Zapis stenograficzny

– wspólne posiedzenie Komisji Ustawodawczej (242.),

Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej (108.)

oraz Komisji Budżetu i Finansów Publicznych (128.)

w dniu 26 kwietnia 2022 r.

Porządek obrad:

1. Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk senacki nr 694).

(Początek posiedzenia o godzinie 17 minut 18)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Komisji Budżetu i Finansów Publicznych Kazimierz Kleina)

Przewodniczący Kazimierz Kleina:

W imieniu Komisji Ustawodawczej, Komisji Budżetu i Finansów Publicznych oraz Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej otwieram posiedzenie naszych komisji.

Przedmiotem naszego posiedzenia jest pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Posiedzenie komisji jest transmitowane przez internet, o czym informuję wszystkich gości i senatorów. Prowadzone jest także w wersji hybrydowej, a więc część senatorów pracuje na sali, a część zdalnie. Osoby pracujące zdalnie mogą uczestniczyć na zasadach przewidzianych naszym regulaminem, a te zasady wszyscy senatorowie znają.

Czy w posiedzeniu uczestniczą osoby prowadzące działalność lobbingową w rozumieniu prawa? Nie ma takich osób.

Punkt 1. porządku obrad: pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk senacki nr 694)

W takim razie przystępujemy do rozpatrzenia projektu przygotowanego przez grupę senatorów. W imieniu tej grupy występuje pani przewodnicząca Magdalena Kochan. Bardzo proszę. Jest to pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Senator Magdalena Kochan:

Dziękuję za to, że procedujemy dzisiaj ten naprawdę ważny, istotny projekt ustawy, która przywraca preferencje obowiązujące przed wprowadzeniem zmian podatkowych w systemie podatkowym zwanym Polskim Ładem. Wbrew zasadzie konstytucyjnej, zgodnie z którą szczególnej pomocy ze strony władz publicznych mogą i powinny oczekiwać osoby w szczególnie trudnej sytuacji materialnej, społecznej, a zwłaszcza rodziny wielodzietne i niepełne, pozbawiono rodziców samotnie wychowujących dzieci możliwości rozliczania się wspólnie z dzieckiem. Dla niepełnych rodzin to było korzystne rozwiązanie. Zamiast tego wprowadzono ulgę podatkową w wysokości 1 tysiąca 500 zł, która jednak nie zadawala ani nie rekompensuje czy nie równoważy możliwości wspólnego rozliczania się. Przywracamy tę możliwość. Chcemy, żeby rodzice samotnie wychowujący dzieci mogli skorzystać z jednej strony z 30 tysięcy zł wolnych od podatku, a z drugiej strony także z możliwości rozliczania się wspólnego z dziećmi. Rzecznik praw obywatelskich, który do tego projektu nie wnosi uwag, zwrócił nam jednak uwagę w związku z tym, że ustawa przewiduje także to, że zmieniamy kryteria dochodowe dotyczące pełnoletniego uczącego się dziecka. Projekt zakłada bowiem, że dopóki dziecko samotnego rodzica się uczy i dopóki nie skończy dwudziestego piątego roku życia wspólne opodatkowanie się jest możliwe. Rzecznik praw obywatelskich zwrócił nam uwagę, że 12-krotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej w wysokości obowiązującej w grudniu danego roku podatkowego jest korzystniejsze, niż proponowany limit dochodów w kwocie 3 tysiące 89 zł.

Chciałabym zgłosić poprawkę dotyczącą uwzględnienia uwagi rzecznika praw obywatelskich i, co oczywiste, prosić państwa o przyjęcie tych rozwiązań, a także podziękować wyjątkowo serdecznie panu mecenasowi Magdzie, który ten cały projekt napisał.

Przewodniczący Kazimierz Kleina:

Dziękuję bardzo.

Bardzo proszę Biuro Legislacyjne, proszę pana mecenasa o uwagi do tego projektu.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Piotr Magda:

Panowie Przewodniczący! Wysokie Komisje!

Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu na etapie procedowania przez Senat ustawy realizującej podatkowy program Polski Ład szczególnie negatywnie pod względem konstytucyjnym oceniło regulację, która zmierzała do rezygnacji z prawa samotnego rodzica, albo innej osoby będącej opiekunem, do prawa opodatkowania się wspólnie z dzieckiem. W związku z tym projekt opracowany przez Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu w swej koncepcji należy ocenić zdecydowanie pozytywnie, jako realizujący normę wyrażoną w art. 71 ust. 1 zdanie drugie konstytucji, wedle której rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza rodziny wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych. Dziękuję.

Przewodniczący Kazimierz Kleina:

Dziękuję bardzo.

Panie Mecenasie, czy mógłby pan odnieść się także do propozycji poprawki, którą zgłosiła pani senator Kochan?

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Piotr Magda:

Nie zgłaszam uwag do przedmiotowej poprawki. Potwierdzam słowa pani senator, że dokonana poprawka powoduje, że projektowana regulacja będzie korzystniejsza dla jej adresatów. Dziękuję.

Przewodniczący Kazimierz Kleina:

Dziękuję bardzo.

Jakie jest stanowisko rządu lub przedstawicieli ministerstw?

Są z nami zdalnie przedstawiciele Ministerstwa Finansów, jest pan dyrektor i pani naczelnik wydziału. Dyrektor Departamentu Podatków Dochodowych, pan Jarosław Szatański i pani Iwona Molenda-Detyna. Jest też dyrektor Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Polityki Demograficznej, pan Piotr Gołębiewski, z Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.

Kto z państwa… Oba ministerstwa mogą wypowiedzieć się w tej sprawie. Kto chce się wypowiedzieć? Bardzo proszę nawet o oba głosy.

Proszę bardzo.

(Dyrektor Departamentu Podatków Dochodowych w Ministerstwie Finansów Jarosław Szatański: Panie Przewodniczący… Dzień dobry. Dzień dobry państwu. Proszę bardzo, ja uznałem, że mogę się wypowiedzieć, bo pan przewodniczący nie wskazał, kto może zabrać głos.)

Przewodniczący Kazimierz Kleina:

No nie wskazałem, rzeczywiście, przepraszam.

Czyli pan minister… pan Jarosław Szatański…

(Dyrektor Departamentu Podatków Dochodowych w Ministerstwie Finansów Jarosław Szatański: Szatański. Tak. Ministerstwo Finansów.)

Ministerstwo… dyrektor Departamentu Podatków Dochodowych.

Bardzo proszę, Panie Dyrektorze.

Dyrektor Departamentu Podatków Dochodowych w Ministerstwie Finansów Jarosław Szatański:

Panie Przewodniczący, ja postaram się krótko.

Nie wiem, czy dotarło do państwa stanowisko, które przesłaliśmy wczoraj do pana przewodniczącego Kwiatkowskiego. Mam nadzieję, że dotarło oficjalne stanowisko ministra finansów dotyczące tego projektu. Ono jest kierunkowo… Zapatrujemy się na tę zmianę pozytywnie, ponieważ ona jest zasadniczo zbieżna z rozwiązaniami rządowymi zawartymi w projekcie, który ma już nadany numer druku sejmowego, nr 2186. Tam również w ramach reformy w podatku PIT, która według planu ma wejść w życie od 1 lipca 2022 r., likwidujemy tzw. ulgę 1500 i powracamy do wspólnego rozliczenia się osób samotnie wychowujących z dziećmi. No więc kierunkowo w tym zakresie jesteśmy zbieżni i popieramy to rozwiązanie, które jest zawarte w omawianym druku senackim.

