Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Od wielu lat skala kontaktów polsko-ukraińskich wzrasta. Jakkolwiek zjawisko to występuje po obu stronach granicy, to liczba obywateli Ukrainy przebywających stale lub czasowo w Rzeczypospolitej Polskiej wyraźnie przewyższa liczbę Polaków przebywających w Ukrainie. Tendencja ta gwałtownie wzmocniła się po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji na Ukrainę i pełnoskalowej wojny w dniu 24 lutego 2022 r.

Wzrostowi skali wzajemnych kontaktów w naturalny sposób towarzyszy zwiększenie liczby przestępstw popełnianych przez obywateli jednego państwa przebywających czasowo na terytorium drugiego. W 2020 r. w Rzeczypospolitej Polskiej skazano 7 tysięcy 111 obywateli Ukrainy, przy czym przebywało ich wtedy w Rzeczypospolitej Polskiej blisko 300 tysięcy. Obecnie przebywa ich w naszym kraju ok. 1,5 miliona. Liczba wszystkich informacji dotyczących skazań obywateli Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej, przekazywanych przez stronę polską stronie ukraińskiej, wyniosła za rok 2021 37 tysięcy 966, a za rok 2022 – 36 tysięcy 981. Wiele z tych przestępstw to czyny stosunkowo niewielkiej wagi, za które kara bezwzględnego pozbawienia wolności – jako nieadekwatnie surowa – nie jest wymierzana.

Z punktu widzenia interesów Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli istotne jest, że w razie powrotu skazanych będących obywatelami Ukrainy do kraju ojczystego nie ma realnych możliwości wykonania przez sądy polskie takich kar lub środków, a sprawcy popełnionych w Rzeczypospolitej Polskiej przestępstw pozostają faktycznie bezkarni. Wynika to z faktu, że obowiązująca obecnie w stosunkach z Ukrainą umowa między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych, sporządzona w Kijowie, nie przewiduje możliwości przekazania do wykonania na terytorium drugiej strony kar nieizolacyjnych, a przekazywanie takich kar na innych podstawach, w tym na zasadzie wzajemności, jest mało efektywne.

Protokół między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą ma zapełnić tę lukę, co będzie mieć pozytywne skutki w wymiarze prawnym, społecznym, gospodarczym i politycznym. Brak stosownych regulacji prawnomiędzynarodowych w kwestii przekazywania kar nieizolacyjnych godzi bowiem w porządek prawny Rzeczypospolitej Polskiej i w społeczne poczucie sprawiedliwości. Jest to istotny problem, albowiem kary takie są orzekane znacznie częściej niż kary bezwzględnego pozbawienia wolności. Szczególnie ważne jest zatem zawarcie stosownej umowy z państwem, którego obywatele stanowią największą grupę spośród skazanych w Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemców spoza UE.

Trendowi wzrostowemu w zakresie liczby obcokrajowców przebywających na terenie Polski niestety towarzyszy wzrost liczby przestępstw popełnianych przez obywateli jednego państwa przebywających czasowo na terytorium państwa drugiego. Dlatego istotne jest, aby zawrzeć umowę z państwem, którego obywatele stanowią niestety największą grupę spośród skazanych w Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemców spoza Unii Europejskiej. Uzasadnione było przyjęcie założenia, że przyszły standard współpracy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą w sprawach karnych powinien, przy uwzględnieniu aktualnego statusu prawnego Ukrainy i w zakresie odpowiadającym interesom Rzeczypospolitej Polskiej, odpowiadać regułom współpracy obowiązującym między państwami członkowskimi Unii Europejskiej, wynikającym z unijnych instrumentów prawnych oraz praktyki ich stosowania ze względu na aspekt aspirowania Ukrainy do członkostwa w Unii Europejskiej. Gdy mowa o przypadkach wymierzenia kary grzywny lub ograniczenia wolności, kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, środków karnych, to ich wykonanie będzie miało najlepszy efekt i konsekwencje w kraju, w którym skazany ma stałe miejsce zamieszkania. Co najistotniejsze z punktu widzenia interesu Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli, w razie powrotu skazanych będących obywatelami Ukrainy do kraju ojczystego nie ma realnych możliwości wykonania przez sądy polskie takich kar lub środków, a sprawcy popełnionych w Rzeczypospolitej Polskiej przestępstw nie zostają ukarani. Obecna umowa nie przewiduje możliwości przekazania do wykonania na terytorium drugiej strony kar nieizolacyjnych, a przekazywanie takich kar na innych podstawach, w tym na zasadzie wzajemności, jest mało efektywne lub nie jest efektywne w ogóle.

Omawiany protokół poszerza umowę polsko-ukraińską o nowy rozdział. Wprowadza on procedury umożliwiające współpracę polskich i ukraińskich organów w zakresie egzekwowania kar innych niż pozbawienie wolności. Chodzi tu o grzywny, prace społeczne, dyskwalifikację i konfiskatę. Dzięki tym zmianom Polska i Ukraina będą mogły skuteczniej walczyć z przestępczością. Skazani w Polsce Ukraińcy powracający do swojego kraju nie będą w stanie uniknąć wymiaru sprawiedliwości. To ważny krok w celu budowania lepszej współpracy między Polską a Ukrainą. Zaangażowanie w walkę z przestępczością i troska o bezpieczeństwo naszych obywateli bezapelacyjnie są priorytetem dla obecnego rządu.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 1. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Ustawa o ratyfikacji Protokołu między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zmianie Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych z dnia 24 maja 1993 r., podpisanego w Warszawie dnia 19 września 2023 r., dotyczy rozszerzenia zakresu współpracy o wykonywanie kar i środków o charakterze nieizolacyjnym.

Jak podkreślono w uzasadnieniu: „Wzrostowi skali wzajemnych kontaktów w naturalny sposób towarzyszy zwiększenie liczby przestępstw popełnianych przez obywateli jednego państwa przebywających czasowo na terytorium drugiego. W 2020 r. w Rzeczypospolitej Polskiej skazano 7111 obywateli Ukrainy, przy czym przebywało ich wtedy w Rzeczypospolitej Polskiej ok. 300 000 a obecnie przebywa ich ok. 1,5 mln. Liczba wszystkich informacji dotyczących skazań obywateli Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej, przekazywanych przez Stronę polską Stronie ukraińskiej, wyniosła za rok 2021: 37 966, a za rok 2022: 36 981. Wiele z tych przestępstw to czyny stosunkowo niewielkiej wagi, za które kara bezwzględnego pozbawienia wolności – jako nieadekwatnie surowa – nie jest wymierzana. W wypadku wymierzenia kary grzywny lub ograniczenia wolności, kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, środków karnych lub przepadku, ich wykonanie zwykle jest najefektywniejsze w kraju, w którym skazany ma stałe miejsce zamieszkania.

Z punktu widzenia interesów Rzeczypospolitej Polskiej i jej obywateli istotne jest, że w razie powrotu skazanych, będących obywatelami Ukrainy do kraju ojczystego, nie ma realnych możliwości wykonania przez sądy polskie takich kar lub środków, a sprawcy popełnionych w Rzeczypospolitej Polskiej przestępstw pozostają faktycznie bezkarni. Wynika to z faktu, że obowiązująca obecnie w stosunkach z Ukrainą Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych, sporządzona w Kijowie dnia 24 maja 1993 r. (dalej: Umowa; przepisy powołane w niniejszym uzasadnieniu bez bliższego określenia odnoszą się do Umowy w brzmieniu nadanym jej podlegającym ratyfikacji Protokołem), nie przewiduje możliwości przekazania do wykonania na terytorium drugiej Strony kar nieizolacyjnych, a przekazywanie takich kar na innych podstawach, w tym na zasadzie wzajemności, jest mało efektywne.

Protokół między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zmianie Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych z dnia 24 maja 1993 r., podpisany w Warszawie dnia 19 września 2023 r. (dalej: Protokół) ma zapełnić tę lukę, co będzie mieć pozytywne skutki w wymiarze prawnym, społecznym, gospodarczym i politycznym. Brak stosownych regulacji prawnomiędzynarodowych w kwestii przekazywania kar nieizolacyjnych godzi bowiem w porządek prawny Rzeczypospolitej Polskiej i w społeczne poczucie sprawiedliwości. Jest to istotny problem, albowiem kary takie są orzekane znacznie częściej niż kary bezwzględnego pozbawienia wolności. Szczególnie ważne jest zatem zawarcie stosownej umowy z państwem, którego obywatele stanowią największą grupę spośród skazanych w Rzeczypospolitej Polskiej cudzoziemców spoza UE”.

Co ważne: „Najistotniejszym z punktu widzenia Rzeczypospolitej Polskiej skutkiem społecznym wejścia w życie Protokołu będzie rozwiązanie problemu faktycznej bezkarności obywateli ukraińskich skazanych w Rzeczypospolitej Polskiej na kary nieizolacyjne, którzy przed ich wykonaniem powrócili na Ukrainę. Wesprze to lepszą realizację sprawiedliwościowych, resocjalizacyjnych i prewencyjnych celów prawa karnego i polityki karnej. Przyczyni się do poprawy stanu przestrzegania prawa, a tym samym bezpieczeństwa obywateli polskich”.

Będę głosował za przyjęciem niniejszej ustawy. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Ustawa o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze dotyczy zapewnienia większego dostępu do najpowszechniejszych produktów i usług osobom z niepełnosprawnościami, dostosowania do przepisów Unii Europejskiej wymogów dostępności produktów i usług (tzw. Europejski Akt o Dostępności).

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „Dyrektywa 2019/882 ma na celu harmonizację wymogów dotyczących dostępności wybranych produktów i usług, tak aby zapewnić sprawniejsze funkcjonowanie rynku wewnętrznego UE w drodze eliminowania i zapobiegania powstawaniu barier swobodnego przepływu, które mogą wynikać z rozbieżnych przepisów krajowych. Istnieje rozbieżność między krajowymi wymaganiami dostępności związanymi z produktami i usługami wprowadzanymi do obrotu i świadczonymi na rynku UE, co prowadzi do fragmentacji rynku wewnętrznego. (...)

