Posiedzenie: 64. posiedzenie Senatu RP VIII kadencji, 1 dzień

5 i 6 listopada 2014 r.

Porządek obrad

Zakończone

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przedstawiona ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw wpisuje się w szereg działań podejmowanych przez rząd w ramach polityki prorodzinnej, czyli w celu przeciwdziałania negatywnym trendom demograficznym. Projektodawca tym razem podjął próbę rozwiązania problemu polegającego na niemożności pełnego skorzystania z ulgi na dzieci przez podatników osiągających najniższe dochody. W praktyce osoby te, często właśnie ze względu na niskie dochody i wynikający z nich niski podatek, nie są w stanie w pełni skorzystać z zapisanej w ustawie ulgi. Mamy wówczas do czynienia z tak zwaną nieodliczoną kwotą ulgi.

Zaproponowane w ustawie rozwiązania zmierzają do tego, aby podatnik posiadający prawo do ulgi na dzieci mógł z niej skorzystać w pełnej wysokości nawet wówczas, kiedy ogólna, ustawowa kwota ulgi należnej jest wyższa, aniżeli kwota, którą może on faktycznie odliczyć od podatku. Będzie to możliwe dzięki przyjęciu założenia, zgodnie z którym w przedstawionej sytuacji uruchamiany będzie swego rodzaju mechanizm kompensacyjny, który w efekcie pozwoli na wypłatę podatnikowi różnicy między kwotą ulgi należnej a kwotą ulgi odliczoną od podatku. Szczegółowo odnosi się do tego projektowany art. 27f ust. 8 ustawy. Jednakże, zgodnie z kolejnym ustępem przywołanego artykułu, kwota stanowiąca wskazaną różnicę nie będzie mogła co do zasady przekroczyć podlegającej odliczeniu kwoty składek na ubezpieczenia społeczne oraz kwoty składek na ubezpieczenie zdrowotne. Dla uproszczenia rozliczeń ustawa zakłada, że wspomniana kwota różnicy będzie traktowana tak, jak nadpłata podatku. W związku z tym kwota ta będzie wykazywana w rocznym zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym. W tym zakresie konieczne będzie dostosowanie rozporządzenia wykonawczego poprzez określenie w nim zakresu danych w części uzupełniającej zeznania podatkowego.

Na zdecydowaną aprobatę zasługuje ponadto propozycja podwyższenia o 20% ulgi należnej za trzecie i każde kolejne dziecko. W ten sposób, za trzecie dziecko rodzic będzie miał prawo do odliczenia kwoty 166,67 zł miesięcznie, a za każde kolejne dziecko aż 225 zł miesięcznie. Zatem w skali roku, w porównaniu do dotychczasowych stawek, ulga na trzecie dziecko wzrośnie o przeszło 330 zł, a na czwarte i każde kolejne o ponad 470 zł.

Tak przedstawia się zakres zmian z punktu widzenia podatnika. Jednakże właściwe ich wprowadzenie wymaga znacznie głębszej ingerencji w system podatkowy. Wyrazem tego jest nowelizacja ordynacji podatkowej, a także ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz ustawy o świadczeniach rodzinnych. W przypadku ordynacji podatkowej chodzi o to, aby dopuścić do traktowania wspomnianej różnicy na równi z nadpłatą, o czym postanowiono w dodawanym art. 72 §1a. Jest to rozwiązanie logiczne i spójne z założeniem, że kwota różnicy wykazywana będzie w rocznym zeznaniu podatkowym. W pozostałych dwóch ustawach odniesienie się do kwoty wypłaconej różnicy ma na celu odpowiednio: zagwarantowanie, że rozliczenia te nie wpłyną na mechanizm obliczania wysokości udziału jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, pochodzącego od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze poszczególnych jednostek, oraz, że nie wpłyną one na wzrost dochodu rodziny podatnika obliczanego na potrzeby ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych. W ten sposób zagwarantowano, że pomoc państwa nie będzie miała pośredniego negatywnego wpływu na inne słuszne interesy i prawa, co ma niebagatelne znaczenie w szczególności dla rodzin najbiedniejszych. Na koniec warto jeszcze wspomnieć, że w samej ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych przesądzono o zwolnieniu wypłaconej kwoty wsparcia z podatku dochodowego.

Wysoka Izbo, ustawa w sposób kompleksowy, a zarazem syntetyczny, zmierza do rozwiązania wskazanego na wstępie problemu. Tym samym projekt ustawy wychodzi naprzeciw potrzebom rodzin o najniższych dochodach, które dotychczas nie mogły odliczyć ulgi w pełnej wysokości. Uważam, że projekt ten bez wątpienia zasługuje na przyjęcie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany w ustawie z dnia 21 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa PIT), w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, w ustawie z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Należy tu podnieść, że ulga na dzieci w podatku dochodowym od osób fizycznych jest elementem polityki prorodzinnej państwa wspierającym rodziny wychowujące dzieci. Celem regulacji jest dodatkowe wsparcie podatników o niskich dochodach mających na utrzymaniu dzieci oraz zwiększenie kwoty ulgi na dzieci dla podatników wychowujących troje i więcej dzieci. Ulga na dzieci uregulowana jest w art. 27f ustawy PIT.

Odliczenie przysługuje za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik w stosunku do małoletniego dziecka po pierwsze, wykonywał władzę rodzicielską, po drugie, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, po trzecie, sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Jak wskazują autorzy nowelizacji, dzięki dotychczasowym działaniom państwa w zakresie polityki prorodzinnej w 2013 r. kwota ulgi wzrosła o 50% na trzecie dziecko oraz o 100% na czwarte i każde kolejne. Podają także, że systematyczna polityka wspierania rodzin spowodowała, że niemal połowa podatników – 49% – posiadających troje lub więcej dzieci nie płaci podatku dochodowego. Podatku nie płaci także co czwarty – 27% – wychowujący dwoje dzieci. Mimo to przed omawianą nowelizacją część podatników nie miała możliwości odliczenia ulgi w pełnej wysokości z uwagi na niski dochód i w konsekwencji niski podatek. Wsparcie z tytułu ulgi na dzieci nie było w przypadku tych podatników realizowane w wystarczającym stopniu.

W celu zapewnienia faktycznej pomocy państwa rodzinom wychowującym dzieci wprowadzono następujące uregulowania. Nastąpiło podwyższenie ulgi o 20% na trzecie i każde kolejne dziecko, co oznacza, że, jak podają autorzy, ulga na trzecie dziecko wzrośnie rocznie z 1 668,12 zł do 2 000,04 zł, a na kolejne dzieci z 2 224,08 zł do 2 700 zł. Wprowadzono nowe rozwiązanie polegające na przyznaniu podatnikowi dodatkowego wsparcia finansowego w kwocie stanowiącej różnicę między kwotą przysługującego podatnikowi odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym. Ponieważ z ulgi na dzieci mogą korzystać wyłącznie podatnicy uzyskujący dochody opodatkowane według skali podatkowej, nowe rozwiązanie jest adresowane wyłącznie do tych podatników. Rozwiązanie to pozwoli zrównać sytuację podatników wychowujących dzieci, którzy uzyskują dochody w wysokości umożliwiającej skorzystanie z ulgi na dzieci, z sytuacją tych podatników, którzy dotychczas, z uwagi na zbyt niski dochód i w konsekwencji niski podatek, takiej możliwości nie mieli.

Jak słusznie wskazują autorzy nowelizacji, nie ma powodów do tego, aby różnicować wysokość faktycznej pomocy państwa z tytułu ulgi na dzieci w zależności od wysokości uzyskiwanego przez podatnika dochodu. Omawiane rozwiązanie przyczyni się do obniżenia obciążenia podatkowego dla relatywnie najmniej zarabiających rodzin z dziećmi, co będzie miało pozytywny skutek dla dochodów tych rodzin i ich prywatnej konsumpcji.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Według autorów ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego zasadniczym celem nowej regulacji jest podniesienie jakości rejestracji stanu cywilnego oraz poprawa sprawności w zakresie procesów administracyjnych realizowanych przez państwo jako rejestratora zdarzeń. Cel ten zostanie osiągnięty przez zapewnienie wszystkim kierownikom urzędów stanu cywilnego w Polsce możliwości prowadzenia od dnia 1 stycznia 2015 r. rejestracji stanu cywilnego w postaci elektronicznej. Planowane przedsięwzięcie wpisuje się w nurt przyjętych dokumentów strategicznych, to jest „Strategii Rozwoju Kraju 2020” oraz strategii „Sprawne Państwo 2020”, w których dla usprawnienia państwa przewiduje się planowaną i konsekwentną informatyzację.

