Zapis stenograficzny

– posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (91.)

w dniu 15 listopada 2022 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk senacki nr 865, druki sejmowe nr 2736 i 2749).

(Początek posiedzenia o godzinie 16 minut 41)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Jerzy Chróścikowski)

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Pozwolicie, że otworzę posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jest to nasze dziewięćdziesiąte pierwsze posiedzenie.

Mamy do rozpatrzenia jeden punkt porządku obrad. Jest to ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; druk senacki nr 865, druki sejmowe nr 2736 i 2749.

Pragnę przywitać na naszym posiedzeniu sekretarza stanu, pana Ryszarda Bartosika z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Witamy osoby towarzyszące tutaj panu ministrowi, jak również gości, którzy zechcieli uczestniczyć. Jak zawsze jest z nami niezawodna izba rolnicza. Jest również pan Marek Adamiak, dyrektor Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Najwyższej Izbie Kontroli. Witam legislatora i nasz sekretariat, jak również naszych kolegów senatorów. Jest z nami pani Marzena Trajer, dyrektor Biura Analiz i Strategii w Krajowym Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Witam także wszystkich, którzy są tutaj z nami, i tych, którzy się łączą, pracują zdalnie.

Punkt 1. porządku obrad: rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk senacki nr 865, druki sejmowe nr 2736 i 2749)

I pozwolę sobie poprosić pana ministra, aby… Jest to co prawda ustawa bardzo krótka, ale bardzo potrzebna i oczekiwana. Dowiemy się za chwilę, co pan minister może tym rolnikom zaproponować.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ryszard Bartosik:

Szanowny Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Dostojni Państwo!

Ustawa ma na celu zapewnienie podstaw prawnych do wdrożenia w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 nowego działania, które nazywa się „Nadzwyczajne tymczasowe wsparcie dla rolników, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę”. Możliwość wdrożenia tego działania wynika z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 2022/1033 z dnia 29 czerwca w sprawie zmiany wcześniejszego rozporządzenia w odniesieniu do szczególnego działania mającego zapewnić nadzwyczajne tymczasowe wsparcie w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w odpowiedzi na wpływ rosyjskiej inwazji na Ukrainę.

Wdrażanie tego działania, w tym dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów, będzie zadaniem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jako akredytowanej agencji płatniczej. Pomoc będzie przyznawana oraz wypłacana na podstawie decyzji administracyjnej kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, na wniosek o przyznanie pomocy będący jednocześnie wnioskiem o płatność. Zgodnie z przepisami unijnymi termin zakończenia kontraktacji środków to 31 marca przyszłego roku. Z uwagi na te ograniczenia czasowe w ustawie zakłada się skrócenie czasu na złożenie żądania doręczenia decyzji, wniesienie odwołania oraz rozpatrzenie odwołania. Są to takie same rozwiązania, jakie obowiązywały w przypadku wsparcia covidowego. Ponadto ustawa przewiduje złożenie wniosku jedynie w formie elektronicznej, co przyspieszy i ułatwi składanie wniosków.

Ustawa zakłada też zmianę ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zmiana polega na dodaniu przepisu, zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są również świadczenia otrzymywane na cele związane z działalnością rolniczą od państwowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną, których zadaniem jest prowadzenie doradztwa rolniczego. Tutaj robimy ukłon w kierunku ośrodków doradztwa rolniczego.

Zakłada się, że ustawa wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, a zmiana ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – dnia 1 stycznia 2023 r.

Proszę Wysoką Komisję o pozytywną opinię w sprawie tej ustawy. Jest to bardzo korzystna ustawa. Chcemy dzięki tym przepisom wspierać producentów trzody chlewnej, ponieważ uznajemy, że ta grupa producentów bardzo ucierpiała – z wielu powodów, ale także w wyniku wojny na Ukrainie. Szczegółowe rozwiązania będą zawarte w rozporządzeniu, które będzie towarzyszyło tej ustawie. Panie Przewodniczący, to tyle tytułem wstępu. Dziękuję bardzo za uwagę.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Dziękuję, Panie Ministrze.