Dyrektywa 2019/882 jest pierwszym aktem w prawie unijnym o tak szerokiej regulacji, który ma zagwarantować, że podmioty gospodarcze oraz władze publiczne będą obowiązane do stosowania wspólnych zasad dostępności niektórych produktów i usług, gwarantujących większą pewność obrotu gospodarczego. Zasadniczymi celami tej regulacji są usprawnienie funkcjonowania rynku wewnętrznego określonych produktów i usług spełniających wymagania dostępności, przy jednoczesnym ułatwieniu funkcjonowania przedsiębiorstw i zaspokojeniu potrzeb konsumentów, a także przyczynienie się do realizacji ogólnych celów strategicznych UE oraz założeń Europejskiej Strategii w sprawie niepełnosprawności.

Celem gospodarczym dyrektywy 2019/882 jest zatem wspieranie właściwych mechanizmów rynku wewnętrznego UE, a także usuwanie barier dla swobodnego przepływu produktów i usług oraz zapobieganie powstawaniu takich barier, które wynikają lub mogłyby wynikać z rozbieżnych przepisów krajowych w zakresie dostępności. Regulacja ma pomóc w uzyskiwaniu przez przedsiębiorców korzyści skali, ułatwić handel transgraniczny i transgraniczną mobilność, a także pomóc firmom w koncentrowaniu zasobów na innowacjach, zamiast wykorzystywaniu ich na wydatki wynikające z rozdrobnienia przepisów w UE. Wejście w życie przepisów powinno zatem poprawić konkurencyjność podmiotów gospodarczych funkcjonujących w ramach obrotu produktami i świadczenia usług na jednolitym rynku.

Równocześnie dyrektywa 2019/882 realizuje cel społeczny, którym jest ograniczenie wykluczenia społecznego i umożliwienie niezależnego życia osób z niepełnosprawnościami w społeczeństwie”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 2. porządku obrad

Pani Marszałek! Panie i Panowie Senatorowie!

Proponowane zapisy ustawy o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze mają na celu określenie ram prawnych dla wymogów stawianych podmiotom gospodarczym w zakresie zapewniania dostępności wybranych produktów i usług, zgodnie z tzw. Europejskim Aktem o Dostępności.

Jest to inicjatywa, która ma na celu zwiększenie dostępności niektórych produktów i usług dla osób z niepełnosprawnościami oraz osób z ograniczeniami funkcjonalnymi. Dostępność terminali płatniczych, czytników elektronicznych oraz usług telekomunikacyjnych jest kluczowa dla uczestnictwa tych osób w życiu społecznym i gospodarczym.

Dzięki wprowadzeniu ram prawnych dotyczących zapewnienia dostępności podmioty gospodarcze będą zobowiązane do uwzględnienia potrzeb osób z niepełnosprawnościami już na etapie projektowania i produkcji produktów oraz świadczenia usług. To istotny krok w kierunku budowania bardziej inkluzywnej i równościowej społeczności, gdzie wszyscy mają równe szanse i możliwości korzystania z produktów i usług.

Jako społeczeństwo powinniśmy dążyć do eliminacji barier architektonicznych, komunikacyjnych i technologicznych, które uniemożliwiają osobom z niepełnosprawnościami pełne uczestnictwo w życiu społecznym i zawodowym. Niniejsza ustawa stanowi ważny krok w tym kierunku i powinna zostać poparta jako ważny element budowania bardziej inkluzywnej przyszłości. Dlatego apeluję o wsparcie tej ustawy, która ma na celu poprawę jakości życia osób z niepełnosprawnościami poprzez zapewnienie im równego dostępu do produktów i usług, jak również umożliwienie pełnego uczestnictwa w życiu społecznym i gospodarczym. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Nowelizacja ustawy o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej oraz ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom dotyczy rozszerzenia możliwości skorzystania z rozwiązań, jakie zapewnia Fundusz Wsparcia Kredytobiorców, oraz zapewnienia kontynuacji tzw. wakacji kredytowych.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „Celem projektowanych przepisów jest rozszerzenie możliwości skorzystania z rozwiązań, jakie zapewnia Fundusz Wsparcia Kredytobiorców (FWK), oraz zapewnienie kontynuacji tzw. wakacji kredytowych, czyli możliwości zawieszenia obowiązku dokonywania płatności rat kredytu hipotecznego (niebędącego kredytem walutowym), do których kredytobiorca zobowiązany jest na podstawie zawartej umowy o kredyt hipoteczny.

Oba wskazane wyżej mechanizmy stanowią rozwiązania mające za zadanie wsparcie kredytobiorców. Przyjęcie za warunek skorzystania z wakacji kredytowych parametru Rata do Dochodu (RdD) pozwoli na skorzystanie z tego instrumentu przez osoby, które spełniają kryterium dochodowe. Zawieszenie spłaty kredytu będzie przysługiwało konsumentowi również wtedy, gdy na dzień złożenia wniosku konsument ma na utrzymaniu co najmniej troje dzieci. Będzie to druga przesłanka, na podstawie której konsument będzie mógł wnioskować o zawieszenie spłaty kredytu.

Jednocześnie dalsza liberalizacja przepisów dotyczących pomocy z FWK, polegająca na obniżeniu współczynnika RdD, zwiększeniu kwoty maksymalnego wsparcia oraz wydłużeniu okresu zwrotu tego wsparcia przyczynią się do wykorzystania tego instrumentu wsparcia w większym stopniu przez osoby borykające się z problemem wysokich rat kredytów.

Celem FWK jest bowiem zapewnienie finansowego wsparcia osobom, które na skutek obiektywnych okoliczności znalazły się w trudnej sytuacji finansowej, a jednocześnie są zobowiązane do spłaty rat kredytu mieszkaniowego stanowiącej znaczne obciążenie dla ich domowych budżetów. Zgodnie z brzmieniem art. 16 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, środki FWK w dniu jego uruchomienia wynosiły 600 000 000 zł i składały się na nie wpłaty kredytodawców proporcjonalnie do wielkości posiadanego portfela kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych, których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 90 dni”.

Co ważne, jeszcze za rządów Prawa i Sprawiedliwości „Na mocy ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom Fundusz Wsparcia Kredytobiorców został zasilony dodatkowo kwotą 1,4 mld zł.

Zgromadzone w FWK środki umożliwiają zatem dalszą pomoc kredytobiorcom, którzy znajdą się, na skutek różnych okoliczności, w trudnej sytuacji finansowej. W dalszym ciągu bowiem bieżąca obsługa miesięcznych zobowiązań z tytułu kredytu mieszkaniowego pozostaje dla kredytobiorców znacznym obciążeniem, w szczególności na skutek utraty pracy lub spadku dochodów”. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Pomimo podjętej przez Radę Polityki Pieniężnej decyzji o stopniowym obniżaniu stopy referencyjnej NBP warunki spłaty kredytów mieszkaniowych pozostają nadal znacząco gorsze niż warunki, jakie obowiązywały w dniu podpisywania umowy kredytowej oraz z jakimi na podstawie dostępnych wówczas prognoz powinni się liczyć w latach następnych kredytobiorcy. Celem projektowanych przepisów jest rozszerzenie możliwości skorzystania z rozwiązań, jakie zapewnia Fundusz Wsparcia Kredytobiorców, oraz zapewnienie kontynuacji tzw. wakacji kredytowych. Celem Funduszu Wsparcia Kredytobiorców jest zapewnienie finansowego wsparcia osobom, które na skutek obiektywnych okoliczności znalazły się w trudnej sytuacji finansowej, a jednocześnie są zobowiązane do spłaty rat kredytu mieszkaniowego stanowiących znaczne obciążenie dla ich domowych budżetów.

Środki Funduszu Wsparcia Kredytobiorców w dniu jego uruchomienia wynosiły 600 milionów zł. Składały się na nie wpłaty kredytodawców proporcjonalne do wielkości posiadanego portfela kredytów mieszkaniowych dla gospodarstw domowych, których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekracza 90 dni. Fundusz Wsparcia Kredytobiorców został zasilony dodatkowo kwotą 1,4 miliarda zł. Zgromadzone w Funduszu Wsparcia Kredytobiorców środki umożliwiają zatem dalszą pomoc kredytobiorcom. W dalszym ciągu bieżąca obsługa miesięcznych zobowiązań z tytułu kredytu mieszkaniowego pozostaje dla części kredytobiorców znacznym obciążeniem, w szczególności w sytuacji utraty pracy lub spadku dochodów. Według danych Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego średnia wartość kredytu mieszkaniowego udzielonego w okresie styczeń – listopad 2023 r. to prawie 400 tysięcy zł. W 2022 r. średnia wartość udzielonego kredytu mieszkaniowego wynosiła 350 tysięcy zł, w 2021 r. – 335 tysięcy zł, a w 2020 r. – 299 tysięcy zł. Przy założeniu, że kredyt o wartości nominalnej 400 tysięcy zł został udzielony 30 czerwca 2023 r. na 30 lat z marżą 2% – stawka bazowa WIBOR 3M – rata kredytu wynosi ok. 2 tysięcy 900 zł.

Priorytetem Koalicji Obywatelskiej jest ochrona obywateli i równowaga społeczna. Już w 2015 r. rząd PO–PSL wprowadził ustawę o wsparciu kredytobiorców w trudnej sytuacji, powołując Fundusz Wsparcia Kredytobiorców.

Ustawa z 2024 r. przedłuża działanie mechanizmu wakacji kredytowych, ułatwia dostęp do funduszu, wydłuża czas spłaty kredytu i liberalizuje zasady spłaty pożyczki. Zwiększa również kwotę do umorzenia, wydłuża okres wsparcia z 36 do 40 miesięcy, a spłatę rozkłada na 200 rat. Poprzedni rząd nie wypracował innych skutecznych rozwiązań mieszkaniowych poza zakupem mieszkań na rynku komercyjnym z wieloletnimi kredytami. Takie działania doprowadziły do sytuacji, w której kredyt hipoteczny stał się często jedyną szansą na mieszkanie. Według GUS w 2023 r. 98% nowo oddanych mieszkań powstało w budownictwie indywidualnym i deweloperskim.

Ustawa o wsparciu kredytobiorców to doraźna pomoc dla osób zmagających się z trudnościami ekonomicznymi, m.in. z powodu pandemii, inflacji, wzrostu cen i stóp procentowych. Raty kredytów wzrosły drastycznie, niszcząc budżety domowe. Osoby, które płaciły 1 tysiąc 200 zł raty, dziś muszą płacić 3 tysiące 700 zł. Najwyższa pora, aby stawiać na elastyczne i wspierające rozwiązania w tym nadzwyczajnym okresie. Pomoc w spłacie kredytów to dla wielu osób nie tylko wygoda, ale i szansa na utrzymanie stabilności finansowej. Jednocześnie, dla zachowania równowagi sektora finansowego, konieczne są mechanizmy kontrolne i zabezpieczenia przed nadużyciami.