Zgodnie z uchwaloną przez Sejm ustawą od dnia 1 stycznia 2015 r. wszystkie zdarzenia z zakresu stanu cywilnego będą ewidencjonowane wyłącznie w systemie teleinformatycznym, a akty stanu cywilnego sporządzone dotychczas w postaci papierowej będą przenoszone do systemu stopniowo, na przykład w wyniku dokonania zmian w akcie stanu cywilnego.

Nowe zasady prowadzenia rejestracji stanu cywilnego w systemie teleinformatycznym pozwolą – zdaniem autorów – na: odejście od papierowych aktów stanu cywilnego; uzyskanie odpisu aktu stanu cywilnego, w tym również w postaci dokumentu elektronicznego, w dowolnym urzędzie stanu cywilnego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od tego, gdzie jest przechowywany dany akt; dostęp kierowników do elektronicznych aktów stanu cywilnego, co zwolni osoby z obowiązku przedkładania w urzędach stanu cywilnego odpisów aktów stanu cywilnego przy realizacji czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego, a kierowników urzędu stanu cywilnego od przekazywania pocztą informacji o zmianach związanych ze stanem cywilnym; zdalną aktualizację przez kierownika urzędu stanu cywilnego rejestru PESEL o zdarzeniach z zakresu rejestracji stanu cywilnego, co usprawni zasilanie rejestru PESEL danymi z zakresu rejestracji stanu cywilnego i w konsekwencji zapewni referencyjność tego rejestru oraz prawidłową identyfikację obywatela na jego podstawie.

Ponadto, co podkreślają autorzy omawianej ustawy, zakłada ona usprawnienie i uproszczenie postępowań związanych z dokonywaniem zmian w aktach stanu cywilnego. Przewidziano między innymi: odejście od decyzji administracyjnych na rzecz czynności materialno-technicznych zakończonych wydaniem odpisu zupełnego aktu stanu cywilnego – będzie to dotyczyło między innymi transkrypcji czy odtworzenia zagranicznego dokumentu stanu cywilnego – liberalizację zasad zawierania małżeństw poza urzędem stanu cywilnego na wniosek osób zamierzających zawrzeć małżeństwo; zastąpienie postępowań sądowych procedurą administracyjną w sprawach sprostowania aktu stanu cywilnego na podstawie akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego lub wcześniejszych aktów stanu cywilnego prowadzonych dla osoby albo zagranicznych dokumentów stanu cywilnego, o ile stwierdzają one zdarzenie wcześniejsze i dotyczą tej osoby lub jej wstępnych, w oparciu o inne dokumenty, co znacznie skróci i uprości tego rodzaju postępowania.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych stanowi przede wszystkim systemowe uregulowanie kwestii organizacji, statusu, a także zasad funkcjonowania odrębnego pionu orzecznictwa lekarskiego. Jest to bardzo ważne, gdyż powyższe sprawy nie są obecnie regulowane przepisami rangi ustawowej, a podstawowym aktem prawnym w tym zakresie jest rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 r., wydane na podstawie kilku różnych ustaw. Projektodawca podkreśla, że konieczność istnienia odrębnego pionu orzecznictwa lekarskiego w resorcie spraw wewnętrznych wynika ze specyfiki zadań i zagrożeń zdrowia i życia funkcjonariuszy służb podległych ministrowi spraw wewnętrznych albo ministrowi sprawiedliwości.

1 lipca 2015 r. zostaną utworzone rejonowe komisje lekarskie i Centralna Komisja Lekarska, które zastąpią dotychczasowe wojewódzkie komisje lekarskie, okręgowe komisje lekarskie i Centralną Komisję Lekarską. W projekcie ustawy wskazano zasady, jakimi będą się one kierować, orzekając zgodnie ze swoją właściwością. Komisje lekarskie będą orzekały przede wszystkim w sprawach ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej lub oceny stanu zdrowia funkcjonariuszy – i kandydatów na funkcjonariuszy – służących w Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biurze Ochrony Rządu, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym i Służbie Więziennej, a także w sprawach ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej kandydatów do pracy w wyodrębnionych komórkach organizacyjnych kontroli skarbowej, inspektorów i pracowników zatrudnionych w tych komórkach oraz kandydatów do pracy w wywiadzie skarbowym, a także pracowników wywiadu skarbowego. Ponadto komisje będą ustalały między innymi stopień uszczerbku na zdrowiu tych osób i orzekały o potrzebie udzielenia urlopu zdrowotnego funkcjonariuszowi Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej. Ponadto określono stopnie zdolności do służby i pracy zarówno kandydatów, jak i funkcjonariuszy oraz pracowników. Z kolei wykaz chorób i ułomności oraz kategorii zdolności do służby albo pracy, na podstawie którego jest wydawane orzeczenie o zdolności lub niezdolności kandydata albo funkcjonariusza, albo pracownika, określą akty wykonawcze wydane przez upoważnione organy. Należy zauważyć również, że ujednolicono kategorie zdolności do służby, wprowadzając następujące kategorie: A – „zdolny do służby”, B – „zdolny do służby z ograniczeniem”, C – „niezdolny do służby”.

Wziąwszy to wszystko pod uwagę, uważam, iż ustawa jest celowa i konieczna, gdyż w sposób usystematyzowany reguluje kwestie funkcjonowania komisji lekarskich i wykonywanych przez nie zadań, związanych między innymi ze zmianami w zakresie zwolnień lekarskich oraz orzekania w przypadku chorób funkcjonariuszy czy oceny następstw zdrowotnych wypadków, których oni doznali. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Ustawa o komisjach lekarskich podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych realizuje dwa zasadnicze cele. Pierwszy z nich dotyczy przeniesienia regulacji zapisanych w rozporządzeniach wykonawczych na grunt ustawy. Drugi jest ściśle związany z pierwszym i zakłada ujednolicenie istniejących rozwiązań, a także dostosowanie ich do aktualnych potrzeb, z lepszym uwzględnieniem specyfiki zadań realizowanych przez poszczególne służby.

Jest to projekt ustawy o charakterze kompleksowym, dlatego też dla poprawy przejrzystości zapisanych w nim unormowań pogrupowano je w działy i rozdziały.

Dział I poświęcony jest określeniu zakresu przedmiotowego projektowanego aktu oraz wskazaniu właściwości rzeczowej komisji lekarskich. Zgodnie z art. 1 projektowana ustawa obejmie przypadki orzekania o zdolności fizycznej i psychicznej do służby w Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Biurze Ochrony Rządu, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym i Służbie Więziennej. Chodzi tutaj o wspomnianą zdolność zarówno w przypadku kandydatów do służby, jak i w przypadku funkcjonariuszy wskazanych służb. Komisje lekarskie działające na podstawie niniejszej ustawy orzekać będą także względem inspektorów i pracowników zatrudnionych w wyodrębnionych komórkach kontroli skarbowej oraz funkcjonariuszy wywiadu skarbowego, jak również względem kandydatów na te stanowiska. Komisje będą właściwe także do ustalania stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz do uznania funkcjonariusza za inwalidę albo za niezdolnego do samodzielnej egzystencji. Ponadto komisje władne będą, między innymi, do weryfikowania potrzeby udzielenia urlopu zdrowotnego funkcjonariuszowi Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej. Można więc powiedzieć, że komisje lekarskie obejmą swoim zakresem orzeczniczym pełne spektrum problematyki związanej ze zdrowiem oraz ze zdolnością do pracy lub służby.