Proszę Biuro Legislacyjne, pana Sławka, o opinię.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Sławomir Szczepański:

Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Szanowni Państwo!

Biuro Legislacyjne nie ma zastrzeżeń legislacyjnych do procedowanej ustawy. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Wyjątkowo się zdarzyło, że nasz legislator nic nie znalazł. To wyjątkowa sytuacja. Jest pan bardzo wnikliwy i zawsze coś znajduje. Podziwiamy, że ustawa jest tak dobrze doprecyzowana.

W związku z tym otwieram dyskusję.

Ja mam w takim razie pytanie. No, wspomniał pan minister o 2 elementach. Jeden element to możliwość korzystania z tego wsparcia dla producentów trzody, ale była również mowa o doradztwie w ramach tej ustawy, o zwolnieniu z dodatkowych obciążeń podatkowych. Czy doradztwo będzie miało większe środki z tego tytułu? Pytanie jest kierowane do pana ministra. Bo jeżeli zwalniamy, to pewnie znaczy, że oni będą mieli nowe zadania do wykonania. My zawsze na to narzekamy. W naszej komisji mówiliśmy wielokrotnie, że to doradztwo jest niedocenione, że doradztwo jest nisko płatne, że nie ma fachowców, że nie ma przeszkolonych kadr. Wielokrotnie na naszych konferencjach to podnosiliśmy i boleliśmy nad tym doradztwem, bo my wiemy, jak wygląda średnia wieku zatrudnionych tam ludzi i co nas czeka, jeśli nie weźmiemy się za doradztwo. Jeśli stoimy przed wyzwaniem dotyczącym nowych programów, nowych rozwiązań, to przecież aż się prosi o to, żeby to doradztwo lepiej funkcjonowało. A zarazem, jak już pan mówił, będzie jeszcze jakieś zwolnienie. To jest jedno pytanie. Może na razie tyle wystarczy, za chwilę dodam drugie.

Proszę.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ryszard Bartosik:

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Szanowni Państwo!

Ja przepraszam, może zbyt ogólnie się odniosłem do tej sprawy. Wyjaśnię szczegółowo: to zwolnienie dotyczy gospodarstw demonstracyjnych, takich, w których demonstracje się odbywały. Tutaj były obwarowania podatkowe, z których teraz chcemy te gospodarstwa zwolnić, tak aby takie demonstracje i wystawy – no, głównie o demonstracje o tu chodzi – mogły się odbywać. Do tej pory rolnicy niechętnie użyczali swoich gospodarstw do takich demonstracji. Mamy nadzieję, że to usprawni nasze działanie w tym wąskim, ale jakże ważnym zakresie. I tylko tego ten przepis dotyczy.

A co do dalszej części wypowiedzi, to trudno się z panem przewodniczącym nie zgodzić. Mogę tylko powiedzieć, że będziemy pracować w ministerstwie nad tym, aby to doradztwo działało na rzecz naszego rolnictwa jak najlepiej.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

I drugie pytanie, tak żeby już było oddzielnie… Ono dotyczy trzody. Pan minister już wspomniał o tym rozporządzeniu, które będzie szczegółowo mówiło, jak się z tego korzysta. Ja bym jednak prosił przynajmniej o wzmiankę jakąś. Jak to ma funkcjonować? Rzeczywiście, my mówimy ogólnikami, mówimy o tym, że są jakieś okresy, że w tych okresach będzie to obowiązywało. To może by pan powiedział, w jakich okresach to będzie rolników dotyczyć? Bo rolnicy jednak nas słuchają. Ja chciałbym, żeby oni wiedzieli, jakich środków finansowych mogą się spodziewać z tytułu tej właśnie pomocy publicznej, która… I czy to będzie płatne z tytułu de minimis, czy to będzie płatne bezpośrednio, za zgodą Komisji Europejskiej, w ramach tego zwolnienia z tytułu wojny na Ukrainie? To tak dla wyjaśnienia, bo często są pytania, czy to będzie z de minimis, czy nie. No, często kończą się te środki z de minimis i dlatego zadaję to pytanie. Prosiłbym jednak odpowiedzieć.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ryszard Bartosik:

