Petycja zbiorowa: wniesiona przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę i Stowarzyszenie Polska Misja Medyczna.

Dotyczy: zmiany art. 185 a, b, c i d ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1375).

Autorzy petycji wnoszą o zmianę przepisów Kodeksu postępowania karnego, w celu zapewnienia dzieciom do 18 roku życia – pokrzywdzonym przestępstwem, przesłuchania w przyjaznym trybie określonym w art. 185 a, b, c i d. W uzasadnieniu autorzy petycji podnieśli, że obecne przepisy postępowania karnego negatywnie różnicują ochronę dzieci. W ich opinii przepisy te są wewnętrznie sprzeczne i uzależniają prawo do ochrony od wieku dziecka. Wnioskodawcy postulują, aby granica wieku dziecka określona w art. 185 została podniesiona z 15 lat do 18 lat. Zmiana spowoduje, że każde dziecko bez względu na wiek, pokrzywdzone przestępstwem i świadek przestępstwa będzie przesłuchiwane tylko raz w przyjaznych warunkach.

29 listopada 2022 r. petycja została skierowana do rozpatrzenia przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.

7 marca 2023 r. Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji rozpoczęła rozpatrywanie petycji, zapoznała się z postulatem petycji i jego uzasadnieniem. W posiedzeniu uczestniczył przedstawiciel Rzecznika Praw Dziecka Piotr Bogacki, dyrektor Zespołu ds. Przestępczości wobec Dzieci, który poparł wnioski petycji o zmianę przepisów Kodeksu postępowania karnego regulujących zasady przesłuchania w przyjaznym trybie, w szczególności w zakresie zwiększenia limitu wieku do lat 18. Ponadto przedstawiciel Rzecznika Praw Dziecka odniósł się do aspektu potrzeby ochrony psychiki małoletnich pokrzywdzonych i świadków. Głos zabrała również przedstawicielka autorów petycji Justyna Podlewska, koordynatorka działu prawnego w Centrum Pomocy Dzieciom w Warszawie, która poparła postulaty petycji.

W dyskusji głos zabrała senator Ewa Matecka, która złożyła wniosek o kontynuowanie prac nad petycją. Senator Michał Seweryński stwierdził, że postulat zasługuje na uwzględnienie i jest słuszny, niemniej należy mieć na względzie istotę zapisu dotyczącego jednokrotnego przesłuchania małoletnich dzieci w kontekście potrzeby wykrycia i ukarania sprawcy przestępstwa. Głos zabrał również senator Rober Mamątow, który stwierdził, że zasadne będzie uzyskanie opinii o przedmiocie petycji. Senator Bogdan Zdrojewski podniósł, że objęcie ochroną dzieci powyżej 15 lat w zakresie przyjaznego przesłuchania jest kierunkowo właściwe i należy rozpocząć pracę nad realizacją petycji.

Komisja postanowiła uzyskać opinie o petycji i kontynuować prace nad petycją.

31 maja 2023 r. Komisja kontynuowała prace na postulatem petycji. Senatorowie dysponowali opinią Ministerstwa Sprawiedliwości, w której wskazywano na dotychczas wprowadzone rozwiązania do Kodeksu postępowania karnego, mające na celu wzmocnienie ochrony prawnej pokrzywdzonych w postępowaniu karnym. Jednocześnie w opinii poinformowano, że do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów został wpisany projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (UD216), który przewiduje m.in. zmiany procedury karnej w kierunku wskazanym w petycji. Obecnie trwają prace analityczno-koncepcyjne mające na celu stworzenie rozwiązań ukierunkowanych na ochronę małoletnich pokrzywdzonych. Ponadto senatorowie dysponowali opinią Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych Naczelnej Rady Adwokackiej, w której wskazywano, że funkcjonująca w Kodeksie postępowania karnego granica 15 roku życia, nie jest uzasadniona żadnymi przesłankami ustrojowymi, a nadto sprzeczna z przepisami Konwencji o Prawach Dziecka. Swoje stanowisko o postulacie petycji przedstawili uczestniczący zdalnie w posiedzeniu przedstawiciele Rzecznika Praw Dziecka oraz Rzecznika Praw Obywatelskich, którzy stwierdzili, że nie ma podstaw, aby ze względu na wiek różnicować w postępowaniu karnym pokrzywdzonych i świadków, którzy są dziećmi do 18 roku życia.

Ze względu na krótki czas do końca X Kadencji Senatu i zasadę dyskontynuacji inicjatywy ustawodawczej zdecydowano się na zasięgnięcie ustnej opinii przedstawiciela Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu. Po wysłuchaniu stanowiska, senator Robert Mamątow złożył wniosek o zawieszenie prac nad petycją. W głosowaniu senatorowie jednogłośnie zdecydowali o zawieszeniu prac nad petycją.

W związku nierozpatrzeniem tej petycji przed upływem X kadencji Senatu (12 listopada 2023 r.), zgodnie z art. 90g ust. 1 Regulaminu Senatu, Komisja Petycji XI kadencji będzie kontynuowała prace nad petycją.

31 stycznia 2024 r. Komisja Petycji wysłuchała informacji o postulatach petycji oraz o działaniach podjętych w dotychczasowych pracach nad petycją. Głos zabrał przedstawiciel Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu, który podkreślił potrzebę zaktualizowania projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego o obowiązujące już przepisy art. 185 a, b, c i d. Ponadto przedstawicielka Biura Legislacyjnego zwróciła uwagę na prace, które toczyły się w Ministerstwie Sprawiedliwości w poprzedniej kadencji. Na wniosek resortu do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów został wpisany projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (UD216), który przewidywał m.in. zmiany w zakresie procedury karnej w kierunku wskazanym w petycji. W związku z powyższym zasadnym jest aby zasięgnąć opinii resortu sprawiedliwości czy prace nad tym projektem będą nadal kontynuowane, co było by pożądanym procesem. Komisja zdecydowała o zasięgnięciu opinii Ministerstwa Sprawiedliwości.