W dziale II omówionych zostało pięć trybów, w jakich orzekać będą komisje lekarskie. Mam tu na myśli, po pierwsze, orzekanie o zdolności psychicznej i fizycznej do służby.

Projekt ustawy różnicuje nieco treść orzeczenia w zależności od tego, czy wydawane będzie ono względem kandydata do służby lub osoby odbywającej służbę kandydacką, czy też względem funkcjonariusza. W pierwszym przypadku będzie można orzec, że kandydat jest zdolny bądź niezdolny do służby – kategorie Z lub N. W odniesieniu do funkcjonariuszy mówimy zaś już o trzech kategoriach od A do C, które oznaczają odpowiednio „zdolny do służby”, „zdolny do służby z ograniczeniem” i „niezdolny do służby”. Orzeczenie o zdolności funkcjonariusza do służby będzie dodatkowo doprecyzowane jednym z następujących określeń: „zdolny do służby”, „trwale niezdolny do pełnienia służby na zajmowanym stanowisku”, „czasowo niezdolny do pełnienia służby na zajmowanym stanowisku”, „zdolny do pełnienia służby na zajmowanym stanowisku” i „niezdolny do służby”. W przypadku kandydatów do pododdziałów antyterrorystycznych Policji lub funkcjonariuszy tych formacji określać się będzie dodatkowo, czy osoba taka jest zdolna do służby w pododdziale antyterrorystycznym.

Szczegółowy wykaz chorób i ułomności, wraz z kategoriami zdolności do pracy, na podstawie którego wydawane jest orzeczenie o stanie zdrowia, będzie przedmiotem przepisów wykonawczych wydanych, w zależności od służby, przez prezesa Rady Ministrów, ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub ministra sprawiedliwości. Bardzo podobnie, pomimo opisania tych zagadnień w ramach odrębnego trybu, wspomniane kwestie zostały uregulowane w odniesieniu do służb kontroli skarbowej i wywiadu skarbowego. Warto zauważyć, że w tym przypadku stosowna kompetencja do wydania rozporządzenia wykonawczego przysługiwać będzie ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych.

Kolejny tryb dotyczy orzekania o uznaniu funkcjonariusza, rencisty lub emeryta za inwalidę, o związku inwalidztwa ze służbą oraz o zdolności do pracy. W tym zakresie komisja będzie w szczególności uprawniona do ustalenia, czy nastąpiło stałe, czy długotrwałe naruszenie sprawności organizmu, oraz do określenia grupy inwalidzkiej. Szczegółowe regulacje zapisano w art. 10 do art. 12 projektu ustawy.

Ostatnie dwa tryby orzecznicze dotyczą kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby, o prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego oraz o potrzebie lub braku potrzeby udzielenia funkcjonariuszowi urlopu zdrowotnego. W pierwszym przypadku chodzi o sprawdzenie prawidłowości ustalenia okresu zwolnienia od zajęć służbowych z powodu przebywania funkcjonariusza na zwolnieniu lekarskim. Działanie takie podejmowane jest przez komisję lekarską z urzędu albo na wniosek przełożonego danego funkcjonariusza, właściwego w sprawach osobowych. W drugim przypadku weryfikacji podlega to, czy funkcjonariusz w okresie orzeczonego zwolnienia od zajęć służbowych nie wykonuje pracy zarobkowej lub czy nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego w inny sposób niezgodny z celem takiego zwolnienia. Mamy tu więc do czynienia nie tyle z orzekaniem, co raczej z weryfikacją stanu faktycznego. Co istotne, projektodawca założył, że brak współpracy funkcjonariusza z komisją lekarską, na przykład utrudnianie przeprowadzenia badań albo niedostarczenie wyników badań, skutkować będzie utratą ważności zaświadczenia lekarskiego. Orzeczenie o potrzebie udzielenia urlopu zdrowotnego dotyczy zaś przypadku, w którym funkcjonariusz, mimo wykorzystania dwunastu miesięcy zwolnienia od wykonywania obowiązków służbowych z powodu choroby nie odzyskał zdolności do wykonywania tych obowiązków, a stan jego zdrowia rokuje poprawę w stopniu umożliwiającym dalsze pełnienie służby. Komisja lekarska może wnioskować o udzielenie takiego urlopu w wymiarze jednorazowym do dwóch miesięcy oraz łącznie w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy na okres do sześciu miesięcy.

Cały kolejny dział stanowi o organizacji komisji lekarskich. Kluczowym faktem jest utrzymanie dwuinstancyjności orzeczniczej z jednoczesnym nieznacznym uproszczeniem struktur. Odnotować bowiem wypada, że w pierwszej instancji orzekać będą rejonowe komisje lekarskie, w drugiej instancji stosowne kompetencje powierzono zaś istniejącej także obecnie Centralnej Komisji Lekarskiej. Likwidacji ulegną więc działające dotychczas wojewódzkie i okręgowe komisje lekarskie. Centralna Komisja Lekarska będzie nadto właściwa w sprawach konsultacji w zakresie orzecznictwa lekarskiego oraz rozstrzygania kwestii spornych lub nasuwających szczególne wątpliwości, w zakresie współpracy z instytucjami naukowo-lekarskimi w celu podnoszenia poziomu orzecznictwa lekarskiego oraz w zakresie rozpatrywania skarg na działalność rejonowych komisji lekarskich. Minister właściwy do spraw wewnętrznych będzie wyznaczał członków Centralnej Komisji Lekarskiej, określał właściwość miejscową rejonowych komisji lekarskich, określał sposób i tryb działania tych komisji, będzie też pełnił nadzór nad ich działalnością. Pracami każdej komisji kierować będzie jej przewodniczący.

Istotnym obszarem regulacji jest określenie trybu postępowania przed komisjami lekarskimi. Omówienie tej kwestii wymaga odniesienia się do przepisów działu IV projektu ustawy. Co do zasady przed komisją lekarską staje się z urzędu, na podstawie skierowania, chociaż projekt ustawy nie wyklucza możliwości wnioskowania przez samego zainteresowanego. Przykładowo, projektowany art. 55 ust. 4 stanowi, że „inwalida może w każdym czasie zgłosić wniosek o przeprowadzenie badania w celu zaliczenia go do innej grupy inwalidzkiej, jeżeli lekarz podstawowej opieki zdrowotnej stwierdził w zaświadczeniu istotne pogorszenie stanu zdrowia”. W art. 26 do art. 28 projektu ustawy zawarto szczegółowe wytyczne odnoszące się do kompetencji co do kierowania do komisji lekarskiej, włączono w to także przepisy wskazujące, kto jest właściwy do kierowania przed komisję lekarską szefów poszczególnych służb. W projektowanym art. 29 określono zaś, jakie dokumenty i informacje należy w szczególności dołączyć do skierowania.

Odnosząc się do orzekania sensu stricto, warto zaznaczyć, że komisja lekarska będzie ustalała termin badania lekarskiego, o czym zawiadamiać będzie zarówno podmiot kierujący do komisji lekarskiej, jak i osobę skierowaną do takiej komisji. Nieusprawiedliwione niestawienie się na badanie lekarskie w wyznaczonym terminie skutkować będzie skierowaniem zawiadomienia do podmiotu kierującego na badanie. Ponadto komisja lekarska będzie mogła kierować osobę badaną na obserwację w podmiocie leczniczym, na badanie specjalistyczne, w tym psychologiczne, oraz zlecić wykonanie badań dodatkowych w wyznaczonym terminie. Samo orzeczenie będzie mogło zostać wydane w składzie dwuosobowym, a nie jak dotychczas w składzie trzyosobowym. Projekt ustawy posługuje się w tym przypadku zwrotem „co najmniej”, pozostawia jednak możliwość powołania liczniejszego składu orzeczniczego. Art. 33 projektu ustawy wskazuje dokumenty, które mogą być podstawą do oceny stanu zdrowia osoby badanej oraz ustalenia związku inwalidztwa ze służbą. Zgodnie z kolejnym artykułem komisja lekarska, oceniając zdolność funkcjonariusza do służby, musi wziąć pod uwagę również charakter i warunki służby na zajmowanym przez funkcjonariusza stanowisku. W art. 39 doprecyzowano, co dodatkowo należy rozstrzygnąć przy okazji wydawania orzeczenia dotyczącego uszczerbku na zdrowiu, ustalenia inwalidztwa albo określenia przyczyny śmierci funkcjonariusza. Przykładowo, w przypadku orzeczenia inwalidztwa komisja lekarska zobligowana jest do równoczesnego określania grupy inwalidzkiej. Orzeczenia o największej wadze, na przykład dotyczące trwałej niezdolności do służby, trwałego uszczerbku na zdrowiu itp., komisja będzie musiała uzasadnić szczegółowo, zgodnie z dyspozycją art. 39 ust. 5 projektu ustawy.

