Wydarzenia

Do rozwoju odnawialnych źródeł energii konieczne są przede wszystkim modernizacja energetycznych sieci przesyłowych i dystrybucyjnych oraz niwelowanie trudności administracyjno-proceduralnych – to najważniejszy wniosek z konferencji „Odnawialne źródła energii warunkiem niezależności energetycznej Polski”, zorganizowanej przez wicemarszałka Michała Kamińskiego w Senacie 14 lutego 2023 r. Uczestnicy dyskusji postulowali zniesienie wszelkich barier w inwestowaniu w szeroko rozumianą energetykę. Wskazywali też na potrzebę budowy magazynów energii, w tym również domowych. Opowiadali się za energetyką zdecentralizowaną. Podkreślali, że społeczności lokalne mogą być wystarczalne energetycznie, ale potrzebne są zachęty do przekonania ich do inwestycji oze. Negatywnie ocenili uchwalone ostatnio przez Sejm przepisy, zgodnie z którymi turbiny wiatrowe będą mogły być stawiane w odległości minimum 700 m od budynków mieszkalnych. Eksperci i politycy byli zgodni, że transformacja energetyczna to duże wyzwanie, wymaga wiele pracy i nakładów, ale jest konieczna nie tylko ze względu na obniżenie emisji CO², ale także dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, rozsądnych cen energii oraz konkurencyjności polskiej i europejskiej gospodarki.

Poseł Andrzej Grzyb zwrócił uwagę, że Polska w latach 2000–22 importowała surowce energetyczne o wartości 1,5 bln zł. W 2021 r. wydatki na zakup surowców energetycznych wyniosły 17,7 mld zł, co stanowiło 3,1% PKB naszego kraju. Zastanawiał się, czy te pieniądze nie powinny zostać przeznaczone na instalacje oze. Przypomniał, że Polska zobowiązała się, że do 2026 r. będzie wytwarzać 800 mln m³ biometanu, a nie dotychczas nie powstała żadna biometanownia.  

O odnawialnych źródłach energii w transformacji energetycznej i strategii REPowerEU mówiła Barbara Głowacka z gabinetu unijnej komisarz ds. energii Kadri Simson. Przypomniała, że główne założenia strategii uniezależnienia się od rosyjskich surowców, tzw.  REPowerEU to: oszczędzanie energii, dywersyfikacja dostaw i przyspieszenie przejścia na czystą energię. Podkreśliła, że strategia ta przyczyniła się do ograniczenia zakupu gazu od Rosji. Jak poinformowała, w UE do końca 2022 r. udało się zastąpić 70 mld m³ rosyjskiego gazu innymi źródłami. Przyjęty przez Komisję Europejską poziom oszczędzania energii na poziomie 15% został przekroczony; od sierpnia do listopada 2022 r. zaoszczędzono 20%. Z kolei dzięki przyspieszonemu rozwojowi oze do końca 2022 r. w UE uzyskano dodatkowo 55 GW z energii wiatrowej i słonecznej, co oznacza wzrost o 40% w stosunku do 2021 r. Barbara Głowacka podkreśliła, że ważnym elementem rozwoju oze to szybkie wydawanie pozwoleń na nowe lub przystosowane elektrownie wykorzystujące oze, w tym panele słoneczne i turbiny wiatrowe. W krajach UE na pozwolenie na instalacje fotowoltaiczne czeka się średnio 5 lat, a farmy wiatrowej – 10 lat. Barbara Głowacka poinformowała, że Komisja Europejska opowiada się za ułatwieniami i przyspieszeniem procesu wydawania pozwoleń. Jak dodała, Unia na zmniejszenie zależności od paliw kopalnych i dywersyfikację przeznaczyła 300 mld euro, a dodatkowe 20 mld euro na rozwój oze. „Warto, aby Polska mogła efektywnie skorzystać z tych środków (…) Tworzy się światowy rynek oze, inwestują w niego też te kraje, które eksportują paliwa kopalne” – podkreśliła.

Europoseł Adam Jarubas, członek Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności, poinformował, że większość posłów do PE opowiada się za zwiększeniem do 45% udziału oze w wytwarzaniu energii, przemyśle, budownictwie i transporcie do 2030 r. Jak mówił, elektryfikacja przemysłu i transportu spowoduje drastyczny wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną. To z kolei wymusi zmiany w miksie energetycznym państw UE w kierunku rozwoju oze. Zdaniem Adama Jarubasa powinniśmy inwestować w morską energetykę wiatrową. „Nadwyżki tej energii mogłyby służyć produkcji zielonego wodoru z amoniaku” – proponował. Wskazał też na potrzebę wykorzystania biogazu, który może być produkowany na potrzeby lokalnych społeczności i przyczynić się do dekarbonizacji energetyki polskiej. Apelował o wprowadzanie przejrzystych rozwiązań prosumenckich, tak aby inwestor mógł oszacować jaka instalacja jest bardziej opłacalna i na jaki zwrot może liczyć. Europoseł poinformował też o planowanym utworzeniu unijnego Społecznego Funduszu Klimatycznego, który ma wesprzeć gospodarstwa domowe w trudnej sytuacji i małe przedsiębiorstwa w trakcie transformacji energetycznej. Fundusz szacowany jest na 86 mld euro, w tym 17%, czyli 12 mld euro, przypadnie Polsce. Zdaniem Adama Jarubasa z tych środków powinny zostać sfinansowane dopłaty, nawet w 100%, do termomodernizacji, fotowoltaiki i pomp ciepła dla osób, które ogrzewają swoje lokale węglem.

Janusz Steinhoff, wiceprezes Rady Ministrów w latach 2000–01, zwrócił uwagę, że w latach 2016–21 ze względów technicznych odmówiono zainstalowania 30 tys. MW. Z kolei prognozowany wzrost zużycia energii elektrycznej w najbliższych 10, 20 latach wymaga nowych mocy wytwórczych. Rozwiązaniem tego problemu mogą być instalacje oze. Obecnie energetyka wiatrowa dostarcza 8GW, a fotowoltaika 12 GW. Maleją też koszty instalacji oze. W latach 2010–21 w wypadku fotowoltaki obniżyły się o 88%, turbin wiatrowych na lądzie o 68%, a na morzu – o 60%. W ocenie Janusza Steinhoffa największą barierą w rozwoju oze są sieci przesyłowe i dystrybucyjne; wymagają one modernizacji. Wskazał też na potrzebę rozbudowy transgranicznych sieci przesyłowych. Podkreślił, że według ekspertów szansą dla naszego kraju jest rozwój morskich farm wiatrowych. „W polskiej strefie Bałtyku do 2040 r. powinna zostać ulokowana produkcja 50% naszego zapotrzebowania na energię. Ok. 33GW mocy da możliwość produkcji 130Twh” – przekonywał Janusz Steinhoff.

Zdaniem prof. Zbigniewa Karaczuna z SGGW w Warszawie, eksperta Koalicji Energetycznej, sektor energetyczny należy traktować, jak sektor usługowy. Ma zatem dostarczyć odpowiednią ilość energii w odpowiednim czasie i miejscu, w cenie, która nie prowadzi do ubóstwa energetycznego, oraz w sposób bezpieczny dla ludzi i zwierząt. Ekspert opowiedział się za budową lokalnych sieci energetycznych, a także ruchomymi taryfami z cenami prądu, co umożliwiłoby konsumentowi regulowanie zapotrzebowania na energię.