciej Klima, Waldemar Kraska, Marek Martynowski, Michał Seweryński, Wojciech Skurkiewicz, Krzysztof Słoń oraz Kazimierz Wiatr.

W wyniku głosowania Senat poparł wniosek komisji nauki i 54 głosami, przy 4 przeciw i 21 głosach wstrzymujących, zdecydował o przyjęciu bez poprawek nowelizacji prawa o szkolnictwie wyższym.

Teraz ustawa zostanie przekazana do podpisu prezydenta.

Ustawa o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw – przyjęta bez poprawek

W wyniku głosowania (78 senatorów za, 1 wstrzymał się) Izba poparła wniosek Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej o przyjęcie bez poprawek nowelizacji, którą Sejm uchwalił na podstawie projektów poselskiego i rządowego na 70. posiedzeniu, 26 czerwca 2014 r. Przewiduje ona, że Centralne Biuro Śledcze zostanie wyłączone ze struktur Komendy Głównej Policji. Nowa jednostka otrzyma nazwę: Centralne Biuro Śledcze Policji (CBŚP). Będzie jednostką policji podobną do komend wojewódzkich, a jego komendant otrzyma takie uprawnienia w stosunku do swych podwładnych jak komendanci wojewódzcy. Centralne Biuro Śledcze Policji zostanie wyposażone w uprawnienia wykonawcze do zwalczania przestępczości zorganizowanej, które obecnie ma komendant główny Policji. Zgodnie z nowelizacją komendanta CBŚP ma powoływać i odwoływać minister spraw wewnętrznych na wniosek komendanta głównego Policji. Komendant CBŚP nie będzie dysponował własnymi funduszami, ale zyska uprawnienia personalne i dyscyplinarne wobec funkcjonariuszy. Będzie mógł również podejmować czynności operacyjno-rozpoznawcze. Uprawnienia te będą pod kontrolą prokuratorsko-sądową. Komendant CBŚP będzie miał również prawo korzystać z informacji gromadzonych przez Krajowe Centrum Informacji Kryminalnych, a także występować do sądu z wnioskami o ujawnienie danych dotyczących umów ubezpieczenia i informacji stanowiących tajemnicę bankową. Nowelizacja przewiduje poszerzenie o dodatkowe kategorie zbioru danych gromadzonych i przetwarzanych w bazie danych DNA. Chodzi o dane osób zaginionych oraz takich, od których pobierano wymaz w celu identyfikacji osób zaginionych lub zwłok o nieustalonej tożsamości.

W 2013 r. opublikowano nowy regulamin Komendy Głównej Policji. Do zadań znajdującego się w jego strukturach Centralnego Biura Śledczego włączono wówczas zwalczanie handlu ludźmi i uprowadzeń dla okupu. Następnym etapem reorganizacji komendy głównej jest wyłączenie CBŚ ze struktur KGP i powstanie wyspecjalizowanej jednostki organizacyjnej Policji o ogólnokrajowym zasięgu działania.

Nowelizacja zostanie teraz skierowana do podpisu prezydenta.

Ustawa o zmianie ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego „Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 2004–2015” – przyjęta bez poprawek

Nowelizacja, uchwalona przez Sejm na 70. posiedzeniu, 26 czerwca 2014 r., na podstawie projektu poselskiego, zmierza do wydłużenia o 2 lata – do 2017 r. – realizacji programu wieloletniego „Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 2004–2015”. Przewiduje także obniżenie wartości kosztorysowej zadań inwestycyjnych objętych tym programem z 600 937 tys. zł do 546 753 tys. zł w cenach z 2009 r., przy założonych środkach budżetowych w wysokości 500 711 tys. zł. Ustawa ma wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia. W ocenie wnioskodawców, nowelizacja jest warunkiem osiągnięcia wszystkich podstawowych celów programu wieloletniego.

W uzasadnieniu jako powód wydłużenia terminu realizacji programu wskazano przedłużające się negocjacje w sprawie nabycia nieruchomości niezbędnych do planowanych inwestycji (zbyt duże oczekiwania finansowe właścicieli działek), a także przedłużające się procedury administracyjne związane z uzyskaniem decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych dla obiektów sportowych. Obniżenie wartości kosztorysowej zadań inwestycyjnych wynika natomiast z faktu, że na budowę zaplanowanych w programie kortów tenisowych, stadionu lekkoatletycznego i boiska do piłki plażowej częściowo zostaną wykorzystane środki własne uczelni. Ponadto zrezygnowano z części wyposażenia wydziału chemii i podjęto starania, aby budowa domów studenckich i doktoranckich została przeprowadzona w trybie partnerstwa publiczno-prywatnego (zakończenie inwestycji zaplanowano już po 2017 r.).

Dzięki realizowanemu od 10 lat programowi na uniwersytecie poznańskim zwiększyły się znacznie możliwości kształcenia i prowadzenia badań naukowych. Dotyczy to m.in. nowoczesnych technologii, informatyzacji i szeroko pojętej komunikacji społecznej. Zwiększyły się także możliwości kształcenia kadr nowoczesnej administracji, przygotowanej do wypełniania zadań wynikających z członkostwa Polski w Unii Europejskiej i zadań stojących przed samorządami lokalnymi.

Komisje: Budżetu i Finansów Publicznych oraz Nauki, Edukacji i Sportu zaproponowały Senatowi przyjęcie ustawy bez poprawek. W wyniku głosowania Izba, 78 głosami za, przy 1 głosie wstrzymującym się, poparła stanowisko komisji.

Teraz nowela zostanie skierowana do podpisu prezydenta.

Ustawa o zmianie ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008–2015 – przyjęta bez poprawek

Senat, na wniosek Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej, nie zgłosił żadnych poprawek do nowelizacji. Uchwałę tej treści podjęto 77 głosami, przy 1 głosie przeciw i 1 wstrzymującym. Ustawa, uchwalona przez Sejm na 71. posiedzeniu, 11 lipca 2014 r., była przedłożeniem poselskim. Odracza do 31 grudnia 2015 r. termin spłaty zobowiązań pieniężnych wraz z odsetkami, powstałych do 30 września 2003 r. z tytułu składek emerytalnych, składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez ubezpieczonego oraz składek na ubezpieczenia zdrowotne. Przewiduje się, że od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2017 r. nastąpi spłata tych zobowiązań wraz z odsetkami w równych miesięcznych ratach, zgodnie z harmonogramem określonym w umowie zawartej między Zakładem Ubezpieczeń Społecznych a przedsiębiorstwami górniczymi. W dotychczasowym stanie prawnym wymienione zobowiązania wraz z odsetkami podlegają restrukturyzacji. Oznacza to, że przedsiębiorstwo górnicze zobowiązane jest do ich spłaty do 31 grudnia 2015 r. w równych ratach miesięcznych. W wypadku niespłacenia 2 kolejnych rat takie zobowiązania stają się natychmiast wymagalne.

