Posiedzenie: 78. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 2 dzień

8, 9 i 10 lipca 2015 r.

Porządek obrad

Zakończone

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przedstawiona pod obrady Wysokiej Izby ustawa o zmianie ustawy o finansach publicznych swoim zakresem nie wykracza poza kwestie dotyczące bezpośrednio zasad funkcjonowania instytucji gospodarki budżetowej (IGB). Podmioty wspomnianego rodzaju zostały wprowadzone do przepisów o finansach publicznych na mocy nowelizacji ustawy z 2009 r., kiedy to zastąpiły – mówiąc najoględniej – gospodarstwa pomocnicze. Praktyka ostatnich kilku lat, a także uwagi przedstawione w ubiegłym roku przez Najwyższą Izbę Kontroli w toku kontroli pod nazwą „Funkcjonowanie instytucji gospodarki budżetowej” przemawiają jednak za koniecznością dokonania kilku istotnych zmian doprecyzowujących.

Przede wszystkim należało wskazać konkretnie, do jakich środków odnosi się zawarty w art. 24 ust. 3 ustawy zapis: „środki z poprzedniego okresu”. Projektodawca doprecyzował więc, że chodzi tylko o takie środki pieniężne, które są w dyspozycji IGB. Rozwiązanie wspomnianego problemu było istotne między innymi z uwagi na potrzebę precyzyjnego określenia źródeł pokrycia kosztów IGB.

Ponadto warto zwrócić uwagę, że ustawa określa dodatkowy tryb zmiany planu finansowego IGB. Obecnie wprowadzenie ewentualnych zmian do planu finansowego w trakcie roku budżetowego możliwe jest na podstawie art. 24 ust. 5 ustawy, pod warunkiem, że nie spowoduje to zwiększenia dotacji z budżetu państwa i pogorszenia planowanego wyniku finansowego. Przeprowadzona w tym trybie zmiana planu finansowego wymaga zgody organu pełniącego funkcję organu założycielskiego, a następnie – już po przeprowadzeniu – niezwłocznego powiadomienia ministra finansów. Niezależnie od opisanego trybu, w wyniku nowelizacji możliwe będzie także dokonanie zmiany planu finansowego polegającej na zwiększeniu kosztów ponad planowane przychody, jednak w nie większym stopniu niż o środki pieniężne z poprzednich okresów, pozostające w dyspozycji IGB. Zmiana taka możliwa będzie za zgodą organu wykonującego funkcję organu założycielskiego, która to zgoda została wydana w porozumieniu z ministrem finansów, o czym stanowi dodawany do ustawy art. 24 ust. 6.

Ustawa przewiduje także modyfikację obowiązków sprawozdawczych dotyczących instytucji gospodarki budżetowej. W miejsce obowiązującego obecnie ogólnego rocznego sprawozdania obejmującego bilans, a także rachunek zysków i strat, projektodawca proponuje wprowadzenie dwóch odrębnych sprawozdań rocznych. Pierwsze z nich będzie oczywiście sprawozdaniem finansowym, a drugie skupi się na działalności instytucji. Aby uniknąć odrębnego regulowania zakresu informacji wykazywanych w sprawozdaniu o działalności instytucji, projektodawca posłużył się odesłaniem do art. 49 ust. 2 i 3 ustawy o rachunkowości. W ten sposób zachowana zostanie spójność z przepisami dotyczącymi sprawozdań z działalności składanych przez inne podmioty na podstawie wspomnianego przepisu ustawy o rachunkowości. Wyeliminowane zostaną także wątpliwości co do zakresu informacji, które należy ująć w sprawozdaniach składanych przez IGB.

Ostatnia propozycja nowelizacyjna dotyczy art. 28 ustawy. Przewiduje się wykreślenie ust. 6 pkt 2, który dopuszczał zwiększenie lub zmniejszenie funduszu IGB o kwotę zmian wartości majątku będących skutkiem nieodpłatnego przekazania lub otrzymania środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych. Wspomniana modyfikacja umożliwi stosowanie w takim przypadku ogólnych zasad rachunkowości, a co za tym idzie – nie będzie dochodziło do zaniżania wyniku finansowego IGB. Z kolei w dodawanym ust. 8 przewidziano utworzenie przez IGB tak zwanego funduszu zapasowego z zysku netto. Środki w ramach wspomnianego funduszu przeznaczane będą na finansowanie inwestycji lub pokrycie straty netto. Jak słusznie zaznacza projektodawca, „Przepis ten nie tylko czyni zadość postulatom NIK w zakresie pokrywania strat, ale także pozwoli pozostawienie zysku IGB na potrzeby inwestycyjne sprzyjające rozwojowi jednostki”.

Wysoka Izbo, jestem przekonany, że zaproponowane zmiany idą w dobrym kierunku i zasługują na przyjęcie. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Celem ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych jest przyjęcie instrumentarium prawnego zorientowanego na usprawnienie przygotowania inwestycji drogowych, szczególnie w kontekście wydatkowania funduszy Unii Europejskiej w najbliższej perspektywie finansowej przypadającej na lata 2014–2020. Projektodawca podkreśla, że proponowane zmiany pozwolą również na poprawę gospodarności wydatkowania środków publicznych.

Pierwsza zmiana dotyczy art. 71 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Przepis ten wskazuje na szereg decyzji administracyjnych, przed wydaniem których istnieje obowiązek uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Pamiętać należy jednak, że wspomnianego wymogu nie stosuje się w przypadku zmiany niektórych z wymienionych tam decyzji. Zgodnie z ustawą katalog wyjątków zostanie poszerzony między innymi o przypadki zmiany decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, tak zwany ZRID – wydawanej na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji w zakresie dróg publicznych, polegającej na zmianie zatwierdzonego projektu budowlanego. W tym kontekście istotne jest wskazanie przez projektodawcę w dodawanym art. 72 ust. 2 pkt 1a lit. c, że zmiana taka dotyczyć może również „charakterystycznych parametrów drogi w zakresie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego”. Oczywiście utrzymany zostanie ogólny warunek zastosowania niniejszego odstępstwa, czyli to, aby wprowadzone modyfikacje nie implikowały zmian uwarunkowań określonych w wydanej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Zatem projektowany przepis pozwoli na odstąpienie od wymogu ponownego uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w przypadku takiej zmiany decyzji ZRID, która nie wiąże się z istotnymi zmianami w zakresie oddziaływania na środowisko.