Pracownikowi, funkcjonariuszowi lub w określonych przypadkach innej osobie zainteresowanej przysługiwać będzie, tak jak teraz, odwołanie do wyższej instancji. Obowiązuje zasada składania odwołania za pośrednictwem komisji, której orzeczenie jest kwestionowane. Termin na wniesienie odwołania to czternaście dni od dnia doręczenia orzeczenia. Centralna Komisja Lekarska rozpatrywać będzie odwołanie w składzie trzyosobowym. Termin na rozpatrzenie odwołania to co do zasady trzydzieści dni, a w przypadku konieczności wykonania dodatkowych badań lub uzyskania dodatkowych dokumentów – nawet sześćdziesiąt dni. Podkreślić wypada, że uregulowanie zasad orzekania w jednym akcie oznacza uproszczenie procedur, które dotychczas w nieco inny sposób zapisane były odrębnie dla poszczególnych służb.

Wysoka Izbo, przyjęcie omówionego projektu ustawy pozwoli na powołanie jednolitych struktur orzecznictwa lekarskiego, podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych i działających na podstawie przepisów rangi ustawowej.

Jestem przekonany, że nowe regulacje będą korzystne zarówno z perspektywy sprawnego funkcjonowania poszczególnych służb, jak i z perspektywy pracowników i funkcjonariuszy, którzy pełniąc obowiązki w ramach wspomnianych formacji, są przecież szczególnie narażeni na różnego rodzaju niebezpieczeństwa, co nierzadko skutkuje uszczerbkiem na zdrowiu. Dlatego też proszę Wysoką Izbę o przyjęcie projektu ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Nie trzeba udowadniać, że waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych stanowi ważny element konstrukcji systemu ubezpieczeń społecznych. Ekonomiczna i społeczna funkcja waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych polega na przeciwdziałaniu deprecjacji świadczeń, a tym samym przeciwdziałaniu ubożeniu emerytów i rencistów.

Dotychczas, przed nowelizacją omawianej ustawy, coroczna waloryzacja była przeprowadzana od dnia 1 marca z zastosowaniem procentowego wskaźnika waloryzacji, którego główną podstawą obliczania był średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym. Wskaźnikiem cen towarów jest albo średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów, albo średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, jeżeli jest on wyższy od wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów. Wskaźnik waloryzacji stanowił więc wyższy wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, zwiększony co najmniej o 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.

Wskazać tutaj należy, że zwiększenie to było przedmiotem corocznych negocjacji w ramach Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych, przeprowadzanych w roku poprzedzającym waloryzację. W razie nieuzgodnienia stanowiska Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych w sprawie zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent, co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym, Rada Ministrów ma obowiązek określić w terminie dwudziestu jeden dni od dnia zakończenia negocjacji, w drodze rozporządzenia, wysokość tego zwiększenia, biorąc pod uwagę informacje o prognozowanych wielkościach makroekonomicznych, w tym wielkości wskaźnika inflacji, stanowiących podstawę do opracowania projektu ustawy budżetowej na rok następny. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2014 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2015 r. wysokość zwiększenia w 2015 r. ustalono na poziomie 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Wynika z tego, że wszystkie wypłacane świadczenia były podwyższane o taki sam procent, w związku z czym im niższe świadczenie, tym niższa kwota podwyżki. Również minimalne emerytury i renty wzrastają w tym samym tempie; pominę tutaj incydentalnie wprowadzoną w 2012 r. waloryzację kwotową zamiast waloryzacji procentowej.

Omawiana nowela wprowadza zatem w 2015 r. jednorazową modyfikację obecnie funkcjonujących zasad waloryzacji. Obowiązująca metoda ustalania wskaźnika waloryzacji emerytur i rent, polegająca na tym, że świadczenia są podwyższane w taki sposób, aby nie traciły swojej siły nabywczej w relacji do kosztów utrzymania w poprzednim roku kalendarzowym oraz wzrastały powyżej wskaźnika inflacji o minimum 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym, zabezpieczona będzie dodatkowym mechanizmem. Otóż w 2015 r. poziom najniższych świadczeń będzie dodatkowo chroniony dzięki wprowadzeniu minimalnej kwoty podwyżki w wysokości 36 zł.

Prognozowany wskaźnik waloryzacji na 2015 r. wynosi 101,08%, przy czym gwarantowana kwota podwyżki wynosi 36 zł. Oznaczać to będzie, że świadczenia emerytalno-rentowe w wyniku waloryzacji przeprowadzonej w marcu 2015 r. zostaną podwyższone o 1,08%, jednak nie mniej niż o 36 zł. Wprowadzona modyfikacja zasad waloryzacji będzie zastosowana analogicznie również do emerytur i rent rolników indywidualnych, służb mundurowych oraz emerytur pomostowych, nauczycielskich, świadczeń kompensacyjnych, rent dla kombatantów oraz inwalidów wojennych i wojskowych. Dodatki do emerytur i rent, o których mowa w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz w innych ustawach, do których zastosowanie mają przepisy o waloryzacji, będą podwyższane na obecnych zasadach, czyli w ramach waloryzacji zostaną podwyższone o procentowy wskaźnik waloryzacji.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przedstawiona Wysokiej Izbie ustawa o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw dotyczy, co do istoty, określenia zasad waloryzacji emerytur i rent w najbliższym roku.

Świadczenia emerytalne i rentowe objęte są coroczną waloryzacją. Istotą tego zabiegu jest utrzymanie ich realnej wartości, a tym samym, między innymi, przeciwdziałanie stopniowemu popadaniu w ubóstwo przez osoby pobierające świadczenia w najniższej wysokości. To, jak wysoka będzie waloryzacja, zależy przede wszystkim od średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych za poprzedni rok kalendarzowy. Dodatkowo stosuje się także odniesienie do wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. W ten sposób, przynajmniej w założeniu, świadczenia nie powinny tracić siły nabywczej.

Stosowane rozwiązanie ma jednak pewne wady. Po pierwsze, może okazać się, że waloryzacja przeprowadzana wedle opisanego mechanizmu da w efekcie bardzo niewielki wzrost świadczeń. Tytułem przykładu, o ile jeszcze w roku 2009 wskaźnik waloryzacji wynosił 106,1%, o tyle waloryzacja dokonana w 2014 r. opierała się na wskaźniku w wysokości zaledwie 101,6%. Prognozy na rok 2015 również nie są optymistyczne, zakładają bowiem wartość wskaźnika na poziomie nieco ponad 101%. Po drugie, przyjęcie modelu waloryzacji procentowej, z oczywistych względów, w pewnym sensie faworyzuje osoby pobierające najwyższe świadczenia.