Nowelizacja uchyla także przepis, który stanowi, że w okresie spłaty zobowiązań nie nalicza się odsetek, a także nie stosuje się przepisów art. 57 § 1–4 ordynacji podatkowej. Zdaniem autorów projektu przyjęte w nowelizacji rozwiązania są konieczne w celu „umożliwienia próby odzyskania płynności finansowej i zabezpieczenia miejsc pracy” w przedsiębiorstwach górniczych, które nie uregulowały zaległych zobowiązań finansowych. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, nowela obejmie Kompanię Węglową SA i Spółkę Restrukturyzacji Kopalń SA. Nowe przepisy mają wejść w życie z dniem ogłoszenia, co projektodawcy uzasadniali „ważnym interesem państwa – ochroną tysięcy miejsc pracy w regionie śląskim”.

Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.

Poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw

Nowelizacja, z inicjatywy rządu uchwalona na 70. posiedzeniu Sejmu, 26 czerwca 2014 r., wprowadza regulacje dotyczące opodatkowania zagranicznych spółek kontrolowanych. Eliminuje wątpliwości interpretacyjne ujawnione przy dotychczasowym stosowaniu przepisów, a także ujednolica odpowiadające sobie przepisy ustawy PIT i ustawy CIT. Jednym z celów ustawy jest też implementacja do polskiego porządku prawnego przepisów pochodnego prawa Unii Europejskiej. Wprowadzone rozwiązania mają pomóc w zwalczaniu szkodliwej konkurencji ze strony rajów podatkowych i przeciwdziałać odraczaniu lub unikaniu opodatkowania na skutek wykorzystania mechanizmu przesuwania dochodów do spółek zależnych, zlokalizowanych w krajach o preferencyjnych systemach podatkowych. Nowe przepisy uwzględniają w podstawie opodatkowania rezydenta krajowego dochody uzyskiwane przez kontrolowane przez niego podmioty zagraniczne mające siedzibę lub zarząd w kraju o niższym niż obowiązujący w Polsce poziomie opodatkowania. Ma to przeciwdziałać tworzeniu sztucznych struktur tworzonych jedynie dla osiągnięcia korzyści podatkowych.

Nowelizacja wprowadza także szereg nowych rozwiązań w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, m.in. nowe zasady zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odsetek od pożyczek, modyfikujące instytucję niedostatecznej kapitalizacji. W tym zakresie zmienia współczynnik wyznaczający możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu odsetek od pożyczek udzielonych przez podmioty powiązane, z dotychczasowego współczynnika zadłużenia do kapitału zakładowego (3:1) na nowy współczynnik zadłużenia do kapitałów własnych podatnika (1:1). Stanowi też, że kosztem uzyskania przychodu nie są odsetki od pożyczek udzielonych przez podmioty powiązane pośrednio oraz wprowadza nową, alternatywną metodę zaliczania odsetek do kosztów uzyskania przychodów.

Kolejne nowe rozwiązania to m.in. wprowadzenie odroczenia opodatkowania przychodu z tytułu wniesienia do spółki kapitałowej wkładu niepieniężnego w postaci np. patentu i innych praw określonych w ustawie o własności przemysłowej, praw autorskich, know-how, licencji od tych praw (komercjalizowana własność intelektualna). Zostaje utrzymana zasada opodatkowania przychodów z tytułu objęcia udziałów (akcji) w zamian za wkład niepieniężny, wprowadzona zasada odroczenia opodatkowania przychodu z tytułu wniesienia do spółki kapitałowej wkładu niepieniężnego w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej, maksymalnie na 5 lat od dnia uzyskania przychodu z tytułu objęcia udziałów (akcji).

Ukrócenie procederu wyprowadzania przez firmy zysków do rajów podatkowych oznacza, że dochody zagranicznych spółek córek zostaną obłożone 19-procentowym podatkiem. Podobne regulacje funkcjonują już w innych państwach, np. we Francji, Niemczech, Szwecji, USA, Japonii czy Chinach. Istotą noweli jest uwzględnienie w dodatkowym zeznaniu podatkowym dochodów zagranicznych kontrolowanych spółek i opodatkowanie ich 19-procentowym podatkiem. Zgodnie z nowelą, dochody z kontrolowanych spółek zagranicznych (tzw. CFC) byłyby opodatkowane w Polsce, jeżeli firma krajowa miałaby w podmiocie zagranicznym ponad 25% udziałów. Zasadę tę stosowano by pod warunkiem, że podatek za granicą byłby niższy o co najmniej 25% niż w Polsce, a spółka nie prowadziłaby tam rzeczywistej działalności. Za zagraniczną spółkę kontrolowaną uznany będzie ponadto każdy podmiot położony w państwie wymienionym w wykazie krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową, publikowanym przez ministra finansów w rozporządzeniu. Za spółki tego typu będą również uznawane podmioty położone w państwie, z którym Polska nie wymienia informacji podatkowych. Nowe przepisy nie będą stosowane wobec podatników kontrolujących zagraniczne spółki położone w państwach UE i należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), o ile będą one tam prowadziły rzeczywistą działalność gospodarczą. Przepisy przewidują dodatkowe wyłączenia, m.in. w stosunku do dochodów zagranicznych spółek osiągających przychody w wysokości nieprzekraczającej 250 tys. euro. Zaproponowane zmiany odnoszą się też m.in. do dywidend – wyłączają możliwość zastosowania zwolnienia z podatku CIT dywidend czy wypłat z zysku, jeżeli nie podlegały one opodatkowaniu w państwie, w którym działa spółka wypłacająca dywidendę (tzw. państwo źródła). Nowelizacja zmienia także zasady opodatkowania świadczeń otrzymywanych przez klientów banku (tzw. cashback). Mają one być opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a nie, jak obecnie, według skali podatkowej. Ma to uprościć pobór podatku.

Jak zwracano uwagę podczas prac nad ustawą, ucieczka firm do rajów podatkowych jest ogromnym problemem dla krajowych systemów podatkowych, w tym dla Polski. Z danych OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) z 2010 r. wynika, że takie kraje jak Barbados, Bermudy czy Brytyjskie Wyspy Dziewicze otrzymały więcej inwestycji bezpośrednich (ponad 5%) niż np. Niemcy (ponad 4,5%) czy Japonia (ponad 3,5%).

