Wydarzenia

8 listopada 2014 r., w ramach projektu „Archiwa Przełomu 1989–1991”, w parlamencie odbyła się konferencja „Nasi w Sejmie i Senacie – Obywatelski Klub Parlamentarny 25 lat później”. Jej celem było przypomnienie i podkreślenie szczególnej roli Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w tworzeniu zrębów polskiej demokracji. Obywatelski Klub Parlamentarny tworzyli senatorowie i posłowie, którzy z ramienia „Solidarności” zostali wybrani do parlamentu 4 czerwca 1989 r. Organizując konferencję, Kancelaria Senatu chciała przypomnieć tło historyczne wydarzeń 1989 r. i ludzi, którzy tworzyli historię wolnej Polski.

Projekt „Archiwa Przełomu 1989–1991” koncentruje się na scalaniu, opracowywaniu, digitalizowaniu i udostępnianiu dokumentów związanych z wydarzeniami okresu transformacji.

Otwierając spotkanie, marszałek Bogdan Borusewicz zaapelował do uczestników, członków klubu OKP, o współpracę – przekazywanie archiwaliów, dokumentów i wspomnień z lat przełomu. „To niezwykle ważne, by dokumenty z okresu 1989–1991, kiedy kształtował się system demokratyczny suwerennej Polski w Obywatelskim Klubie Parlamentarnym, który był centrum tych zmian, zostały ocalone dla przyszłych pokoleń” – powiedział marszałek.

Jak przypomniał z kolei wicemarszałek Jan Wyrowiński, „Ćwierć wieku temu do parlamentu z list «Solidarności» weszło 260 posłów i senatorów. To była forpoczta zmian, które nadchodziły w naszym kraju”. Podkreślił, że wielu senatorów i posłów klubu OKP już odeszło. Uczestnicy konferencji uczcili minutą ciszy pamięć o tych parlamentarzystach.

Szef Kancelarii Senatu minister Ewa Polkowska mówiła o projekcie „Archiwa Przełomu 1989–1991”. Podkreśliła, że daty przełomu są symboliczne i zwróciła się do parlamentarzystów, którzy byli członkami OKP, z prośbą o przekazywanie archiwum dokumentów z okresu wcześniejszego i późniejszego. Zaznaczyła, że dla młodszego pokolenia wolność to najwspanialsze, co się nam zdarzyło i co zawdzięczamy ludziom „Solidarności”. Podkreśliła, że „Archiwa Przełomu” mają na celu gromadzenie dokumentów archiwalnych z tamtych lat, ale także informacji o tym, gdzie są przechowywane. Poinformowała o przygotowywanym projekcie edukacyjnym – platformie internetowej „Młody badacz”, gdzie młody naukowiec będzie oprowadzał internautów, młodzież po świecie archiwaliów i historii najważniejszych dla współczesnej Polski przemian.

Szef Kancelarii Prezydenta minister Jacek Michałowski przypomniał, że Archiwum Senatu od samego początku gromadziło dokumenty związane z działalnością OKP, bo już wówczas parlamentarzyści i pracownicy kancelarii byli przekonani, że na naszych oczach tworzy się historia. Jak poinformował minister, Henryk Wujec całe swoje zasoby archiwalne przekazał do tego archiwum. Zachęcał, by inni politycy, parlamentarzyści dzielili się z „Archiwami Przełomu” nie tylko dokumentami, ale też wspomnieniami, artykułami, zachęcał do pisania wspomnień.

Dr Inka Słodkowska z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk przedstawiła charakterystykę OKP. Przypomniała, że tworzyli go senatorowie i posłowie, którzy z list Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” zostali wybrani do parlamentu 4 czerwca 1989 r.: 161 posłów i 99 senatorów. Przewodniczącym OKP został Bronisław Geremek. Mówiła o początkach klubu, o tym, że w ciągu 2 miesięcy od powstania z klubu opozycyjnego w Sejmie kontraktowym stał się klubem wspierającym rząd Tadeusza Mazowieckiego, był nastawiony na wprowadzenie szerokich reform. „W tamtym czasie Sejm nie był przygotowany do tak intensywnej pracy legislacyjnej. Posłowie OKP z własnych diet utrzymywali grono doradców, którzy przygotowywali opinie do ustaw, wspierali pracę w komisjach sejmowych. Gdyby nie ofiarność członków OKP, może wiele prac legislacyjnych nie toczyłoby się tak szybko” – powiedziała dr Inka Słodkowska. Jak podkreśliła, znaczenie działalności OKP w Sejmie kontraktowym było fundamentalne. Dodała, że eksperci zgodnie stwierdzają, iż bez udziału posłów i senatorów w pracach legislacyjnych reformy: ustrojowe, gospodarcze, prawne, by się nie udały, przebiegałyby znacznie dłużej lub miałyby mniejszy zakres. Podkreśliła, że to parlamentarzyści OKP przywrócili Senat, ich dziełem jest także reforma samorządowa. „Praca wykonana przez OKP stworzyła nową Polskę” – podsumowała.

Słowami piosenki: „Ja to mam szczęście, że w tym momencie żyć mi przyszło w kraju nad Wisłą” swoje wystąpienie zaczął Henryk Wujec, działacz opozycji w czasach PRL, obecnie doradca prezydenta ds. społecznych. „Trzeba było mieć szczęście, umieć je wykorzystać i wykorzystaliśmy ten moment” – powiedział. Przypomniał, że od czasu zakończenia obrad Okrągłego Stołu do wyborów upłynęły tylko 2 miesiące i w ciągu tego krótkiego czasu udało się stworzyć Komitet Wyborczy „Solidarność” i pod szyldem „Solidarności” jako drużyna Lecha Wałęsy osiągnąć sukces. Jak wspominał Henryk Wujec, była to mordercza praca.

Jerzy Stępień, senator I i II kadencji, b. prezes Trybunału Konstytucyjnego, wspominał pracę nad reformą samorządową. „Wiedzieliśmy, że restytucja samorządów to fundament demokracji, że nowoczesne państwo musi być budowane w oparciu o samorządy” – mówił. Dodał, że prace nad restytucją samorządu zaczęły się w Senacie jeszcze przed powstaniem rządu Tadeusza Mazowieckiego, m.in. dzięki zaangażowaniu marszałka Senatu I kadencji Andrzeja Stelmachowskiego.

Prof. Antoni Dudek i prof. Andrzej Friszke dyskutowali o tym, czy OKP był miejscem rodzących się struktur politycznych. Prof. Andrzej Friszke zwrócił uwagę, że gdy zaczęły się formować partie polityczne, najbardziej aktywne były osoby, które nie weszły do parlamentu. Prof. Antoni Dudek ocenił, że OKP był inkubatorem dla tworzenia się ruchów politycznych. „To, że nie w tak dużym zakresie, wynikało z decyzji podjętych wiosną roku 1989 r., kiedy tworzono listy kandydatów do wyborów czerwcowych” – powiedział. Przypomniał, że wówczas odbyła się ostra debata na forum Komitetu Obywatelskiego, w której zwyciężyło myślenie, by listy były budowane przede wszystkim na tożsamości związkowej.

Obywatelski Klub Parlamentarny zrzeszał posłów i senatorów, wybranych z listy Komitetu Obywatelskiego przy przewodniczącym „Solidarności” w Sejmie kontraktowym w latach 1989–1991. Klub miał w Sejmie kontraktowym 161 mandatów, czyli wszystkie możliwe do zdobycia (35%) z 460), a także 99 na 100 możliwych w Senacie. Funkcjonował do końca ówczesnej kadencji Sejmu i Senatu.