Posiedzenia Senatu

Na 57. posiedzeniu Izba rozpatrzyła 10 ustaw, do 3 wprowadziła poprawki. Podjęła też uchwałę okolicznościową i debatowała nad 1 projektem ustawy. Dokonała także zmian w składzie komisji. Senatorowie zapoznali się również z informacją o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie lipiec‒grudzień 2017 r.

Poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych, ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz niektórych innych ustaw

Nowelizacja, uchwalona na 58. posiedzeniu Sejmu, 8 lutego 2018 r., na podstawie projektu rządowego, ma na celu poprawę dostępności mieszkań poprzez wprowadzenie zmian w zasadach realizacji programów wsparcia z Funduszu Dopłat w Banku Gospodarstwa Krajowego budownictwa kierowanego do najmniej zamożnych, w tym nowych form wspierających gminy w rozwoju budownictwa społecznego czynszowego; zmianę zasad finansowania i aplikowania o środki bezzwrotnego wsparcia z Funduszu Dopłat, co ma zwiększyć efektywność ponoszenia wydatków budżetu państwa przy jednoczesnym zapewnieniu objęcia finansowaniem wszystkich uzasadnionych społecznie, technicznie i finansowo projektów inwestycyjnych; zapewnienie odpowiedniego standardu lokali powstających w ramach społecznego budownictwa czynszowego; wprowadzenie rozwiązań, które pozwolą efektywnie gospodarować przez gminy istniejącym zasobem mieszkaniowym, z uwzględnieniem przeznaczania mieszkań czynszowych o najniższych czynszach dla osób i rodzin wymagających w szczególnym stopniu pomocy mieszkaniowej.

Nowelizacja zmienia procedury przekazywania środków budżetowych na finansowanie programu, likwiduje obowiązek wydzielania zasobu lokali socjalnych i pojęcie „lokal socjalny”, wprowadza umowy socjalne. Lokatorzy mieszkań komunalnych o niskich zasobach finansowych będą mogli uzyskać dofinansowanie z gmin, nie będzie konieczności przenoszenia ich do tzw. mieszkań socjalnych.

Najemcy mieszkań komunalnych będą zobowiązani do składania deklaracji o dochodach i majątku. Jeżeli ich nie złożą, gmina będzie mogła podwyższyć ich czynsz do 8%. Ma to pozwolić gminom na prowadzenie rozważnej polityki mieszkaniowej, ułatwić wykorzystanie środków wspierających i tworzenie mieszkaniowego zasobu gminy, a także wprowadzić najem socjalny. Gminy będą mogły wynająć lub podnająć w ramach najmu socjalnego każdy lokal spełniający wymogi ustawowe, co powinno zmniejszyć niedobór lokali socjalnych. Nowela przewiduje ponadto, że gminy otrzymają 6 mld zł w latach 2019‒25 jako wsparcie tworzenia m.in. lokali socjalnych, noclegowni, schronisk dla bezdomnych.

Ustawa wprowadza również zmiany dotyczące zasad wsparcia samorządów w tworzeniu zasobu mieszkań na wynajem. Umożliwią one gminom ubieganie się o dofinansowanie bez dotychczasowego warunku wydzielenia z gminnego zasobu odpowiedniej liczby lokali socjalnych. Nowela przewiduje też bezzwrotne finansowe wsparcie, udzielane gminom i związkom międzygminnym współuczestniczącym w tworzeniu lokali przez innego inwestora. Finansowym wsparciem objęte mają być także remonty lub przebudowy noclegowni i schronisk dla bezdomnych i przedsięwzięcia, w wyniku których powstaną ogrzewalnie. Umożliwiono jednoczesne finansowanie tych samych przedsięwzięć ze środków Unii Europejskiej i udzielanie im wsparcia na podstawie znowelizowanych przepisów ustawy. Inwestor będzie mógł skorzystać z tego rozwiązania, pod warunkiem że wsparcie nie obejmie tych samych kosztów przedsięwzięcia, jakie finansowane są już ze środków unijnych.