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych przedstawiła do nowelizacji 17 poprawek. W trakcie debaty kolejne zmiany zgłosili senatorowie Piotr Gruszczyński i Kazimierz Kleina. Ogółem zaproponowano wprowadzenie 26 poprawek, spośród których Izba poparła w wyniku kolejnych głosowań 25. Całość ustawy przyjęto jednomyślnie, 78 głosami. Poparte przez Senat zmiany miały przede wszystkim charakter legislacyjny, doprecyzowujący zapisy ustawy uchwalonej przez Sejm. Wprowadzono m.in. 2 poprawki, które precyzują zasady określania podstawy opodatkowania w wypadku zagranicznej spółki kontrolowanej zarejestrowanej w kraju, z którym Polska nie ma podpisanej umowy o wymianie informacji podatkowych. W 2 zmianach wskazano, że w wypadku, gdy nie ma możliwości ustalenia udziału podatnika w prawie do uczestnictwa w zyskach zagranicznej spółki kontrolowanej albo nastąpiło wyłączenie lub ograniczenie tego prawa, za wartość miarodajną przyjmuje się najwyższą z wartości wyrażonych udziałem w kapitale lub prawem głosu w organach spółki. Przyjęto także zmiany, które uwzględniają, że przesłanki wskazane w zmienianym przepisie mają na celu jedynie zobiektywizowanie i ułatwienie dokonania oceny, czy zagraniczna spółka kontrolowana spełnia warunek prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej, a nie są samodzielną podstawą do uznania, że taka działalność jest prowadzona. W kolejnej poprawce Senat wskazał wyraźnie, że przedmiotem zwolnienia od podatku są odszkodowania wynikające ze wszystkich źródeł prawa pracy wskazanych w kodeksie pracy, a nie jedynie te z nich, które są „normatywnymi źródłami prawa”. Ponadto dodano przepis, zawierający odrębne upoważnienie do określenia wzoru zeznania podatkowego o wysokości dochodu z zagranicznej spółki kontrolowanej, tak aby oddać specyfikę opodatkowania dochodów takiej spółki i uniknąć utraty mocy obowiązującej przez dotychczasowe przepisy wykonawcze. Ponadto ujednolicono termin wejścia w życie wszystkich przepisów związanych z odsunięciem w czasie opodatkowania aportu w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej.

Ustawa z senackimi poprawkami trafi teraz ponownie do Sejmu.

Ustawa o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 – przyjęta bez poprawek

Ustawa, uchwalona przez Sejm na 71. posiedzeniu, 11 lipca 2014 r., z inicjatywy rządu, zmierza do stworzenia ram prawnych realizacji umowy partnerstwa, w tym wdrażania programów w zakresie polityki spójności w unijnej perspektywie finansowej 2014–2020. Konieczność jej opracowania wynika z rozpoczęcia w 2014 r. nowej perspektywy finansowania polityki spójności z budżetu Unii Europejskiej na podstawie zmienionych aktów prawnych regulujących zasady jej wdrażania. Dotyczy to m.in. przeniesienia kompetencji w zakresie oceny zgodności systemów zarządzania i kontroli programów operacyjnych z unijnymi wymogami z poziomu Komisji Europejskiej na poziom państwa członkowskiego, wprowadzenia nowych instrumentów realizacji polityki spójności w zakresie rozwoju terytorialnego, a także wprowadzenia nowego podejścia do informatyzacji procesów dotyczących realizacji projektów i związanych z tym wymogów zapewnienia przez państwo członkowskie elektronicznej wymiany informacji z beneficjentami funduszy polityki spójności (tzw. polityka e-Cohesion). W ustawie znalazły się także kwestie finansowe związane z rozliczeniami z Komisją Europejską oraz przepisy dotyczące kontroli. Określono także zasady monitorowania postępu i sprawozdawczości z realizacji programów operacyjnych i projektów. W zakresie zasad realizacji programów operacyjnych polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 ustawa zastąpi ustawę z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, regulującą kwestie związane z wdrażaniem funduszy polityki spójności w perspektywie finansowej 2007–2013. Pozostanie ona jednocześnie regulacją kompleksowo ujmującą prowadzenie polityki rozwoju, dotyczącą wszystkich podmiotów ją realizujących i źródeł jej finansowania. Będzie także nadal regulować kwestie związane z realizacją programów operacyjnych perspektywy finansowej 2007–2013 aż do ich zamknięcia.

Nowa ustawa wprowadza mechanizmy koordynacji realizacji programów operacyjnych wspófinansowanych ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Określa podmioty zaangażowane w proces wdrażania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, ich zadania i tryb współpracy między nimi. Definiuje zasady wdrażania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, a także podstawowe dokumenty służące wdrażaniu funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Określa m.in. system instytucjonalny, proces desygnacji, kwestie finansowe związane m.in. z rozliczeniami z Komisją Europejską, kwestie dotyczące kontroli, nieprawidłowości i nakładania korekt, zasady wyboru projektów i procedurę odwoławczą, obowiązki związane z unijną polityką e-Cohesion, mechanizmy umożliwiające realizację nowego instrumentu wynikającego z rozporządzeń Komisji Europejskiej (Zintegrowane Inwestycje Terytorialne), zasady monitorowania postępu i sprawozdawczości z realizacji programów operacyjnych oraz projektów. Ustawa przewiduje także zmianę kilkunastu innych ustaw w kwestii regulacji odwołujących się m.in. do ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, tak aby umożliwić finansowanie określonych w nich działań również ze środków polityki spójności w ramach perspektywy finansowej 2014–2020.

Jeszcze w 2014 r. mają być powołane komitety monitorujące, których głównym zadaniem będzie zatwierdzanie kryteriów wyboru projektów dofinansowanych z pieniędzy unijnych. W ich skład wejdą m.in. przedstawiciele instytucji zarządzających programami unijnymi, organizacji pozarządowych, środowisk naukowych, partnerów społecznych i gospodarczych – związków zawodowych i organizacji pracodawców. Komitetów będzie tyle, ile regionalnych oraz krajowych programów operacyjnych, czyli w sumie 22. Przygotowana przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju ustawa określa, w jaki sposób i przez kogo mają być realizowane krajowe i regionalne programy operacyjne. Chodzi m.in. o zasady wyboru projektów czy procedur odwoływania, a także o kwestie rozliczeń funduszy z Komisji Europejskiej i monitorowania efektów inwestowania unijnych pieniędzy. Regulacja ma też ułatwić wymianę informacji z beneficjentami polityki spójności, uprościć rozliczanie się z nimi. W ustawie zapisano ponadto rozwiązania dotyczące m.in. wspólnych inwestycji miast z gminami. Chodzi o zachęcenie miast wojewódzkich do jeszcze ściślejszej współpracy z przylegającymi do nich gminami, poprzez realizację wspólnych projektów dofinansowanych z pieniędzy unijnych. Będą to tzw. Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT). W programach regionalnych minimalna kwota przeznaczona na te inwestycje to około 2,4 mld euro. Oprócz tego miasta i gminy będą mogły uzyskać wsparcie z programów krajowych, m.in. na drogi, transport publiczny, edukację i zdrowie.