Podsumowując, zaznaczę, że ustawa o wsparciu kredytobiorców przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeb i interesów wszystkich stron zaangażowanych w tę sprawę to ważna pomoc dla obywateli w trudnej sytuacji, ale na przyszłość należy wprowadzić innego typu rozwiązania, łącznie ze społeczną edukacją, aby państwo nie musiało tworzyć specrozwiązań, by ratować z opresji ludzi, którzy świadomie i samodzielnie podejmowali swoje decyzje, w tym przypadku kredytowe.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo Senatorowie!

Dziękuję za możliwość zabrania głosu w dyskusji dotyczącej ustawy o zmianie ustawy o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej oraz ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom.

Musimy pamiętać, że wspieranie osób borykających się z trudnościami finansowymi jest naszym moralnym obowiązkiem. Pomocna dłoń od państwa to nie tylko wsparcie materialne, lecz także pomoc w ciężkiej sytuacji psychicznej dla Polek i Polaków, którzy zmagają się z problemami spłaty rat kredytów.

Przedstawione zmiany, takie jak czasowe przedłużenie okresu obowiązywania wakacji kredytowych oraz liberalizacja przepisów dotyczących wykorzystania środków zgromadzonych w Funduszu Wsparcia Kredytobiorców, są krokiem w dobrą stronę. Przedłużenie obowiązywania mechanizmu wakacji kredytowych na okres 2 miesięcy, a następnie na miesiąc w każdym kolejnym kwartale, pozwoli tymczasowo złagodzić obciążenia finansowe osób zaciągających kredyty mieszkaniowe.

Ważne jest również zwiększenie kwoty dochodu uprawniającej do uzyskania wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia. To krok w kierunku bardziej kompleksowego wsparcia dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej.

Jednocześnie należy podkreślić, że wiele problemów, z którymi borykają się obecnie kredytobiorcy, ma swoje korzenie w nieudolnej polityce pieniężnej prowadzonej przez poprzedni rząd. Dlatego też oprócz działań pomocowych konieczne jest również analizowanie i korygowanie systemowych problemów, które prowadzą do trudności finansowych obywateli.

Apeluję o poparcie przedstawionych zmian, które mają na celu wspieranie osób znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej oraz łagodzenie skutków problemów wynikających z zadłużenia kredytowego. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Ryszarda Świlskiego w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Pani Marszałek! Panie i Panowie Senatorowie!

Poruszamy istotną kwestię ustawy o zmianie ustawy o wsparciu kredytobiorców oraz ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. Ustawa ta przewiduje czasowe przedłużenie okresu obowiązywania rozwiązań osłonowych, takich jak tzw. wakacje kredytowe, oraz liberalizację przepisów dotyczących wykorzystania środków zgromadzonych w Funduszu Wsparcia Kredytobiorców.

Przede wszystkim warto podkreślić, że przepisy takie maja ogromne znaczenie dla osób, które zaciągnęły kredyty mieszkaniowe i znalazły się w trudnej sytuacji finansowej. Czasowe przedłużenie okresu wakacji kredytowych na kolejne 2 miesiące oraz możliwość liberalizacji przepisów dotyczących wsparcia finansowego pozwoli tym osobom na złagodzenie obciążeń związanych z obsługą zadłużenia.

Dodatkowo zwiększenie kwoty dochodu uprawniającej do uzyskania wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia jest istotnym krokiem w kierunku poszerzenia dostępu do pomocy finansowej dla osób najbardziej potrzebujących. To daje szansę na odzyskanie stabilności finansowej oraz unikniecie poważniejszych konsekwencji związanych z trudnościami w spłacie kredytów.

Niezmiernie ważne jest również to, że ustawa ta uwzględnia potrzeby osób znajdujących się w różnych sytuacjach życiowych i finansowych, co jest wyrazem troski o dobro obywateli i ich potrzeby. Popierając tę ustawę, wyrażamy solidarność z tymi, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji i potrzebują wsparcia.

Dlatego apeluję o wsparcie tej ustawy, która ma na celu złagodzenie skutków trudności finansowych dla osób zadłużonych oraz umożliwienie im powrotu na drogę stabilności finansowej. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Przemówienie senatora Władysława Komarnickiego w dyskusji nad punktem 3. porządku obrad

Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Senacie!

„Państwo jest gotowe płacić ratę kredytową dla osób, które znalazły się w szczególnie trudnej sytuacji” – taką deklarację złożył premier Donald Tusk i, jak widać, z tej obietnicy się wywiązał.

Na szczególne uznanie zasługuje zwiększenie dostępności pomocy dla tych, którzy np. stracili pracę. Z kolei dla osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji ustawa przewiduje specjalny, rozszerzony zakres możliwości umorzenia części pomocy, co jest niezwykle ważne i stanowi dla nich konkretne wsparcie. Jednak kredyty na stały procent zapewniają Polakom stabilność i to jest zdecydowanie potrzebne, tym bardziej że młodzi ludzie mają poważne problemy z zakupem własnego mieszkania.

Mieszkanie to inwestycja życia. Mieszkanie to spełnienie marzeń, stabilizacja i zwiększone poczucie bezpieczeństwa. Wakacje kredytowe to wsparcie dla kredytobiorców w trudnej sytuacji finansowej. Człowiek planuje urlop, wypoczynek, ale nie planuje wypadków losowych czy nieudolności rządu, co właśnie miało miejsce za rządu PiS-owskiego, który doprowadził w Polsce do największej inflacji w Europie. To polityka pieniężna poprzedniego rządu doprowadziła do kolosalnych podwyżek rat kredytów. Państwo zarabiało na inflacji, dlatego że wraz z rosnącymi cenami rósł również podatek VAT, który wpływał do kasy państwa. A raty kredytu rosły.

Ta ustawa jest wyrazem troski państwa o obywatela. W trudnej sytuacji jest to szansa na uratowanie mieszkania. Jak traci się dochody, to nie ma za co spłacać kredytu, a dzięki ustawie możemy zachować swoje mieszkanie. To dobre rozwiązanie. Mam nadzieję, że Fundusz Wsparcia Kredytobiorców będzie w przyszłości ważnym elementem wspierania tych, którzy nie mogą płacić rat kredytu. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych dotyczy umożliwienia podmiotom dokonującym obrotu wyrobami tytoniowymi niebędącymi wyrobami akcyzowymi stosowania na opakowaniach jednostkowych tych wyrobów zabezpieczeń.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, projekt wynikający z wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego obejmuje „dwa elementy, którymi są oznaczane wyroby tytoniowe wprowadzane na rynek unijny: niepowtarzalny identyfikator (art. 15 dyrektywy 2014/40/UE) oraz zabezpieczenie odporne na ingerencję (art. 16 dyrektywy 2014/40/UE)”.

I dalej: „Przepisy dotyczące funkcjonowania unijnego systemu Track&Trace zostały zaimplementowane do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W przypadku wyrobów akcyzowych zabezpieczeniem wymaganym przez system Track&Trace stosowanym obecnie na opakowaniach jednostkowych papierosów i tytoniu do samodzielnego skręcania papierosów (a od 20 maja 2024 r. również na wyrobach nowatorskich, cygarach oraz cygaretkach) są znaki akcyzy (art. 10b ust. 2 ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych). Wyjątek stanowią jedynie wyroby duty-free sprzedawane w wolnych obszarach celnych podróżnym udającym się do krajów trzecich. W przypadku tych wyrobów są stosowane zabezpieczenia, o których mowa w art. 3 decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2018/576 z dnia 15 grudnia 2017 r. w sprawie norm technicznych dotyczących zabezpieczeń umieszczonych na wyrobach tytoniowych, których elementy określił minister finansów w rozporządzeniu z dnia 12 kwietnia 2019 r. w sprawie elementów zabezpieczenia umieszczanego na opakowaniu jednostkowych wyrobów tytoniowych sprzedawanych w wolnych obszarach celnych podróżnym udającym się do krajów trzecich.

W związku z tym, że system Track&Trace od 20 maja 2024 r. zostanie rozszerzony o wyroby tytoniowe, które nie są wyrobami akcyzowymi (np. tytoń do żucia, tytoń do nosa), nie będzie można na te wyroby nakładać zabezpieczenia w postaci znaków akcyzy. Dlatego też projektowana zmiana ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych dotyczy wprowadzenia możliwości stosowania w odniesieniu do tych wyrobów analogicznego zabezpieczenia jak w przypadku wyrobów tytoniowych sprzedawanych w wolnych obszarach celnych”. Bardzo dziękuję.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

System Track&Trace został ustanowiony na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów oraz uchylającej dyrektywę 2001/37/WE. Od 20 maja 2019 r. gromadzi on dane dotyczące przemieszczania, zamawiania, fakturowania oraz płatności za papierosy i tytoń do samodzielnego skręcania papierosów. System obejmuje 2 elementy, którymi są oznaczane wyroby tytoniowe wprowadzane na rynek unijny: niepowtarzalny identyfikator oraz zabezpieczenie, które na terytorium kraju stanowią znaki akcyzy.

Przepisy dotyczące funkcjonowania unijnego systemu Track&Trace zostały zaimplementowane do polskiego porządku prawnego ustawą o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W przypadku wyrobów akcyzowych zabezpieczeniem wymaganym przez system Track&Trace, stosowanym obecnie na opakowaniach jednostkowych papierosów i tytoniu do samodzielnego skręcania papierosów, są znaki akcyzy. Wyjątek stanowią jedynie wyroby duty-free, sprzedawane w wolnych obszarach celnych podróżnym udającym się do krajów trzecich. W przypadku tych wyrobów są stosowane zabezpieczenia, których elementy określił minister finansów w rozporządzeniu w sprawie elementów zabezpieczenia umieszczanego na opakowaniu jednostkowym wyrobów tytoniowych sprzedawanych w wolnych obszarach celnych podróżnym udającym się do krajów trzecich. W związku z tym, że system Track&Trace z dniem 20 maja 2024 r. zostanie rozszerzony o wyroby tytoniowe, które nie są wyrobami akcyzowymi, czyli np. tytoń do żucia i tytoń do nosa, nie będzie można stosować zabezpieczenia w postaci znaków akcyzy. Dlatego też istnieje konieczność określenia zabezpieczenia dla tych wyrobów.