W noweli przewidziano także bezzwrotne wsparcie finansowe, udzielane na tworzenie lokali mieszkalnych na wynajem. Przeznaczone będą dla osób uzyskujących dochody zbyt niskie, by zaspokajać potrzeby mieszkaniowe w warunkach komercyjnych, a zarazem zbyt wysokie, aby ubiegać się o lokal komunalny.

W wyniku głosowań Izba poparła 12 poprawek, przedstawionych we wniosku Komisji Infrastruktury oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. W większości były to zmiany legislacyjne, redakcyjny, porządkujące, ujednolicające terminologię i doprecyzowujące. Wprowadzono też zmiany ujednolicające przepisy, aby beneficjent wsparcia miał obowiązek przedłożenia rozliczenia faktycznie poniesionych kosztów przedsięwzięcia i aby od dnia złożenia rozliczenia tych kosztów był liczony termin 15 lat, przed upływem którego zawarta umowa nie może zostać zmieniona ani rozwiązana. Inna poprawka zmierza do uregulowania sytuacji, kiedy najemca złoży deklarację o wysokości dochodów po terminie. Ponowne ustalenie wysokości czynszu następować będzie na takich samych zasadach, jakie obowiązują w wypadku deklaracji złożonych terminowo. Senat uchwalił również poprawkę, mającą na celu ochronę najemców mieszkających w gminnych lokalach w dniu wejścia w życie ustawy przed ryzykiem wypowiedzenia im umowy najmu z powodu zajmowania zbyt dużego lokalu w stosunku do liczby mieszkańców. Senat jednomyślnie, 88 głosami, opowiedział się za przyjęciem ustawy z tymi zmianami.

Teraz posłowie rozpatrzą senackie poprawki.

Ustawa o zmianie ustawy o pomocy społecznej – przyjęta bez poprawek

Jednomyślnie, głosami 88 senatorów, Senat poparł bez poprawek nowelizację, którą Sejm uchwalił na podstawie projektu rządowego podczas 58. posiedzenia, 8 lutego 2018 r. Taki wniosek przedstawiła Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej.

Do podpisu prezydenta trafi teraz ustawa, mająca na celu uporządkowanie i doprecyzowanie przepisów o pomocy społecznej dotyczących placówek udzielających tymczasowego schronienia osobom bezdomnym z usługami opiekuńczymi. Nowela przewiduje utworzenie schronisk dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi. W szczególnie uzasadnionych sytuacjach tymczasowe schronienie znajdą tam bezdomni, mający decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej, na okres oczekiwania na umieszczenie w takiej placówce, nie dłużej jednak niż na 4 miesiące. Z tego tymczasowego schronienia będą mogli skorzystać ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność bezdomni wymagający częściowej pomocy i opieki innych osób w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, ale nie wymagający usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki, zakład opiekuńczo-leczniczy lub zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy. W wypadku schronisk dla bezdomnych z usługami opiekuńczymi osoba bezdomna nie będzie musiała podpisywać kontraktu socjalnego, aby zostać tam skierowana. Potrzebę zmian zgłaszały organizacje pozarządowe w trakcie prac nad projektem rozporządzenia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie standardów noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych i ogrzewalni. Zgodnie z obowiązującymi przepisami tymczasowe schronienie jest udzielane osobom bezdomnym w 3 kategoriach placówek: noclegowni, schronisku dla osób bezdomnych i ogrzewalni. Placówki te przeznaczone są dla osób zdolnych do samoobsługi, których stan zdrowia nie zagraża zdrowiu i życiu innych osób przebywających w placówce. O zmianę tego przepisu, który zastrzegał, że w placówkach, noclegowniach i schroniskach dla osób bezdomnych mogą przebywać osoby zdolne do samoobsługi, których stan zdrowia nie zagraża zdrowiu i życiu innych osób przebywających w placówce, apelowały organizacje pozarządowe. Podkreślały, że placówki dla osób bezdomnych nie są przygotowane do długotrwałej opieki nad osobami niesamodzielnymi i nie należy umieszczać w nich np. osób po hospitalizacji, wymagających stałej opieki pielęgniarskiej.

Poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz niektórych innych ustaw

Celem nowelizacji, uchwalonej z inicjatywy rządu na 58. posiedzeniu, 8 lutego 2018 r., jest zwiększenie bezpieczeństwa zdrowia ludzi i środowiska dzięki wprowadzeniu mechanizmów umożliwiających skuteczną kontrolę i ewentualne ograniczanie upraw genetycznie modyfikowanych. Wdraża do polskiego prawa postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego, regulującej kwestie zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska. Wprowadza szczegółowe rozwiązania prawne, które mają wykluczyć wszystkie uprawy genetycznie modyfikowane z polskiego rolnictwa. Ustanawia obowiązek powiadamiania właściwych polskich władz o lokalizacji upraw GMO, ich zgłaszania i sposobu podania do publicznej wiadomości. Według przepisów, aby wpisać uprawę do rejestru, trzeba mieć zgodę wszystkich właścicieli nieruchomości położonych w promieniu 30 km od granic zewnętrznych działki, na której planuje się uprawę GMO, dokumentację potwierdzającą, że uprawa GMO nie będzie miała negatywnego wpływu na bezpieczeństwo środowiska, a także opinię akceptującą zamiar uprawy, wydaną przez radę gminy, radę powiatu i sejmik województwa. Obszar, na którym planuje się uprawę GMO, nie może się znajdować w odległości mniejszej niż 30 km od ustanowionych form ochrony przyrody. Nowela przewiduje kary grzywny i pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 12 lat w zależności od przewinienia dla naruszających przepisy.

W wyniku głosowań Izba poparła 4 poprawki, doprecyzowujące i ujednolicające, dodające przepis o utworzeniu rejestru upraw GMO. Te zmiany postulowały komisje: Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Środowiska. Za przyjęciem ustawy w takim kształcie opowiedziało się 63 senatorów, 22 było przeciw, a 3 wstrzymało się od głosu.

Nowelizacja zostanie ponownie skierowana do Sejmu.

Ustawa o ratyfikacji Poprawki dauhańskiej do Protokołu z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonego w Kioto dnia 11 grudnia 1997 r., sporządzonej w Ad-Dausze dnia 8 grudnia 2012 r. – przyjęta bez poprawek

Przedłużenie obowiązywania Protokołu z Kioto na tzw. drugi okres rozliczeniowy, do 2020 r. stanowi przedmiot ustawy ratyfikacyjnej, uchwalonej przez Sejm na 58. posiedzeniu, 8 lutego 2018 r., z inicjatywy rządu. Ratyfikacja poprawki potwierdzi, że Polska do 2020 r. zredukuje emisję CO₂ o 20%., zgodnie z unijnym pakietem klimatyczno-energetycznym. Poprawka dauhańska nadaje nowy kształt załącznikowi B, zawierającemu zobowiązania redukcyjne państw i wprowadza zmiany do załącznika A, polegające na włączeniu do koszyka gazów trójfluorku azotu.

Zawarty w 1997 r. Protokół z Kioto zobowiązał swoich sygnatariuszy do redukcji emisji gazów cieplarnianych co najmniej o 5% w latach 2008‒12. Polska w ramach protokołu zredukowała emisję CO₂ o ponad 30%. W 2012 r. w Doha (stolica Kataru) państwa porozumiały się, że Protokół z Kioto ma obowiązywać do końca 2020 r. (tzw. drugi okres rozliczeniowy), a nowa umowa klimatyczna zostanie zawarta w 2015 r. Do respektowania tzw. poprawki dauhańskiej zobowiązała się w praktyce tylko Unia Europejska ze swoimi zobowiązaniami redukcyjnymi do 2020 r. Nowa globalna umowa klimatyczna, wynegocjowana w 2015 r., podczas szczytu klimatycznego w Paryżu, zacznie obowiązywać od 2020 r., a w 2018 r., na szczycie klimatycznym w Katowicach, mają zostać wyznaczone konkretne kierunki jej realizacji. Jeśli Polska ratyfikuje poprawkę dauhańską, potwierdzi zobowiązanie do redukcji emisji CO₂ o 20% do 2020 r., zgodnie z unijnym pakietem klimatyczno-energetycznym.