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych, Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisja Spraw Unii Europejskiej  zaproponowały Senatowi wprowadzenie 14 poprawek do ustawy. W trakcie debaty propozycje kolejnych zmian zgłosili senatorowie Kazimierz Kleina i Edmund Wittbrodt. Senatorowie Mieczysław Augustyn i Janusz Sepioł przedstawili natomiast wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek. W wyniku głosowania Senat poparł ten wniosek 54 głosami, przy 24 przeciw i 1 wstrzymującym się.

Teraz ustawa zostanie przekazana do podpisu prezydenta.

Ustawa o ratyfikacji Protokołu między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Zjednoczonych Emiratów Arabskich zmieniającego Umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Zjednoczonych Emiratów Arabskich w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzoną w Abu Zabi dnia 31 stycznia 1993 r., oraz Protokół, sporządzony w Abu Zabi dnia 31 stycznia 1993 r., podpisanego w Abu Zabi dnia 11 grudnia 2013 r. – przyjęta bez poprawek

W wyniku głosowania Senat jednomyślnie (79 głosów za) wyraził zgodę na ratyfikację umowy między rządami Polski i Zjednoczonych Emiratów Arabskich, o co wnosiły Komisja Spraw Zagranicznych oraz Komisja Budżetu i Finansów Publicznych. Zgodę na ratyfikację wyraził także Sejm na swoim 70. posiedzeniu, 26 czerwca 2014 r.

Protokół zmienia dotychczasową Umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Zjednoczonych Emiratów Arabskich w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku oraz protokół do tej umowy. Chodzi przede wszystkim o uaktualnienie dotychczasowej umowy i dostosowanie jej do obecnych standardów międzynarodowej współpracy podatkowej. Protokół wprowadza m.in. nową metodę unikania podwójnego opodatkowania (metoda odliczenia proporcjonalnego), opodatkowanie wynagrodzenia dyrektorów w państwie rezydencji, a także pełną klauzulę wymiany informacji podatkowych. Jego postanowienia oparto na Modelowej Konwencji Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w sprawie podatków od dochodu i majątku. W protokole określono na nowo katalog podatków, do jakich znajdzie zastosowanie umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania między obu państwami. W Polsce będą to podatek dochodowy od osób fizycznych i podatek dochodowy od osób prawnych, a w Zjednoczonych Emiratach Arabskich – podatek dochodowy i podatek dochodowy od osób prawnych. Protokół wprowadza m.in. ogólną klauzulę zabezpieczającą przed nadużywaniem umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania poprzez aranżowanie stosunków prawnych lub transakcji, których wyłącznym lub jednym z celów jest osiągnięcie korzyści w sposób sprzeczny z przedmiotem lub celem tej umowy. Wśród nowych postanowień znalazła się tzw. klauzula nieruchomościowa, polegająca na tym, że zyski rezydenta z przeniesienia własności akcji w spółce, której więcej niż 50% wartości pochodzi z nieruchomości położonych w drugim państwie, mogą być w nim opodatkowane. W wypadku Polski protokół zmienia metodę unikania podwójnego opodatkowania z metody wyłączenia z progresją na metodę proporcjonalnego odliczenia. Nie wyłącza ona określonych dochodów z opodatkowania na terytorium Polski. Protokół wprowadza też pełną klauzulę wymiany informacji podatkowych. Klauzula ta obejmuje także informacje posiadane przez banki i inne instytucje finansowe.

Teraz prezydent będzie mógł ratyfikować umowę.

Ustawa o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Bermudów (zgodnie z upoważnieniem Rządu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej) o wymianie informacji w sprawach podatkowych oraz Uzgodnień końcowych dotyczących interpretacji oraz stosowania Umowy, podpisanych w Londynie dnia 25 listopada 2013 r. – przyjęta bez poprawek

Na podpis prezydenta czeka ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację przez niego umowy między rządami Polski i Bermudów dotycząca wymiany informacji w sprawach podatkowych. Wpisuje się ona w strategię zawierania tego typu porozumień z tzw. rajami podatkowymi, czyli państwami uznawanymi za stosujące szkodliwą politykę podatkową. Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów z 9 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób prawnych Bermudy znajdują się na liście krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.

Postanowienia umowy oparto na Modelowej Konwencji Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) o wymianie informacji podatkowych. Podatki, których dotyczy umowa, to w wypadku Polski podatek dochodowy od osób fizycznych i podatek dochodowy od osób prawnych, a w wypadku Bermudów – wszelkie podatki bez względu na ich rodzaj i nazwę. Umowa określa zakres przekazywanych informacji. Chodzi o informacje mogące mieć istotne znaczenie dla administracji i stosowania prawa wewnętrznego w zakresie podatków, w tym informacje o istotnym znaczeniu dla określenia ich wymiaru i poboru, dla windykacji i egzekucji zaległości podatkowych, a także dla dochodzenia w sprawach podatkowych i ścigania w sprawach przestępstw podatkowych. Zgodnie z umową strona proszona o pomoc nie jest zobowiązana do udzielenia informacji, które nie znajdują się w posiadaniu jej organów. Każdainformacja przekazywana i otrzymywana przez strony traktowana jest jako informacja poufna.

W myśl umowy informacje będą wymieniane bez względu na to, czy strona proszona o pomoc potrzebuje ich dla własnych celów podatkowych, a także niezależnie od tego, czy czyn podlegający dochodzeniu stanowi przestępstwo na podstawie prawa strony proszonej o pomoc. Strona proszona o pomoc jest zobowiązana do podjęcia wszelkich starań w celu dostarczenia informacji stronie o nią proszącej. Umowa zobowiązuje Polskę i Bermudy do przekazania żądanych informacji w formie zeznań świadków i uwierzytelnionych kopii oryginalnych dokumentów oraz informacji pochodzących z banków i innych instytucji finansowych, zawiera postanowienia dotyczące obowiązku uchylenia tajemnicy bankowej.

Senat poparł jednomyślnie ustawę ratyfikacyjną, uchwaloną z przedłożenia rządowego przez Sejm na 70. posiedzeniu, 26 czerwca 2014 r., na wniosek Komisji Budżetu i Finansów oraz Komisji Spraw Zagranicznych. Za jej przyjęciem opowiedziało się 79 senatorów.

