Zapis stenograficzny

– wspólne posiedzenie Komisji Infrastruktury (38.),

Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej (80.)

oraz Komisji Ustawodawczej (158.)

w dniu 13 maja 2021 r.

Porządek obrad:

1. Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (druk senacki nr 366).

(Początek posiedzenia o godzinie 8 minut 09)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Komisji Ustawodawczej Krzysztof Kwiatkowski)

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Proszę o zajmowanie miejsc.

Szanowni Państwo, wspólnie z panem przewodniczącym Zygmuntem Frankiewiczem oraz przewodniczącym Komisji Infrastruktury, panem przewodniczącym Hamerskim, otwieramy wspólne posiedzenie 3 komisji: Komisji Infrastruktury, Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.

W porządku posiedzenia mamy jeden punkt: rozpatrzenie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej projektu ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych.

Przedstawicielem do prezentowania tego projektu jestem ja. Jeżeli państwo pozwolą…

A, przepraszam, jeszcze przywitam uczestniczące w posiedzeniu osoby. Główny Urząd Geodezji i Kartografii reprezentuje jego szef, główny geodeta kraju, pan minister Waldemar Izdebski, a towarzyszy mu pani dyrektor Żaneta Kornatowska. Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii reprezentuje dyrektor Przemysław Hofman oraz dyrektor Michał Gil.

(Głos z sali: Dzień dobry.)

Witamy państwa serdecznie.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska reprezentuje pan dyrektor Marcin Ścigan. Związek Gmin Wiejskich RP reprezentuje pan Leszek Świętalski, sekretarz generalny.

(Głos z sali: Dzień dobry państwu.)

Związek Powiatów Polskich reprezentuje pan Bartłomiej Zydel. Prokuratorię Generalną RP reprezentuje pan mecenas Krzysztof Buczyński. Witam także naszych mecenasów.

Punkt 1. porządku obrad: pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (druk senacki nr 366)

Szanowni Państwo, projekt ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych dotyka znanej problematyki, czyli sprawy zmian przepisów w zakresie usytuowania elektrowni wiatrowych. Przepis, który nowelizowano w 2016 r., wprowadził nowe zasady, czyli tzw. przyjęty limit dopuszczalnej odległości takiej inwestycji od zabudowań, uwzględniany w piśmiennictwie według tzw. kryterium 10H – a wobec obecnej wielkości wiatraków jest to nawet ok. 2 km od zabudowań. Temat ten wywoływał ożywioną dyskusję. Mam wrażenie, że dzisiaj ta dyskusja już jest dużo mniejsza, także po deklaracji przedstawicieli rządu o nowelizacji przepisów w tym zakresie. Cieszę się, że Senat wyszedł ze swoją inicjatywą, ze swoim konkretnym projektem nawet wcześniej. Jeżeli pojawi się projekt rządowy, to oczywiście oba te projekty będą mogły być procedowane wspólnie w Sejmie, jeżeli oczywiście Senat tę proponowaną przez nas zmianę przyjmie.

Nasza propozycja dotyczy ograniczenia tej zasady przy uwzględnieniu charakteru tej zasady jako dwukierunkowej. My odnosimy się do kwestii odległości od wiatraka zabudowy mieszkalnej, a w praktyce – do możliwości takiej zabudowy, bo obecne przepisy znacząco ograniczają możliwość korzystania z prawa własności w takich sytuacjach, w sposób szczególny oczywiście na terenach wiejskich. Proponujemy ograniczenie tej zasady i wprowadzenie tzw. kryterium 5H.

Przypomnę państwu, że jesteśmy już po dyskusjach na ten temat. Poprosiliśmy Biuro Legislacyjne o wprowadzenie zmian do tej propozycji w stosunku do pierwotnego projektu.

I teraz poproszę Biuro Legislacyjne, żeby przedstawiło w skrócie, jakie zmiany w stosunku do pierwotnej propozycji wprowadziliśmy.

Panie Mecenasie, bardzo proszę.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Mirosław Reszczyński:

Szanowni Panowie Przewodniczący! Wysokie Komisje! Szanowni Goście!

Biuro, mając na uwadze również stanowiska, które wpłynęły, i opinie dotyczące omawianego projektu ustawy, proponuje kilka poprawek uzupełniających brzmienie proponowanego przepisu art. 14a. Mianowicie proponujemy, aby w art. 14a po wyrazach „pozwolenia na budowę” dodać wyrazy „albo wniesienia przez organ administracji architektoniczno-budowalnej sprzeciwu wobec zgłoszenia”. Tu pragniemy… Poprawka ta uwzględnia fakt, że art. 29 prawa budowlanego przewiduje się sytuację, kiedy można rozpocząć budowę jednorodzinnego budynku mieszkalnego i na tę budowę nie jest potrzebne pozwolenie na budowę i decyzja o warunkach zabudowy, jest tylko konieczne wystąpienie ze zgłoszeniem do organu architektoniczno-budowlanego. Organ może wnieść w odpowiednim terminie sprzeciw. A więc my tu uwzględniamy tę sytuację.