Nie uchybiając w niczym dotychczasowym regulacjom, projektodawca zaproponował, aby w 2015 r. przyjąć wskaźnik minimalnej waloryzacji w ujęciu kwotowo-procentowym. Stosowny zapis znajduje się w art. 6 projektu ustawy. Zatem waloryzacja świadczeń w 2015 r., co do zasady, nadal będzie opierała się na wspomnianym wskaźniku, jednakże w przypadku, gdyby ta metoda w ujęciu kwotowym dała wynik mniejszy niż 36 zł, to z mocy ustawy zastosowany zostanie wskaźnik kwotowy w wysokości właśnie 36 zł. Zgodnie z ust. 5 i 6 przywołanego przepisu w przypadku rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy i rent inwalidzkich III grupy, kwota waloryzacji w 2015 r. wynosi nie mniej niż 27 zł, natomiast w przypadku emerytury częściowej – nie mniej niż 18 zł. Takie rozwiązanie będzie oczywiście szczególnie korzystne dla osób pobierających najniższe świadczenia. Szczegółowy wykaz świadczeń objętych proponowanym mechanizmem waloryzacyjnym zawarto w art. 7 projektu ustawy (m.in. świadczenia dla rolników indywidualnych, służb mundurowych, emerytury pomostowe, nauczycielskie, świadczenia kompensacyjne i renty kombatanckie).

Podkreślić należy, że opisany sposób waloryzacji zastosowany zostanie jednorazowo w 2015 r. Niemniej jednak proponowane zmiany będą miały wpływ na wysokość świadczeń wypłacanych w latach kolejnych. Podwyżka ta stanowić będzie bowiem punkt wyjścia do obliczania świadczeń w przyszłości. Ponadto mechanizm waloryzacji kwotowej przełoży się także na podniesienie wysokości minimalnych emerytur i rent.

Wysoka Izbo, tak przedstawiają się najistotniejsze założenia przedmiotowej nowelizacji. Są one oczywiście zasadne i zasługują na przyjęcie. Dziękuję.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Podstawowym celem uchwalonej ustawy o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach jest, zgodnie z zamierzeniami jej autorów, poszerzenie kręgu osób odznaczonych Krzyżem Wolności i Solidarności.

Zgodnie z ustawą z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach Krzyż Wolności i Solidarności jest nagrodą dla działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej, działających w latach 1956–1989. Warunki przyznania odznaczenia, jakim jest Krzyż Wolności i Solidarności, zawarte są w art. 15a ustawy o orderach i odznaczeniach. Z wnioskiem o nadanie Krzyża Wolności i Solidarności do Prezydenta RP może zwrócić się prezes Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

W ustawie o orderach i odznaczeniach nie wyrażono wprost zasady, że posiadanie odznaczeń wyższej klasy uniemożliwia nadanie Krzyża Wolności i Solidarności, jednakże ze względu na wynikającą z tej ustawy hierarchię orderów i odznaczeń, a także stosowaną przez prezydenta precedencję ugruntował się trwały zwyczaj nienadawania Krzyża Wolności i Solidarności osobom, które otrzymały ordery lub odznaczenia wyższej rangi. Na fakt ten, czy raczej na niedoskonałość regulacji ustawowej, wskazał w swoim piśmie do marszałka Senatu prezes Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, przytaczając opinię Kancelarii Prezydenta RP, zgodnie z którą Krzyż Wolności i Solidarności nie jest odznaczeniem o charakterze pamiątkowym, przyznawanym wszystkim działaczom opozycji antykomunistycznej bez względu na ich zasługi. Zasługi te mogą być uhonorowane Krzyżem Wolności i Solidarności, ale również odznaczeniami wyższej rangi jak Order Odrodzenia Polski przyznawany za wybitne zasługi położone w służbie państwu i społeczeństwu. Ze względu na to Biuro Kadr i Odznaczeń Kancelarii Prezydenta RP stoi na stanowisku, że osoby uhonorowane za działalność na rzecz przemian demokratycznych, a więc, co jest oczywiste, w tym również za działalność opozycyjną, odznaczeniem państwowym wyższej rangi niż Krzyż Wolności i Solidarności, nie mogły być, za te same zasługi, odznaczone po raz drugi.

W dotychczasowym stanie rzeczy prezes Instytutu Pamięci Narodowej zaniechał występowania z wnioskami o nadanie Krzyża Wolności i Solidarności wobec osób wyróżnionych uprzednio orderami bądź odznaczeniami wyższej rangi. Należy tu podkreślić, że obowiązujący do tej pory tryb postępowania eliminował znaczą liczbę osób, których bogato udokumentowana działalność niepodległościowa zasługiwała zasługuje na to wyróżnienie. Omawiana nowela wychodzi naprzeciw oczekiwaniom byłych działaczy opozycji demokratycznej i osób represjonowanych w PRL. Uzasadnione zatem było wprowadzenie ustawowej zasady, iż Krzyż Wolności i Solidarności jest odznaczeniem o charakterze pamiątkowym nadawanym nie ze względu na podlegające subiektywnej ocenie zasługi lecz wszystkim osobom spełniającym określone kryteria.

Projektowana zamiana art. 15a ust. 1 ustawy o orderach i odznaczeniach prowadzi do rezygnacji z zasady precedencji, a tym samym umożliwia powszechne nadawanie Krzyża Wolności i Solidarności. Jednocześnie nowy ust. 4 w art. 15a jednoznacznie przesądza, że przedmiotowe odznaczenie nadawane jest wszystkim osobom spełniającym kryteria, o których mowa w ust. 1–3 tego artykułu. Takie rozwiązanie uznać należy za społecznie aprobowane tym bardziej, iż prowadzi do symbolicznego uhonorowania całego wielkiego i masowego ruchu Solidarności i przyznania mu należnej rangi.

Pragnę jeszcze wskazać problem, z jakim należało się uporać, związany z ograniczoną w świetle przepisów sprzed niniejszej nowelizacji możliwością nadawania tego krzyża osobom zmarłym. Przedstawione w noweli rozwiązanie usuwa przeszkodę do szerszego pośmiertnego nadawania Krzyża Wolności i Solidarności. Polega ono na wskazaniu, że w odniesieniu do tego odznaczenia art. 32 ustawy o orderach i odznaczeniach nie stosuje się. Jednocześnie nadal obowiązywać będzie ogólna zasada, iż ordery i odznaczenia mogą być nadawane pośmiertnie. Za takim rozwiązaniem przemawia także okoliczność zmiany charakteru Krzyża Wolności i Solidarności poprzez nadanie mu charakteru pamiątkowego.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach zakłada przede wszystkim zmianę statusu odznaczenia „Krzyż Wolności i Solidarności”, a także zmianę zasad jego nadawania. Zgodnie ze zmianami przedstawionymi w ustawie byłoby to odznaczenie o charakterze pamiątkowym i mogłoby być nadawane wszystkim osobom spełniającym ustawowe kryteria bez względu na fakt wcześniejszego otrzymania wyższych odznaczeń za działalność na rzecz opozycji wobec systemu komunistycznego. Tym samym ustawa prowadzi do rezygnacji z zasady precedencji i umożliwia powszechne nadawanie Krzyża Wolności i Solidarności.

Podkreślić należy, iż proponowane zmiany w ustawie poszerzają również możliwość pośmiertnego nadawania Krzyża Wolności i Solidarności oraz sprowadzają się do uchylenia nałożonego na prezesa Instytutu Pamięci Narodowej obowiązku podania inicjatorowi wniosku o odznaczenie Krzyżem Wolności i Solidarności przyczyny nieprzedstawienia wniosku o odznaczenie prezydentowi RP.

Pozytywnie oceniam powyższym projekt. Uważam, że jest on celowy oraz konieczny i wywoła pozytywne skutki. Dziękuję.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Uzasadnieniem nowelizacji ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji było, zdaniem jej autorów, zapewnienie większych gwarancji ochrony praw osób adresatów czynności podejmowanych przez komorników sądowych. Przypomnijmy, że komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym oraz osobą, która z racji znacznego zakresu uprawnień, a w szczególności prawa stosowania przymusu przy wykonywaniu orzeczeń sądowych, jest niewątpliwie osobą zaufania publicznego. Ze względu na treść ślubowania składanego przy objęciu urzędu, w którym komornik zobowiązuje się wypełniać powierzone obowiązki zgodnie z prawem i sumieniem, dochować tajemnicy prawnie chronionej, a w postępowaniu kierować się zasadami uczciwości, godności i honoru, oczekuje się, że zawód ten będą wykonywały osoby o nieposzlakowanej opinii.