Za chwilę poproszę pana dyrektora, aby powiedział szczegółowo o tych przedziałach czasowych, o środkach i o tym, na co konkretnie te środki będą przeznaczane. Tak ogólnie chcę powiedzieć, że nie otrzymujemy niestety od Komisji Europejskiej dodatkowych środków na to zadanie. My otrzymujemy tylko, dzięki rozporządzeniu Unii Europejskiej, możliwość wydatkowania środków z innych programów. Staraliśmy się zagospodarować środki z innych programów, które już są wprowadzane w życie, ale w taki sposób, aby wszyscy chętni, którzy składają wnioski w ramach funkcjonujących już programów, mogli z nich skorzystać. I tak właśnie będzie. To dotyczy ewentualnych nadwyżek bądź programów, które będą się powtarzały w 2023 r., w nowym rozdaniu, które będą tożsame z tymi bieżącymi, realizowanymi teraz. Tam też są pewne środki, więc z tych środków skorzystamy. Nikt nie ucierpi. No, to jest źródło finansowania tego zadania, o którym dziś mówimy.

A co do szczegółów, to poproszę pana dyrektora o ich przybliżenie.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Proszę, Panie Dyrektorze.

Zastępca Dyrektora Departamentu Wspólnej Polityki Rolnej w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Bogdan Pomianek:

Dzień dobry, witam państwa serdecznie.

Szanowny Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

Tak, jest to nadzwyczajna pomoc i w związku z tym kierujemy ją do określonego sektora. Tutaj wskazany jest sektor trzody chlewnej. Z naszych szacunków czy z analiz prowadzonych przez instytut ekonomiki wychodzi, że mimo tego, że w okresie wakacyjnym obserwowaliśmy pewne wzrosty cen, rolnicy i tak nie byli w stanie pokrywać tych strat, które ponoszą. Widzimy to zresztą w odchodzeniu gospodarstw od tego kierunku produkcji. Skupiliśmy się tutaj na gospodarstwach, które prowadziły i nadal prowadzą chów i hodowlę świń, które prowadziły ten chów od kwietnia 2021 r. do 31 marca bieżącego roku.

Będziemy to weryfikować poprzez zarejestrowane urodzenia, a to z racji tego, że jest to łatwe do zweryfikowania. W systemie agencji restrukturyzacji można sprawdzić, czy dany rolnik miał urodzenie, zgłosił urodzenie. Opierając się na liczbie urodzeń z tego okresu, z tego roku, będziemy ustalali kwotę pomocy. W rozporządzeniu będzie 9 takich obszarów decydujących o wysokości pomocy, która do każdego z tych gospodarstw trafi: od 10 do 24 sztuk, do 49, do 99, do 199, do 299, do 399, do 499, do 599 i powyżej 600 sztuk urodzonych prosiąt. Maksymalna kwota pomocy, jakiej możemy udzielić, to równowartość 15 tysięcy euro. To jest określone również w przepisach unijnych.

(Przewodniczący Jerzy Chróścikowski: Czyli powyżej 600…)

Tak jest. To jest ok. 70 tysięcy zł. No, w zależności od tych progów, o których mówiłem, to będzie 2 tysiące 400, 5 tysięcy, 10 tysięcy, 20 tysięcy, 30 tysięcy, 40 tysięcy, 50 tysięcy, 60 tysięcy, 70 tysięcy, ale nie więcej niż te 15 tysięcy euro.