Ustawa o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Brytyjskich Wysp Dziewiczych o wymianie informacji w sprawach podatkowych oraz Protokołu i Wspólnej Deklaracji Rządu Rzeczypospolitej Polskiej i Rządu Brytyjskich Wysp Dziewiczych, podpisanych w Londynie dnia 28 listopada 2013 r. – przyjęta bez poprawek

79 głosami Senat przyjął ustawę upoważniającą prezydenta do ratyfikacji umowy między rządami Polski i Brytyjskich Wysp Dziewiczych, uchwaloną z inicjatywy Rady Ministrów na 70. posiedzeniu Sejmu, 26 czerwca 2014 r. Umowa wpisuje się w strategię zawierania tego typu porozumień z państwami uznawanymi za stosujące szkodliwą politykę podatkową, tzw. rajami podatkowymi. Polska nie posiadała do tej pory z Brytyjskimi Wyspami Dziewiczymi umowy o wymianie informacji w sprawach podatkowych. Jej postanowienia oparto na Modelowej Konwencji Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju o wymianie informacji podatkowych i są one takie same, jak w wypadku analogicznych umów zawartych z rządami Bermudów i Kajmanów.

Podatki, których dotyczy umowa, to w wypadku Polski podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób prawnych oraz podatek od towarów i usług, a w wypadku Brytyjskich Wysp Dziewiczych – podatki: dochodowy, od wynagrodzeń i od majątku. W myśl umowy wymiana informacji będzie następowała na wniosek strony (nie przewiduje się wymiany automatycznej). Będą to informacje mogące mieć istotne znaczenie dla administracji i stosowania prawa wewnętrznego w zakresie podatków, w tym informacje o istotnym znaczeniu dla określenia wymiaru i poboru podatków, dla windykacji i egzekucji zaległości podatkowych, a także dochodzenia w sprawach podatkowych i ścigania w sprawach przestępstw podatkowych. Strona proszona o pomoc nie jest zobowiązana do udzielenia informacji, które nie znajdują się w posiadaniu jej organów, a każdainformacja przekazywana i otrzymywana przez strony traktowana jest jako poufna. Umowa stanowi, że informacje będą wymieniane bez względu na to, czy strona proszona o pomoc potrzebuje ich dla własnych celów podatkowych, a także niezależnie od tego, czy czyn podlegający dochodzeniu stanowi przestępstwo na podstawie prawa strony proszonej o pomoc, która jest zobowiązana do podjęcia wszelkich starań w celu dostarczenia informacji stronie o nią proszącej.

Umowę może teraz ratyfikować prezydent.

Ustawa o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Kajmanami o wymianie informacji w sprawach podatkowych, podpisanej w Londynie dnia 29 listopada 2013 r. – przyjęta bez poprawek

Do podpisu prezydenta zostanie skierowana ustawa, uchwalona na 70. posiedzeniu Sejmu, 26 czerwca 2014 r., z inicjatywy rządu, upoważniająca go do ratyfikacji umowy między Polska a Kajmanami o wymianie informacji w sprawach podatkowych. Senat przyjął ją jednomyślnie, 75 głosami. Z takim wnioskiem wystąpiły komisje: Budżetu i Finansów Publicznych oraz Spraw Zagranicznych. Podobnie jak umowy z Wyspami Dziewiczymi i Bermudami zmierza ona do zawarcia tego typu porozumień z państwami uznawanymi za stosujące szkodliwą politykę podatkową, tzw. rajami podatkowymi. W wypadku Polski umowa dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych, a w wypadku Kajmanów – wszystkich podatków bez względu na ich rodzaj i nazwę. Umowa obejmuje wszystkie informacje mogące mieć istotne znaczenie dla administracji i stosowania prawa wewnętrznego w zakresie podatków, w tym informacje o istotnym znaczeniu dla określenia wymiaru i poboru podatków, windykacji i egzekucji zaległości podatkowych, a także dla dochodzenia w sprawach podatkowych i ścigania w sprawach przestępstw podatkowych. Zgodnie z umową strona proszona o pomoc nie jest zobowiązana do udzielenia informacji nieposiadanych przez jej organy. Każdainformacja przekazywana i otrzymywana przez umawiające się państwa traktowana będzie jako informacja poufna.

Ustawa o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Chorwacji o współpracy w zwalczaniu przestępczości, podpisanej w Dubrowniku dnia 9 lipca 2010 r. – przyjęta bez poprawek

Na wniosek Komisji Spraw Zagranicznych Senat przyjął ustawę bez poprawek głosami 79 senatorów. Ustawa, upoważniająca prezydenta do ratyfikacji umowy między rządami Polski i Chorwacji, została uchwalona przez Sejm na 70. posiedzeniu Sejmu, 26 czerwca 2014 r., z inicjatywy rządu. Umowa ma poprawić współpracę między organami obu państw zajmującymi się ściganiem przestępstw. Chodzi m.in. o uregulowanie takich kwestii, jak wymiana oficerów łącznikowych i informacji niejawnych, wspólne patrole czy ochrona świadków. Ratyfikacja umowy wzmocni współpracę między krajami w eliminowaniu zagrożeń bezpieczeństwa i porządku publicznego dzięki możliwości skuteczniejszej walki z międzynarodową przestępczością i harmonizacji działań w zwalczaniu zjawiska zorganizowanej przestępczości i wykrywaniu sprawców przestępstw. Umowa zastąpi porozumienie o współpracy w zapobieganiu i ujawnianiu przestępstw z 8 listopada 1994 r., wiążące oba kraje na poziomie resortów spraw wewnętrznych.

Umowa określa m.in. organy państwowe właściwe do jej wykonywania. Ze strony Polski są to: ministrowie właściwi do spraw wewnętrznych, instytucji finansowych i finansów publicznych, szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, komendanci główni Policji i Straży Granicznej, a także generalny inspektor informacji finansowej. W Chorwacji to natomiast: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Komenda Główna Policji z wewnętrznymi jednostkami organizacyjnymi oraz Ministerstwo Finansów – Urząd Celny. W umowie określono zakres przedmiotowy. Przewidziano także możliwość współpracy w formie przesyłki niejawnie nadzorowanej, działania funkcjonariuszy pod przykryciem, wspólnych patroli i grup roboczych, organizowania szkoleń i doskonalenia zawodowego, programów ochrony świadków, oddelegowania oficerów łącznikowych czy służby w punktach kontaktowych. Umowa zawiera uregulowania dotyczące odpowiedzialności za przestępstwo lub wykroczenie, a także odpowiedzialności odszkodowawczej za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy organu drugiej z umawiających się stron. Przewidziano również możliwość ograniczenia współpracy, gdyby zagrażała ona suwerenności, bezpieczeństwu lub innym istotnym interesom albo naruszała zasady porządku prawnego państwa strony.

Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.

Drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty

Do komisji: Ustawodawczej, Zdrowia oraz Rodziny i Polityki Społecznej skierowano projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Przewiduje on bezpłatne zaopatrzenie w leki refundowane dla osób po 75. roku życia, otrzymujących najniższą emeryturę lub rentę. Inicjatywę przygotowała Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji po rozpatrzeniu petycji wniesionej do Senatu przez Stowarzyszenie „Dzieci wojny” i 2 osoby prywatne. Dotyczyła ona przyznania prawa do bezpłatnych leków wszystkim emerytom i rencistom, komisja praw człowieka ograniczyła jednak to prawo do osób po 75. roku życia, otrzymujących najniższe świadczenia. Jak napisano w uzasadnieniu projektu, proponowana nowelizacja spowoduje skutki dla sektora finansów publicznych w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Przy założeniu, że z uprawnienia do bezpłatnego zaopatrzenia w leki oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia skorzysta około 108 tys. świadczeniobiorców, koszty z tym związane wyniosą około 214 mln zł w ciągu roku.

Proponowanych zmian nie popiera resort zdrowia, który uważa, że nie ma możliwości weryfikacji faktycznych dochodów osób pobierających najniższe emerytury czy renty. Jak przekonywał podczas senackiej debaty wiceminister zdrowia Igor Radziewicz-Winnicki, 200 mln zł w skali budżetu refundacyjnego nie jest bagatelną kwotą, odpowiada np. pięciokrotności rocznych nakładów na leczenie czerniaka złośliwego. Apelował, by jeszcze raz przemyśleć proponowaną zmianę, bo nie ma medycznych efektów przyjmowania większej liczby leków, a skala korzystania z nich zmienia się radykalnie, gdy są one bezpłatne. Zaznaczył, że o ile obecnie refundacja leków, z których korzystają osoby starsze, wynosi średnio 612 zł na osobę, to darmowe leki dla kombatantów skutkują już refundacją czterokrotnie wyższą – 2,5 tys. zł. Wiceminister przypomniał, że pomocy osobom starszym, które są w trudnej sytuacji i nie stać ich na wykupienie leków, może udzielić obecnie pomoc społeczna. W trakcie debaty wnioski o charakterze legislacyjnym złożyli senatorowie Jan Filip Libicki – o odrzucenie projektu ustawy i senator Jan Rulewski – o wprowadzenie poprawki zmierzającej do wprowadzenia odpłatności w wysokości połowy ryczałtu (1 zł 60 gr) za leki refundowane dla osób po 75. roku życia, otrzymujących najniższą emeryturę lub rentę. Wnioski rozpatrzą teraz 3 komisje senackie.

Uchwała w sprawie zmiany Regulaminu Senatu

Ponownie do komisji: Ustawodawczej oraz Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich skierowano projekt zmiany regulaminu Izby. Zgodnie z projektem Komisja Rodziny i Polityki Społecznej miałaby nosić nazwę Komisji Rodziny, Seniorów i Polityki Społecznej. Rozszerzono by także zakres jej działania. W jego skład miałyby wejść: prawna ochrona rodziny oraz problemy ekonomiczne, mieszkaniowe i wychowawczo-kulturowe rodziny, polityka socjalna państwa, polityka w zakresie demografii, polityka państwa dotycząca osób starszych, prawo pracy, polityka zatrudnienia i walka z bezrobociem, system ubezpieczeń społecznych, ochrona pracowników, w tym bezpieczeństwo i higiena pracy, problemy osób niepełnosprawnych.

W trakcie debaty senatorowie Krzysztof Słoń i Jan Maria Jackowski zgłosili poprawkę zmierzającą do nadania Komisji Rodziny i Polityki Społecznej nazwy Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej.

Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2013 roku

Przedstawiając informację, prezes Trybunału Konstytucyjnego Andrzej Rzepliński zwrócił uwagę na szczególnie ważne, jego zdaniem, problemy w działalności i orzecznictwie polskiego sądu konstytucyjnego w 2013 r. W swoim wystąpieniu skupił się także na zagadnieniach dotyczących jakości polskiego prawa. Przypomniał, że w 2013 r. trybunał stwierdził m.in. naruszenie konstytucyjnych gwarancji obejmujących sferę wolności i nietykalności osobistej oraz intymności obywateli, a zatem gwarancji podstawowych w państwie prawnym, demokratycznym i sprawiedliwym. Jak mówił, naruszenia te wynikają m.in. z uchybień powstałych podczas procesu prawodawczego. Jest to szczególnie istotne, ponieważ stwierdzenie wady w procesie legislacyjnym oznacza unieważnienie wyrokiem trybunału całego aktu prawnego ze wszystkimi tego konsekwencjami prawnymi, społecznymi i ekonomicznymi. Takie naruszenia mają szczególne znaczenie, ponieważ wiążą się z brakiem dostatecznej precyzji uchwalanych rozwiązań prawnych. Andrzej Rzepliński przypomniał, że trybunał podzielił m.in. wątpliwości wyrażone przez prezydenta we wniosku o prewencyjną kontrolę ustawy o wychowaniu w trzeźwości, w której użyto niedookreślonego pojęcia: „inne urządzenia techniczne”. Miały one służyć do unieruchomienia człowieka. Przesłanki i formy zastosowania przymusu bezpośredniego muszą być, jak stwierdził trybunał, całościowo i precyzyjnie uregulowane, aby nie pozostawiać funkcjonariuszom służb policyjnych swobody do stosowania środków dowolnych i w dowolny sposób. Uregulowanie tych kwestii objęte jest konstytucyjną zasadą wyłączności ustawy. Ustawodawca nie może zrzec się swoich kompetencji prawodawczych w tym zakresie i powierzyć ich organom wykonawczym wydającym rozporządzenia. Z tego względu niedopuszczalnym zabiegiem legislacyjnym było przekazanie do uregulowania w rozporządzeniach, na podstawie ustawy o Biurze Ochrony Rządu oraz ustawy o Służbie Więziennej, całego kompleksu zagadnień dotyczących warunków oraz trybu działania funkcjonariuszy przy stosowaniu środków przymusu bezpośredniego, na co słusznie wskazał prokurator generalny w swoim wniosku do trybunału.