Mam jeszcze wątpliwości, które powstały w trakcie wcześniejszej debaty komisji nad tym przepisem. Proponujemy, aby w ten przepisie art. 14a dodać zdanie drugie mówiące mianowicie, że przepisy art. 5 ust. 1 ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych się tu stosuje. I wtedy nie będzie wątpliwości, jak tę odległość 5H obliczać, będzie to analogiczne jak przy obliczaniu tej odległości, o której mowa w art. 4 ustawy.

Proponujemy też niewielką modyfikację przepisu przejściowego, art. 2. Proponujemy mu nadać brzmienie: „Do postępowań w sprawie lokalizacji i budowy budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej, w skład której wchodzi funkcja mieszkaniowa, wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się art. 14a ustawy zmienianej w art. 1”. To jest taka zmiana doprecyzowująca, ona naszym zdaniem jest potrzebna. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Dziękuję.

Ja chciałbym też zwrócić państwa uwagę na doskonale przygotowaną OSR – i w tym miejscu podziękować za nią.

Dzisiaj, patrząc na naszą propozycję i odnosząc się do sytuacji w innych państwach Unii Europejskiej, zdajemy sobie sprawę, że podążamy dokładnie w kierunku tego, jak tam te regulacje obowiązują. Standardowa odległość w państwach Unii Europejskiej to jest 500 m, tak jest we Francji, Grecji, Holandii, w Niemczech, od 400 do 1 tysiąca jest w Portugali, we Włoszech. A więc chociaż nie ma w tym zakresie przepisów wspólnotowych, które by unifikowały te regulacje, to w praktyce w proponowanej nowelizacji idziemy de facto w takim kierunku. W wielu krajach nawet nie określono minimalnej odległości w ustawodawstwie centralnym, jest to oceniane w odniesieniu do konkretnej inwestycji i powiązane z limitami hałasu. Tak jest w Wielkiej Brytanii, Belgii, Finlandii, Norwegii i Szwecji.

Szanowni Państwo, my mieliśmy już przedstawione stanowiska przedstawicieli rządu. Jeżeli państwo chcecie odnieść się do tych zmian, to oczywiście teraz istnieje taka możliwość, jeżeli są jakieś zgłoszenia. Oczywiście umożliwię także zabranie głosu – bo to państwa senatorów interesowało – przedstawicielom Związku Gmin Wiejskich i Związku Powiatów. Były na wcześniejszych posiedzeniu pytania, czy to rozwiązanie jest zgodne z oczekiwaniami mieszkańców, których wspólnoty samorządowe w sposób szczególny reprezentują.

Czy ktoś z przedstawicieli administracji rządowej się zgłasza? Jeżeli nie mamy teraz zgłoszeń…

Ktoś z przedstawicieli samorządu terytorialnego?

Dyrektor Departamentu Gospodarki Niskoemisyjnej w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii Przemysław Hofman:

Panie Przewodniczący, przepraszam. Przemek Hofman z tej strony, Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii. Czy ze strony rządowej można zabrać głos?

(Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski: Oczywiście. Po to było moje pytanie. Bardzo proszę.)

Panowie Przewodniczący! Wysokie Komisje!

Tak jak już pan przewodniczący Kwiatkowski wskazał, rząd przygotował kompleksową nowelizację przepisów ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, ten projekt został wpisany do wykazu prac legislacyjnych rządu i od 4 maja są prowadzone w zakresie tego projektu konsultacje publiczne i uzgodnienia międzyresortowe. Te uzgodnienia i konsultacje, z uwagi na charakter projektu, mają nieco wydłużony czas niż standardowo i potrwają 30 dni, zostaną zamknięte 3 czerwca tego roku.

Co do zasady, projekt senacki w zakresie nowelizacji przepisów tej przedmiotowej ustawy kierunkowo wkomponowuje się w tę kompleksową nowelizację, którą zawiera projekt rządowy. My w ramach tego projektu rządowego dokonujemy znacznej przebudowy legislacji dotyczącej lokalizacji i prowadzenia inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych. Złamanie tej zasady dwukierunkowości dotyczącej zasady odległościowej 10H jest jednym z elementów prowadzonego przez rząd projektu. I w związku z tym wydaje się, że być może, tak jak pan senator to słusznie zauważył, te projekty mają, koniec końców, ten sam cel, czyli doprowadzenie do możliwości odblokowania rozwoju mieszkalnictwa na terenach tych gmin, w których są już zlokalizowane albo istnieją, albo są wpisane w miejscowych planach elektrownie wiatrowe lądowe. Ale, co do zasady, nasz projekt od strony legislacyjnej w nieco inny sposób wdraża to rozwiązanie i wkomponowuje je w całą kompleksową zmianę. A więc pewnie z tej perspektywy rządowej dużo bardziej wskazane byłoby prowadzenie dalszych prac w oparciu o ten projekt rządowy, ponieważ on, tak jak powiedziałem, w sposób systemowy dokona modyfikacji i da możliwości lokalizacji nowych inwestycji w postaci elektrowni wiatrowych, ponadto stara się on uporządkować kwestie dotyczące możliwości zabudowy mieszkaniowej wokół już istniejących elektrowni wiatrowych.

