Wydarzenia

Z inicjatywy Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą, Fundacji „Wolność i Demokracja” oraz Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego 30 maja 2014 r. w Senacie odbyła się konferencja „Polskie media na Wschodzie”. Podczas niej przedstawiciele mediów polskich na Ukrainie, Litwie, Białorusi i Łotwie przyjęli statut Stowarzyszenia „Federacja mediów polskich na Wschodzie” i wybrali jego władze.

Otwierając konferencję, przewodniczący Komisji Spraw Emigracji i Polaków za Granicą senator Andrzej Person przypomniał, że to już trzecie spotkanie poświęcone mediom polskim na Wschodzie: w 2012 r. dyskutowano o problemach mediów polskojęzycznych na Litwie, a w 2013 r. – o ich sytuacji na Ukrainie i potrzebie utworzenia federacji mediów polskich na Wschodzie.

Z kolei wicemarszałek Stanisław Karczewski podkreślił, że Senat nadal sprawuje opiekę nad Polonią, choć od 2012 r. „utracił zdolność udzielania jej finansowego wsparcia”. Obecnie środkami tymi dysponuje Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Poinformował też, że 11 czerwca 2014 r. odbędzie się w Senacie debata na temat opieki nad Polonią z udziałem ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego.

Podczas senackiego spotkania dyrektor Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Jacek Junosza-Kisielewski przedstawił strategię tego resortu w zakresie opieki nad mediami polskimi na Wschodzie. Poinformował, że w 2014 r. 7% ogółu środków na opiekę nad Polonią przeznaczonych jest na media na Wschodzie. Dodał, że według jednych tych środków powinno być więcej, zdaniem innych – podział ten jest niesprawiedliwy w stosunku do pozostałych mediów. W ocenie resortu proporcje te są dobrze wyważone i będą utrzymane w przyszłości. Jak stwierdził, MSZ „nie może tracić z oczu innych dziedzin życia polonijnego”, jak oświata, kultura czy wsparcie organizacji polonijnych. „Wszystkie te dziedziny, włączając media, powinny być wspierane przez państwo polskie w sposób zrównoważony i proporcjonalny” – podkreślił. „Jeśli potrzeby mediów są większe, zaspokoić je można tylko poprzez racjonalizację działań i lepsze wykorzystanie dostępnych środków” – mówił. Oznacza to konieczność profesjonalizacji mediów, zwiększanie zasięgu ich oddziaływania, aktywizację i kolektywizację zespołów redaktorskich. Dyrektor Jacek Junosza-Kisielewski przypomniał, że w 2014 r. obowiązują nowe zasady konkursu „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą”. Dla mediów polskich na Ukrainie, Litwie, Łotwie, Białorusi i w Rosji zadania zostały wyodrębnione według zasady: 1 podmiot pozarządowy – 1 kraj – 2-letnie finansowanie. Oznacza to, że dotacja przekazywana jest organizacji, która wygrała konkurs, i to ona odpowiada za wspieranie wszystkich beneficjentów. Zdaniem resortu spraw zagranicznych takie rozwiązanie pozwoli uniknąć dublowania się świadczeń. Jeśli sprawdzi się ono w praktyce, to zostanie utrzymane także w latach 2016–17. Ponadto dyrektor Jacek Junosza-Kisielewski poinformował, że w 2012 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych dofinansowało na całym świecie 116 tytułów prasowych, w tym 57 na Wschodzie. W 2013 r. wsparcia udzielono 136 tytułom, w tym 83 na Wschodzie. W 2014 r. resort przeznaczy na dofinansowanie mediów 6,4 mln zł, w tym 5,4 mln zł na realizację zadań 2-letnich na Wschodzie.

Podczas konferencji omówiono także sytuację mediów polskich na Ukrainie, Białorusi i Litwie. W 2014 r. media polskie na Ukrainie i Białorusi dofinansowuje Fundacja „Wolność i Demokracja”, na Litwie zaś – Fundacja Pomoc Polakom na Wschodzie. Na Ukrainie pomoc finansową otrzymuje 17 tytułów prasowych, 4 redakcje radiowe i 6 telewizyjnych. Marek Bućko z Fundacji „Wolność i Demokracja”, przedstawiając projekt modernizacji mediów polskich na Ukrainie, podkreślił, że zmiany te będą wprowadzane z zachowaniem całego dotychczasowego dorobku tych mediów. Fundacja proponuje wprowadzenie centralnego systemu korekty, składu i grafiki. Przewiduje się także utworzenie centralnego archiwum prasy i systemu redystrybucji (na portalu Kresy24.pl będą ukazywać się najciekawsze teksty z pism lokalnych) oraz jednolitego standardu druku i papieru. Zmiany te mają obniżyć koszty działalności redakcji i podnieść jakość wydawanej prasy.

Omawiając sytuację mediów polskich na Białorusi, Michał Dworczyk z Fundacji „Wolność i Demokracja” zwrócił uwagę, że ich największym problemem jest to, iż od 2005 r. ukazują się nielegalnie, w „drugim obiegu”. Wskazał też na zbyt niski nakład prasy i słabą sieć jej dystrybucji.

W ocenie prezesa zarządu Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie Janusza Skolimowskiego media polskie na Litwie są najbardziej profesjonalne, mają najlepiej rozwiniętą technologię i są skonsolidowane (Zrzeszenie Mediów na Litwie), angażują się w działalność polityczną. Stoją jednak przed nimi ogromne wyzwania. Z jednej strony, muszą konkurować z mediami litewskimi i rosyjskimi, z drugiej zaś – rośnie rola internetu i zanika czytelnictwo.

Podczas konferencji wydawca „Kuriera Wileńskiego” Zygmunt Klonowski i wydawca „Kuriera Galicyjskiego” Mirosław Rowicki przedstawili projekt statutu Stowarzyszenia „Federacja Mediów Polskich na Wschodzie”. Przedstawiciele mediów polonijnych przyjęli statut i wybrali 5-osobowy zarząd oraz 9-osobową radę programową. Prezesem stowarzyszenia została Dorota Jaworska, redaktor naczelna gazety „Krynica” na Ukrainie. Stowarzyszenie ma przede wszystkim działać na rzecz rozwoju mediów polskich na Wschodzie, a także reprezentować ich interesy zarówno wobec instytucji polskich, jak i krajów, w których działają.

Przedstawiciele mediów polonijnych przygotowali również stanowisko, skierowane do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w którym m.in. postulują, aby środki finansowe były przekazywane polonijnym mediom w styczniu i lutym każdego roku, a nie – jak obecnie – w maju, a także apelują o utworzenie dodatkowego funduszu przeznaczonego na nowe inicjatywy i na rozszerzenie zakresu zadań już realizowanych.

W konferencji wzięli udział przedstawiciele mediów polskich na Litwie, Ukrainie, Białorusi i Łotwie, instytucji państwowych i organizacji pozarządowych, a także parlamentarzyści i eksperci.