Posiedzenia Senatu

10 czerwca 2021 r. odbyło się 25. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła 1 ustawę, do której wprowadziła poprawki, i przeprowadziła drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Senatorowie wysłuchali informacji o działaniach rządu RP w sprawie sytuacji na Białorusi, w tym represji wobec mniejszości polskiej.

Senackie poprawki do ustawy o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw

Senat jednomyślnie, 98 głosami, przyjął ustawę z 3 poprawkami, zaproponowanymi przez Komisję Zdrowia. Pierwsza ma na celu zwiększenie współczynników pracy, od których zależy wysokość wynagrodzenia zgodnie z kwalifikacjami wymaganymi na zajmowanym stanowisku, dla wszystkich grup zawodów medycznych wymienionych w załączniku do ustawy, a także wyodrębnienie kategorii: pielęgniarka i położna z tytułem licencjatu oraz dodanie 2 grup ratowników medycznych – z wykształceniem licencjackim i bez. Zgodnie z tą poprawką współczynnik na przykład dla lekarzy, którzy uzyskali specjalizację 2. stopnia lub tytuł specjalisty w określonej dziedzinie medycyny, ma wzrosnąć z 1,31 do 1,7, a dla pielęgniarek i położnych z tytułem magistra, farmaceutów, fizjoterapeutów i diagnostów laboratoryjnych z 1,06 do 1,2. Druga zmiana przewiduje, że wynagrodzenie pracownika zostanie przeliczone w ciągu miesiąca następującego po udokumentowaniu przez niego podniesienia kwalifikacji zawodowych. Trzecia poprawka miała charakter doprecyzowujący. Teraz do senackich zmian ustosunkują się posłowie.

Nowela, uchwalona przez Sejm 28 maja 2021 r., na 30. posiedzeniu, na podstawie pilnego projektu rządowego, gwarantuje minimalny poziom wynagrodzenia zasadniczego, poniżej którego nie będą opłacani pracownicy ochrony zdrowia. Nowelizacja zakłada, że od 1 lipca 2021 r. – a nie, jak przewidywała ustawa, od 31 grudnia 20121 r. – żaden pracownik medyczny nie będzie mógł mieć ustalonego wynagrodzenia zasadniczego na poziomie niższym niż wynikający z ustawy. Zmodyfikowano też mechanizm gwarantujący niepogarszanie warunków wynagrodzenia osobom objętym do połowy 2021 r. regulacjami płacowymi opartymi na odrębnym finansowaniu. Zakłada on m.in., że od 1 lipca 2021 r. lekarz, który uzyskał specjalizację 2. stopnia lub tytuł specjalisty w określonej dziedzinie medycyny, miałby najniższe wynagrodzenie ustalone na poziomie 6769 zł (współczynnik 1,31). Zmieniono współczynniki pracy także dla fizjoterapeutów, farmaceutów, diagnostów laboratoryjnych, pielęgniarek, położnych i pracowników działalności podstawowej.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych

Projekt ustawy, przygotowany z inicjatywy Komisji Ustawodawczej, zakłada, że niespełnienie wymogu odległości zabudowań mieszkalnych od elektrowni wiatrowej nie może stanowić przesłanki odmowy wydania decyzji o warunkach zabudowy albo pozwolenia na budowę, pod warunkiem że odległość ta jest równa lub większa od 5-krotności wysokości tej elektrowni. Zgodnie z ustawą o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych z 2016 r. minimalna odległość elektrowni wiatrowej od zabudowy mieszkaniowej powinna wynosić nie mniej niż 10-krotność wysokości całkowitej elektrowni wiatrowej.

W opinii projektodawców wprowadza to ograniczenia w lokalizacji zarówno elektrowni wiatrowych, jak i budynków mieszkalnych, a w konsekwencji − blokuje możliwości zabudowy mieszkaniowej na dużych terenach gmin, w tym także na działkach pod zabudowę mieszkaniową.

Podczas drugiego czytania projektu ustawy senator Krzysztof Kwiatkowski zgłosił poprawkę, dlatego projekt ponownie skierowano do komisji.

Informacja o działaniach rządu RP w sprawie sytuacji na Białorusi, w tym represji wobec mniejszości polskiej

Przedstawiając informację, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Marcin Przydacz podkreślił, że Białoruś od sierpnia 2020 r. urosła do rangi głównego wyzwania polskiej polityki wschodniej. Jak mówił, kryzys wywołany sfałszowanymi wyborami oraz represjami reżimu wobec społeczeństwa obywatelskiego zmienił istotnie sytuację za naszą wschodnią granicą, wpłynął negatywnie na bezpieczeństwo całego regionu i zmusił wspólnotę euroatlantycką do podjęcia stanowczych działań. Wiceminister zaznaczył, że Polska od samego początku była liderem tych działań nie tylko poprzez działania polskiego rządu, lecz także poprzez zaangażowanie całej klasy politycznej, w tym przedstawicieli parlamentu, jak również, w odruchu serca i w wyrazach solidarności, całego polskiego społeczeństwa. Wyraził nadzieję, że konsensus polityczny dotyczący polityki wschodniej i wsparcia białoruskiej opozycji demokratycznej nie padnie ofiarą wewnętrznego dyskursu politycznego. Podkreślił, że od 1989 r. polityka polska w stosunku do Białorusi ma 2 cele: działania na rzecz suwerennego, niezależnego i demokratycznego państwa białoruskiego oraz wsparcie dla wolnych mediów i społeczeństwa obywatelskiego.