Po pozytywnej opinii środowiska lekarskiego komisja finansów zaleciła wprowadzenie zmian w ustawie o ochronie zdrowia przed skutkami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Nowe przepisy obejmą systemem Track&Trace wszystkie wyroby tytoniowe, łącznie z tymi, które dotychczas nie podlegały kontroli sprzedaży, takimi jak cygara, cygaretki, tabaka czy tytoń do fajek wodnych. Ta zmiana jest istotna z punktu widzenia zdrowia publicznego.

Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie 12% osób w wieku do 15 lat miało już doświadczenia z papierosami, co jest alarmującym wynikiem. Dzisiejsza sytuacja wymaga podjęcia działań w celu zapewnienia kontroli nad wyrobami tytoniowymi, które są powszechnie dostępne na rynku, ale nie są objęte nadzorem. Szczególnie ważne jest zwrócenie uwagi na jednorazowe e-papierosy, tzw. vape’y, oraz na takie produkty, jak tabaka, które cieszą się rosnącym zainteresowaniem wśród młodych ludzi w wieku szkolnym. Marketing dotyczący tych produktów, kierowany głównie do nastolatków, powoduje, że stają się one modne i łatwo dostępne. Obecnie aż 48% młodzieży w wieku szkolnym przyznaje się do używania wyrobów tytoniowych, głównie e-papierosów, które mogą negatywnie wpływać na układ oddechowy i nerwowy. Warto zbadać ich długoterminowe skutki dla zdrowia, zwłaszcza że są one stosunkowo nowym produktem na rynku.

Wprowadzenie zmian w ustawie, zgodnie z wymogami Unii Europejskiej, ma na celu także zapobieżenie nielegalnemu handlowi produktami tytoniowymi, którego skala stale rośnie. Nadal istnieją obszary, na którymi brakuje kontroli, takie jak identyfikacja produktów, ocena ich szkodliwości oraz ich dystrybucja, zwłaszcza przez internet. Przemyt produktów tytoniowych do Polski jest prowadzony na ogromną skalę, co stanowi istotny problem. Warto podkreślić, że w dymie tytoniowym papierosów legalnych znajduje się ok. 4 tysięcy niebezpiecznych związków chemicznych, zaś w papierosach nielegalnych jest ich nawet dwukrotnie więcej. Dodatkowo istnieje ryzyko, że e-papierosy, popularne wśród nastolatków, kupowane często przez internet, mogą być podrabiane lub zawierać substancje szkodliwe dla zdrowia.

W obliczu wzrastającej liczby młodych osób, które próbują różnych wyrobów tytoniowych, należy podjąć dalsze działania mające na celu wzmocnienie i poszerzenie przepisów ograniczających nadużywanie tytoniu. Istnieje szeroki wybór tych produktów, więc edukacja i profilaktyka, skierowane przede wszystkim do dzieci i młodzieży, są kluczowe. Nad tym należy obecnie pracować.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo Senatorowie!

Dziękuję za możliwość wzięcia udziału w dyskusji dotyczącej zmian w ustawie o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.

Nie możemy bagatelizować roli zdrowia w życiu każdego człowieka oraz jego wpływu na rozwój społeczeństwa jako całości. Zdrowie Polek i Polaków musi być naszym priorytetem, ponieważ stanowi fundament jakości ich życia. Wprowadzenie zabezpieczeń na opakowaniach wyrobów tytoniowych, które nie są wyrobami akcyzowymi, jest istotnym krokiem w kierunku ochrony zdrowia publicznego. Działania te mogą przyczynić się do ograniczenia szkód wynikających z używania tytoniu, a co za tym idzie, do poprawy ogólnego stanu zdrowia społeczeństwa.

Budowanie świadomości społecznej na temat szkodliwości tytoniu jest niezbędne. Uzależnienie od tytoniu prowadzi do rozwoju wielu chorób, w tym chorób układu oddechowego i sercowo-naczyniowego oraz nowotworów. Liczba zgonów związanych z paleniem tytoniu jest zatrważająca, a każdy z tych przypadków to nie tylko tragedia dla rodziny, lecz także ogromne obciążenie dla systemu opieki zdrowotnej.

Koszty społeczne związane z paleniem tytoniu są ogromne. Oprócz kosztów leczenia chorób związanych z paleniem należy uwzględnić również straty ekonomiczne związane z utratą siły roboczej, absencją chorobową oraz obniżeniem produktywności Dlatego właśnie musimy podejmować skuteczne działania mające na celu ograniczenie konsumpcji tytoniu oraz promowanie zdrowego stylu życia.

Wprowadzenie zabezpieczeń na opakowaniach wyrobów tytoniowych, które nie są wyrobami akcyzowymi, może stanowić jeden z elementów kompleksowej strategii mającej na celu poprawę zdrowia społeczeństwa. Jednakże aby osiągnąć pozytywne efekty, konieczne jest także dalsze działanie na wielu innych frontach, takich jak edukacja zdrowotna, wsparcie dla osób chcących rzucić palenie oraz regulacje dotyczące dostępu do tytoniu.

Dlatego apeluję o poparcie proponowanych zmian, które mają na celu ochronę zdrowia Polek i Polaków oraz zmniejszenie negatywnych konsekwencji społecznych związanych z używaniem tytoniu. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

15 kwietnia 2024 r. wpłynęła uchwalona przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, zawarta w druku sejmowym nr 277, ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych – druk senacki nr 72.

W omawianej zmianie do tytułu ustawy dodaje się odnośnik w brzmieniu: „Niniejsza ustawa wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/40/UE z dnia 3 kwietnia 2024 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów oraz uchylającą dyrektywę 2001/37/WE”.

W art. 10b lit. a ust. 2 i 3 otrzymują brzmienie:

„2. Zabezpieczeniem, o którym mowa w ust.1, jest:

1) znak akcyzy, o którym mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1542,1598 i 1723), albo

2) inne zabezpieczenie, o którym mowa w art. 3 decyzji wykonawczej Komisji UE 2018/576, w przypadku opakowań jednostkowych wyrobów tytoniowych:

a) sprzedawanych w wolnych obszarach celnych podróżnym udającym się do krajów trzecich,

b) niebędących wyrobami akcyzowymi w rozumieniu ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym.

3. Znak akcyzy jest nanoszony zgodnie z przepisami ustawy, o której mowa w ust. 2 pkt 1”.

W lit. b nowe brzmienie otrzymuje ust. 6:

„6. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje elementów potwierdzających autentyczność, o których mowa w art. 3 decyzji wykonawczych Komisji (UE) 2018/576, w przypadku zabezpieczenia umieszczanego na opakowaniach jednostkowych wyrobów tytoniowych, o których mowa w ust. 2 pkt 2, uwzględniając potrzebę zapewnienia sprawnego funkcjonowania systemu identyfikowalności”.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 20 maja 2024 r.

Dodatkowo omawiana ustawa nowelizuje ustawę z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych w związku z wejściem w życie systemu Track&Trace. System ten, tj. System Śledzenia Ruchu i Pochodzenia Wyrobów Tytoniowych, został ustanowiony przez Parlament Europejski i Radę na mocy dyrektywy 2014/40/UE w celu zbliżenia przepisów państw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzedaży wyrobów tytoniowych i powiązanych wyrobów.

Wyroby tytoniowe wprowadzane na rynek europejski posiadają niepowtarzalny identyfikator oraz zabezpieczenie, które na terytorium kraju stanowi znaki akcyzy.

Od 22 lipca 2016 r. w polskim porządku prawnym funkcjonują przepisy systemu Track&Trace. Dotyczy to opakowań jednostkowych papierosów i tytoniu do samodzielnego skręcania papierosów, cygar i cygaretek. Wyjątek stanowią wyroby sprzedawane w wolnych obszarach celnych, tzw. duty-free.

W związku z tym, że system Track&Trade od dnia 20 maja 2024 r. zostanie rozszerzony o wyroby tytoniowe nieakcyzowane, omawiana nowelizacja pozwala na stosowanie takich zabezpieczeń jak w przypadku produktów sprzedawanych w obszarach duty-free. Doprecyzowuje ona elementy potwierdzające autentyczność zabezpieczenia umieszczonego na opakowaniu jednostkowym wyrobów tytoniowych sprzedawanych w wolnych obszarach celnych, jak i niebędących wyrobami akcyzowymi. Wyroby nieopatrzone zabezpieczeniem przed 20 maja 2024 r. będą mogły być w swobodnym obrocie do dnia 20 maja 2026 r.

Sejm uchwalił ustawę większością głosów: 426 – za, 14 – przeciw, 2 posłów wstrzymało się.

Senat proponuje przyjąć omawianą ustawę, ja również ją popieram.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 4. porządku obrad

Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Omawiana dziś ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych nowelizuje przepisy z listopada 1995 r. w związku z objęciem – od dnia 20 maja 2024 r. – przez System Śledzenia Ruchu i Pochodzenia Wyrobów Tytoniowych wszystkich wyrobów tytoniowych, w tym wyrobów niebędących wyrobami akcyzowymi.

W przypadku wyrobów akcyzowych zabezpieczeniem wymaganym przez wspomniany system są znaki akcyzy. Wyjątek stanowią wyroby sprzedawane w wolnych obszarach celnych podróżnym udającym się do krajów trzecich.

W związku z tym, że system od 20 maja 2024 r. zostanie rozszerzony o wyroby tytoniowe, które nie są wyrobami akcyzowanymi, jak np. tytoń do żucia, tytoń do nosa, nowelizacja wprowadza możliwość stosowania do tych wyrobów takiego zabezpieczenia, jakie stosuje się w przypadku wyrobów tytoniowych sprzedawanych w wolnych obszarach celnych. Minister właściwy do spraw finansów publicznych wyda rozporządzenie określające rodzaje elementów potwierdzających autentyczność zabezpieczenia umieszczonego na opakowaniu jednostkowym wyrobów tytoniowych.