Jeśli zaś chodzi o szczegóły, to tutaj mamy wątpliwości już takie techniczne, odnośnie do mechanizmu możliwości wyboru: albo ulgi 1500, albo wspólnego rozliczenia z dzieckiem. Art. 2 projektu pozwala na dokonanie przez podatnika takiego wyboru na koniec roku, co w kontekście de facto wykreślenia przepisów o uldze 1500 wydaje się wątpliwe legislacyjnie. Czy jest możliwe korzystanie przez podatników z uchylonej ulgi, skoro wykreślamy te przepisy? To pierwsza wątpliwość. Druga, zwracamy uwagę na aspekt techniczny. W przekazanym do pana przewodniczącego piśmie wskazujemy na aspekt techniczny, chodzi o kwestię rozliczenia tego na odpowiednim druku. Należałoby się zdecydować na wybór tak naprawdę korzystniejszego rozwiązania, czyli powrotu do wspólnego rozliczenia samotnego rodzica z dzieckiem zamiast dublowania systemów podatkowych i odnoszenia się do nieistniejącego rozwiązania ochronnego w tym projekcie.

Podsumowując, chciałbym powiedzieć, że kierunkowo jest to zbieżne z rozwiązaniami zawartymi w rządowym projekcie, który jest obecnie w Sejmie, a którego pierwsze czytanie jest przewidziane w tym tygodniu. Pod względem kierunkowym popieramy projekt, a uwagi zgłaszamy jedynie o charakterze technicznym. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Kazimierz Kleina:

Dziękuję bardzo.

Jeszcze proszę pana dyrektora Piotra Gołębiewskiego, dyrektora Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Polityki Demograficznej.

Czy pan dyrektor mnie słyszy? Pytam, bo my pana nie słyszymy.

Dyrektor Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Polityki Demograficznej w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Piotr Gołębiewski:

Przepraszam. Tak. Przepraszam, już naprawiłem ten błąd techniczny. Dziękuję, Panie Przewodniczący, za głos.

Szanowni Panowie Przewodniczący! Szanowne Komisje!

W imieniu ministerstwa rodziny w zasadzie nie mogę dodać nic więcej, niż dodał pan dyrektor Szatański z Ministerstwa Finansów. Nasze stanowisko w tym zakresie jest w pełni zbieżne. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Kazimierz Kleina:

Dziękuję bardzo.

Panie Mecenasie, czy mógłby pan się ustosunkować do wątpliwości pana dyrektora Szatańskiego?

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Piotr Magda:

Dziękuję bardzo.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

Panie Dyrektorze, odnosząc się do wyrażonej wątpliwości, chciałbym zwrócić uwagę, że senacki projekt, podobnie jak projekt rządowy, zmierza do tego, aby z dniem 1 stycznia 2023 r. nastąpił powrót do stanu prawnego obowiązującego w dniu 31 grudnia roku ubiegłego. Nie może niestety zniknąć nam z pola widzenia taka sytuacja, kiedy ulga w wysokości 1 tysiąca 500 zł, z którą mamy do czynienia w aktualnym stanie prawnym, dla niektórych adresatów może okazać się korzystniejsza niż projektowane rozwiązanie. W związku z tym przepisy art. 2 projektu ustawy będące przepisami przejściowymi stanowią, co następuje. Jako zasadę przewiduje się, że przepisy znowelizowanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będą stosowane do dochodów czy przychodów osoby samotnie wychowującej dziecko uzyskanych już od dnia 1 stycznia 2022 r. Jeżeli jednak osoba samotnie wychowująca dziecko uzna, że stosowany mechanizm może być dla niej mniej korzystny w odniesieniu do aktualnego roku, a przypominam, że dokonujemy zmiany w trakcie roku podatkowego, to będzie mogła na podstawie art. 2 ust. 2, również przepisu przejściowego, postanowić o korzystaniu z ulgi w wysokości 1 tysiąca 500 zł jedynie w odniesieniu do aktualnego roku podatkowego. Jednocześnie chciałbym bardzo wyraźnie podkreślić, że dokonując porównania projektu senackiego oraz projektu rządowego z druku nr 2186, Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu zidentyfikowało w projekcie rządowym dwa zagrożenia natury konstytucyjnej, które w projekcie senackim nie występują.

