Posiedzenia Senatu

16 listopada 2022 r. w godzinach nocnych zakończyło się 52. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 10 ustaw, 1 odrzuciła, do 4 wprowadziła poprawki. Zdecydowała też o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw. Senat podjął również uchwały ustanawiające rok 2023 rokiem: Mikołaja Kopernika, Jana Matejki i Wisławy Szymborskiej.

Senatorowie zapoznali się z informacją o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie styczeń–czerwiec 2022 r. (przewodnictwo Francji w Radzie Unii Europejskiej), którą przedstawił Minister ds. Unii Europejskiej Szymon Szynkowski vel Sęk. z kolei informację o działalności Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 r. przedstawił jego prezes Karol Nawrocki.

Przed przystąpieniem do obrad senatorowie uczcili pamięć zmarłej 5 listopada 2022 r. senatorki I kadencji Gabrieli Cwojdzińskiej, a także wszystkich ofiar, w tym po stronie polskiej, agresji Rosji na Ukrainę.

Izba odrzuciła ustawę o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz ustawy – Prawo o prokuraturze (projekt rządowy). Ma ona umożliwić polskiej prokuraturze ścisłą współpracę z Prokuraturą Europejską. Włącza ją do podmiotów uprawnionych do funkcjonowania w transgranicznym obrocie prawnym, umożliwia polskim prokuraturom i sądom wykonywanie jej wystąpień, występowania przez polskie prokuratury i sądy do Prokuratury Europejskiej o zabezpieczenie i przekazanie materiału dowodowego w sprawach objętych jej kompetencją. Wprowadza także zasadę, że kontakt między polskimi jednostkami organizacyjnymi prokuratury a Prokuraturą Europejską (korespondencja, przekazywanie informacji, nakazy, wnioski lub inne wystąpienia, kierowane przez polskich prokuratorów do Prokuratury Europejskiej) będzie się odbywać za pośrednictwem Prokuratury Krajowej. Jeżeli żądana czynność lub udzielenie informacji byłyby sprzeczne z zasadami porządku prawnego RP lub naruszały jej suwerenność, nowela wprowadza obowiązek odmowy. Prokuratorowi krajowemu nowela przyznaje wyłączne kompetencje do powoływania i odwoływania dyrektorów i ich zastępców w Prokuratorze Krajowej.

Ustawy przyjęte z poprawkami.

Senat wprowadził 7 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o Funduszu Medycznym oraz niektórych innych ustaw (projekt prezydencki). Jedna z nich przewiduje, że z diagnostyki genetycznej finansowanej ze środków Funduszu Medycznego będą mogły skorzystać wszystkie osoby, a nie jak uchwalił Sejm, tylko ci, którzy nie ukończyli 18. roku życia. Kolejna zwiększa z 3 do 5% (nowela zakłada wzrost do 4%) limit środków Funduszu Medycznego przeznaczonych na leki w ramach ratunkowego dostępu do technologii lekowych. Następna poprawka przewiduje, że szczepionki do zalecanych szczepień w ramach programu szczepień ochronnych będą finansowane ze środków subfunduszu terapeutyczno-innowacyjnego, a nie rozwoju profilaktyki. Z kolei ze środków subfunduszu rozwoju profilaktyki będą realizowane świadczenia nie tylko z zakresu programów zdrowotnych, lecz również polityki zdrowotnej. Przyjęte zostały też zmiany legislacyjna i redakcyjna. Nowela przewiduje, że ze środków Funduszu Medycznego będą finansowane również szczepionki do przeprowadzania zalecanych szczepień ochronnych w ramach programu szczepień ochronnych, a także świadczenia zdrowotne udzielane osobom do ukończenia 18. roku życia, związane z diagnostyką genetyczną, zakwalifikowane jako świadczenia gwarantowane z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej i leczenia szpitalnego. Nowela zwiększa ponadto wysokości limitów wydatków Funduszu Medycznego na świadczenia zdrowotne dla dzieci z 15 do 20% oraz na technologie lekowe w ramach funduszu terapeutyczno-innowacyjnego z 5 do 10%, a także wydatków na leki w ramach ratunkowego dostępu do technologii lekowych z 3 do 4%.