Ustawa przewiduje również takie sytuacje, w których wyroby tytoniowe niebędące wyrobami akcyzowanymi, wyprodukowane w UE albo przywiezione do Unii przed dniem 20 maja 2024 r., nie będą opatrzone zabezpieczeniem. Takie wyroby tytoniowe będą mogły pozostawać w swobodnym obrocie do 20 maja 2026 r.

Omawiana ustawa jest ze wszech miar potrzebna, nie tylko z uwagi na konieczność dostosowania do wymogów dyrektyw UE, lecz również ze względu na ochronę zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.

Będę głosować za przyjęciem tej ustawy bez poprawek. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Będąca poselskim przedłożeniem ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz m.in. ustawy – Kodeks wyborczy stanowi, zgodnie z uzasadnieniem wnioskodawców, próbę zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego funkcjonowania samorządu gminnego w przypadku wyboru organu wykonawczego, tj. wójta, burmistrza, prezydenta miasta, na posła na Sejmu RP lub na senatora RP.

Jak podkreślono w uzasadnieniu, „dotychczasowe regulacje prawne w tym zakresie wprowadzały fikcję prawną, która wójtowi wybranemu w wyborach parlamentarnych de facto odbierała kompetencje już następnego dnia po wyborach, kiedy to organ ten uzyskał choćby jeszcze nieoficjalną informację o wyborze. W obawie przed kwestionowaniem skuteczności decyzji podjętych przez wójta niezwłocznie po jego wyborze na posła lub senatora wójt zaprzestaje faktycznej działalności na rzecz gminy, której jest organem wykonawczym. Zadania, które w samorządzie gminnym często bywają do realizacji bez zbędnej zwłoki, muszą być realizowane przez osoby stale zastępujące wójta, czyli zastępcę lub zastępców wójta oraz sekretarza gminy, o ile osoby te posiadają stosowne upoważnienia. Istnieją jednak kategorie spraw, chociażby w zakresie spraw budżetowych i okołobudżetowych, w których to właśnie wójt ma wyłączną kompetencję do podejmowania decyzji i stanowienia prawa i którego to uprawnienia nie może scedować w drodze upoważnienia na zastępcę wójta. W sytuacji konieczności podjęcia nagłej decyzji w zakresie spraw budżetowych przez organ wykonawczy w obecnym stanie prawnym konieczne jest zwoływanie posiedzenia organu stanowiącego gminy, co znacznie spowalnia proces decyzyjny.

W myśl przepisów Konstytucji RP wszyscy są równi wobec prawa. Przepis ten jednak zdaje się być nie w pełni realizowany, a proponowana zmiana regulacji prawnych wychodzi naprzeciw tej zasadzie. Podczas gdy startujący w tych samych wyborach parlamentarnych, często w tym samym okręgu, a nawet jednej liście, wójt oraz wojewoda zostają wybrani posłami lub senatorami, to jeden z nich (wójt) jest pozbawiony swoich kompetencji zaraz po dniu wyborów, a drugi z nich (wojewoda) swój urząd może pełnić w praktyce do dnia ślubowania. Może wręcz dochodzić do sytuacji, że to właśnie wybrany na posła lub senatora wojewoda będzie wnioskował o wyznaczenie komisarza, który zastąpi wójta wybranego na posła lub senatora.

Proponowana zmiana przepisów prawa pozwala na wykonywanie w pełni kompetencji wójta do dnia złożenia przez niego ślubowania na posła na Sejm RP lub senatora RP w myśl przepisów ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Ponadto daje kompetencje wójta jego zastępcy (lub pierwszemu zastępcy, a w gminach, gdzie nie został powołany zastępca, sekretarzowi gminy) od dnia wydania postanowienia komisarza wyborczego o wygaszeniu mandatu wójta do dnia powołania przez prezesa Rady Ministrów osoby pełniącej funkcję wójta. Ponadto proponowana zmiana przepisów doprecyzowuje kompetencje prezesa Rady Ministrów w zakresie powoływania i odwoływania osoby pełniącej funkcję wójta, co jednoznacznie podkreśla, że osoba pełniąca funkcję wójta może być powołana i odwołana w każdym czasie”.

W Sejmie projekt ustawy został przyjęty jednogłośnie, 440 głosami za. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senator Agnieszki Gorgoń-Komor w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Szanowna Pani Marszałek! Szanowni Państwo Senatorowie!

Dziękuję za możliwość zabrania głosu w dyskusji nad zmianą ustawy o samorządzie gminnym. Omawiana zmiana dotyczy istotnego zagadnienia, jakim jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania samorządu gminnego w sytuacji, gdy osoba pełniąca funkcję organu wykonawczego zostaje wybrana na posła lub senatora.

W myśl proponowanych przepisów osoba pełniąca funkcję wójta, burmistrza lub prezydenta miasta będzie mogła kontynuować wykonywanie swoich kompetencji do momentu złożenia ślubowania posła lub senatora. Jest to istotne rozwiązanie, które zapobiegnie zakłóceniom w funkcjonowaniu samorządu gminnego oraz umożliwi płynne przejście władzy.

Ponadto ustawodawstwo przewiduje możliwość działania zastępcy wójta w przypadku wygaszenia mandatu głównego urzędnika. Ta kompetencja, nadana zgodnie z postanowieniem komisarza wyborczego, umożliwi zachowanie ciągłości działania władz lokalnych do czasu powołania przez prezesa Rady Ministrów osoby pełniącej funkcję wójta.

Uważam, że proponowane zmiany są zgodne z duchem demokracji lokalnej oraz zapewnią stabilność w funkcjonowaniu samorządów gminnych w przypadku zmian personalnych na szczeblu krajowym. Dziękuję za uwagę i zachęcam do poparcia tej inicjatywy.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Dlaczego mówimy dzisiaj o koniecznych zmianach w ustawie o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustawach? Po wyborach 15 października w miastach i gminach, których mieszkańcy wybrali prezydenta, burmistrza czy wójta na posła lub senatora, nastąpiło bezkrólewie. Tak samo się stało po wyborach 7 kwietnia, kiedy aktualnego posła wybrano na prezydenta. Znam takie przykłady.

W czym tkwi problem? W aktualnym stanie prawnym, kiedy wójt, burmistrz czy prezydent miasta zostaje posłem, senatorem bądź posłem do Parlamentu Europejskiego, jego następcę, czyli osobę pełniącą funkcję włodarza, wyznacza prezes Rady Ministrów i wybiera najczęściej kogoś ze swojego obozu partyjnego. Po zmianie zaproponowanej w ustawie następcą wójta, burmistrza czy prezydenta miasta – do czasu wyboru nowego – zostanie jego zastępca, jeśli jest kilku zastępców, to pierwszy zastępca, a dopiero jeśli nie będzie zastępców, chociaż taki stan jest niezgodny z prawem, to osobę pełniącą funkcję włodarza wyznaczy prezes Rady Ministrów.

Dotychczas wraz z odwołaniem wójta, burmistrza czy prezydenta miasta odwoływani byli wszyscy jego zastępcy. Po zmianie będzie zachowana ciągłość władzy. Zastępcy wójta pozostaną na stanowiskach i dopiero nowo wybrany wójt, prezydent miasta czy burmistrz powoła swojego zastępcę, a dotychczasowych zastępców pozostawi lub odwoła.

Ponadto aktualnie brakuje uregulowania spraw pracowniczych, np. kwestii wynagrodzenia wójta czy udzielenia mu urlopu. Poza tym w kodeksie pracy nie ma przewidzianego takiego stosunku pracy, jak „z wyznaczenia”, a ustawa obecnie mówi, że prezes Rady Ministrów wyznacza osobę pełniącą funkcję wójta. Nowe uregulowania uwzględniają nowe warunki zatrudnienia. Osoba wyznaczona do pełnienia funkcji wójta, burmistrza czy prezydenta miasta będzie miała nawiązany stosunek pracy na podstawie powołania, który znany jest w doktrynie prawa pracy.

Do tej pory wójt, burmistrz, prezydent miasta, ale i poseł czy senator tracił mandat w dniu wyborów, kiedy jeszcze nie znał aktualnych wyników. Zatem następnego dnia, kiedy wyniki dalej były nieoficjalne, nie mógł podejmować decyzji, a jeżeli je podejmował bądź podpisywał, mogły być obarczone wadą prawną. Po zmianie mandat wójta wygaśnie dopiero z dniem opublikowania oficjalnych wyników wyborów w Dzienniku Urzędowym, czyli de facto wtedy, kiedy już będziemy wiedzieli, że jesteśmy posłami, senatorami bądź posłami do Parlamentu Europejskiego.

Dotychczas sposób wyboru komisarza był tak naprawdę nieokreślony, a w przypadku wyborów z 15 października w niektórych gminach w Polsce nastąpiło nawet 6-tygodniowe opóźnienie w wyznaczaniu komisarza przez prezesa Rady Ministrów. Po zmianie zostaną doprecyzowane przepisy dotyczące sposobu wyboru komisarza w przypadku braku zastępców.

Te zmiany są bardzo ważne i konieczne do wprowadzenia. Można tylko zadać pytanie, dlaczego nie uczyniono tego wcześniej, bo z paraliżem decyzyjnym w omawianych przypadkach mieliśmy do czynienia już od dekad. Pamiętam to z czasów, kiedy byłem prezydentem Kalisza.

Będę za przyjęciem tej ustawy. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senator Joanny Sekuły w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senator Joanny Sekuły w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Procedowana ustawa o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw w zasadniczy sposób porządkuje procedurę zmiany osoby zajmującej stanowisko wójta, burmistrza lub prezydenta.

Sytuacja, jaka miała miejsce w przypadku wygaśnięcia mandatu wójta, stwarzała każdorazowo zasadniczą niepewność ze względu na osobę komisarza. Często byli to partyjni nominaci, ludzie przypadkowi, którzy nawet nie znali specyfiki gminy. Luka w spełnianiu zadań w zakresie zarządzania gminą prowadziła do swoistego zawieszenia działalności urzędu.

W nowelizacji proponuje się wyznaczenie osoby pełniącej funkcję wójta spośród jego zastępców. To da gwarancję zachowania ciągłości zarządzania. Uregulowanie sposobu powołania następcy wójta jest jak najbardziej właściwym sposobem rozwiązania tego trudnego, ale coraz częściej występującego problemu.