Komisje: Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej oraz Środowiska wniosły o przyjęcie ustawy bez poprawek, co poparło 87 senatorów, a 1 wstrzymał się od głosu.

Prezydent może teraz dokonać ratyfikacji.

Ustawa o ratyfikacji Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Królestwa Danii o zmianie i zakończeniu obowiązywania Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Królestwa Danii w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji, podpisanej w Kopenhadze dnia 1 maja 1990 r. – przyjęta bez poprawek

Na wniosek komisji: Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej oraz Środowiska Izba jednomyślnie, 88 głosami, wyraziła zgodę na ratyfikację porozumienia przez prezydenta. Sejm zgodził się na to na 58. posiedzeniu, 8 lutego 2018 r.

Ustawa przewiduje ratyfikację porozumienia, zawartego przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej w Kopenhadze 1 maja 1990 r. Korzystanie z tego typu zapisów przestało być konieczne w związku z wejściem Polski do UE. Obowiązywanie umowy było kwestionowane przez Komisję Europejską z uwagi na niezgodność umowy z unijnym prawem. Zarówno Dania, jak i Polska wyrażają wolę rozwiązania umowy. Oznacza to, że zakończenie umowy nie będzie miało negatywnych skutków gospodarczych czy społecznych.

Informacja dla Sejmu i Senatu RP o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie lipiec – grudzień 2017 r. (przewodnictwo Estonii w Radzie Unii Europejskiej)

Wiceminister spraw zagranicznych Konrad Szymański poinformował, żeokres prezydencji estońskiej był bardzo dobrym czasem dla Unii i dla Polski. „Byliśmy bardzo zadowoleni ze wszystkich postępów” – zapewnił. Prezydencja estońska koncentrowała się na następujących kwestiach: otwarta i innowacyjna Europa, bezpieczna i chroniona Europa, cyfrowa Europa, inkluzywna i zrównoważona Europa. Podkreślił, że Polska popierała działania prezydencji estońskiej na rzecz wdrożenia strategii rynku wspólnotowego. Jak zaznaczył, jedyną inicjatywą, która ma szansę wzmocnić wspólnotowy rynek usług, jest Europejska Karta Usługowa, która ma poszerzyć wzajemne uznawanie kwalifikacji i ograniczyć administracyjne obciążenia przedsiębiorstw, firm, które świadczą usługi na rynku wspólnotowym, w szczególności transgranicznie.

Zdaniem wiceministra Konrada Szymańskiego bezpieczeństwo Europy jest sprawą ważną nie tylko z powodu sytuacji zewnętrznej Unii, ale także nierozwiązanego problemu migracji. W okresie prezydencji estońskiej państwa członkowskie UE, również Polska, notyfikowały wolę zawiązania stałej współpracy strukturalnej w zakresie obrony (PESCO). Odbył się też szczyt Partnerstwa Wschodniego, na którym podpisano umowę stowarzyszeniową z Armenią, i postanowiono, że fundusze wsparcia infrastruktury transportowej będą otwarte dla krajów partnerstwa. Jak mówił wiceminister Konrad Szymański,Partnerstwo Wschodnie nie jest dzisiaj w najlepszej kondycji. Problemy Unii powodują, że nie poświęca się jemu wystarczająco dużo uwagi.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa w kontekście migracji na uwagę zasługuje porozumienie dotyczące kontroli ruchu na granicach zewnętrznych Unii Europejskiej i utworzenie funduszu powierniczego dla Afryki, którego celem jest zahamowanie migracji. Polska zaangażowała się finansowo w działania ograniczające pierwotne przyczyny migracji.

Wiceminister Konrad Szymańskizwrócił uwagę na nadal nierozwiązaną sprawę reformy unijnego systemu azylowego. Problemem jest mechanizm automatycznej alokacji ruchu uchodźczego między państwa członkowskie, który budzi sprzeciw Polski i kilku innych krajów. „Utrzymujemy stanowisko, że nie ma żadnych powodów, aby Unia Europejska miała jakikolwiek wpływ na zarządzanie ruchem uchodźczym między państwami członkowskimi. Ta sprawa, mimo pewnych kompetencji unijnych możliwych do uruchomienia, powinna pozostać do decyzji państw członkowskich” – mówił wiceminister. Dodał, że nasz kraj proponuje instrumenty bardziej efektywne, „z szeroko pojętej palety działań w zakresie zewnętrznej polityki migracyjnej”.