Biorąc pod uwagę to, jak długotrwały bywa proces przygotowania i realizacji niektórych przedsięwzięć, w ust. 3 wspomnianego artykułu proponuje się wydłużenie okresu ważności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach z czterech do sześciu lat, licząc od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna. Z kolei na mocy zmienianego ust. 4 – czyli w przypadkach, kiedy właściwy organ przed upływem podstawowego sześcioletniego terminu potwierdził, że planowane przedsięwzięcie przebiega etatowo oraz, że aktualne są warunki realizacji przedsięwzięcia zawarte w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach – okres ważności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach będzie wydłużony z sześciu do dziesięciu lat. Zmiany te wydają się być właściwym kompromisem pomiędzy uzasadnionymi oczekiwaniami inwestorów a potrzebą zapewnienia właściwej ochrony środowiska naturalnego.

Kolejna proponowana zmiana polega na uzupełnieniu wykazu dokumentów dołączanych do wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, jeśli decyzja ta wydawana jest w związku z zamiarem uzyskanie decyzji ZRID. Zgodnie z projektowanym art. 74 ust. 1 pkt 7 wspomnianej ustawy, w takim przypadku zastosowane będzie dostarczenie również wykazu działek przewidzianych do prowadzenia prac przygotowawczych polegających na wycince drzew i krzewów, o ile prace takie przewidziane są do realizacji. Jak wynika z dodawanego do ustawy art. 82a, prace polegające na wycince drzew i krzewów, przeprowadzeniu badań archeologicznych lub geologicznych, a także na przeprowadzeniu kompensacji przyrodniczej na nieruchomościach stanowiących własność Skarbu Państwa, zarządzanych przez Państwowe Gospodarstwo Leśnie „Lasy Państwowe”, będą mogły być wykonane już po wydaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, co oczywiście przyspieszy proces realizacji inwestycji. Warto wspomnieć, że dodawany art. 82a daje wyraźne uprawnienie do nieodpłatnego wejścia na teren, na którym jest przewidywana realizacja inwestycji, celem wykonania tych prac. W związku z przywołanymi propozycjami nowelizacyjnymi, zasadne jest jeszcze wprowadzenie analogicznych postanowień do ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, efektem czego prace przygotowawcze na podobnych zasadach będę mogły być prowadzone również w odniesieniu do inwestycji drogowych w zakresie drogi krajowej.

Wspomnę jeszcze, że na mocy projektowanego art. 155 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku wydłużono okres ważności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, wydanych na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Stąd też złożenie wniosku o zmianie decyzji dotyczącej infrastruktury drogowej, o której mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, 10 lub 12 ustawy, możliwe będzie w terminie aż ośmiu lat od dnia, w którym decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgodnie na realizację przedsięwzięcia stała się ostateczna. Rozwiązanie to jest korzystne w przypadku, gdy złożenie wspomnianego wniosku oznaczało będzie konieczność odpowiedniej zmiany decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Wysoka Izbo, zważywszy na cele, jakie realizuje niniejsza ustawa, zasadność jej przyjęcia nie budzi wątpliwości. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa z dnia 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o usługach turystycznych – dalej: ustawa – stanowi realizację wniosku de lege ferenda, przedstawionego w informacji o wynikach kontroli Najwyższej Izby Kontroli pod tytułem „Przestrzeganie warunków świadczenia usług turystycznych”, w świetle którego w ustawie wskazać należy podmiot odpowiedzialny za zorganizowanie powrotu turystów do kraju w przypadku niewypłacalności organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego.

Zgodnie z ustawą przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych jest obowiązany zapewnić klientom, na wypadek swojej niewypłacalności, między innymi pokrycie kosztów powrotu klientów z imprezy turystycznej do miejsca wyjazdu lub planowanego powrotu z imprezy turystycznej w wypadku, gdy organizator turystyki lub pośrednik turystyczny, wbrew obowiązkowi, nie zapewnia tego powrotu. Wykonaniu tego obowiązku służy zawarcie umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, umowy ubezpieczenia na rzecz klientów lub przyjmowanie wpłat klientów wyłącznie na rachunek powierniczy.

Treść umowy gwarancji lub ubezpieczenia obejmuje upoważnienie dla marszałka województwa lub wskazanej przez niego jednostki do wydawania dyspozycji wypłaty zaliczki na pokrycie kosztów powrotu klienta do kraju. Pozytywnie oceniam proponowane zmiany. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo własności przemysłowej oraz niektórych innych ustaw przedstawiona została Wysokiej Izbie w druku senackim nr 931. Komisja Nauki, Edukacji i Sportu wypracowała dwadzieścia cztery poprawki, które mają na celu wyeliminowanie dostrzeżonych wątpliwości interpretacyjnych i innych nieścisłości, a także dostosowanie zaproponowanych przepisów do zasad techniki prawodawczej poprzez ujednolicenie stosowanych pojęć i wykreślenie powtórzeń.