Wiceminister Marcin Przydacz poinformował, że dzięki inicjatywie polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych już 14 sierpnia 2020 r., w kilka dni po sfałszowanych wyborach na Białorusi, odbyło się posiedzenie Rady Unii Europejskiej do Spraw Zagranicznych, którego efektem było wspólne stanowisko uzgodnione przez 27 państw Unii Europejskiej. 19 sierpnia 2020 r. zostało zwołane specjalne posiedzenie Rady Europejskiej poświęcone Białorusi, po którym rozpoczął się proces przeglądu dotychczasowej polityki Unii Europejskiej wobec tego kraju. Podczas kolejnego nadzwyczajnego posiedzenia Rady Europejskiej zatwierdzona została dwutorowa polityka wobec Białorusi, polegająca z jednej strony na wywieraniu politycznej presji na władze białoruskie poprzez wprowadzenie sankcji, z drugiej zaś na zaprezentowaniu społeczeństwu białoruskiemu pozytywnej alternatywy w postaci wszechstronnego wsparcia gospodarczego w momencie, w którym Białoruś wkroczy na ścieżkę demokracji. W 2020 r. w 3 rundach udało się objąć sankcjami 88 przedstawicieli władz w Mińsku, na czele ze zdelegitymizowanym Alaksandrem Łukaszenką. W reakcji na bezprecedensowe zatrzymanie samolotu linii Ryanair i nielegalne aresztowanie Ramana Pratasiewicza Unia Europejska natychmiast, także za sprawą Polski, wprowadziła zakaz lotów dla samolotów białoruskich nad terytorium Unii Europejskiej i doprowadziła do rozszerzenia tego o zakaz lotów samolotów unijnych nad terytorium Białorusi. W sprawie porwania samolotu linii Ryanair w ciągu kilku dni odbyły się rozmowy na szczeblu prezydentów, premierów, ministrów spraw zagranicznych i ministrów odpowiedzialnych za transport lotniczy.

Wiceminister Marcin Przydacz przypomniał, że plan gospodarczy Unii Europejskiej dla demokratycznej Białorusi został zainicjowany i wstępnie przygotowany przez Polskę. Przewiduje on przeznaczenie 3 mld euro w celu zwiększenia stabilności sytuacji makroekonomicznej na Białorusi i wprowadzenia gospodarki na drogę bardziej zrównoważonego rozwoju. Drugi element tego programu to wdrożenie pakietu przejściowego w celu wsparcia reform strukturalnych i konkurencyjności. Chodzi o zarządzanie gospodarką oraz rozwój sektora prywatnego, reformę wymiaru sprawiedliwości, rozwój kapitału ludzkiego, zwiększanie transparentności i wiarygodności białoruskiej administracji. Plan zawiera też projekt odbudowy kraju opartej na zielonej i cyfrowej modernizacji oraz uruchomieniu programów wspierających dla małych i średnich przedsiębiorstw, tak aby zmiany te odczuli także zwykli Białorusini.

W 2020 r. Polska zainicjowała też uruchomienie tzw. mechanizmu moskiewskiego w celu zbadania procesu wyborczego i naruszeń praw człowieka. Efektem był raport prof. Benedeka, który zawierał m.in. rekomendacje dotyczące konieczności powołania międzynarodowego ciała w celu gromadzenia dowodów naruszeń praw człowieka na Białorusi. Z inicjatywy Polski w marcu 2021 r. ONZ-owska Rada Praw Człowieka przyjęła rezolucję ustanawiającą międzynarodowy mechanizm zapewniający zbadanie naruszeń praw człowieka na Białorusi w kontekście wyborów prezydenckich w celu pociągnięcia do odpowiedzialności winnych ich popełnienia. Nowy mechanizm będzie funkcjonować w ramach biura wysokiej komisarz ONZ ds. praw człowieka. Jego zadania to monitorowanie sytuacji praw człowieka na Białorusi oraz dokładne zbadanie naruszeń, do jakich doszło od maja 2020 r. Ma on ponadto umożliwić gromadzenie i analizowanie informacji i dowodów w celu przyczynienia się do pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności i zapewnienia sprawiedliwości ofiarom.