Jeśli chodzi o kwestie cyfryzacji, to w Tallinie odbył się szczyt cyfrowy, którego głównym przesłaniem była promocja sprawy swobodnego przepływu danych nieosobowych. Jak podkreślił wiceminister Konrad Szymański,uzgodnienia dotyczące rozporządzenia w tej sprawie trwają zbyt długo, podobnie jak w przypadku innych elementów pakietu rynku cyfrowego. Ustanowienie standardów na rynku wspólnotowym w zakresie cyfrowym jest sprawą pilną nie tylko dlatego, że potrzebujemy europejskich standardów w tym obszarze, ale również z uwagi na to, iż ich brak opóźnia rozwój infrastruktury, w tym sieci 5G, która jest jednym z kluczowych elementów istotnego skoku rozwojowego rynku cyfrowego.

Ostatnią kwestią, którą zajmowała się prezydencja estońska, to inkluzywna i zrównoważona Europa zarówno pod względem społecznym, jak i środowiskowym. W Radzie do spraw społecznych zawarto kompromis w sprawie delegowania pracowników, który nadal nie jest do przyjęcia przez Polskę. Kluczowym aspektem wpływającym na ocenę całego pakietu są rozwiązania, które będą przyjęte wobec transportu międzynarodowego. Uznano, że transport międzynarodowy powinien podlegać derogacjom z zasad ogólnych delegowania i powinny być ukształtowane przez Radę do spraw transportu. To jest właściwe stanowisko, jeśli rada będzie w stanie przyjąć istotne ograniczenia reżimu delegowania wobec transportu międzynarodowego. Polska chciałaby uniknąć efektu ubocznego tych działań w postaci ograniczenia rynku, konkurencji, a także protekcjonizmu, który w niektórych państwach członkowskich jest nieskrywanym celem podnoszenia standardów socjalnych, w szczególności w usługach publicznych.

Podczas szczytu społecznego wGöteborguutworzono europejski filar praw socjalnych – zbiór zasad dotyczących warunków pracy, ochrony socjalnej oraz integracji społecznej. Polska nie ma żadnych wątpliwości, że ten model powinien być zachowany i rozwijany, ale zwraca jednak uwagę, że proklamacja nie powinna stwarzać żadnych przesłanek do poszerzenia kompetencji prawodawczej Unii. Unia Europejska w zakresie polityki społecznej ma ograniczone kompetencje i tak powinno pozostać.

Jeśli chodzi o kwestie energetyczno-klimatyczne, to udało się poprawić stan kompromisu w przypadku ETS i non-ETS, czyli systemu kontroli emisji CO² na rynku ETS i w obszarze nim nie objętym. Choć Polsce udało się ograniczyć poziom zobowiązań redukcyjnych do 0,4%, to sam mechanizm nadal jest trudny w realizacji. Odnośnie tzw. pakietu zimowego Polska wskazuje na 2 problemy: zakres kompetencji regulacyjnych wobec rynku energii elektrycznej i wprowadzenie polskiego rynku mocy.

Ustawa o zmianie ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym oraz ustawy o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników – przyjęta bez poprawek

Ustawa, uchwalona przez Sejm na 59. posiedzeniu, 1 marca 2018 r., na podstawie projektu poselskiego, zmienia wymogi, jakie musi spełniać osoba wybrana przez pracowników na członka organu nadzorczego. Zgodnie z nowymi przepisami nie będzie ona musiała m.in. uzyskać pozytywnej opinii Rady ds. spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych, a także mieć wykształcenia wyższego. Nie będzie jej też dotyczył zakaz pracy w spółce zależnej. Rozwiązanie to umożliwi wybranie kandydatów spośród pracowników, którzy wprawdzie nie spełniają wszystkich wymogów przewidzianych dla kandydata na członka organu nadzorczego, ale mają dostateczną wiedzę o spółce i zaufanie innych pracowników.