Zanim przejdę do szczegółowego omówienia najważniejszych zmian, chciałbym wskazać kilka istotnych okoliczności, które zdecydowały o podjęciu prac nad tą ustawą. Mam na myśli w szczególności konieczność uwzględnienia w polskim prawodawstwie postanowień Aktu genewskiego Porozumienia haskiego w sprawie międzynarodowej rejestracji wzorów przemysłowych, przyjętego w Genewie dnia 2 lipca 1999 r. Pewne zmiany doprecyzowujące podyktowane są także potrzebą pełniejszego dostosowania przepisów krajowych do postanowień Traktatu singapurskiego o prawie znaków towarowych, jak również regulaminu do Traktatu singapurskiego o prawie znaków towarowych, które przyjęte zostały w Singapurze dnia 27 marca 2006 r., a względem Polski obowiązują od 2 lipca 2009 r. Ponadto w ustawie uwzględniono wnioski płynące z wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), których trybunał zajął stanowisko w sprawie interpretacji art. 9 dyrektywy 98/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lipca 1998 r. w sprawie ochrony prawnej wynalazków biotechnologicznych oraz rozszerzenia kumulatywnej ochrony wzorów przemysłowych, będących jednocześnie utworami.

W art. 1171–1175 opisana została procedura odmowy uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego wzoru przemysłowego. Warto wspomnieć, że Akt genewski wprowadził rozwiązania, które z punktu widzenia właściciela wzoru przemysłowego są bardzo korzystne. Może on bowiem dokonać rejestracji takiego wzoru na podstawie tylko jednego zgłoszenia w Biurze Międzynarodowym (WIPO) i rejestracja ta – w każdym ze wskazanych państw – wywoła skutki takie, jak gdyby wzór został zarejestrowany bezpośrednio w tych państwach. Państwa te, każde z osobna, mają jednak zagwarantowaną możliwość odmowy uznania skutków międzynarodowej rejestracji, o ile w ich ocenie nie zostały zachowane ustawowe warunki rejestracji wzoru przemysłowego. W takim wypadku zgodnie z zaproponowaną nowelizacją urząd patentowy wyda decyzję o odmowie uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego wzoru przemysłowego w całości lub części. Decyzja taka będzie doręczana wyłącznie na wniosek uprawnionego z rejestracji międzynarodowego wzoru przemysłowego. Bieg dwumiesięcznego terminu na złożenie tego wniosku zgodnie z art. 12 ust. 3 Aktu genewskiego liczony będzie od dnia doręczenia kopii powiadomienia o odmowie. Każdy będzie miał prawo wniesienia umotywowanego sprzeciwu od uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego wzoru przemysłowego. Do postępowania w tym zakresie stosowane będą odpowiednio obowiązujące przepisy dotyczące rozpatrywania sprzeciwów, unieważniania patentów, a także art. 287–291 ustawy dotyczące zasad dochodzenia roszczeń.

Zmiany w zakresie art. 243 polegają na doprecyzowaniu sposobu działania w przypadku, gdy zgłaszający lub właściciel znaku nie dotrzymał terminów procesowych w postępowaniu przed urzędem patentowym. W szczególności proponuje się, aby w przypadku znaków towarowych termin na złożenie wniosku o przywrócenie terminu wynosił aż sześć miesięcy. W pozostałych przypadkach stosowny wniosek będzie należało złożyć w terminie dwóch miesięcy od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi, nie później jednak niż w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym upłynął termin na dokonanie określonej czynności. Omówione regulacje zmierzają do pełniejszego dostosowania przepisów prawa krajowego do postanowień Traktatu singapurskiego.

Jeśli chodzi o zmiany prawne implikowane orzecznictwem TSUE, wskazać należy na nowelizację art. 932 i na uchylenie art. 116 ustawy. W pierwszym przypadku chodzi o doprecyzowanie, że w zgłoszeniu wynalazku dotyczącym sekwencji lub częściowej sekwencji genu w opisie wynalazku ujawniane będzie przemysłowe zastosowanie sekwencji, a w niezależnym zastrzeżeniu patentowym wskazana będzie ponadto funkcja, jaką ta sekwencja spełnia. W przypadku, gdy sekwencja lub częściowa sekwencja genu ma być wykorzystana do produkcji białka lub części białka, konieczne będzie wskazanie, jakie białko lub jaka jego część są wytwarzane i jaką spełniają funkcję. Jeśli natomiast zgłoszenie ujawnia sekwencje nukleotydów lub aminokwasów, zgłaszający będzie miał obowiązek przesłania wykazu sekwencji w postaci elektronicznej. Przywołane przepisy uwzględniają zatem nie tylko wyrok TSUE w sprawie Monsanto Technology, ale również motyw 24 dyrektywy 98/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lipca 1998 r. o ochronie prawnej wynalazków biotechnologicznych. Uchylenie art. 116 ustawy podyktowane jest uznaniem linii orzeczniczej TSUE, zgodnie z którą wzory przemysłowe będące jednocześnie utworami chronione są, na zasadzie kumulacji, zarówno w trakcie, jak i po ustaniu prawa z rejestracji wzoru przemysłowego.

Kolejne zmiany są następstwem uwzględnienia przepisów dyrektyw unijnych: dyrektywy 2008/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych oraz dyrektywy 98/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie prawnej ochrony wzorów. Z tego też względu w art. 131 ust. 1 pkt 3 i 7 ustawy proponuje się, aby praw ochronnych nie udzielać na oznaczenia, które ze swojej istoty mogą wprowadzać odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, jakości lub pochodzenia geograficznego towaru, a także na oznaczenia, które zostały zgłoszone jako nazwy odmian roślin lub ras zwierząt. W treści art. 131 ust. 2 pkt 2 ustawy ujęto natomiast zezwolenia wydane przez właściwy organ samorządu terytorialnego (na przykład na użycie herbu miasta w oznaczeniu). Zapis ten ma związek z propozycją zmiany ustawy o odznakach i mundurach. Zgodnie z dodawanym do wspomnianej ustawy art. 6a „jednostki samorządu terytorialnego mogą, w drodze uchwały organu stanowiącego danej jednostki, wyrazić zgodę na umieszczenie w oznaczeniu będącym znakiem towarowym (…) herbu tej jednostki lub odznaki, którą ustanowiły”.