W związku z tym komornik, który popełnił przestępstwo umyślne lub został ukarany prawomocnym orzeczeniem dyscyplinarnym wydalenia ze służby komorniczej, jak należy uznać, sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu i to, jak się uważa, bez względu na to, czy przestępstwo to lub czyn objęty orzeczeniem dyscyplinarnym miały związek z wykonywanymi czynnościami komornika, czy też zostały popełnione poza ich zakresem. W każdym z tych przypadków interes publiczny, a przede wszystkim interes dłużników egzekwowanych, domaga się, ażeby osoba, która umyślnie dopuściła się czynu przestępnego, została niezwłocznie pozbawiona możliwości wykonywania zawodu. Nie trzeba wskazywać, że komornicy prowadząc egzekucje, często decydują o żywotnych interesach dłużników. W szczególności dokonując nieprawidłowego oszacowania, rażąco zaniżając cenę nieruchomości lub ruchomości będących przedmiotem egzekucji, komornik może wyrządzić niepowetowaną szkodę dłużnikowi, pozbawiając go materialnych podstaw egzystencji.

Należy zgodzić się z autorami omawianej noweli, że prawomocne skazanie komornika za umyślne przestępstwo lub orzeczenie dyscyplinarne o ukaraniu karą wydalenia ze służby komorniczej powinno niejako automatycznie powodować utratę możliwości przedsiębrania przez niego prawnie skutecznych czynności w postępowaniu egzekucyjnym. Dalsze wykonywanie tych czynności stwarza bowiem ogromne ryzyko, szczególnie dla dłużników, którzy w okresie pomiędzy prawomocnym skazaniem lub ukaraniem a formalnym pozbawieniem komornika prawa wykonywania zawodu, w drodze decyzji ministra sprawiedliwości, jak było do tej pory, są zagrożeni działaniami przestępcy lub osoby, która okazała się niegodna powołania na stanowisko komornicze, a która decyduje o istotnych sprawach dotyczących ich majątku.

Pozbawienie możliwości wykonywania zawodu w tych przypadkach z mocy samego prawa jest rozwiązaniem celowym. Dodatkowe postępowanie administracyjne w tej sprawie było więc zbędną formalnością i zmierzało do urzędowego potwierdzenia okoliczności oczywistej, wynikającej z prawomocnego wyroku skazującego lub orzeczenia dyscyplinarnego, a więc było swego rodzaju rozstrzygnięciem deklaratoryjnym. Uchwalona nowela ma na celu zarówno usprawnienie postępowania związanego z zaprzestaniem wykonywania zawodu komornika i zmniejszenie jego kosztów, jak i zapewnienie mocniejszej i skuteczniejszej ochrony osobom dotkniętych działaniami komorników.

Przemówienie senatora Rafała Muchackiego w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Ustawa o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji znajduje moje poparcie. Słuszne jest, jak uważam, uznanie, że wygaśnięcie powołania komornika następuje – z mocy prawa – z chwilą, gdy zapada prawomocny wyrok w sprawie dotyczącej tego komornika. W tej sytuacji osoba taka nie powinna dalej sprawować swojej funkcji przez okres trwania postępowania administracyjnego mającego na celu wydanie przez ministra sprawiedliwości stosownej decyzji, od której przysługuje przecież tok odwoławczy. Obawy budzi natomiast to, czy uda się zachować należyty nadzór ministra nad toczącymi się postępowaniami, których przedmiotem jest sprawa mogąca skutkować wygaśnięciem powołania z mocy prawa. Moje obawy budzi również prawo nowego komornika obejmującego kancelarię po swoim poprzedniku do zwolnienia pracownika kancelarii z zachowaniem zaledwie okresu jednomiesięcznego wypowiedzenia. Zdaję sobie sprawę z trudnej sytuacji komornika, który obejmuje kancelarię po kimś, może to wszakże prowadzić do sytuacji, w których osoby rzetelnie wykonujące swoją pracę będą musiały ustąpić miejsca osobom może mniej kompetentnym, ale bardziej zaufanym dla nowego komornika. Zdaje się, że przepis ten może doprowadzić do pojawienia się niesprawiedliwych sytuacji. Przecież komornik potrzebuje zapewne więcej niż miesiąca do tego, żeby się zorientować w przydatności i kompetencjach przejmowanego zespołu kancelarii. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 8. porządku obrad

Projekt nowelizacji ustawy o kuratorach sądowych przedstawiony Wysokiej Izbie w druku nr 735 zawiera jedną, aczkolwiek istotną zmianę w zakresie postępowania dyscyplinarnego prowadzonego wobec członków wspomnianej grupy zawodowej.

Zmiana ta dotyczy art. 60 ustawy, który w aktualnym brzmieniu daje obwinionemu prawo do ustanowienia swojego obrońcy. Jeśli obwiniony samodzielnie nie ustanowi obrońcy, a zarzuty są na tyle poważne, że rzecznik dyscyplinarny wniesie o orzeczenie jednej z najsurowszych kar, czyli kary wydalenia ze służby kuratorskiej, przewodniczący sądu dyscyplinarnego wyznacza obrońcę z urzędu. Co istotne, w obydwu przypadkach obowiązująca ustawa w sposób zawężający przesądza, że obrońca może być powołany wyłącznie spośród kuratorów zawodowych. Należy tutaj zwrócić uwagę na to, że obwiniony ma de facto ograniczone prawo w zakresie obrony formalnej, bowiem nie ma prawnej możliwości powołania profesjonalnego pełnomocnika, jakim jest adwokat lub radca prawny.

Taki stan rzeczy spotkał się ze słuszną krytyką wyrażoną przez rzecznika praw obywatelskich. Rzecznik podniósł między innymi, że Trybunał Konstytucyjny, badając przed kilkoma laty podobne ograniczenie podmiotowe zapisane w ustawie o Najwyższej Izbie Kontroli, zakwestionował jego zgodność z konstytucją. Trybunał Konstytucyjny zwrócił w szczególności uwagę na naruszenie zasady proporcjonalności oraz na potencjalne ograniczenie prawa do obrony. Można przyjąć za rzecznikiem, że przywołana argumentacja Trybunału Konstytucyjnego zachowuje swoją aktualność także w przypadku ustawy o kuratorach sądowych. Co więcej, opisane ograniczenie nie znajduje analogii w innych pragmatykach zawodowych. Projektodawca tytułem przykładu odnosi się tutaj do rozwiązań zapisanych w ustawie o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów, ustawie o izbach lekarskich, ustawie o Policji czy wreszcie we wspomnianej już ustawie o Najwyższej Izbie Kontroli. Oczywiście na mocy części z wymienionych ustaw profesjonalnym pełnomocnikiem z różnych względów może być jedynie adwokat. Wydaje się jednak, że pominięcie radcy prawnego w takim przypadku w żadnej mierze nie uchybia standardom konstytucyjnym.

Projektodawca uwzględnił opisane zastrzeżenia i w konsekwencji zaproponował, aby obwiniony, ustanawiając obrońcę, miał możliwość dokonania wyboru nie tylko spośród kuratorów zawodowych, ale i spośród adwokatów oraz radców prawnych. Adwokat lub radca prawny będzie mógł być powoływany także na obrońcę z urzędu, o czym przesądziła nowelizacja art. 60 ust. 2. Warto jednak zwrócić uwagę na pewno przeformułowanie zasad wyznaczania obrońcy z urzędu: po nowelizacji przepis stanowi, że możliwość wnoszenia o obrońcę z urzędu na ten obwiniony, który nie ma obrońcy z wyboru, a przewodniczący sądu dyscyplinarnego może takiego obrońcę wyznaczyć.

Wysoka Izbo, projekt ustawy jest zasadny, bowiem pozwoli na skuteczniejsze realizowanie konstytucyjnego prawa do obrony. Jednocześnie projekt ustawy nie budzi wątpliwości legislacyjnych. Dziękuję.