Polska znalazła się w gronie 19 państw, które powołały tzw. International Accountability Platform for Belarus, którego celem jest monitorowanie stanu przestrzegania praw człowieka na Białorusi oraz gromadzenie dowodów ich łamania przez instytucje państwowe, także na potrzeby późniejszych procesów przed sądami białoruskimi lub międzynarodowymi, tak aby osoby odpowiedzialne za te czyny poniosły konsekwencje prawne.

Wiceminister spraw zagranicznych podkreślił, że nasz kraj realizuje spójny plan wobec Białorusi. „Jest to strategia oparta na obronie podstawowych wartości, zasadzie solidarnej pomocy i efektywnej współpracy międzynarodowej” – zaznaczył. Poinformował, że w 2020 r. wsparcia udzielono 1500 osobom (pomoc psychologiczna, porady w zakresie legalizacji pobytu lub znalezienia pracy w Polsce, pomoc w tłumaczeniu dokumentów na język polski, wsparcie w znalezieniu mieszkania i w nauce języka polskiego na kursach zdalnych). Ponad 500 osób otrzymało zapomogi, a prawie 200 osób wzięło udział w tzw. turnusach wytchnieniowych finansowanych z budżetu państwa polskiego. Uproszczone zostało wydawanie wiz obywatelom Białorusi, zmieniono też przepisy dotyczące kryteriów wydawania wiz humanitarnych. Dotychczas wydano prawie 125 tys. wiz, w tym ok. 10 tys. wiz humanitarnych. Wprowadzone zostały ułatwienia w podejmowaniu pracy w Polsce; prawo do podjęcia pracy otrzymują wszystkie osoby z wizą humanitarną. Ponad 3 tys. osób skorzystało z programu „Poland. Business Harbour”, mającego na celu czasowe wsparcie pracowników sektora IT, którzy decydują się na przeniesienie działalności do Polski. Od grudnia 2020 r. prawie tysiąc przedstawicieli zawodów medycznych zgłosiło się na kursy języka polskiego czy polskiego języka medycznego, które mogą im pomóc w znalezieniu pracy. Zrealizowany został program „Solidarni z Białorusią” o wartości 50 mln zł. W ramach wsparcia dla niezależnych mediów MSZ przekazał telewizji Biełsat dodatkowe środki w wysokości 16 mln zł na działalność w 2020 r. Polska wspiera także białoruskie środowiska emigracji politycznej, której spora część znalazła schronienie w Polsce. Dotyczy to zarówno Rady Koordynacyjnej, środowisk skupionych wokół Swiatłany Cichanouskiej w Wilnie, a także Narodowego Zarządzania Kryzysowego i ministra Łatuszki w Warszawie.

Wiceminister Marcin Przydacz poinformował też o działaniach władz Białorusi wobec przedstawicieli mniejszości polskiej. W marcu 2021 r. aresztowani zostali prezes Związku Polaków na Białorusi Andżelika Borys i jego działacze: Andrzej Poczobut, Irena Biernacka, Maria Tiszkowska. Wcześniej aresztowana została Anna Paniszewa, dyrektorka polskiej szkoły w Brześciu, a rodzina Pisalników została zmuszona do ucieczki z Białorusi. Białoruskie służby postawiły polskim działaczom zarzuty karne z artykułu o szerzenie wrogości na tle etnicznym i narodowościowym. „Alaksandr Łukaszenka uczynił z polskiej mniejszości kozła ofiarnego, znalazł także politycznych zakładników, licząc na zmianę postawy Unii Europejskiej” – podkreślił wiceminister Marcin Przydacz. Zaznaczył, że władze polskie podjęły niezwłoczne działania w celu uwolnienia aresztowanych i zatrzymania fali represji wobec Polaków na Białorusi. Polska wydała szereg zakazów wjazdu dla osób zaangażowanych w represjonowanie polskiej mniejszości. W ramach zainicjowanej przez MSZ akcji „Wolni Polacy na Białorusi” ponad 100 polskich placówek dyplomatyczno-konsularnych na całym świecie rozpoczęło kampanię informacyjną na temat sytuacji Polaków na Białorusi. W akcję włączyły się organizacje polonijne z całego świata. W efekcie polskich działań dyplomatyczno-konsularnych 25 maja 2021 r. do Polski przyjechały 3 wcześniej więzione działaczki mniejszości polskiej z Białorusi. Wiceminister spraw zagranicznych zapewnił, że w sprawie Andżeliki Borys i Andrzeja Poczobuta nadal będą kontynuowane działania rządu. Jak dodał, polskie przedstawicielstwa dyplomatyczno-konsularne podejmują niezbędne interwencje także na szczeblu lokalnym, a jednocześnie otaczają opieką poszkodowanych oraz ich rodziny, udzielając stosownego wsparcia.