Jeśli chodzi o inne ważne zmiany, to w art. 22 ustawy proponuje się rozwiązanie korzystne dla twórców wynalazku, wzoru użytkowego albo wzoru przemysłowego. Otóż niezależnie od tego, czy wynagrodzenie będzie płatne w całości, czy w części, płatność ta następować będzie w terminie dwóch miesięcy od dnia uzyskania pierwszych korzyści. Art. 25 dotyczy stosowania tak zwanej ulgi w nowości. W szczególności warto zwrócić uwagę na dodawany ust. 5, który przesądza o dopuszczalności udzielenia patentu „na wynalazek, jeżeli jego ujawnienie nastąpiło nie wcześniej niż sześć miesięcy przed dniem dokonania zgłoszenia wynalazku i było spowodowane oczywistym nadużyciem w stosunku do zgłaszającego lub jego poprzednika prawnego”. Dodanie do ustawy art. 391 ust. 3 ma na celu usunięcie luki prawnej. Po nowelizacji, jeśli urząd patentowy stwierdzi, że w zgłoszeniu wydzielonym brak kopii dowodu potwierdzającego zgłoszenie wynalazku we wskazanym przez zgłaszającego państwie lub wystawienie wynalazku na określonej wystawie, będzie wzywał, w drodze postanowienia, do uzupełnienia tych braków.

W dodawanym art. 47 ust. 11 przesądzono o dopuszczeniu odstępstwa od ogólnego wymogu sporządzenia przez urząd patentowy sprawozdania o stanie techniki w odniesieniu do wynalazku podlegającego ogłoszeniu. Urząd patentowy będzie wówczas jedynie powiadamiał zgłaszającego o przyczynach niesporządzenia sprawozdania. Urząd patentowy będzie mógł ponadto sporządzić wstępną ocenę dotyczącą nowości wynalazku, poziomu wynalazczego lub wymogu jednolitości. Ocena taka przekazywana będzie niezwłocznie zgłaszającemu. W art. 49 proponuje się, aby przesłanką wydania decyzji o odmowie udzielenia patentu – oprócz braku spełnienia wymagań do uzyskania patentu – było również nieujawnienie wynalazku w sposób wystarczający. W art. 49 ust. 2 (a także analogicznie w art. 145 ust. 2) wprowadza się wymóg przedstawiania dowodów i materiałów w języku ich sporządzenia.

Ponadto projektodawca przewiduje utworzenie odrębnego rejestru dodatkowych praw ochronnych (art. 754 ust. 2 oraz art. 228 ust. 1 pkt 11 ustawy). Dotychczas prawa tego rodzaju ujmowane były w ramach rejestru patentów i często wpis taki był mylony ze zwykłym wpisem patentowym. Do wspomnianego rejestru praw ochronnych wpisywane będą także informacje dotyczące stwierdzenia wygaśnięcia decyzji o udzieleniu dodatkowego prawa ochronnego, decyzji o wygaśnięciu tego prawa lub o jego unieważnieniu. Ponadto rejestr będzie zawierał wyodrębnioną część obejmującą wpisy patentów europejskich.

Zmiany przewidziane w art. 108 i 1081 doprecyzowują procedurę postępowania przed urzędem patentowym między innymi w przypadku, gdy dokonano zgłoszenia wzoru przemysłowego z naruszeniem przepisów dotyczących zasad zgłaszania odmian wzoru przemysłowego. Jeśli w wyznaczonym terminie nie zostaną dokonane odrębne zgłoszenia wytworów, wówczas w sposób dorozumiany rejestrowane będzie albo dziesięć pierwszych odmian wzoru albo – jeśli zgłaszane wytwory nie są odmianami wzoru przemysłowego – wzór umieszczony jako pierwszy na ilustracji wzoru przemysłowego.

Zgodnie z nowelizacją art. 153 przedłużenie prawa ochronnego następować będzie w drodze decyzji. Z kolei znowelizowany art. 156 ust. 1 pkt 1 postanawia, że korzystanie z prawa ochronnego na znak towarowy nie oznacza, że uprawniony może tym samym zakazać używania w obrocie przez inne osoby jego adresu oraz nazwiska albo nazw lub innych oznaczeń indywidualizujących danego przedsiębiorcę lub jego przedsiębiorstwo. Nadto, jak wynika z dodawanego art. 1621, uprawniony będzie miał możliwość dokonania podziału prawa ochronnego na znak towarowy. Prawo to przysługiwać będzie w toku postępowania wszczętego na skutek wniesienia sprzeciwu lub wniosku o unieważnienie. Istotny z punktu widzenia zgłaszającego wydaje się art. 226, który przesądza o możliwości zwolnienia takiej osoby z części kosztów. W tym zakresie proponuje się zmniejszenie minimalnej stawki opłaty, jaką musi ponieść zgłaszający, z 30% do 20% należnej opłaty.

Zmierzając ku końcowi, pozwolę sobie poświęcić jeszcze słów kilka najistotniejszym zmianom dotyczącym ekspertów, asesorów i aplikantów eksperckich. Projektodawca dopuszcza, że przy orzekaniu w sprawach udzielania patentów i dodatkowych praw ochronnych na wynalazki, praw ochronnych na wzory użytkowe oraz znaki towarowe, a także praw z rejestracji wzorów przemysłowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych eksperci będą mogli działać również jako zespół orzekający (art. 264 ust. 11). Ekspertowi będą mogły zostać powierzone dodatkowe zadania związane z prowadzeniem działalności edukacyjnej w zakresie ochrony własności przemysłowej (ust. 3). Ponadto, jak stanowi znowelizowany art. 267 ust. 4 stosunek pracy z aplikantem eksperckim nawiązywać będzie prezes urzędu patentowego. W odróżnieniu od stanu dotychczasowego, nie będzie to jednak umowa o pracę na czas nieokreślony, ale umowa na czas określony. Za to w przypadku asesorów, czyli osób, które złożyły już egzamin kończący aplikację, umowa o pracę zawierana będzie nie na dwa lata, jak dotychczas, ale na czas nieokreślony. Art. 268 ust. 31 rozstrzyga, że powołanie eksperta na dane stanowisko eksperckie będzie możliwe zarówno na czas określony, jak i na czas nieokreślony.