Inną kategorię spraw, w wypadku których trybunał dostrzegł istotne problemy konstytucyjne, stanowią kwestie dotyczące zabezpieczenia społecznego. Jak przypomniał Andrzej Rzepliński, konstytucja nakłada na władze publiczne szereg obowiązków związanych z zapewnieniem szczególnej opieki osobom, które znajdują się w trudnej sytuacji życiowej. Rozwiązania prawne powinny z jednej strony zapobiegać wykluczaniu społecznemu i popadaniu w stan chronicznej biedy, z drugiej zaś dawać szansę na integrację ze społeczeństwem i rozwijanie własnej osobowości na tyle, na ile jest to możliwe. Przeciwne do zamierzonych skutki, jak stwierdzono w wyroku z 5 grudnia 2013 r., przyniosły uchwalone pod koniec 2012 r. zmiany w prawie dostępu do świadczeń pielęgnacyjnych, które de facto pogorszyły sytuację osób najsłabszych, wymagających stałej opieki. Przywrócenie im i ich opiekunom stanu bezpieczeństwa prawnego wymagało interwencji prawodawcy i korekty rozwiązań przejściowych. Nastąpiło to w wyniku wyroku z grudnia 2013 r., a 4 kwietnia 2014 r. uchwalono ustawę o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Ryzyko wystąpienia skutku odwrotnego do zamierzonego niosła również zmiana czasu pracy pracowników niepełnosprawnych. W wyroku z 13 czerwca 2013 r. trybunał uznał, że zrównanie położenia prawnego 2 różnych kategorii pracowników naruszało zasadę sprawiedliwości społecznej, zakładającej m.in. obowiązek szczególnej ochrony osób o słabszej pozycji społecznej. W tej sprawie Senat podjął inicjatywę wykonania wyroku i skierował do Sejmu w maju 2014 r. projekt nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Prezes Andrzej Rzepliński zaznaczył, że w 2013 r. w orzecznictwie trybunału szereg spraw dotyczyło rozwiązań proceduralnych, mających przynajmniej teoretycznie służyć urzeczywistnieniu praw obywateli. Niejednokrotnie jednak w toku postępowania przed trybunałem okazywało się, że brak dbałości ustawodawcy o efektywność procedur prowadził albo do niemożności skorzystania z uprawnień, które formalnie przysługiwały beneficjentom, albo do nadmiernej uznaniowości organów w stosowaniu prawa podczas podejmowania decyzji. Taki problem uwidocznił się m.in. w sprawie zwolnienia od podatku od nabycia własności rzeczy i praw majątkowych w drodze dziedziczenia, gdzie ustawodawca określił zbyt krótki, miesięczny, termin na dokonanie zgłoszenia przez uprawnionych, co w powiązaniu z praktyką organów podatkowych faktycznie uniemożliwiało skorzystanie z tego przepisu. Traktował o tym wyrok z 4 czerwca 2013 r.

W opinii prezesa Andrzeja Rzeplińskiego, istotne znaczenie dla zidentyfikowania obszarów systemu prawnego, w których naruszenia występują najczęściej, mają postępowania inicjowane przez samych obywateli występujących ze skargą konstytucyjną. Ich analiza wskazuje, że systematycznie powtarzają się zarzuty o niedostatecznej określoności przepisów prawa. Niejasność lub wręcz brak rozwiązań przejściowych uniemożliwia z kolei dostosowanie się obywateli do obowiązków.

Na tle orzecznictwa w 2013 r. prezes Trybunału Konstytucyjnego wskazał jeszcze 2 konstytucyjne aspekty ustroju i funkcjonowania władz publicznych w Polsce. Pierwszy z nich dotyczył statusu władzy sądowniczej i wpływu władzy wykonawczej na administrowanie sądami. Chodzi m.in. o wyrok w sprawie dopuszczalności upoważnienia ministra sprawiedliwości do wydania rozporządzenia o zniesieniu, utworzeniu sądu oraz zmianie granic okręgów sądowych, a także o wyrok w sprawie nowelizacji ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych; te akty modyfikowały zasady sprawowania nadzoru administracyjnego nad sądami. Jak orzekł trybunał, ustrojodawca w ustawie zasadniczej nie przyjął pełnej izolacji sądownictwa od pozostałych władz. Oznacza to wzajemne oddziaływanie obu rodzajów władz – prawodawczej i sądowniczej – w tym obowiązek współdziałania, który wynika z preambuły do konstytucji. To rząd ponosi jednak przed Sejmem i społeczeństwem odpowiedzialność za sprawność administracji wymiaru sprawiedliwości i na nim ciąży odpowiedzialność za zapewnienie każdemu sądowi warunków do właściwego wymiaru sprawiedliwości. W konsekwencji ma to umożliwiać obywatelom realizację ich konstytucyjnego prawa do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Z tego względu konstytucyjnie dopuszczalne jest, jak stwierdził trybunał, powierzenie ministrowi sprawiedliwości określonych w ustawie kompetencji: kształtowania siatki terytorialnej jednostek organizacyjnych sądownictwa oraz nadzoru nad prawidłowością administrowania środkami finansowymi przyznanymi z budżetu państwa. Trybunał bardzo wyraźnie pokreślił jednocześnie, że bezwzględnie niedopuszczalne jest jakiekolwiek ustawowe przyzwolenie na ingerencję we władzę orzeczniczą sądów.

Jako drugi ważny aspekt ustrojowy w orzecznictwie trybunału Andrzej Rzepliński wskazał pozycję jednostek samorządu terytorialnego. Przypomniał, że podobnie jak w całej Europie, zakres zadań powierzanych samorządowi terytorialnemu i jego organom systematycznie się poszerza. W związku z tym pojawiają się konflikty, ponieważ często powierzenie kolejnego zadania nie oznacza przypisania do jego wykonania odpowiednich środków. Koszty przerzucane są na samorząd, a to budzi istotne wątpliwości konstytucyjne. Takie zarzuty zostały m.in. podniesione w sprawie obowiązku wypłacania przez gminy dodatku uzupełniającego dla nauczycieli, a także w związku z nowelizacją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Problem ten ujawnił się szczególnie wyraźnie w sprawach, dotyczących mechanizmu wypłat wyrównawczych, popularnie zwanych janosikowym, a w odniesieniu do całej Unii – różnych programów i finansowania spójnościowego. W zakończonym w 2013 r. postępowaniu z wniosków Rady Miasta Stołecznego Warszawy i Rady Miasta Krakowa trybunał nie dopatrzył się niekonstytucyjności zakwestionowanych przepisów. Mimo że wnioskodawcy nie udowodnili, iż zasady ustalania wysokości wpłat uniemożliwiają im realizację nałożonych zadań, trybunał wskazał jednak wyraźnie dysfunkcjonalność tego mechanizmu. Wynika ona z tego, że przyjęte kryteria nie odzwierciedlają potencjału dochodowego jednostek samorządu terytorialnego w zmienionych warunkach gospodarczych i przyjętym mechanizmie nakładania tych obowiązków na regiony, którym gospodarczo i ekonomicznie lepiej się powodzi. W związku z tym trybunał zasygnalizował Sejmowi konieczność kontynuacji prac prawodawczych w celu zracjonalizowania zasad ustalania wysokości wpłat oraz rozdziału środków. Tezy tego wyroku i towarzyszącego mu postanowienia sygnalizacyjnego nie zostały jednak uwzględnione przez prawodawcę. Okoliczność ta musiała zostać uwzględniona w kolejnym postępowaniu, z wniosku sejmiku województwa mazowieckiego, w wyroku z 4 marca 2014 r. trybunał orzekł niekonstytucyjność części zakwestionowanych przepisów o wpłatach wyrównawczych, w których to przepisach ustawodawca nie zapewnił gwarancji zachowania przez województwa istotnej części dochodów własnych. Trybunał odroczył datę wejścia w życie tego wyroku o 18 miesięcy, dając ustawodawcy maksymalnie długi konstytucyjnie czas na systemową korektę mechanizmów wpłat wyrównawczych, maksymalnie długi.