Celem zmian w ustawie o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników jest rozszerzenie partycypacji pracowników przy wyborze i odwołaniu członków rad nadzorczych spółek, które powstały w wyniku komercjalizacji i działają w ramach grupy kapitałowej, jako jednostki dominujące. Nowela przewiduje, że uprawnienia pracownicze w zakresie wyboru i odwołania przedstawicieli pracowników w radzie nadzorczej spółki będą przysługiwały również pracownikom jej spółek zależnych.

Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności wnosiła o przyjęcie noweli z 2 poprawkami, jej mniejszość zaś o jej odrzucenie. W wyniku głosowań Izba odrzuciła wniosek o odrzucenie ustawy (26 głosów za, 59 – przeciw, 2 wstrzymujące się) oraz poprawki i poparła wniosek marszałka Stanisława Karczewskiego o przyjęcie nowelizacji bez zmian (62 głosy za, 24 – przeciw, 2 wstrzymujące się).

Teraz ustawa trafi do podpisu prezydenta.

Ustawa o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych – przyjęta bez poprawek

Izba jednomyślnie, 88 głosami, przyjęła nowelę w brzmieniu uchwalonym przez Sejm na 59. posiedzeniu, 28 lutego 2018 r., na podstawie projektu rządowego, o co wnosiła Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Teraz może ją podpisać prezydent.

Ustawa przewiduje rozszerzenie zadań Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych związanych z wykonywaniem badań laboratoryjnych próbek artykułów rolno-spożywczych o przeprowadzanie takich badań na potrzeby realizacji mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej i Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym.

Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – przyjęta bez poprawek

Ustawa, uchwalona z inicjatywy rządu na 59. posiedzeniu Sejmu, 1 marca 2018 r., zastąpi analogiczną ustawę z 2000 r. Dostosowuje polskie prawo do dyrektyw unijnych dotyczących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. W ustawie wskazano nowe instytucje zobowiązane do przekazywania informacji o transakcjach gotówkowych o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 tys. euro. Rozszerzono też zadania i uprawnienia generalnego inspektora informacji finansowej. Wprowadzono m.in. obowiązek określania ryzyka prania pieniędzy przez prowadzących giełdy kryptowalut, zdefiniowano walutę wirtualną.

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych rekomendowała przyjęcie ustawy bez poprawek, co poparło 61 senatorów, 26 było przeciw. W trakcie dyskusji senator Kazimierz Kleina proponował wprowadzenie do ustawy 34 zmian.

Ustawa zostanie skierowana do podpisu prezydenta.

Ustawa o pozbawianiu stopni wojskowych osób i żołnierzy rezerwy, którzy w latach 1943–1990 swoją postawą sprzeniewierzyli się polskiej racji stanu – przyjęta bez poprawek

Izba 57 głosami, przy 22 przeciwnych i 1 wstrzymującym się, poparła wniosek Komisji Obrony Narodowej i przyjęła bez poprawek ustawę, uchwaloną przez Sejm na 59. posiedzeniu, 6 marca 2018 r., na podstawie przedłożenia rządowego. Teraz ustawa trafi do podpisu prezydenta.

Ustawa określa zasady utraty stopnia wojskowego oraz zasady i tryb pozbawiania stopnia wojskowego osób i żołnierzy rezerwy, którzy w latach 1943–90 swoją postawą sprzeniewierzyli się polskiej racji stanu. Przewiduje, że stopień wojskowy z mocy prawa utracą członkowie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. Stopni wojskowych pozbawione zostaną również osoby, które z racji ukończonego wieku lub stanu zdrowia nie podlegają obowiązkowi służby wojskowej lub żołnierze rezerwy, którzy w latach 1943–90 pełniąc funkcje służbowe lub zajmując stanowiska dowódcze: zwalczali polskie podziemie niepodległościowe w latach 1943–56 lub uczestnicząc w takich działaniach dokonywali drastycznych czynów; wydawali rozkazy użycia broni palnej wobec ludności cywilnej; jako sędziowie lub prokuratorzy w organach wojskowej służby sprawiedliwości lub w jednostkach podległych oskarżali albo wydawali wyroki w latach 1943–56 wobec żołnierzy i osób cywilnych z powodu ich działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski; inicjowali lub prześladowali żołnierzy ze względu na religię i pochodzenie. Utrata lub pozbawienie stopnia wojskowego może nastąpić również pośmiertnie.