Przewodniczący Kazimierz Kleina:

Panie Mecenasie, myślę, że nie będziemy się zajmowali projektem rządowym. Rozumiem…

(Senator Krzysztof Kwiatkowski: Nie, nie, ale to jest istotne w kontekście tego, że projekt senacki jest lepszą inicjatywą.)

Ja rozumiem, że my pracujemy nad naszym projektem, chyba że pan…

(Senator Krzysztof Kwiatkowski: Ja bym poprosił o przedstawienie tej argumentacji.)

Proszę bardzo. Proszę bardzo. No, to jest…

Dobrze. Bardzo proszę, Panie Mecenasie.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Piotr Magda:

Bardzo dziękuję.

Mówię o tym dlatego, że pan dyrektor, podobnie jak pan minister Artur Soboń, zaprezentowali stanowisko, zgodnie z którym projekty te są de facto zbieżne. One są zbieżne, ale z dwoma zasadniczymi różnicami. Mianowicie projekt rządowy przewiduje, że powrót do stanu prawnego obowiązującego w dniu 31 grudnia 2021 r. będzie dotyczył jedynie osoby samotnie wychowującej dzieci, w przypadku, gdy przynajmniej jedno z dzieci ma orzeczoną niepełnosprawność na podstawie odrębnych przepisów. W stosunku do pozostałych osób samotnie wychowujących dzieci niebędących osobami niepełnosprawnymi, projekt przewiduje mniej korzystny niż obowiązujący w dniu 31 grudnia, a więc mniej korzystny, niż zakładany w projekcie senackim, sposób obliczania preferencji podatkowej dla tych osób. To po pierwsze.

Po drugie, projekt rządowy, czego projekt senacki nie czyni, wyłącza z zakresu preferencyjnego opodatkowania osobę, która wychowuje co najmniej jedno dziecko wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym, albo dziecko będące pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze. W ocenie Biura Legislacyjnego przepisy te budzą wątpliwości w świetle podniesionego już wzorca konstytucyjnego, czyli art. 71 konstytucji. Dziękuję.

Przewodniczący Kazimierz Kleina:

Dziękuję bardzo, Panie Mecenasie.

To bardzo ważna informacja, ale my pracujemy nad projektem senackim. Prawda? Czyli to jest, jak rozumiem, podane informacyjnie. A jaki będzie ostateczny kształt rozwiązania, które przyjmie rząd… No, może przyjmie i nasze rozwiązania. No więc nie przejmujemy się, jak mi się wydaje, tym projektem, który rząd przygotowuje…

(Głos z sali: Przygotował.)

…przygotował. Jest to projekt…

Jeszcze zgłasza się pan dyrektor Szatański, chciałby tę kwestię wyjaśnić. Ale, jak mówię, chyba nie zależy nam dzisiaj na tym, żebyśmy zaczęli dyskusję nad tym projektem, który jest w Sejmie. Jak dotrze do nas ustawa, to wtedy będziemy nad tym dyskutowali. W tej chwili pracujemy nad projektem, który jest inicjatywą senacką, a który otrzymał życzliwe słowa ze strony obu ministerstw. No więc nasz główny cel na dzisiaj to jest przeprowadzenie tego projektu przez nasze komisje.

Panie Dyrektorze, bardzo proszę.

Pan dyrektor Szatański. Zgłaszał się pan…

(Senator Leszek Czarnobaj: Nie słychać.)

My pana nie słyszymy. Przepraszam, nie wiem, czy pan włączył mikrofon.

(Głos z sali: Cały czas nie słychać.)

No, nie słychać w dalszym ciągu. Czyli mamy jakiś problem.