Jednomyślność w głosowaniu sejmowym potwierdza, że należy przyjąć tę ustawę z proponowanymi poprawkami. Jest to ważne dla uporządkowania relacji wewnątrz urzędów gminy i sytuacji ustępujących wójtów i ich zastępców. Konieczna wydaje się również nowelizacja ustawy o pracownikach samorządowych. Jesteśmy na początku drogi do uporządkowania relacji w instytucjach samorządowych i centralnych. Jak najbardziej zagłosuję za tą ustawą.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 5. porządku obrad

W obecnym stanie prawnym w przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji jego funkcję, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta, pełni osoba wyznaczona przez prezesa Rady Ministrów. Z kolei w przypadku wygaśnięcia mandatu wójta w czasie pełnienia funkcji przez osobę, o której mowa w art. 28h, osoba ta pełni funkcję wójta do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta. Wygaśnięcie mandatu wójta z dniem wystąpienia przyczyny w danym zakresie powodów stwierdza komisarz wyborczy, w drodze postanowienia, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia przyczyny wygaśnięcia mandatu.

Celem ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw jest zapewnienie prawidłowego i niezakłóconego funkcjonowania samorządu gminnego w przypadku wyboru osoby pełniącej funkcję organu wykonawczego na posła na Sejm RP lub senatora RP. W myśl przepisów ustawy osoba pełniąca funkcję wójta, burmistrza lub prezydenta miasta będzie mogła wykonywać swoje zadania do dnia złożenia ślubowania na posła na Sejm RP lub senatora RP. Ponadto ustawa daje kompetencje wójta jego zastępcy od dnia wydania postanowienia komisarza wyborczego o wygaśnięciu mandatu wójta do dnia powołania przez prezesa Rady Ministrów osoby pełniącej funkcję wójta.

Idea samorządu terytorialnego w Polsce polega na wyznaczeniu obszaru kompetencji dla poszczególnych jednostek samorządowych. Samorząd ten jest autonomiczny i niezależny od administracji rządowej, działając w celu realizacji zadań administracji publicznej. Na jego czele stoi wójt, burmistrz lub prezydent wybierani przez mieszkańców, którzy poprzez bezpośrednią selekcję wyrażają swoje preferencje co do kierunku rozwoju swojej społeczności lokalnej. Każda ingerencja w takie rozumienie prawa ogranicza prawa obywateli.

Zmiana w ustawie o samorządzie gminnym przed wyborami w 2018 r., która wygaszała mandat wójta w przypadku jego wyboru na posła, senatora lub europosła, interpretowała dzień wyborów jako koniec kadencji. W praktyce prowadziło to do zawieszenia normalnego funkcjonowania wójta na kilka dni, do czasu ogłoszenia decyzji przez komisarza wyborczego. Dodatkowo wygaśnięcie mandatu równoznaczne było z odwołaniem zastępców wójta, co zagrażało bezpieczeństwu mieszkańców, gdyż brakowało reprezentacji gminy przez kilka tygodni, aż do wyznaczenia nowej osoby przez prezesa Rady Ministrów. Niektóre zadania muszą być realizowane natychmiast, a zastępstwo nie zawsze jest możliwe, szczególnie w sprawach budżetowych, gdzie tylko wójt ma uprawnienia do podejmowania decyzji. Obecne prawo uniemożliwia delegowanie tych kompetencji zastępcy wójta. W rezultacie prowadzi to do przerw w zarządzaniu gminą i opóźnień w podejmowaniu decyzji.

Proponowane zmiany w ustawie o samorządzie gminnym, w kodeksie wyborczym oraz w ustawie o pracownikach samorządowych zmierzają do wyeliminowania tych problemów. Określono jasno termin wygaśnięcia mandatu, aby uniknąć niejednoznaczności. Dzięki tym zmianom włodarze gmin mogą kontynuować swoje działania po wyborach, do czasu ogłoszenia wyników. Wprowadzono również nowe przepisy dotyczące zastępców włodarzy gmin, którzy będą pełnić ich funkcje do czasu wyboru nowego wójta. Jest to potwierdzenie zaufania obywateli do swoich przedstawicieli, którzy w razie konieczności wyboru odpowiednich zastępców zapewniają ciągłość działań samorządowych.

Dokonano także doprecyzowania w procedurach odwoływania zastępców oraz w trybie ich zastępowania w przypadkach, gdy wójt, burmistrz lub prezydent nie mogą pełnić swoich funkcji. Podobne korekty wprowadzono również w zakresie mandatów radnych.

Istotne jest, aby dbać o porządek w każdej dziedzinie życia publicznego, szczególnie jeśli mowa o samorządach. Z tych powodów będę głosował za procedowaną ustawą.

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senator Jolanty Hibner w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

12 kwietnia 2024 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił i przesłał do rozpatrzenia przez Senat ustawę zmieniającą ustawę o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (druk sejmowy nr 257, druk senacki nr 70).

W nowej ustawie zmieniony został art. 3, w którym wprowadza się zapis: „Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 2025 r.”.

Art. 2 ustawy brzmi: „Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 2024 r.”.

Znowelizowana ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. zakładała, że od 1 maja 2024 r. poszukiwanie ruchomych zabytków miałoby się odbywać jedynie po zgłoszeniu za pomocą aplikacji. Po takim zgłoszeniu można byłoby poszukiwać zabytków i mógłby zajmować się tym każdy amator, bez uzyskania wcześniejszej zgody konserwatora zabytków i bez sprawdzenia przez konserwatora zabytków określonego terenu. Niestety do tej pory nie została przygotowana odpowiednia aplikacja oraz nie zostały zabezpieczone pieniądze na nagrody dla poszukiwaczy, którzy oddaliby państwu swoje znaleziska.

Ustawa z 13 lipca 2023 r. została odrzucona przez Senat X kadencji, a następnie przyjęta przez Sejm poprzedniej kadencji. Środowisko naukowe do tej pory uważa, że liberalizowanie przepisów, na podstawie których amatorzy mogą, przy użyciu urządzeń technicznych i elektronicznych, poszukiwać porzuconych zabytków, stanowi realne zagrożenie dla dziedzictwa kulturowego.

Obecna zmiana wydłuża vacatio legis ustawy z 2023 r. o rok, tj. do 1 maja 2025 r. Według niektórych posłów pozwoli to na jej poprawienie.

Jednak wg Biura Legislacyjnego ustawa ta powinna przejść wszystkie etapy procesu legislacyjnego. Konstytucyjne terminy na rozpatrzenie ustawy przez Senat i podpisanie ustawy przez prezydenta to odpowiednio 30 dni od przekazania jej do izby wyższej i 21 dni od dnia przedstawienia jej do podpisu prezydentowi.

Ustawa musi być opublikowana w Dzienniku Ustaw w dniu 1 maja 2024 r., w innym przypadku wchodzi w życie ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. W związku z tym Senat powinien przyjąć proponowaną poprawkę, dając rok na poprawienie ustawy oraz wypracowanie kompromisu między środowiskiem naukowym a poszukiwaczami zabytków. W pełni popieram konieczność wydłużenia terminu na wejście w życie wspomnianych przepisów, z możliwością ich poprawienia w tym czasie.

Przemówienie senatora Henryka Piotra Siedlaczka w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Henryka Piotra Siedlaczka w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Niniejsza ustawa zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ma na celu tymczasowe uchylenie ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, która została uchwalona w dniu 13 lipca 2023 r.

Nowelizacja z dnia 13 lipca 2023 r. dotyczy głównie osób posługujących się detektorami metali, poszukujących znajdujących się pod ziemią lub pod wodą metalowych zabytków, w tym zabytków archeologicznych. Nowelizowany akt prawny zawiera szereg rozwiązań, których skutkiem będzie ułatwienie realizacji działalności hobbystycznej.

Założono m.in. rezygnację z wymogu uzyskania pozwolenia na prowadzenie poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków. W to miejsce zaproponowano obowiązek dokonania zgłoszenia poszukiwań za pośrednictwem aplikacji mobilnej, która ma zostać uruchomiona w przyszłości. Takie uproszczenie procedury pozwolenia na prowadzenie poszukiwań zabytków stanowi w moim odczuciu realne zagrożenie dla dziedzictwa kulturowego, uniemożliwiając ewidencję i właściwą kontrolę nad ewentualnie odkrytymi zabytkami. Osobiście wątpię, czy zgłoszenie za pomocą aplikacji to w obecnej sytuacji wystarczający środek formalny zapobiegający utracie możliwości sprawdzenia, jakich odkryć dokonała osoba posługująca się detektorem i czy znalezione przedmioty posiadają istotną wartość historyczną, kulturową lub finansową.

Ponadto zgłoszenie poszukiwań nie będzie mogło zostać rozpatrzone negatywnie, co oznacza, że niemożliwe będzie zablokowanie konkretnego przedsięwzięcia poszukiwawczego. Nie przewidziano tu bowiem żadnej sformalizowanej reakcji, chociażby znanego z innych procedur sprzeciwu organu przyjmującego zgłoszenie. Czy to oznacza, że bez względu na miejsce, czas i okoliczności każdy, kto poweźmie zamiar poszukiwania zabytków, będzie miał do tego nieograniczone prawo? Jeśli zgodnie z przyjętą zmianą zgłoszenie będzie mogło być dokonane bez żadnego realnego wyprzedzenia, nawet w momencie włączenia urządzenia do detekcji, to kto będzie w stanie ustalić, czy zgłoszenia w ogóle dokonano?