Wysoka Izbo, proszę o uwzględnienie wszystkich przedstawionych w tym stanowisku racji i przyjęcie ustawy wraz z poprawkami zaproponowanymi przez senacką Komisję Nauki, Edukacji i Sportu. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o własności lokali ma na celu przede wszystkim zrównanie statusu właścicieli lokali oraz współwłaścicieli lokali w częściach ułamkowych, tak aby mogli uczestniczyć w podejmowaniu uchwał przez wspólnotę, co ma przełożyć się na usprawnienie funkcjonowania wspólnot.

Ponadto w ustawie określono sposób ustalania udziałów w nieruchomości wspólnej współwłaścicieli w częściach ułamkowych wyodrębnionego lokalu, który odpowiada iloczynowi wielkości ich udziałów we współwłasności lokalu i wielkości udziału we współwłasności nieruchomości wspólnej przypadającej na ten lokal. Wskazano również metodę głosowania współwłaścicieli przy podejmowaniu uchwał według zasady, że na każdego właściciela przypada jeden głos. Współwłaściciele obowiązani będą ustanowić w formie pisemnej pełnomocnika. Ustanowienia pełnomocnika współwłaściciele lokalu będą mogli dokonać większością głosów liczoną według wielkości udziałów we współwłasności lokalu.

Należy zauważyć, iż obowiązująca ustawa o własności lokali nie wprowadza ograniczeń co do posiadania przez kilka osób jednego lokalu stanowiącego odrębną własność. Lokal taki może być przedmiotem współwłasności.

Uważa, że ustawa jest celowa i konieczna, ponieważ jej skutkiem będzie usprawnienie funkcjonowania wspólnot mieszkaniowych. Dziękuję.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Rozpatrywana ustawa o zmianie ustawy o własności lokali znajduje moje poparcie, w szczególności wprowadzany do ustawy art. 3 ust. 3a, który stanowi, że na potrzeby stosowania ustawy przyjmuje się, iż udział w nieruchomości wspólnej współwłaściciela lokalu w częściach ułamkowych odpowiada iloczynowi wielkości jego udziału we współwłasności lokalu i wielkości udziału we współwłasności nieruchomości wspólnej przypadającej na ten lokal. Ta zmiana pozwoli uniknąć wielu komplikacji i sporów, przyznając każdemu współwłaścicielowi lokalu realne możliwości współdecydowania o częściach wspólnych nieruchomości. O tym, jak wielkie to ma znaczenie, nie trzeba chyba przekonywać nikogo, kto ma odczynienia z codzienna praktyką działania wspólnot mieszkaniowych.

Warte uwagi jest to, że w odniesieniu do lokali objętych współwłasnością ułamkową, przy głosowaniu zasadą „jeden lokal – jeden głos”, ustanowienie pełnomocnika do głosowania odbywa się również w oparciu o większościowy udział we współwłasności lokalu. Pozostałe zamiany są niejako oczywistą konsekwencją powyższych.

Jestem przekonany, że dla wielu współwłaścicieli lokali mieszkaniowych nowa ustawa będzie z dawna oczekiwaną instytucją, wprowadzającą prawo bardziej „intuicyjne”. Bo jak wytłumaczyć sobie to, że będąc współwłaścicielem mieszkania, de facto nie ma się wpływu na dotyczące go decyzje podejmowane przez wspólnotę mieszkaniową? Jestem przekonany, że ustawa znajdzie szerokie społeczne poparcie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 12. porządku obrad

Analiza przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, dotyczących zasad zwrotu bonifikaty udzielonej z tytułu zakupu mieszkania z zasobu publicznego, prowadzi do zasadniczej wątpliwości co do tego, jakie okoliczności powinny w istocie przesądzać o braku konieczności dokonania przedmiotowego zwrotu. Stosując zawężającą wykładnię gramatyczną, można bowiem dojść do wniosku, że jedynie nabycie nieruchomości – rozumiane w świetle art. 4 ust. 3b ustawy jako czynność prawna, na podstawie której następuje przeniesienie własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości – daje podstawę do zwolnienia z obowiązku zwrotu bonifikaty. Z drugiej jednak strony, patrząc na realia naszego kraju, można przyjąć, że skoro w praktyce niezwykle popularną formą zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych jest także nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, to i taka czynność powinna dawać podstawę do zastosowania wspomnianego zwolnienia. Jednoznaczne rozstrzygnięcie w tej kwestii leży w interesie jednostek samorządu terytorialnego, które aktualnie, w przypadku zbyt liberalnego stosowania przepisów o zwolnieniu z obowiązku zwrotu bonifikaty, mogą być narażone na odpowiedzialność z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Nie bez znaczenia jest także sytuacja samych nabywców, którzy nierzadko nie mają dostatecznej pewności, czy zadysponowanie majątkiem w określony sposób nie wywoła w konsekwencji obowiązku zwrotu udzielonej im bonifikaty.

Wychodząc naprzeciw rozwiązaniu opisanych problemów, projektodawca proponuje doprecyzowanie brzmienia art. 68 ust. 2a pkt 4 i 5 ustawy. W znowelizowanym pkcie 4 zapisano, że prawo do bonifikaty przysługiwać będzie także wówczas, gdy dokonano zamiany lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego albo na nieruchomość przeznaczoną lub wykorzystywaną na cele mieszkaniowe, będącą przedmiotem prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego. Kolejny punkt odnosi się do przypadków, kiedy nastąpiła sprzedaż lokalu mieszkalnego. Tutaj ogólnym warunkiem zwolnienia z obowiązku zwrotu bonifikaty pozostanie zadysponowanie w określony sposób środkami uzyskanymi ze sprzedaży lokalu mieszkalnego. Jednakże analogicznie, jak w poprzednim punkcie, projektodawca poszerza katalog czynności, których dokonanie będzie podstawą do zastosowania wspomnianego zwolnienia. Zatem, oprócz nabycia prawa własności lokalu mieszkalnego, dopuszczono również nabycie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Z kolei w przypadku nabycia nieruchomości przeznaczonej na cele mieszkaniowe w sposób wyraźny wyeksponowano, że nabycie to może dotyczyć zarówno prawa własności, jak i prawa użytkowania wieczystego takiej nieruchomości.