Proszę państwa, ja myślę, że te pierwsze wypowiedzi obu panów dyrektorów są dla nas istotne i kluczowe. Wątpliwości, które dotyczą projektu rządowego, znajdującego się w Sejmie, to jest ważna sprawa, ale z punktu widzenia naszego projektu drugorzędna. No więc po prostu wydaje mi się, że będziemy procedowali nad tym projektem.

Czy w tej chwili są jeszcze chętni do głosów w dyskusji?

(Głos z sali: Nie ma.)

Nie ma.

Proszę państwa, w takim razie… Jest wniosek, poprawka zgłoszona przez panią senator Kochan.

Jak rozumiem, przystępujemy do głosowania.

(Głosy z sali: Tak, dokładnie.)

Bo nie ma innych głosów. Jest poprawka pani senator Kochan i nad nią musimy zagłosować chyba w pierwszej kolejności. Prawda?

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Piotr Magda: Tak.)

Czy ona została tu przedstawiona przez panią senator, czy jeszcze potrzebne jest wyjaśnienie bardziej szczegółowe?

(Głos z sali: Niepotrzebne.)

Czy ktoś z państwa senatorów… Nie.

W takim razie przystępujemy do głosowania.

Kto jest za przyjęciem poprawki zgłoszonej przez panią senator Magdalenę Kochan?

7 głosów za.

Kto jest przeciw?

Nikt.

Kto się wstrzymał od głosu?

8 senatorów się wstrzymało.

Jeszcze zdalne głosy. Proszę o podanie wyników.

(Głos z sali: 12 głosów za…)

12 za…

(Głos z sali: …0 przeciw…)

…0 przeciw…

(Głos z sali: …13 senatorów się wstrzymało.)

…13 senatorów się wstrzymało.

W takim razie w tej chwili przystępujemy do głosowania…

(Senator Magdalena Kochan: …nad projektem w całości.)

(Głos z sali: Mamy kłopot z ankietą.)

(Senator Bogdan Borusewicz: Nad całością.)

(Głos z sali: Momencik.)

Kłopot z ankietą jest.

(Głos z sali: Tak, senator Bierecki zgłasza, że nie wysłał ankiety.)

(Głos z sali: Ale to nie zmieni…)

(Głos z sali: Nie przesądzi…)

(Senator Bogdan Borusewicz: Już przesądził…)

Rozumiem, że ten wynik tego głosowania nie przesądza.

(Senator Bogdan Borusewicz: Ale wyniki zostały chyba ogłoszone, tak?)

Wyniki zostały ogłoszone.

W takim razie teraz głosujemy nad projektem ustawy w całości wraz z przyjętą poprawką.

Proszę bardzo, kto jest za przyjęciem projektu ustawy wraz z poprawką?

(Głos z sali: 8.)

8 senatorów za.

Kto jest przeciw?

(Głos z sali: Nie ma nikogo.)

Nikt.

Kto się wstrzymał od głosu?

(Głos z sali: 8 senatorów.)

8 senatorów się wstrzymało.

Proszę o podanie wyników także senatorów zdalnie głosujących.

(Rozmowy na sali)

Proszę o podanie wyników takich, jakie mamy.

(Głos z sali: 15 za…)

15 za…

(Głos z sali: …0 przeciw…)

…0 przeciw…

(Głos z sali: …12 senatorów się wstrzymało.)

…12 senatorów się wstrzymało.

W ten sposób projekt ustawy wraz z poprawką został przyjęty przez połączone komisje.

Proponuję na…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

15, 0, 12. 12 senatorów się wstrzymało. Tak? 15 senatorów było za.

Proponuję na senatora sprawozdawcę panią senator Magdalenę Kochan. Czy jest zgoda na to, aby to była pani senator?

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Jest zgoda.

W takim razie w ten sposób zakończyliśmy pracę nad tym projektem.

Zamykam posiedzenie. Dziękuję bardzo.

(Koniec posiedzenia o godzinie 17 minut 39)