Uwaga: ważna kwestia, do której nas zobowiązują przepisy wspólnotowe, jest taka, że to, że ty miałeś urodzenia, nie wystarczy, bo musisz jeszcze angażować się w cele związane z ochroną środowiska i klimatu. I tutaj chcemy zastosować rozwiązanie już w Polsce testowane, tzn. na podstawie danych, które są w agencji, będziemy weryfikować, czy rolnicy otrzymywali płatność na zazielenienie, uczestniczyli w programie rolnośrodowiskowym, prowadzą rolnictwo ekologiczne, realizowali jakieś inwestycje w zakresie środowiska lub posiadają gospodarstwo do 10 ha, ale, uwaga, mają też co najmniej 2 uprawy. Tu musi być spełniony warunek różnicowania.

(Przewodniczący Jerzy Chróścikowski: Ale do 10 ha też mają być 2 uprawy?)

Tak. No, chcielibyśmy również tych rolników uchwycić, chociaż muszę państwu szczerze powiedzieć, że jesteśmy jeszcze na etapie dyskusji z Komisją. Piszemy dzisiaj uzasadnienie i chcemy, żeby tego typu rozwiązania również były akceptowane. A więc nie wystarczy to, że mam pewną określoną liczbę świń czy urodzeń. Również te praktyki środowiskowe muszę… Rozporządzenie mówi o tym, że muszę się w nie angażować. My uznajemy, że zaangażowanie jest wtedy, kiedy miałeś tyle urodzeń w 2021 r., ale również złożyłeś wniosek o zieloną płatność w 2022 r.

Tak jak pan minister już powiedział, chcemy bardzo szybko wypłacić tę pomoc. Zresztą do końca marca musimy już wydać decyzję. I stąd bazujemy na systemie agencyjnym, tak żeby rolnik nie musiał składać dodatkowych załączników. Opierając się na systemie agencyjnym, będziemy mogli zweryfikować te kryteria.

Drżymy również o to, ilu rolników zgłosi się po tę pomoc, bo mamy świadomość tego ubytku gospodarstw prowadzących chów i hodowlę świń. Stąd dopuszczamy w rozporządzeniu również takie rozwiązanie, że nawet jeżeli to gospodarstwo prowadził poprzedni właściciel, który już dzisiaj go nie prowadzi, bo przekazał gospodarstwo, to będzie można zakwalifikować tę liczbę świń, ale pod warunkiem, że następca również prowadzi chów i hodowlę świń.

Kolejna sprawa. Pojawiają się sytuacje, w których w gospodarstwie na małżonka zarejestrowano zwierzęta, a na małżonkę ziemię. No, być może ten współmałżonek może wykazać te zielone praktyki, więc traktujemy tych dwoje jako jedno gospodarstwo. Chcemy objąć maksymalnie dużą grupę gospodarstw z trzodą chlewną, tak żeby chociaż w taki sposób pomóc tym gospodarstwom.

To wszystko. Jeżeli są jeszcze jakieś pytania, to oczywiście postaram się to państwu wyjaśnić. Na pewno pracujemy nad tym, żeby maksymalnie wykorzystać system agencyjny, tak aby przyznać tę pomoc. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Czy są jeszcze pytania? Nie ma więcej pytań.

Jest jakiś wniosek? Też nie ma.

A więc składam wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Kto jest za?

(Głos z sali: 4 głosy za.)

Dziękuję.

Kto jest przeciw?

(Głos z sali: Nikt.)

Kto się wstrzymał?

(Głos z sali: Nikt.)

Proszę o łączne wyniki.

9 głosów za, jednogłośnie.

Kto by chciał być sprawozdawcą? Jest ochotnik?

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Jak nie ma, to musi nim być przewodniczący. No dobrze, niech będzie przewodniczący.

W związku z tym, że wyczerpaliśmy porządek obrad, dziękuję wszystkim państwu, jak również panu ministrowi.

Zamykam posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

(Koniec posiedzenia o godzinie 17 minut 00)