Przemówienie senatora Ryszarda Knosali w dyskusji nad punktem 9. porządku obrad

Parę miesięcy temu, 26 maja 2014 r., weszły w życie przepisy ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Ogólnie rzecz ujmując, ówczesna nowelizacja poświęcona była w szczególności czynom zabronionym stypizowanym w rozdziale XXV kodeksu karnego, czyli przestępstwom przeciwko wolności seksualnej i obyczajności.

W kontekście analizowanego obecnie projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym kluczowe znaczenie ma fakt znowelizowania wówczas także ustawy o systemie oświaty i dodania ust. 1a i 1b do art. 92a. W przepisach tych na wychowawców i kierowników zorganizowanych form wypoczynku dzieci i młodzieży nałożono wymóg niekaralności, w szczególności za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu na szkodę małoletniego, przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę małoletniego, przestępstwo przeciwko rodzinie i opiece. Wprowadzenie tego wymogu odpowiada powszechnym oczekiwaniom rodziców, pozwala bowiem podnieść gwarancje bezpieczeństwa, w szczególności w kontekście ochrony małoletnich przed przestępstwami na tle seksualnym.

W celu potwierdzenia spełnienia warunku niekaralności kandydat na wychowawcę lub kierownika danej formy wypoczynku dzieci i młodzieży jest obowiązany przedstawić organizatorowi takiego wypoczynku informację z Krajowego Rejestru Karnego. Jeśli kandydat jest jednocześnie zatrudniony na podstawie przepisów, które zawierają warunek niekaralności za przestępstwo popełnione umyślnie, może poprzestać na złożeniu stosownego oświadczenia w formie pisemnej.

Patrząc na omówione zagadnienie w kontekście regulacji odnoszących się do KRK, należy zauważyć, że informacje z tego systemu wydawane są odpłatnie. Nieliczne wyjątki od tej zasady przewidziano w art. 24 w związku z art. 6 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym. Wyjątki te dotyczą jednak wyłącznie wystąpień o uzyskanie informacji z KRK przez podmiot inny niż ten, którego dotyczy informacja. Jak zauważa projektodawca, ustawa w aktualnym brzmieniu nie przewiduje możliwości zwolnienia z opłaty osoby występującej z wnioskiem o informację. Stąd też stosowną opłatę wnoszą również kandydaci na wychowawców lub kierowników różnych form wypoczynku dla dzieci i młodzieży, o ile oczywiście nie są zobowiązani jedynie do złożenia oświadczenia.

Taki stan rzeczy nie zasługuje na akceptację, ponieważ funkcja wychowawcy nierzadko pełniona jest społecznie, bez wynagrodzenia. Tym bardziej niezasadne jest pobieranie przez państwo dodatkowych opłat z tym związanych.

Biorąc to pod uwagę, projektodawca proponuje rozszerzenie art. 24 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym poprzez dodanie do niego ust. 1a. Przepis ten stanowił będzie, że „od uiszczenia opłaty za wydanie z Rejestru informacji o osobie zwolnieni są także będący wolontariuszami kandydaci na wychowawców lub kierowników formy wypoczynku dzieci i młodzieży obowiązani do przedstawienia informacji organizatorowi wypoczynku”. W ten sposób z obowiązku wnoszenia opłaty zwolnionych zostanie, wedle szacunków, mniej więcej dwadzieścia sześć tysięcy osób objętych ustawowym obowiązkiem przedkładania informacji o niekaralności.

Projekt ustawy nie budzi wątpliwości legislacyjnych, a przewidziany dla niego okres vacatio legis to trzydzieści dni. Proszę zatem o przyjęcie niniejszego aktu. Dziękuję.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 10. porządku obrad

Kolejna duża nowela ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wynika z niedługiego doświadczenia funkcjonowania nowych zasad gospodarowania odpadami. Mimo krótkiego czasu obowiązywania nowych zasad powstały w praktyce pewne niedogodności i dlatego konieczne były pilne zmiany w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, niezbędne dla uniknięcia rozbieżności interpretacyjnych ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz zapewniające prawidłowe funkcjonowanie tego systemu.

Jest to w gruncie rzeczy uwzględnienie najczęściej zgłaszanych problemów utrudniających stosowanie ustawy, zgłaszanych przez gminy, przedsiębiorców uczestniczących w odbieraniu i gospodarowaniu odpadami komunalnymi oraz właścicieli nieruchomości. Nie zostały objęte zakresem nowelizacji zmiany problemowe wymagające pogłębionej analizy, jak chociażby wdrożenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 listopada 2013 r., który orzekł o konieczności uzupełnienia przez ustawodawcę przepisu art. 6k o określenie maksymalnej wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, a także nałożył obowiązek zmiany przepisów dotyczących zwolnień przedmiotowych i dopłat. Tego rodzaju zmiany mają być przedmiotem odrębnej nowelizacji. Część zmian, jak podają ich autorzy, ma charakter czyszczący i doprecyzowujący przepisy ustawy.

W art. 2 zostały wprowadzone zmiany doprecyzowujące pojęcie właściciela nieruchomości. Wskazano, na kim ciążą obowiązki w przypadku, gdy kilka podmiotów równocześnie spełnia definicję właściciela nieruchomości. Doprecyzowano obowiązki gmin w zakresie sporządzania corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi. Analiza za poprzedni rok kalendarzowy ma zostać sporządzona w terminie do dnia 31 marca i będzie podlegać publicznemu udostępnieniu na stronie podmiotowej BIP urzędu gminy. Doprecyzowane zostało także pojęcie punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych poprzez wskazanie, iż mają one stacjonarny charakter, co jednoznacznie przesądza, iż tworzenie mobilnych form zbierania odpadów nie może być potraktowane jako wypełnienie obowiązku utworzenia tego rodzaju punktów przez gminę.

W art. 9c wskazano, iż prowadzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych nie wymaga uzyskania wpisu do rejestru odbierających odpady komunalne, tylko zezwolenia na zbieranie odpadów w rozumieniu ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.

Jednocześnie został określony minimalny zakres odpadów komunalnych przyjmowanych przez taki punkt: przeterminowane leki i chemikalia, zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, zużyte opony, odpady zielone, popiół z palenisk domowych oraz odpady budowlane i rozbiórkowe stanowiące odpady komunalne, a także odpady, które dodatkowo mogą zostać określone w rozporządzeniu wydanym przez ministra środowiska. Obowiązkiem selektywnego zbierania objęto popiół z palenisk domowych, tak aby nie był usuwany łącznie ze zmieszanymi odpadami komunalnymi, co powoduje zanieczyszczenie pozostałych odpadów pozyskiwanych ze zmieszanych odpadów i trudności z eksploatacją instalacji do sortowania odpadów, na przykład nadmierne pylenie.

Doprecyzowane zostały także regulacje dotyczące selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Podstawowe rodzaje odpadów komunalnych objęte tym obowiązkiem wskazuje ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, dodatkowe rodzaje jednolicie na obszarze kraju może wskazać rozporządzenie ministra właściwego do spraw środowiska, a jednocześnie, co wymaga podkreślenia, gmina będzie mogła w uzasadnionych przypadkach wprowadzać obowiązek selektywnego zbierania jeszcze innych odpadów komunalnych w regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie.

Przy ustaleniu stawek opłat za gospodarowanie odpadami ma nastąpić odwrócenie podejścia. Dotychczas podstawową stawką była stawka za odpady niezbierane selektywnie. W przypadku selektywnego zbierania miała być ustalona niższa stawka opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Zmieniona ustawa przyjmuje, że stawką wzorcową jest stawka opłaty za odpady zbierane w sposób selektywny. Taki zresztą sposób zbierania jest obowiązkiem właścicieli nieruchomości, a nie ich dobrą wolą. W przypadku nieprzestrzegania tego obowiązku ma być stosowna wyższa stawka opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

W znowelizowanej ustawie doprecyzowano również zagadnienia związane z uiszczaniem opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i składaniem deklaracji. W przypadku zmiany miejsca zamieszkania w trakcie miesiąca opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi na rzecz każdej z gmin ponosić się będzie proporcjonalnie do czasu zamieszkania na terenie danej gminy.