Pewne wątpliwości praktyczne dotyczyły również przypadków, kiedy wprawdzie nastąpiło nabycie lub zamiana nieruchomości, o których mowa w pktach 4 i 5, lecz na ten cel wykorzystano środki w kwocie mniejszej aniżeli kwota udzielonej bonifikaty. Sposób postępowania w takich okolicznościach rozstrzyga dodawany art. 68 ust. 4a ustawy. Przepis ten stanowi, że w takim przypadku obowiązek zwrotu dotyczył będzie „kwoty odpowiadającej części bonifikaty niewykorzystanej na nabycie lub zamianę, po jej waloryzacji”. Z uwagi na względy celowościowe rozwiązanie to jest niewątpliwie słuszne.

Ponadto proponuje się doprecyzowanie art. 68 ust. 1b w taki sposób, aby wyraźnie wskazać, że zarówno zarządzenie wojewody, jak i uchwała rady sejmiku województwa (dotyczące udzielenia bonifikaty) mogą przybrać ogólną formę aktu prawa miejscowego lub odnosić się w sposób skonkretyzowany do indywidualnych nieruchomości.

Wysoka Izbo, zasadność przyjęcia omówionych zmian nie budzi wątpliwości. Wejdą one w życie już po upływie czternastu dni od dnia ogłoszenia. Dziękuję.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 13. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta ma na celu zmianę upoważnienia ustawowego pozwalającego ministrowi właściwemu do spraw zdrowia na określanie rodzaju i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania w sposób pozwalający na określenie wzorów dokumentów, w szczególności książeczki zdrowia dziecka.

Zmiany polegają na wprowadzeniu możliwości stosowania jednolitych wzorów dokumentacji medycznej dla wszystkich podmiotów leczniczych ją stosujących, uznając, że jako istotny element dokumentacji należy wyróżnić książeczkę zdrowia dziecka.

Nowelizacja ustawy będzie miała pozytywny wpływ na zdrowie, bowiem ustanowienie wzorów dokumentacji medycznej poprawi istotnie jakość i sprawność opieki zdrowotnej sprawowanej nad pacjentami poprzez to, że umożliwi pełne udokumentowanie przebiegu działań profilaktycznych i leczniczych, szybkie odnajdywanie informacji istotnych dla dalszego toku leczenia oraz zachowanie wiarygodności tych informacji. Jednolity wzór dokumentów jest szczególnie ważny w sytuacjach, w których konieczne jest natychmiastowe potwierdzenie informacji mających kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa pacjenta i określenia sposobu postępowania, w szczególności w stanach nagłych, w tym w sytuacji zagrożenia życia. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

W aktualnym stanie prawnym zasada kadencyjności dotyczy wyłącznie stanowiska pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, który – jak stanowi art. 10 nowelizowanej ustawy o Sądzie Najwyższym – „jest powoływany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na sześcioletnią kadencję spośród sędziów Sądu Najwyższego w stanie czynnym”. W przypadku prezesa Sądu Najwyższego przepisy ustawy nie definiują ograniczenia dotyczącego czasu piastowania wspomnianej funkcji. Tymczasem, patrząc na zakres kompetencji przypisanych prezesowi Sądu Najwyższego, trudno nie zgodzić się z twierdzeniem, że posiada on znaczący wpływ na funkcjonowanie wspomnianej instytucji. Osoby pełniące tę funkcję są bowiem z mocy ustawy zastępcami pierwszego prezesa Sądu Najwyższego – w razie jego nieobecności zastępuje go wyznaczony prezes Sądu Najwyższego – i kierują pracą poszczególnych izb Sądu Najwyższego. Ponadto ustalenie zasady kadencyjności wyłącznie w odniesieniu do pierwszego prezesa Sądu Najwyższego odbiega od unormowań wypracowanych na gruncie przepisów ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych, zgodnie z którymi zasada kadencyjności obejmuje zarówno prezesa, jak i wiceprezesów NSA.

Należy także zgodzić się z argumentacją przywołaną w uzasadnieniu projektowanej ustawy. Pracodawca, cytując pogląd wyrażony przez Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 lipca 2009 r. w sprawie o sygnaturze K 64/07 zauważa, że „zagadnienie kadencyjności organu zawsze jest związane z problemem przeciwdziałania naturalnej tendencji do absolutyzacji posiadanej władzy, gdyż ma utrudniać jej monopolizację. W tym celu dąży się do tego, aby stworzyć prawne możliwości zastępowania jednych piastunów władzy innymi nie tylko w razie śmierci lub wystąpienia okoliczności zmuszającej do odebrania mandatu”.

W związku z tym proponuje się, aby na mocy znowelizowanego art. 13 §2 i 3 ustawy prezes Sądu Najwyższego powoływany był na pięcioletnią kadencję z możliwością pełnienia tej funkcji maksymalnie przez dwie kadencje. Pozostałe elementy dotyczące trybu powołania na to stanowisko i odwołania z niego pozostaną bez zmian.