Senatorowie z 3 zmianami poparli ustawę o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Postanowili, że nowe przepisy zaczną obowiązywać 1 stycznia 2023 r. Pozostałe 2 zmiany mają charakter legislacyjny. Ustawa ma uniemożliwić próby obchodzenia przepisów przez przedsiębiorców w wypadku usług finansowych, np. różnego rodzaju abonamentów medycznych, oferowanych na pokazach czy wycieczkach. Konsumenci będę mieli prawo do odstąpienia od umów, a przedsiębiorcy – obowiązek informowania o tym prawie. Zgodnie z wprowadzanym przepisem umowa o świadczenie usług finansowych nie może być zawarta podczas pokazu ani wycieczki, w przeciwnym razie będzie nieważna z mocy prawa. W każdym ogłoszeniu o obniżce ceny towaru lub usługi trzeba będzie podawać informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Przedsiębiorcy nie wolno będzie przyjmować płatności przed upływem terminu do odstąpienia od umowy, który ma wynosić 14 dni albo 30 dni w wypadku umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa. Nowela wprowadza też definicję „plasowania”, czyli dostarczania informacji w formie wyników wyszukiwania w odpowiedzi na wyszukiwanie internetowe konsumenta bez wyraźnego ujawniania płatnej reklamy lub opłat wnoszonych dla uzyskania wyższego plasowania produktów w wynikach wyszukiwania. Zgodnie z nowymi przepisami za nieuczciwą praktykę rynkową będzie uważane wprowadzenie na rynek „towaru identycznego” z tym, który jest sprzedawany w innych państwach UE, ale w istocie różni się od niego np. składem czy funkcjonalnością.

Izba z 17 poprawkami, głównie legislacyjnymi, przyjęła ustawę o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych (projekt rządowy). Senatorowie zdecydowali, że wykaz dokumentów potwierdzających spełnianie ustawowych warunków wydania zgody na wykonywanie zawodu ratownika medycznego zostanie określony w rozporządzeniu ministra zdrowia, a nie w informacji zamieszczanej przez niego w Biuletynie Informacji Publicznej. Postanowili ponadto skreślić przepis wprowadzony do projektu ustawy w wyniku poprawek zgłoszonych podczas drugiego czytania. Ustawa określa zasady i warunki wykonywania zawodu ratownika medycznego, organizację i zakres działania samorządu ratowników oraz zasady odpowiedzialności zawodowej. Wprowadza nowe rozwiązania, czyli możliwość kształcenia ratowników medycznych na studiach 2. stopnia i 6-dniowy płatny urlop szkoleniowy. Samorząd zawodowy ratowników medycznych ma być powołany tak jak w wypadku innych zawodów medycznych, przynależność do niego będzie obowiązkowa. Wykonywanie zawodu ratownika medycznego będzie możliwe po uzyskaniu prawa wykonywania zawodu ratownika medycznego oraz uzyskaniu wpisu do rejestru ratowników medycznych. Prawo wykonywania zawodu będzie wydawała Krajowa Rada Ratowników Medycznych – organ samorządu ratowników medycznych.

Senat wprowadził 54 poprawki, w większości legislacyjne i redakcyjne, do nowelizacji ustawy o kuratorach sądowych (projekt rządowy). Poprawki mają na celu m.in. utrzymanie wyboru kuratorów okręgowych i ich zastępców spośród kandydatów wybranych przez okręgowe zgromadzenia kuratorów; zwiększenie udziału przedstawicieli samorządu kuratorskiego w komisjach egzaminujących aplikantów kuratorskich; zachowanie wyboru rzecznika dyscyplinarnego przez okręgowe zgromadzenie kuratorów; przywrócenie ustalania standardów obciążenia pracą kuratorów na mocy rozporządzenia ministra sprawiedliwości. Skracają ponadto termin wszczynania postępowania dyscyplinarnego z 90 dni do miesiąca oraz przedawnienia karalności przewinień dyscyplinarnych z 3 lat do roku. Senackie poprawki podwyższają ryczałty za sprawowanie dozorów i nadzorów (z obecnych od 2 do 4% kwoty bazowej do od 4 do 8%), przeprowadzanie wywiadów w postępowaniu wykonawczym z 4 do 8%, a także górną granicę ryczałtu za obecność przy kontaktach rodziców z dziećmi oraz przymusowe odebranie dziecka z 10 do 20%. Wprowadzają też ryczałty za kontrolowanie środków wychowawczych wobec nieletnich oraz przeprowadzanie wywiadów środowiskowych we wszystkich sprawach rodzinnych i nieletnich. Ustawa ma na celu poprawę funkcjonowania i organizacji kuratorskiej służby sądowej oraz jakości i efektywności pracy kuratorów. Zgodnie z nowelą kuratorem zawodowym będzie mogła zostać osoba, która ma wyłącznie obywatelstwo polskie i wykształcenie wyższe magisterskie z zakresu: psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa. Po zdanym egzaminie kuratorskim aplikant powinien niezwłocznie otrzymać propozycję pracy od prezesa sądu okręgowego. Kuratora okręgowego ma zaś powoływać minister sprawiedliwości. Wprowadzany nowelizacją tytuł honorowy dyplomowanego kuratora specjalisty będzie przysługiwał kuratorowi co najmniej z 20-letnim stażem pracy, w tym co najmniej 5-letnim w funkcji kuratora specjalisty, mającemu znaczący dorobek zawodowy. Kurator sądowy uzyskałby prawo do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu karnym, w którym uczestniczył w charakterze pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego. Koszty takie zostaną również zwrócone kuratorowi społecznemu, który będzie mógł ubiegać się o to w sądzie rejonowym. Nowela umożliwi też kuratorom sądowym uzyskanie potrzebnej pomocy psychologicznej na ich wniosek lub za ich zgodą. Reguluje ponadto kwestie dodatków funkcyjnych i w związku z prowadzeniem zajęć w ośrodku kuratorskim, a także dodatku specjalnego dla kuratorów zawodowych. Wprowadza też zmiany w postępowaniach dyscyplinarnych kuratorów zawodowych, rozszerza ich odpowiedzialność dyscyplinarną o przesłankę nieprzestrzegania zasad etyki zawodowej. Likwiduje kary: porządkową i nagany z ostrzeżeniem, a wprowadza nowy rodzaj kary – upomnienie. Zgodnie z nowelą rzecznika dyscyplinarnego kuratorów powoływać będzie prezes sądu okręgowego, a nie – jak dotychczas – okręgowe zgromadzenie kuratorów.