Na uwagę zasługuje też fakt, że nie wskazano, iż wdrożenie nowelizacji wiązać się będzie z istotnymi skutkami finansowymi. Dotyczyć one będą znacznego wzrostu kosztów, m.in. w związku z zatrudnieniem dodatkowych osób w służbach konserwatorskich, a także dodatkowych osób do obsługi specjalnej aplikacji. Według opinii ekspertów szacowany koszt wdrożenia nowelizacji z dnia 13 lipca 2023 r. tylko w 2024 r. wyniósłby ok. 3,3 miliarda zł, a w każdym kolejnym roku wymagałby zaplanowania w budżecie resortu kultury oraz poszczególnych wojewódzkich urzędów ochrony zabytków ok. 6,53 miliarda zł, oczywiście przy założeniu, że nie wzrosną koszty wynagrodzeń pracowników, ceny paliwa czy usług telekomunikacyjnych, co stanowi czynnik niezależny od ustawy, a co prawdopodobnie nieuchronnie nastąpi. Nasuwa się więc pytanie, czy poszczególni dysponenci zaplanowali w swoich budżetach na ten rok i na lata następne środki na sfinansowanie wielu kosztownych zmian zawartych w przedstawionej nowelizacji.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Omawiana ustawa ma na celu uchylenie ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, która została uchwalona w dniu 13 lipca 2023 r. z inicjatywy poselskiej. Wymieniona nowelizacja obejmuje zmiany zasad prowadzenia amatorskich, nienaukowych poszukiwań zabytków. Zgodnie z uzasadnieniem nowelizacji celem ustawy jest m.in. zwiększenie bezpieczeństwa dziedzictwa kulturowego. W świetle normatywnej zawartości wymienionej nowelizacji rzeczywistym celem inicjatywy poselskiej jest natomiast zliberalizowanie przepisów regulujących prowadzenie poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków przy użyciu urządzeń technicznych i elektronicznych. W praktyce chodzi głównie o osoby posługujące się detektorami metali, poszukujące znajdujących się pod ziemią lub pod wodą metalowych zabytków, w tym zabytków archeologicznych, przede wszystkich monet i ozdób wykonanych z metali szlachetnych oraz broni pochodzącej z różnych epok historycznych, w szczególności z czasów II wojny światowej. Sytuacja ta stanowi realne zagrożenie dla dziedzictwa kulturowego, a z uwagi na liczne nieścisłości w treści przepisów utrudnia ich zastosowanie w praktyce.

W projekcie mowa jest głównie o hobbystach, którzy szukają skarbów w ziemi i wodzie, używając do tego wykrywaczy metalu. Sejm poprzedniej kadencji uchwalił ustawę ułatwiającą im takie poszukiwania, jednak wcześniej nie zasięgnięto opinii naukowców i konserwatorów zabytków. Projekt spotkał się z negatywną opinią wielu instytucji. Rada Dziedzictwa Archeologicznego przy ministrze Glińskim oceniła projekt bardzo źle. Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych także go skrytykował. Archeolodzy też byli przeciw. Padały głosy, że nowa ustawa niszczy zabytki. Mimo tych wszystkich zastrzeżeń Sejm przegłosował ustawę, która ma wejść w życie 1 maja 2024 r., także mimo tego, że aplikacja, która jest najważniejsza w całym systemie, nadal nie istnieje i będzie dostępna dopiero w 2027 r. Wcześniej brakowało pieniędzy na działanie całego systemu, a potrzeba na to nawet kilku miliardów złotych.

Omawiając tę sprawę, należy podkreślić, że projekt uchylający lipcową ustawę nie powinien być skierowany przeciwko środowisku amatorów poszukiwaczy, detektorystów, bowiem poszukiwania skarbów to popularne hobby, ale i cenne – znane są liczne przykłady odnalezionych zabytków, które następnie znalazły swoje miejsce w muzeach. Dlatego uważam, że kwestia amatorskich poszukiwań powinna być na nowo rozwiązana w uzgodnieniu stron, czyli Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, środowiska archeologów oraz środowiska poszukiwaczy.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 6. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Ustawa o uchyleniu ustawy z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, której projekt, projekt poselski został wniesiony głównie przez Klub Parlamentarny PSL – Trzecia Droga, dotyczy uchylenia przepisów ustawy liberalizującej zasady prowadzenia amatorskich, nienaukowych poszukiwań zabytków.

Jest wiele argumentów za odrzuceniem tej propozycji. Pozwolę sobie przytoczyć słowa posła Sławomira Skwarka, który w imieniu Prawa i Sprawiedliwości wnosił o odrzucenie tej szkodliwej propozycji.

„Podpisało się pod tym projektem tylko 20 posłów, w większości z Klubu Parlamentarnego PSL – Trzecia Droga. Zapytam w związku z powyższym, czym wam zawinili hobbyści, eksploratorzy. I tu pierwsza uwaga, Pani Marszałek. Po doświadczeniu z ustawą lex Kloska, lex wiatrak, takich projektów miało nie być. Od 13 grudnia nie zdążyliście przeprocedować tego projektu w formule inicjatywy rządowej, choć taką inicjatywę podjęliście. Przeszkadzać może wam zapewne liczba ministrów w rządzie, ewentualnie brak wiedzy i umiejętności. Posłowie, ale też legislatorzy sejmowi, jak również pan przewodniczący Zdrojewski zwracali uwagę, że ta ustawa ma wszelkie szanse być niezgodną z konstytucją z powodu terminów. Ustawa miałaby obowiązywać od 1 maja br., a my jesteśmy w lesie i to daleko, głęboko. 10 kwietnia – Sejm, Senat, izba zadumy, ma 30 dni na odniesienie się do projektu, a kolejne 21 dni – pan prezydent. Prawie 100 dni potrzebowaliście na napisanie dwóch jednozdaniowych artykułów, z których jeden mówi o uchyleniu ustawy, a drugi mówi o terminie wejścia, a i tak legislatorzy poprawili tytuł projektu ustawy. Słabo, ale konkret.

Ale może trzeba było, o czym mówił pan przewodniczący, przez ponad 3 miesiące popracować ze stronami nad ewentualną nowelizacją ustawy. Jest strona, którą tak bardzo podobno lubicie, społeczna, obywatelska, pozarządowa, będąca federacją 70 stowarzyszeń, fundacji i innych organizacji i reprezentująca według różnych ocen, od kilkudziesięciu do ok. 200 tys. pasjonatów historii, mówiąc najogólniej. Drugą stroną sporu, dyskusji, jak to już było widać podczas procedowania nad ustawą w poprzedniej kadencji Sejmu, ale i w czasie wczorajszego posiedzenia komisji, jest szeroko pojęte tzw. środowisko archeobiznesowe, skupione wokół organizacji biznesowej, stowarzyszenia, które z nazwy z premedytację nie wymienię, a które chciałoby zniweczyć wieloletnią pracę – w ramach konsultacji, analiz, konferencji – pomiędzy stroną społeczną a poprzednią ekipą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pracującą, a nie symulującą, pozorującą pracę. Wynikiem tej pracy i jej owocem była ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Wczoraj podczas obrad komisji argumenty posła wnioskodawcy i pani minister, pana dyrektora, jak i wspierającego ich dzielnie profesora opowiadającego się, najkrócej mówiąc, za tym, żeby było tak, jak było, zostały zbite, rozłożone na łopatki przez posłów, ale przede wszystkim przez reprezentanta Polskiego Związku Eksploratorów. Nie dowiedzieliśmy się w komisji o wynikach tzw. pilotażu prowadzonego w jednym z województw. Udał się czy się nie udał? Jakie są jego efekty w zakresie wprowadzania aplikacji mobilnej? Nawet pan przewodniczący Zdrojewski przyznał po słowach dyrektora z ministerstwa, że termin jej wprowadzenia w 2027 r. to zdecydowanie zbyt późno. Wnioskuję tym samym , że to dobre i potrzebne rozwiązanie. Trzeba je wprowadzić? Tak, i to jak najszybciej.

Inne państwa argumenty za uchyleniem ustawy, a nawiązujące do argumentów zawartych w jednostronnym, stronniczym uzasadnieniu, zostały obalone w piśmie skierowanym przez stronę społeczną do posłów. Szanujcie to zdanie, przeczytajcie. W 16 punktach zostały odrzucone wasze kłamstwa, manipulacje, demagogia. Przyznam, to bardzo dobry materiał, pomocny, utwierdzający nas w przekonaniu, że ustawa z 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami była może niedoskonała, ale dobra i potrzebna”.

Ja również podzielam argumenty przedstawione przez pana posła. Będę głosował za odrzuceniem niniejszej szkodliwej propozycji poselskiej. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Roberta Mamątowa w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Roberta Mamątowa w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Na wstępie pragnę podkreślić, iż projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa został wniesiony przez Komisję Petycji.

Powodem zmiany ustawy stała się petycja P11-04/23 wniesiona do Senatu przez Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów. Zawierała ona postulat podjęcia inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do nowelizacji ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa w celu przyznania powyższego świadczenia osobom, które pełniły funkcję sołtysa przez okres co najmniej 2 kadencji, nie krócej niż przez 7 lat, a także osobom, które pełniły tę funkcję wyłącznie na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Należy zaznaczyć, iż w obowiązującym stanie prawnym świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa przysługuje osobie, która osiągnęła wiek 60 lat, w przypadku kobiet, i 65 lat, w przypadku mężczyzn, nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z pełnieniem funkcji sołtysa oraz pełniła funkcję sołtysa na podstawie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym przez okres co najmniej 2 kadencji, nie krócej niż przez 8 lat. Ustawa przewiduje również możliwość wliczenia do powyższego okresu okresów pełnienia funkcji sołtysa na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, jeżeli osoba ta następnie pełniła funkcję sołtysa na podstawie przepisów wskazanej ustawy.

Takie określenie przesłanek, od spełnienia których uzależnione jest prawo do ubiegania się o świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa, powoduje, że świadczenia nie otrzymują osoby, które pełniły funkcję sołtysa przez okres 2 kadencji, lecz krócej niż przez 8 lat. „Praktyka stosowania regulacji prawnych dotyczących wyborów na sołtysa była taka, iż gminy często w sposób nieuprawniony ogłaszały wybory na nową kadencję o kilka dni wcześniej i skracały formalnie sołtysom okres sprawowania funkcji, tym samym pozbawiając niektóre osoby prawa do świadczenia pieniężnego ze względu na niespełnienie wymogu 8 lat pełnienia funkcji sołtysa”.

Kolejną grupą osób otrzymujących odmowę przyznania świadczenia są osoby, które spełniają kryterium pełnienia funkcji sołtysa przez okres 2 kadencji, nie krócej niż przez 8 lat, ale funkcję tę pełniły przed 1990 r., a więc wyłącznie na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Chcę również zaznaczyć, iż według informacji przedstawionych przez Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów na podstawie danych KRUS decyzję odmowną w sprawie przyznania świadczenia pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa – według stanu na dzień 1 grudnia 2023 r. – otrzymało 1 tysiąc 185 osób, które pełniły tę funkcję przez 2 kadencje, ale krócej niż przez 8 lat, oraz 1 tysiąc 230 osób, które pełniły funkcję sołtysa na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Pragnę podkreślić, iż w poprzedniej kadencji zgłosił się do mojego biura senatorskiego były sołtys z prośbą o interwencję w sprawie decyzji KRUS dotyczącej odmowy przyznania świadczenia pieniężnego jako dodatku do emerytury za pełnienie funkcji sołtysa. Jak wynikało z uzasadnienia tej decyzji, pan ten był sołtysem przez 7 lat, 11 miesięcy i 19 dni. Na moją interwencję otrzymałem od pani prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Warszawie odpowiedź z informacją, że „w konsekwencji nie spełnia warunku pełnienia funkcji sołtysa przez co najmniej 8 lat”. Stwierdziłem wówczas i nadal twierdzę, że była to decyzja krzywdząca.