Jednocześnie ustawa rozstrzyga problem ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w przypadku prowadzenia w części lokalu mieszkalnego obsługi biurowej działalności gospodarczej. Jak wynika z praktyki, jest to działalność niepowodująca z reguły zwiększenia ilości odpadów w stosunku do odpadów powstających w związku z zamieszkiwaniem w tym lokalu. Po nowelizacji nie będzie pobierana odrębna opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi, tylko z danego lokalu będzie uiszczana wyłącznie opłata ustalona z tytułu zamieszkiwania.

Na koniec mojego wystąpienia pragnę wskazać na jeszcze jedną istotną zmianę. Zgodnie z licznymi postulatami wyłączna została konieczność składania nowej deklaracji w przypadku zmiany stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W takim przypadku ustalenie nowej wysokości opłaty będzie następowało w drodze korekty deklaracji dokonywanej z urzędu przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Tylko w przypadku złożenia sprzeciwu właściciel nieruchomości będzie obowiązany do złożenia nowej deklaracji.

Przemówienie senatora Tadeusza Kopcia w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Na początek kilka zdań o stanie prawnym obowiązującym do czasu wejścia w życie omawianej dziś nowelizacji. Otóż ustawa o środkach ochrony roślin z dnia 8 marca 2013 r. wprowadziła dwie zmiany dotyczące rejestracji substancji aktywnych i środków ochrony roślin oraz obrotu środkami ochrony roślin, które to zmiany mają (bo nadal obowiązują) negatywne skutki dla rolnictwa i gospodarki.

Pierwsza zmiana wprowadziła obowiązek tłumaczenia załączników do wniosków o rejestrację na język polski, a druga zmiana zniosła istniejącą przez wiele lat możliwość dodatkowego atestowania środków, których termin przydatności upłynął. Konsekwencje nałożenia obowiązków w zakresie składania wniosków o rejestrację środków ochrony roślin przekładają się na gospodarczo-naukową stronę funkcjonowania rynku rejestracji środków ochrony roślin (śor) w Polsce.

Autorzy nowelizacji podnoszą argument, że europejski rynek rejestracji środków ochrony roślin podzielony jest na trzy strefy (północną, centralną i południową). Polska działa w strefie centralnej, do której należą między innymi Niemcy, Czechy, Słowenia, Węgry. W każdej ze stref jest jeden kraj wiodący, który posiada najmocniejszą pozycję, jeśli chodzi o kompetencje ekspertów oceniających wnioski, liczbę rocznych ocen, potencjał badawczy jednostek naukowych. W strefie centralnej Polska ma szansę być jednym z wiodących krajów sprawozdawców. Wprowadzenie przepisów w ustawie o środkach ochrony roślin dotyczących wymogu tłumaczenia dokumentacji technicznej na język polski oznacza dla podmiotów rejestrujących dodatkowe obostrzenia, które nie występują w innych krajach europejskich (wszystkie państwa członkowskie posługują się dokumentacją techniczną w języku angielskim). Oznacza to, że wnioskodawcy zgłaszający wnioski do rejestracji będą przenosić się do innego kraju europejskiego w danej strefie. W efekcie Polska nie tylko nie będzie aktywnym uczestnikiem rejestracji strefowej środków ochrony roślin, ale zostanie wręcz całkowicie wykluczona z procesu zatwierdzania substancji czynnych, ponieważ procesy zostaną przeniesione do innych krajów.

Autorzy wskazują ponadto, że tłumaczenie dokumentacji technicznej na język polski jest czasochłonne, bo tłumaczenie trwa od dwóch do trzech lat, kosztochłonne, jako że koszt tłumaczenia jednego wniosku szacuje się na kwotę 1–3 milionów zł, a także obarczone wysokim ryzykiem – jest odpowiedzialność karna za błędy i niezgodności w tłumaczeniu – jeśli chodzi o zapewnienie pełnej zgodności treści tłumaczenia z oryginałem.

Dlatego też konieczna była zmiana brzmienia art. 4 ust. 2 przedmiotowej ustawy, co umożliwi przedkładanie dokumentacji składanej z wnioskiem w sprawach zatwierdzania substancji czynnych, sejfnerów i synergetyków oraz w sprawach zezwoleń na wprowadzanie środków ochrony roślin do obrotu, pozwoleń na handel równoległy i pozwoleń na prowadzenie badań w języku polskim lub w języku angielskim. Jednocześnie wnioskodawcy w dalszym ciągu będą mieli obowiązek składania w języku polskim lub w języku polskim i języku angielskim samych wniosków, natomiast załączniki przedkładane wraz z tymi wnioskami będą mogli, według swojego wyboru, składać w jednym z tych języków.

Należy zaznaczyć, że wszystkie kraje członkowskie UE posługują się dokumentacją techniczną w języku angielskim i w żadnym kraju nie istnieje wymóg składania tej dokumentacji w języku urzędowym danego kraju. Zmiana art. 24 przewiduje, że jeżeli wyniki badań środka ochrony roślin wprowadzonego do obrotu, przeprowadzone zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji UE nr 545/2011 z dnia 10 czerwca 2011 r. wykonującego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 1107/2009 w odniesieniu do wymogów dotyczących danych dla środków ochrony roślin, uzasadniają przydatność takiego środka do stosowania po upływie terminu jego ważności, środek ten będzie mógł pozostawać w obrocie i być stosowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie dłużej jednak niż dwanaście miesięcy od dnia upływu terminu jego ważności.

Autorzy zwracają uwagę, że w Polsce występuje na dużą skalę zjawisko przeterminowywania się środków ochrony roślin. Zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, środki ochrony roślin zaliczane są do odpadów w przypadku upływu terminu ich przydatności do właściwego użycia. Omawiany przepis ma na celu zapobieganie gromadzeniu się przeterminowanych środków ochrony roślin, które wymagają unieszkodliwienia.

Przemówienie senatora Zbigniewa Meresa w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Głównym i podstawowym celem ustawy o zmianie ustawy o środkach ochrony roślin jest złagodzenie obowiązku związanego z tłumaczeniem na język polski dokumentacji załączanej do wniosków o zatwierdzenie substancji czynnych oraz zezwoleń dopuszczających do obrotu środki ochrony roślin.

W tej chwili zasadą jest przedkładanie dokumentacji zawsze w języku polskim, a jeżeli wnioskodawca sobie tego życzy również w języku angielskim. Po zmianie możliwe będzie składanie załączników do wniosków w języku, wedle wyboru wnioskodawców, polskim lub angielskim. Zasady składania samych wniosków pozostają bez zmian. Ponadto ustawa wprowadza możliwość pozostawienia w obrocie i stosowania środków ochrony roślin, których termin ważności minął, jeśli wyniki badań przeprowadzonych przez certyfikowane laboratorium potwierdzą ich przydatność do użytku zgodnie z przeznaczeniem. Środki takie będzie można stosować przez okres nie dłuższy niż dwanaście miesięcy po upływie terminu ważności. Projektowana zmiana ma na celu zapobieganie gromadzeniu się przeterminowanych środków ochrony roślin, które wymagają unieszkodliwienia.

Uważam, że proponowane zmiany są celowe i koniecznie, ponieważ pozwalają wyeliminować ryzyko znacznego utrudnienia lub nawet uniemożliwienia przeprowadzenia procesu rejestracji środków ochrony roślin w Polsce, a ponadto wpłyną pozytywnie na sytuację przedsiębiorców prowadzących obrót środkami ochrony roślin, to jest na producentów, dystrybutorów i punkty handlowe, oraz na sytuację użytkowników końcowych, to jest rolników – ograniczą konieczność utylizacji pełnowartościowych zarówno pod względem chemicznym, jak i pod względem skuteczności środków ochrony roślin. Wprowadzenie zmiany w tym zakresie będzie też znacząco oddziaływało na środowisko naturalne, pozwoli bowiem na zastosowanie środka ochrony roślin, w związku z czym nie będzie potrzeby jego utylizacji. Dziękuję.