Ustawy przyjęte bez poprawek.

Ustawa o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (projekt rządowy) utrzymuje Narodowy Cel Wskaźnikowy (NCW) przy produkcji biopaliw na dotychczasowym poziomie, czyli 80%. Krajowi producenci ciekłych paliw transportowych i ich importerzy mają obowiązek utrzymywania NCW dzięki zapewnieniu minimalnego udziału biokomponentów w benzynie silnikowej i oleju napędowym. Nowela zakłada ponadto wydłużenie o kolejny rok możliwości utrzymania na poziomie 0,82 współczynnika redukcyjnego, który powoduje istotny wzrost wykorzystania krajowych mocy wytwórczych biokomponentów, co przekłada się wprost na stabilność wskaźników opłacalności krajowych wytwórców biokomponentów, ale zapewnia też stabilne zapotrzebowanie na lokalne surowce do wytwarzania biokomponentów, dostarczane przez krajowych producentów rolnych. Nowela przewiduje ponadto obniżenie do 5,2% obligatoryjnego blendingu dla oleju napędowego, podniesienie do 0,9% limitu możliwości wykorzystania biowęglowodorów ciekłych w realizacji NCW; podwyższenie do 0,5% limitu wykorzystania biokomponentów wytworzonych z niektórych surowców.

Ustawa o zmianie ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (projekt rządowy) upraszcza procedury dla branży offshore (położenie poza granicami, umownym „brzegiem”, kraju): wydawanie pozwoleń na wznoszenie lub wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w polskich obszarach morskich, pozwoleń lub uzgodnień dla kabli i rurociągów, związanych z zespołami urządzeń służących do wyprowadzenia mocy w morskich farmach wiatrowych. Wnioski i pisma w postępowaniach dotyczących przedsięwzięć wymagających pozwolenia na budowę i rozstrzygających będą składane i doręczane elektronicznie. Dzięki noweli badania naukowe na polskich obszarach morskich będą prowadzone wyłącznie w celach pokojowych i nie będą zagrażały bezpieczeństwu żeglugi oraz obronności i bezpieczeństwu państwa.

Ustawa o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) przewiduje, że od marca 2023 r. emerytury i renty wzrosną o wskaźnik waloryzacji (obecnie na poziomie 113,8%). Obowiązywać będzie waloryzacja procentowo-kwotowa. Zagwarantowana zostanie także minimalna podwyżka, która wyniesie 250 zł. Podwyższone zostaną najniższe świadczenia: najniższe emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renty rodzinne i socjalne do 1588,44 zł, a najniższe renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy – do 1191,33 zł. Dla osób pobierających emeryturę częściową kwota waloryzacji nie będzie mogła być niższa niż 125 zł. Do 3046,29 zł podwyższona zostanie miesięczna kwota graniczna, uprawniająca do przyznania świadczenia wyrównawczego na mocy ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych. Do 2157,80 zł zaś zostanie podniesiony miesięczny próg wysokości otrzymywanych świadczeń, który uprawnia do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Waloryzacja obejmie również emerytury i renty rolników indywidualnych, służb mundurowych oraz emerytury pomostowe, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne i rodzicielskie świadczenia uzupełniające.