Stopnia wojskowego nie będą pozbawiane osoby, które bez wiedzy przełożonych w trakcie pełnienia służby czynnie wspierały działania na rzecz niepodległości państwa polskiego.

Ustawa przewiduje, że postępowanie o pozbawienie stopnia wojskowego może wszcząć z urzędu minister obrony narodowej lub na wniosek premiera, naczelnego dyrektora Archiwów Państwowych oraz szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Minister obrony może przeprowadzić je także, gdy zwróci się do niego organizacja społeczna, np. kombatancka. Szef MON zwraca się wówczas do Instytutu Pamięci Narodowej i podległej mu jednostki do spraw prowadzenia badań archiwalnych i studiów historycznych o przygotowanie informacji w tej sprawie. Instytucja ma 6 miesięcy na przygotowanie takiej informacji, która później jest podstawą wydania postanowienia.

Postępowanie wobec danej osoby, które zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem, może być w ciągu 5 lat wznowione m.in. wtedy gdy dowody w sprawie okazały się fałszywe, ujawniono okoliczności, które nie były wcześniej znane.

Osoby, wobec których wszczęto postępowanie, mają prawo do przedstawienia dowodów w swojej sprawie. W przypadku postępowania wobec osób zmarłych, takie dowody może przedstawić rodzina lub stowarzyszenia zrzeszające kombatantów, weteranów lub żołnierzy.

Uchwała w 50. rocznicę Marca ’68

Za przyjęciem uchwały upamiętniającej wydarzenia Marca’68 głosowało 86 senatorów, 1 był przeciw i 1 wstrzymał się od głosu.

„W 50. rocznicę protestów studentów, uczniów szkół średnich i młodych robotników z marca 1968 roku Senat RP wyraża szacunek dla wszystkich walczących wówczas o wolność i demokrację, potępia komunistycznych organizatorów antysemickich prześladowań oraz dziękuje za solidarność z prześladowanymi” – napisano w uchwale.

Przypomniano, że Marzec'68 rozpoczął się od protestów przeciwko zdjęciu ze sceny Teatru Narodowego „Dziadów” w inscenizacji Kazimierza Dejmka i był sprzeciwem wobec totalitarnej dyktatury, cenzury i prześladowań politycznych. Odpowiedzią władz było uruchomienie represji wobec uczestników demonstracji, rozpoczęcie fali antysemickich czystek oraz nagonki prasowej. Doszło do aresztowań, procesów politycznych, masowych zwolnień z pracy i relegacji z uczelni.

W uchwale podkreślono, że Senat pamięta o dramatycznych losach Żydów polskich, zmuszanych przez władze komunistyczne do opuszczenia Polski w 1968 r. i zdecydowanie sprzeciwia się wobec jakichkolwiek przejawów antysemityzmu. Jak napisano w uchwale, Senat solidaryzuje się z obywatelami polskimi, niezależnie od ich narodowości i wyznania, mieszkającymi w kraju i za granicą, prześladowanymi przez reżim komunistyczny oraz wyraża najwyższy szacunek dla odwagi i poświęcenia tych, którzy podjęli walkę z komunizmem.

Projekt ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności

Projekt ustawy, przygotowany przez Komisję Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej, określa zasady postępowania z żywnością oraz zobowiązania sprzedawców żywności do przeciwdziałania marnowaniu żywności oraz negatywnym skutkom społecznym, środowiskowym i gospodarczym wynikającym z marnowania żywności. Projektowana regulacja zmierza do tego, by przedsiębiorcy prowadzący sprzedaż żywności w jednostkach handlowych o powierzchni powyżej 250 m², których przychody ze sprzedaży środków spożywczych przekraczają 50% przychodów ze sprzedaży wszystkich towarów, mogli przekazywać nieodpłatnie niesprzedane produkty żywnościowe z zastosowaniem dotychczasowych ulg podatkowych w tym zakresie.