Druga z proponowanych zmian odnosi się do ograniczenia wiekowego przewidzianego w art. 30 ustawy. Na mocy tego przepisu obowiązuje generalna zasada, zgodnie z którą „Sędzia Sądu Najwyższego przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 70. roku życia”. Jeśli jednak sędzia oświadczy pierwszemu prezesowi Sądu Najwyższego wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, biorąc pod uwagę stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego, może zajmować stanowisko nie dłużej niż do ukończenia siedemdziesiątego drugiego roku życia. Projektodawca proponuje jednak, aby w tym okresie ograniczyć zupełnie możliwość zajmowania stanowiska prezesa Sądu Najwyższego lub przewodniczącego wydziału. W ten sposób we wspomnianym dodatkowym okresie sędzia będzie wykonywał wyłącznie czynności orzecznicze.

Proponowane zmiany wejdą w życie z czternastodniowym vacatio legis. Należy także wskazać, że zgodnie z przepisem przejściowym powołanie na podstawie przepisów dotychczasowych na stanowisko prezesa Sądu Najwyższego wygaśnie po upływie dwunastu miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, chyba że wcześniej nastąpiło odwołanie z dotychczas zajmowanego stanowiska.

Wysoka Izbo, proszę o przyjęcie przedstawionej ustawy. Dziękuję.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 14. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Sąd Najwyższy to szczególna instytucja nie tylko dla polskiego wymiaru sprawiedliwości, ale i dla całego państwa polskiego. Rola, jaką pełni Sąd Najwyższy, przekłada się na konieczność zapewnienia najwyższych standardów nie tylko w merytorycznej pracy Sądu Najwyższego, ale również w kwestiach organizacyjnych w działaniu tej instytucji.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 30 §5: W razie złożenia przez sędziego oświadczenia i przedstawienia zaświadczenia, o których mowa w §1, sędzia może zajmować stanowisko nie dłużej niż do ukończenia siedemdziesiątego drugiego roku życia, nie może jednak zajmować stanowiska prezesa Sądu Najwyższego ani przewodniczącego wydziału. Sędzia ten może w każdym czasie przejść w stan spoczynku, składając odpowiednie oświadczenie pierwszemu prezesowi Sądu Najwyższego.

Omawiana ustawa wprowadza zasadę kadencyjności piastowanych stanowisk funkcyjnych w Sądzie Najwyższym. Jak zauważono w uzasadnieniu, ma ona zastosowanie w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, zatem będzie to swego rodzaju ujednolicenie zasad ustrojowych w tych dwóch jakże ważnych instytucjach wymiaru sprawiedliwości. Niewątpliwie wiedza, jaką posiadają sędziowie orzekający w Sądzie Najwyższym, stanowi swoistą skarbnicę, z której powinniśmy korzystać jak najdłużej. Jednakże bogactwo polega również na tym, aby korzystać z wiedzy i umiejętności różnych sędziów Sądu Najwyższego. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 15. porządku obrad

Zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 78 ustawy – Kodeks postępowania karnego podejrzany, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu, jeżeli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Wniosek ten rozpatrywany jest przez prezesa sądu właściwego do rozpoznania danej sprawy. W efekcie rozpatrzenia wniosku prezes sądu może zarządzić o przyznaniu obrońcy z urzędu albo też – jeśli stwierdzi, że sytuacja materialna wnioskodawcy za tym nie przemawia – odmówić pozytywnego rozpatrzenia wniosku.

Zgodnie z art. 78 §2 sąd rozpatrujący daną sprawę może cofnąć wyznaczenie obrońcy z urzędu, jeżeli okaże się, że nie istnieją okoliczności, na podstawie których pomoc ta została przyznana. Takie działanie sądu jest realizacją przysługujących mu kompetencji i nie ma charakteru kontroli zarządzenia wydanego przez prezesa sądu. Przywołany stan prawny należy zestawić z ogólnymi zasadami wnoszenia zażaleń. Jak wynika z art. 459 §1 kodeksu postepowania karnego, o ile ustawa nie stanowi inaczej, zażalenie przysługuje na postanowienia sądu zamykające drogę do wydania wyroku. Reguła ta na mocy art. 466 kodeksu stosowana jest odpowiednio także do sprzeciwów i zażaleń na zarządzenia. Skoro zatem w przepisach regulujących zasady wyznaczania obrońcy z urzędu nie przewidziano wprost możliwości wniesienia zażalenia na wydany środek, należy przyjąć, że prawo to obecnie nie jest zagwarantowane.

Analizując przywołany stan prawny, Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 października 2013 r. (sygn. akt K 30/11) stwierdził, że brak możliwości zaskarżenia tego rodzaju zarządzeń i postanowień godzi w elementarne zasady konstytucyjne, a w szczególności w prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Trybunał zasygnalizował ponadto niezgodność tych przepisów z art. 42 ust. 2 konstytucji, który stanowi, że „każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postepowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu”. Prawo to jest zatem konstytucyjnym prawem podmiotowym oskarżonego. Dostrzeżone ograniczenia w ocenie sądu konstytucyjnego co do istoty powinny być interpretowane także jako naruszenie konstytucyjnego prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Aby zagwarantować konstytucyjność przywołanych przepisów procedury karnej, zaproponowano uzupełnienie jej o stosowne przepisy dotyczące prawa wniesienia zażalenia. Zgodnie z projektowanymi zmianami w art. 81 kodeksu – chodzi o dodawane §1a i 1b – na zarządzenie prezesa sądu o odmowie wyznaczenia obrońcy przysługiwać będzie zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, a na postanowienie sądu o odmowie wyznaczenia obrońcy zażalenie do innego równorzędnego składu tego sądu. Ponownie wniesiony wniosek będzie pozostawiony bez rozpoznania jedynie w przypadku, gdy oparto go na tych samych okolicznościach. Wskazane przepisy stosowane będą odpowiednio także do rozstrzygnięcia wydanego w przedmiocie wyznaczenia pełnomocnika na wniosek strony innej niż oskarżony, która nie ma pełnomocnika z wyboru (art. 87 §1 projektowanej ustawy). Co więcej, prawo zaskarżalności poziomej przysługiwać będzie także względem postanowienia sądu o cofnięciu wyznaczenia obrońcy z urzędu (art. 78 §2 projektowanej ustawy).