Panie i Panowie Senatorowie, zdecydowanie popieram projekt tej ustawy, ponieważ efektem regulacji będzie wyeliminowanie niesprawiedliwości wynikającej z pozbawienia prawa do świadczenia pieniężnego sołtysów, których kadencja ze względu na niezależne od nich działania gminy nie trwała pełnych 4 lat, a także sołtysów seniorów pełniących funkcję wyłącznie przed 1990 r., mimo że podobnie jak ich następcy otrzymali mandat mieszkańców w wyborach bezpośrednich i demokratycznych, a dodatkowo pracowali na rzecz społeczności w warunkach trudniejszych niż obecne.

Chcę również zaznaczyć, że projektowana ustawa nie będzie miała wpływu w sposób systemowy na obywateli i gospodarstwa domowe. Rozwiązania pozytywnie wpłyną na wąską grupę obywateli, którzy spełniają nowe przesłanki do uzyskania świadczenia pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa.

Sołtysi, którzy otrzymali decyzje odmawiające prawa do dodatkowego świadczenia w wysokości 300 zł, będą mogli ponownie złożyć wniosek. Dziękuję.

Przemówienie senator Ewy Mateckiej w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senator Ewy Mateckiej w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Celem zmiany ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa jest przyznanie prawa do świadczenia pieniężnego osobom, które pełniły funkcję sołtysa przez okres co najmniej 2 kadencji, nie krócej niż przez 7 lat.

Literalne traktowanie i respektowanie zapisu dotychczasowego art. 2 ust. 1 pkt 1 obecnej ustawy spowodowało nieprzyznawanie środków znaczącej grupie sołtysów pomimo tego, że pełniąc funkcję sołtysów, przepracowali na rzecz swoich środowisk pełne 2 kadencje, jeśli kadencje te nie miały wymiaru pełnych 8 lat kalendarzowych, gdyż rady gmin nie określały kadencji w sposób szczegółowy, czego ustawodawca wcześniej nie uwzględnił w ustawie.

Ponadto zmiana omawianej ustawy będzie dotyczyć poszerzenia katalogu osób, którym przysługiwać będzie świadczenie w związku z pełnieniem funkcji sołtysa przed wejściem w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Mając na względzie stanie na straży sprawiedliwości społecznej i obrony demokratycznego państwa prawa, w pełni popieram proponowane zmiany w ustawie.

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Janusza Pęcherza w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Szanowna Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Asumptem do podjęcia prac nad nowelizacją ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa stała się petycja wniesiona do Senatu przez Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów, petycja P11-04/23. Wskazuje się na potrzebę modyfikacji przepisów tej ustawy, gdyż jej literalne stosowanie spowodowało nieprzyznanie świadczeń znacznej grupie sołtysów, w tym takim, którzy pełnili funkcję sołtysa przez 2 kadencje, lecz nie spełnili wymogu pełnienia tej funkcji przez 8 lat. Praktyka stosowania regulacji prawnych dotyczących wyborów na sołtysa była taka, iż gminy często w sposób nieuprawniony ogłaszały wybory na nową kadencję o kilka dni wcześniej i skracały formalnie sołtysom okres sprawowania funkcji, tym samym pozbawiając niektóre osoby prawa do świadczenia pieniężnego ze względu na niespełnienie wymogu 8 lat pełnienia funkcji sołtysa. Ponadto autorzy petycji postulują uchylenie przepisów, które pozbawiają prawa do świadczenia pieniężnego sołtysów seniorów, bardzo często bardzo zasłużonych dla lokalnych społeczności, pełniących funkcję wyłącznie przed 1990 r., mimo że podobnie jak ich następcy otrzymywali mandat mieszkańców w wyborach bezpośrednich i demokratycznych, a dodatkowo pracowali na rzecz społeczności w trudniejszych warunkach niż obecnie. W opinii wnoszących petycję takie traktowanie sołtysów seniorów jest szczególnie niesprawiedliwe. Ustawa zmierza zatem do poszerzenia kręgu beneficjentów ustawy o świadczeniu dla sołtysa poprzez modyfikację przesłanek, od spełnienia których uzależnione jest prawo do ubiegania się o świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji.

Jestem za tymi rozwiązaniami, jednak nie sposób w takim momencie nie podzielić się pewnymi refleksjami dotyczącymi uregulowań systemowych. Te dotychczasowe rozwiązania dotyczące ochotniczych straży pożarnych, kół gospodyń wiejskich czy sołtysów są fragmentaryczne. Dostaję pytania od radnych, którzy działają na rzecz społeczności lokalnych kilkanaście lat, czy dla nich też przygotujemy jakieś rozwiązania. A ja dziś zadaję pytanie dotyczące także samorządowców, wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, którzy pełnili swoje funkcje po kilkanaście lub więcej lat i nie zostali wybrani na kolejną kadencję lub za 5 lat nie będą mogli startować w wyborach. Co z nimi? Czy nasze państwo nie powinno rozpocząć szukać rozwiązań prawnych w zakresie dodatków do emerytury również dla tej grupy osób? Sądzę, że na początku kadencji można taki proces rozpocząć i należy go rozpocząć. To powinno także dotyczyć systemowych rozwiązań wynagradzania wielu grup społecznych. Dziękuję za uwagę.

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Aleksandra Szweda w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Projekt nowelizacji ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa, wniesiony przez senacką komisję petycji, ma na celu przyznanie prawa do świadczenia pieniężnego osobom, które pełniły funkcję sołtysa przez okres co najmniej 2 kadencji, nie krócej niż przez 7 lat. Dotychczas minimalny okres pełnienia funkcji wynosił 8 lat. Ponadto projektowane przepisy poszerzają katalog osób, którym przysługuje świadczenie przyznane w ubiegłym roku przez rząd Prawa i Sprawiedliwości, o osoby pełniące funkcję sołtysa przed wejściem w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

Petycja nr P11-04/23 wniesiona przez Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów zawierała postulat podjęcia inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do nowelizacji ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa w celu przyznania powyższego świadczenia osobom, które pełniły funkcję sołtysa przez okres co najmniej 2 kadencji, nie krócej niż przez 7 lat, a także osobom, które pełniły tę funkcję wyłącznie na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Jak podkreślono w ocenie skutków regulacji, „oczekiwanym efektem regulacji będzie wyeliminowanie niesprawiedliwości wynikającej z pozbawienia prawa do świadczenia pieniężnego sołtysów seniorów pełniących funkcję wyłącznie przed 1990 r., mimo że podobnie jak ich następcy otrzymali mandat mieszkańców w wyborach bezpośrednich i demokratycznych, a dodatkowo pracowali na rzecz społeczności w trudniejszych warunkach niż obecne, a także sołtysów, których kadencja ze względu na niezależne od nich działania gminy nie trwała pełne 4 lata”. Słusznie, że na wniosek Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów mamy inicjatywę legislacyjną mającą na celu rozszerzenie tego pozytywnego rozwiązania wprowadzonego przez rząd Prawa i Sprawiedliwości, tj. przyznanie świadczeń wszystkim sołtysom w naszym kraju, którzy z taką ofiarnością pracują na rzecz lokalnej społeczności. W pełni popieram niniejszy projekt. Dziękuję bardzo.

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Przemówienie senatora Adama Szejnfelda w dyskusji nad punktem 7. porządku obrad

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Asumptem do podjęcia prac nad nowelizacją ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa stała się petycja wniesiona do Senatu przez Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów. Petytor wskazuje na potrzebę modyfikacji przepisów tej ustawy, gdyż jej literalne stosowanie spowodowało nieprzyznanie świadczeń znacznej grupie sołtysów, w tym takim, którzy pełnili funkcję sołtysa przez 2 kadencje, lecz nie spełnili wymogu pełnienia tej funkcji przez 8 lat. Praktyka stosowania regulacji prawnych dotyczących wyborów na sołtysa była często taka, iż gminy w sposób nieuprawniony ogłaszały wybory na nową kadencję o kilka dni wcześniej i formalnie skracały sołtysom okres sprawowania funkcji, tym samym pozbawiając niektóre osoby prawa do świadczenia pieniężnego ze względu na niespełnienie wymogu 8 lat pełnienia funkcji sołtysa. Ponadto autorzy petycji postulują uchylenie przepisów, które pozbawiają prawa do świadczenia pieniężnego sołtysów seniorów pełniących funkcję wyłącznie przed 1990 r., mimo że, podobnie jak ich następcy, otrzymali oni mandat w wyborach bezpośrednich i demokratycznych, a dodatkowo pracowali na rzecz społeczności w trudniejszych warunkach niż obecne. W opinii wnoszących petycję takie traktowanie sołtysów seniorów jest szczególnie niesprawiedliwe.

Projekt zmierza do poszerzenia kręgu beneficjentów ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa poprzez modyfikację przesłanek, od spełnienia których uzależnione jest prawo do ubiegania się o świadczenie pieniężne z tytułu pełnienia funkcji sołtysa. Po pierwsze, uniezależnia się możliwość uzyskania świadczenia od pełnienia funkcji sołtysa na podstawie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Tym samym prawo do ubiegania się o świadczenie pieniężne uzyskają sołtysi, którzy pełnili tę funkcję przed 27 maja 1990 r., tj. przed wejściem w życie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, pierwotnie o samorządzie terytorialnym. Będzie to korzystne i sprawiedliwe wobec sołtysów seniorów. Po drugie, z 8 do 7 lat skróceniu ulegnie wymagany okres pełnienia funkcji sołtysa, uprawniający do uzyskania świadczenia pieniężnego. Takie zmiany zapobiegną w przyszłości niepotrzebnym nieporozumieniom i ograniczą gminie możliwość odbierania sołtysom świadczeń poprzez umyślne skracanie ich kadencji.