Ponieważ podczas dyskusji na posiedzeniu poprawki do projektu zaproponowali senatorowie: Kazimierz Kleina, Jadwiga Rotnicka, Andrzej Kamiński, Antoni Szymański, Mieczysław Augustyn, Jerzy Czerwiński i Jan Rulewski,Senat skierował projekt do komisji: Ustawodawczej, Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej oraz Środowiska.

Poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego

Nowelizacja, którą Sejm uchwalił podczas 58. posiedzenia, 8 lutego 2018 r., na podstawie projektu senackiego, przyznaje dzieciom matek pozbawionych wolności na podstawie uznanych za nieważne orzeczeń, urodzonych w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia lub których matka w okresie ciąży przebywała w takich miejscach, uprawnienia do odszkodowania lub zadośćuczynienia od Skarbu Państwa.

Dotychczasowe zapisy przewidywały, że osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wobec której wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego, przysługiwało od Skarbu Państwa odszkodowanie, a w razie jej śmierci uprawnienie to przechodziło na małżonka, dzieci i rodziców. Nowela uchyla zapisy, że odszkodowanie takie nie zostaje przyznane, gdy osoba ubiegająca się o odszkodowanie lub zadośćuczynienie była represjonowana z powodu działalności, mającej miejsce przed 31 grudnia 1956 r., a także gdy ‒ w wyniku wykonania orzeczeń albo decyzji o internowaniu ‒ osoba poszkodowana poniosła śmierć.

Dotychczas stwierdzenie nieważności orzeczenia następowało na wniosek m.in. rzecznika praw obywatelskich, ministra sprawiedliwości, osoby represjonowanej, a ‒ w razie jej śmierci, nieobecności w kraju lub choroby psychicznej ‒ jej krewnego w linii prostej, przysposabiającego lub przysposobionego, rodzeństwa i małżonka. Zgodnie z nowelą w razie śmierci dziecka osoby represjonowanej stwierdzenie nieważności orzeczenia może nastąpić także na wniosek jego małżonka, dzieci i rodziców.

Nowela przewiduje też, że odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę od Skarbu Państwa przysługuje także osobie o potwierdzonym statusie działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych na podstawie ustawy z 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych. Zgodnie z nowelą gdy nieważność orzeczenia stwierdzono przed dniem wejścia w życie ustawy, żądanie odszkodowania lub zadośćuczynienia należy zgłosić w ciągu 3 lat od dnia jej wejścia w życie.

Wniosek Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Izba o przyjęcie nowelizacji bez poprawek nie uzyskał poparcia większości (3 głosy za, 84 ‒ przeciw). W wyniku głosowań Senat zdecydował o uchwaleniu 2 zmian do ustawy, zaproponowanych w trakcie dyskusji przez senatorów: Roberta Mamątowa, Marka Martynowskiego i Jana Rulewskiego (senator postulował jeszcze 3 zmiany, odrzucone przez Izbę). Za przyjęciem ustawy z tymi poprawkami głosowało 86 senatorów, a 1 wstrzymał się od głosu. Pierwsza wprowadzona poprawka skreśla przepis stanowiący o możliwości dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia przez działaczy opozycji antykomunistycznej oraz osoby represjonowane z powodów politycznych. Nie oznacza to, że takie osoby nie będą mieć możliwości dochodzenia odszkodowań i zadośćuczynień za poniesioną szkodę i doznaną krzywdę. Taką możliwość przewiduje ustawa o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Warunkiem przyznania odszkodowania i zadośćuczynienia jest jednak wcześniejsze stwierdzenie nieważności orzeczenia wydanego w związku z działalnością opozycyjną. W wyniku kolejnych nowelizacji ustawy o odszkodowanie i zadośćuczynienie mogą ubiegać się także internowani w związku z wprowadzeniem stanu wojennego oraz osoby pełniące czynną służbę wojskową, do której odbycia zostały powołane w stanie wojennym za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Druga poprawka koreluje przepisy ustawy.

Teraz do zmian wprowadzonych przez Senat ustosunkuje się Sejm.