W swoim wystąpieniu prezes Andrzej Rzepliński podkreślił, że wykonywanie wyroków trybunału, w których stwierdza on niekonstytucyjność zakwestionowanych rozwiązań, stanowi dla ładu normatywnego, poczucia pewności prawa, a także dla autorytetu państwa kwestię podstawową. Przypomniał, że orzeczenie sądu konstytucyjnego, którego skutek ogranicza się do derogacji wadliwych przepisów, tylko w wyjątkowych wypadkach usuwa dostrzeżone mankamenty legislacyjne i nie wymaga reakcji prawodawcy. Najczęściej w procesie wykonywania wyroków niezbędny jest udział jednego z organów wyposażonych w inicjatywę ustawodawczą. Jak podkreślił, aktywność Senatu na tym polu okazuje się mieć konstytucyjnie istotne znaczenie, chociaż wykonywanie wyroków nie jest zadaniem Izby wynikającym wprost z konstytucji. Niezwykle istotne w tworzeniu porządku konstytucyjnego są jednak zwyczaje konstytucyjne. Jak stwierdził Andrzej Rzepliński, „możemy przyjąć już po tylu latach, że stało się to częścią zwyczaju konstytucyjnego w Polsce”. Podkreślił, że decyzja o podjęciu realizacji wyroków trybunału przez Senat stanowi wyraz troski o praworządność i bezpieczeństwo prawne obywateli, czyli o nasz wspólny, każdego z organów konstytucyjnych, obowiązek. Zdaniem prezesa, sytuacja, w której stale zwiększa się liczba niewykonanych wyroków sądu konstytucyjnego, nie może być tolerowana w państwie demokratycznym i w państwie prawnym, stwarza bowiem poważne zagrożenie społeczne. Dlatego trybunał z szacunkiem postrzega konsekwencję, z jaką Senat prowadził i nadal prowadzi proces efektywnego, systemowego i prokonstytucyjnego wykonywania wyroków. Na szczególne uznanie zasługuje także to, że senackie projekty wykraczają poza to, co wynika wprost z wyroku trybunału. Świadczy to o systemowym charakterze prac senackich. Jako dobry przykład wykonywania orzeczeń wskazał senacki projekt ustawy o zmianie ordynacji podatkowej, który stanowił reakcję na wyrok trybunału o niedopuszczalności zróżnicowania zakresu odpowiedzialności podatników pod względem czasowym według kryterium posiadania bądź nieposiadania przedmiotów, na których można ustanowić zabezpieczenie zobowiązań podatkowych.

Podsumowując swoje wystąpienie, prezes Andrzej Rzepliński przypomniał, że w 2013 r. trybunał wydał 71 wyroków rozstrzygających sprawy merytoryczne i 54 postanowienia o umorzeniu postępowania w całości. W 39 spośród wyroków trybunał orzekł o niekonstytucyjności lub niezgodności z innym wzorcem kontroli co najmniej jednego z zakwestionowanych przepisów. Ponadto wydano 693 postanowienia w toku kontroli wstępnej skarg konstytucyjnych i wniosków podmiotów o ograniczonej zdolności wnioskowej, w tym w 395 sprawach zdecydowano o odmowie nadania dalszego biegu skardze lub wnioskowi. Średni czas postępowania w sprawach zakończonych wyrokiem wyniósł, podobnie jak w 2012 r., 19 miesięcy. Prezes zwrócił także do senatorów o przychylne spojrzenie na projekt nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, który jest procedowany w Sejmie. Wyraził przekonanie, że uchwalenie nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zapewni jego sędziom lepsze warunki do wypełniania powierzonych im zadań z zakresu ochrony porządku konstytucyjnego.

Izba zdecydowała o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny

71 głosami, przy 1 głosie wstrzymującym, Izba zdecydowała o wniesieniu do Sejmu projektu nowelizacji kodeksu karnego. Postanowiono także, że w dalszych pracach nad tą inicjatywą ustawodawczą Senat reprezentować będzie senator Jan Rulewski.

Projekt nowelizacji, przygotowany przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, dotyczy przepisu art. 191 § 1 kodeksu karnego, który penalizuje zachowania polegające na stosowaniu wobec osoby przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia jej do określonego działania, zaniechania lub znoszenia. Penalizacji mają podlegać przemoc bezpośrednia, a także przemoc pośrednia, czyli wywieranie nacisku psychicznego na osobę poprzez oddziaływanie na jej otoczenie. Projekt przygotowano w ramach współpracy z rzecznikiem praw obywatelskich, który zwrócił uwagę na wywieranie przez właścicieli kamienic przymusu na lokatorów w celu zmuszenia lokatorów do opuszczenia mieszkań.

Do projektu komisji praw człowieka Senat wprowadził poprawkę senatora Piotra Zientarskiego, która doprecyzowała opis karanego zachowania, wskazując, że musi to być czyn polegający na stosowaniu przemocy pośredniej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania w przypadkach stosowania tej przemocy uporczywie lub w sposób istotnie utrudniający zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych. Zmianę poparło 75 senatorów, nikt nie był przeciwny, a 1 osoba wstrzymała się od głosu.

Oświadczenia:

Po wyczerpaniu porządku 59. posiedzenia oświadczenia wygłosili lub złożyli senatorowie: Anna Aksamit, Mieczysław Augustyn, Robert Dowhan, Piotr Gruszczyński, Andrzej Grzyb, Jan Maria Jackowski, Stanisław Karczewski, Maciej Klima, Ryszard Knosala, Andrzej Kobiak, Stanisław Kogut, Marek Konopka, Waldemar Kraska, Marek Martynowski, Andżelika Możdżanowska, Rafał Muchacki, Ireneusz Niewiarowski, Jarosław Obremski, Andrzej Owczarek, Bogdan Pęk, Jan Rulewski, Janina Sagatowska, Wojciech Skurkiewicz, Andrzej Szewiński, Grażyna Sztark, Grzegorz Wojciechowski, Edmund Wittbrodt, Alicja Zając, Piotr Zientarski.