Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Przemówienie senatora Macieja Łuczaka w dyskusji nad punktem 11. porządku obrad

Należy pozytywnie zaopiniować zmiany omawianych ustaw, które nowelizują przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. W tym przypadku ustawodawca postanowił wprowadzić regulacje, które wzmocnią ochronę prawną osób ubezwłasnowolnionych i małoletnich.

Proponowane zmiany spowodują, że przyjęcie do domu pomocy społecznej osoby bez jej zgody, a za zgodą jej przedstawiciela ustawowego, będzie wymagało zezwolenia właściwego sądu opiekuńczego. W ten sposób ustawodawca chce uniknąć sytuacji, jakie już miały miejsce, że doszło do ubezwłasnowolnienia; przedstawiciel ustawowy umieścił taką osobę w domu pomocy społecznej, nie prosząc jej nawet o wyrażenie swojego stanowiska w tej sprawie. Co więcej, jeżeli przedstawiciel ustawowy będzie zamierzał umieścić osobę pełnoletnią ubezwłasnowolnioną całkowicie, wyrażającą swoje zdanie lub osobę, która ukończyła szesnasty rok życia, będzie musiał uzyskać od niej zgodę na umieszczenie jej w domu pomocy społecznej. Osoba umieszczona w domu pomocy społecznej będzie podlegała kontroli stanu zdrowia psychicznego w takim zakresie, w jakim została w nim umieszczona. Ustawodawca wskazał termin badań – odbywają się raz na 6 miesięcy. Wydaje się, że dobrał ten termin w sposób obiektywny i tak, że nie powoduje krzywdy osoby przebywającej w domu pomocy społecznej. Wzmocnienie ochrony prawnej wobec osoby przyjmowanej do domu pomocy społecznej lub szpitala psychiatrycznego ma zostać zapewnione poprzez obowiązkowe ustanowienie przez sąd adwokata lub radcy prawnego dla takiej osoby. Ponadto skierowania dotyczące umieszczenia danej osoby w domu pomocy społecznej bądź w szpitalu psychiatrycznym będą podlegały sądowej kontroli. Wszystkie wskazane zmiany omawianej ustawy po ich wprowadzeniu dadzą gwarancję ochrony praw procesowych oraz zapewnią ochronę praw osób kierowanych bez ich zgody do domu pomocy społecznej lub wobec których stosuje się przymus bezpośredni.

Ustawodawca postanowił dokonać również nowelizacji ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwem używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. W nawiązaniu do wskazanych ustaw ustawodawca doprecyzował zasadę stosowania przymusu bezpośredniego w stosunku do osób z zaburzeniami psychicznymi, tym samym dając im większą ochronę prawną. Dzięki omawianej nowelizacji osoba, wobec której stosuje się przymus bezpośredni w postaci izolacji, będzie miała prawo do wypowiedzenia się w kwestii rodzaju zakładu odwykowego, do którego została skierowana, czy monitorowania pomieszczeń, w których przebywa. Ponadto ustawodawca zaproponował zmianę sposobu funkcjonowania gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, przyznając jej członkom uprawnienie do przetwarzania danych osobowych osób nadużywających alkohol oraz danych osobowych członków rodzin osób nadużywających alkohol. Celem wprowadzenia takiego rozwiązania jest sprawniejsze i łatwiejsze realizowanie zadań związanych z procedurą poddania się leczeniu odwykowemu.

Ustawodawca dokonał również modyfikacji zasad sporządzania i przekazywania Radzie Ministrów, a następnie Sejmowi, informacji na temat realizacji Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Sprawozdanie będzie przekazywane co 2 lata.

Ogólnie rzecz biorąc, ustawodawca postanowił dokonać zmian o charakterze doprecyzowującym i porządkowym, które zostały spowodowane wydaniem orzeczenia przez Europejski Trybunał Praw Człowieka oraz trybunał Konstytucyjny.

Mając na względzie dobro osób, o których była mowa wcześniej, jestem za wprowadzeniem omawianych zmian.