Projektodawca proponuje nadto, aby zaskarżalność postanowień wprowadzić również do art. 80a procedury karnej. Przepis ten reguluje zasady ponownego wyznaczenia obrońcy. Wówczas, jak stanowi dodawany §4, odmowne zarządzenie prezesa sądu podlegać będzie prawu wniesienia zażalenia do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, natomiast zażalenie na postanowienie sądu o odmowie ponownego wyznaczenia obrońcy rozpatrywał będzie inny równorzędny skład tego sądu. W przypadku kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia przewidziano regulacje analogiczne do tych, które wynikają z projektowanego art. 81 §1a i 1b kodeksu postepowania karnego.

Wysoka Izbo, omówiona ustawa służy zapewnieniu zgodności nowelizowanych ustaw ze standardami nakreślonymi w ustawie zasadniczej. Proszę zatem o jej przyjęcie. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 16. porządku obrad

Nowelizacja ustawy – Kodeks postępowania karnego, w zakresie, w jakim została przedstawiona Wysokiej Izbie, druk senacki nr 947, wynika z konieczności dostosowania przepisów procedury karnej do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 2013 r. (sygn. akt SK 33/12), stwierdzającego niezgodność art. 426 §2 ustawy z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Przedmiotem analizy Trybunału był przepis w brzmieniu, jakie obowiązywało do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 20 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego. Ówczesny art. 426 przesądzał, że „od orzeczeń wydanych przez sąd odwoławczy na skutek odwołania nie przysługuje środek odwoławczy”, natomiast „od innych orzeczeń sądu odwoławczego oraz od orzeczeń wydanych przez Sąd Najwyższy nie przysługuje środek odwoławczy, chyba że ustawa stanowi inaczej”. Tym samym przepisy te nie dopuszczały możliwości zaskarżenia postanowienia w przedmiocie kosztów nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy. Taki stan rzeczy w ocenie sądu konstytucyjnego stał w sprzeczności z art. 78 ustawy zasadniczej, zgodnie z którym „każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji”. Konstytucja dopuszcza wprawdzie ustanowienie wyjątków od tej reguły, ale wymaga do tego aktu rangi ustawy. Tym samym ewentualne ustanowienie wyjątku tego rodzaju podyktowane być musi szczególnymi względami uzasadniającymi pozbawienie strony środka odwoławczego. Trybunał wskazał nadto, że kwestionowany przepis godzi w zasadę ustanowioną na gruncie art. 45 ust. 1 konstytucji, a więc w zagwarantowane każdemu prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Należy podkreślić, że zastrzeżenia sformułowane w przywołanym rozstrzygnięciu Trybunału Konstytucyjnego pozostają aktualne także w odniesieniu do aktualnego brzmienia art. 426 §2 kodeksu postępowania karnego. Wymieniony przepis dopuszcza możliwość weryfikacji w trybie tzw. instancji poziomej wyłącznie postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania wydanego na skutek zażalenia, a także wydanego w toku postępowania odwoławczego postanowienia o przeprowadzeniu obserwacji, zastosowaniu środka zapobiegawczego lub nałożeniu kary porządkowej. Po przyjęciu nowelizacji, do katalogu środków, na które można wnieść zażalenie do innego równorzędnego składu sądu odwoławczego, dopisane zostaną postanowienia w przedmiocie kosztów procesu, o których po raz pierwszy orzekał sąd odwoławczy. Warto podkreślić, że proponując takie brzmienie przepisu, projektodawca wyszedł poza zakres orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, w którym rozpatrywano problem dotyczący wyłącznie kosztów nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu, o których sąd odwoławczy orzekał po raz pierwszy. Nie ulega wątpliwości, że projektodawca postąpił słusznie, rozciągając wytyczne sądu konstytucyjnego na wszystkie postanowienia w przedmiocie kosztów procesu zapadłe po raz pierwszy w sądzie odwoławczym.

Na koniec warto wspomnieć jeszcze o tym, że zakres niniejszej nowelizacji przyniesie pożądane skutki nie tylko na gruncie samego kodeksu postępowania karnego. Art. 426 procedury karnej jest bowiem stosowany, na zasadzie odpowiedniości, także do rozstrzygnięć zapadłych w oparciu o przepisy kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz o przepisy kodeksu karnego skarbowego.

Przedmiotowa ustawa nie budzi zastrzeżeń legislacyjnych, a proponowany okres vacatio legis to czternaście dni. Proszę zatem Wysoką Izbę o przyjęcie niniejszej nowelizacji. Dziękuję.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 18. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Projekt ustawy o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz niektórych innych ustaw to bardzo cenna inicjatywa ustawodawcza, która skutkuje przyznaniem żołnierzom-górnikom statusu osób represjonowanych w rozumieniu ustawy o kombatantach, co przyczyni się do wzrostu poczucia sprawiedliwości społecznej wśród wspomnianej grupy beneficjentów nowych rozwiązań. Ważne jest, że była to inicjatywa legislacyjna powstała na skutek złożonej petycji. Niewątpliwie blisko trzydzieści tysięcy osób represjonowanych to wciąż duża grupa ludzi, którzy doświadczyli ogromnego zła stanowiącego immanentną cechą systemu, jaki panował w latach powojennych w Polsce. Zważywszy na cel wspomnianych represji, uznanie osób, o których tu mowa, za osoby represjonowane również w świetle ustawy jest jak najbardziej wskazane. Państwo Polskie niewątpliwie odniosło swego czasu niewymierną korzyść z ich przymusowej pracy i chociaż współczesna wolna Polska nie jest w żaden sposób winna temu, co działo się we wspomnianych smutnych latach, to jednak społecznym obowiązkiem jest objęcie adekwatną ochroną i opieką pokrzywdzonych, którzy zapewne do dzisiaj odczuwają bolesne skutki ówczesnej pracy. Dziękuję.