Ustawa o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) ma przyspieszyć i usprawnić proces wydawania elektronicznych decyzji, postanowień i innych pism do i z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Zmiany obejmują m.in. kwestię doręczania pism w postaci elektronicznej na profile PUE do podmiotów publicznych nieposiadających ani adresu do doręczeń elektronicznych, ani elektronicznej skrzynki podawczej w ePUAP, co ma zapewnić skuteczne doręczanie korespondencji. Postanowienia i pisma ZUS, sporządzane w sposób masowy z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego, będą mogły być podpisywane nadrukiem imienia i nazwiska, co ma przyspieszyć proces wydawania decyzji, postanowień i innych pism. Nowela wprowadza też zmiany w sprawie wypłacanej przez ZUS tzw. renty uczniowskiej. Osoby uprawnione do niej będą mogły wystąpić do ZUS o zamianę na rentę socjalną, prawo do renty uczniowskiej wygaśnie z dniem przyznania prawa do renty socjalnej.

Ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (projekt rządowy) wprowadza podstawy prawne do uruchomienia nadzwyczajnego tymczasowego wsparcia dla rolników, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Sposób wdrożenia wsparcia ureguluje rozporządzenie. Ze wsparcia finansowego będą mogli skorzystać producenci trzody chlewnej. Pomoc będzie realizowana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Termin na zakończenie kontraktacji środków został określony na 31 marca 2023 r.

Izba przyjęła też projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy (inicjatywa komisji: Ustawodawczej oraz Budżetu i Finansów Publicznych) i zdecydowała o wniesieniu go do Sejmu. Projekt przewiduje, że z pomocy ze środków tzw. Funduszu Solidarnościowego mogłyby skorzystać osoby fizyczne poszkodowane działalnością podmiotów rynku finansowego, podlegających nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Rozwiązanie to umożliwiłoby wydatkowanie środków potrzebnych do kontynuowania postępowań karnych i cywilnych przez poszkodowanych działalnością GetBack, a także na pomoc medyczną, psychologiczną, prawną i materialną dla tych osób. W związku z tą zmianą fundusz miałby nazwę: Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym, Poszkodowanym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Projekt realizuje rekomendacje senackiego Zespołu ds. Spółki GetBack SA. Senat wniósł już do Sejmu inicjatywy ustawodawcze, które wprowadzają ułatwienia w dochodzeniu roszczeń poszkodowanych przez instytucje finansowe, a także uprawniają rzecznika finansowego do wszczynania i uczestniczenia w cywilnych postępowaniach grupowych w charakterze reprezentanta grupy.

Senat podjął 3 uchwały.

W uchwale ustanawiającej rok 2023 Rokiem Mikołaja Kopernika w 550. rocznicę urodzin senatorowie przypominają, że w swoim najsłynniejszym dziele „De revolutionibus orbium coelestium” Mikołaj Kopernik przedstawił założenia heliocentrycznej budowy Układu Słonecznego, burzące dotychczasowy obraz świata. Jego odkrycie spowodowało rewolucję naukową zwaną przewrotem kopernikańskim. Wybitny astronom był też prawdziwym człowiekiem renesansu, działał również jako lekarz, prawnik, kartograf i ekonomista. W nauce światowej uważany jest za twórcę metody naukowej w dociekaniu prawdy. Przypomnienie sylwetki wielkiego uczonego ma na celu „uświadomienie światowych zasług Polski i Polaków dla nauki oraz wzmocnienie współczesnych dążeń świata nauki i edukacji do podmiotowej obecności nauki w polskim życiu społecznym, gospodarczym i politycznym” – czytamy w uchwale.

W uchwale o ustanowieniu roku 2023 Rokiem Jana Matejki podkreślono, że ten wybitny twórca konsekwentnie realizował misję artysty i prezentował postawę obywatelskiej służby narodowi. „Jego celem było ukazanie w dziełach sztuki przyczyn upadku I Rzeczypospolitej oraz przypomnienie jej chlubnej przeszłości i dawnej potęgi. W ten sposób przekonywał Polaków żyjących pod zaborami o wartości ich kulturowego dziedzictwa i podtrzymywał dążenia do odzyskania niepodległości” – napisali senatorowie w uchwale.

Senat w uchwale o ustanowieniu roku 2023 Rokiem Wisławy Szymborskiej wyraża nadzieję, że będzie to nie tylko doskonałą okazją do pełniejszego zaprezentowania postaci poetki, jej twórczości, ale także do debaty na temat miejsca poetyckiego słowa we współczesnym świecie. Senatorowie przypominają w uchwale, że w 1996 r. Wisława Szymborska otrzymała literacką Nagrodę Nobla za – jak brzmiało uzasadnienie Akademii Szwedzkiej – „poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi wyjść na światło we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”.