Ten problem, który jest przedmiotem inicjatywy senackiej, jest bardzo istotny, my dostaliśmy przez ostatnie kilkanaście miesięcy pewnie z kilkadziesiąt, może nawet już ponad 100 wystąpień i gmin, i związków gmin, i poszczególnych, pojedynczych obywateli, których nieruchomości znajdują się w promieniu wyznaczonym w związku z zasadą 10H wokół istniejących elektrowni wiatrowych. Tak że wiemy, z jakim problemem borykają się i mieszkańcy, i gminy, jeśli chodzi o możliwość zabudowy mieszkaniowej na tych terenach, które od 2016 r. stały się de facto zablokowane, jeśli chodzi o możliwość stawiania budynków na nieruchomościach, które często mają wpisaną taką możliwość zabudowy. A więc ten cel, żeby dokonać rozsądnego odblokowania tej możliwości, jest jednym z kilku kluczowych zagadnień, które my w ramach tego kompleksowego projektu rządowego podejmujemy.

W zasadzie to chyba tyle. Chciałbym wprost przekazać paniom senatorom i panom senatorom informacje z pierwszej ręki co do statusu tego projektu rządowego. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Bardzo serdecznie dziękuję za tę informację.

Ja też mam wrażenie, że te emocje które w jakiejś części towarzyszyły nam na początku tej pracy, troszkę już nas opuściły. Ja jestem po spotkaniu w ministerstwie z panem ministrem Zyską, doszliśmy do wniosku, że rzeczywiście nic nie koliduje z tym, żeby później pracować nad oboma projektami, szczególnie że projekt rządowy jeszcze jest na tym pierwszym etapie No ale to pewno już pani marszałek Sejmu – jeżelibyśmy ten projekt przyjęli – spowoduje, że prace nad projektami będą łączne.

Dziękuję za te słowa pochwały co do projektu senackiego, że to złamanie zasady dwukierunkowości jest słuszną ideą. Mam też takie wrażenie, że dzisiaj rzeczywiście już w trochę innym kontekście i innej sytuacji nad projektami pracujemy. Sam też oczekuję projektu rządowego – im będzie on bardziej kompleksowy i szeroki, tym lepiej.

Czy ktoś z przedstawicieli środowisk samorządowych chciałby zabrać głos, artykułując swoje stanowisko? Czy z państwa punktu widzenia jako przedstawicieli wspólnot lokalnych, widzicie potrzeby zmian w tym zakresie?

Mamy reprezentację dwóch dużych i poważnych organizacji, związku gmin i związku powiatów. Czy któryś z panów…

(Sekretarz Generalny Związku Gmin Wiejskich RP Leszek Świętalski: Jeśli można, Panie Przewodniczący…)

Bardzo proszę, Leszek Świętalski, Związek Gmin Wiejskich RP.

Sekretarz Generalny Związku Gmin Wiejskich RP Leszek Świętalski:

Dziękuję bardzo.

Dzień dobry Wysokiej Izbie.

Panie Przewodniczący, w imieniu związku ponawiam swoje podziękowanie dla Wysokiej Izby, która podjęła ten bardzo ważki i, co tu dużo mówić, konfliktogenny i wrażliwy dla nas wszystkich temat. Bo szczególnie dla środowiska wiejskiego – i dziękuję za podkreślenie – jest on bardzo istotny. Ale też w końcu mamy do czynienia z tą dwukierunkowością, która z kolei oddziałuje na nas wszystkich. I, cokolwiek by mówić, my zauważamy po raz kolejny, że ta ustawa z 2016 r. spowodowała wielkie spustoszenie, co zresztą, praktycznie rzecz biorąc, przewidywaliśmy, tak że jest to jakieś pyrrusowe zwycięstwo, że strona samorządowa miała wówczas wiele racji…

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Panie Sekretarzu, przepraszam, ja zapytam o jedno, bo wiem, że o 9.00 zaczynają się kolejne posiedzenia komisji. Ja rozumiem, że państwa stanowisko jest pozytywne, a nawet zakładam – ale nie chcę tej dyskusji teraz wywoływać, bo zależałoby nam, a przynajmniej może jest taka szansa, żebyśmy w pełnym konsensusie ten projekt przyjęli – że państwo pewno byście szli nawet dalej ze swoimi oczekiwaniami, ale metoda krok po kroku jest metodą umiarkowanego rozsądku w tym wypadku. I rozumiem, że państwo pozytywną opinię przedstawiacie do projektu…

Sekretarz Generalny Związku Gmin Wiejskich RP Leszek Świętalski:

Panie Przewodniczący, jak najbardziej pozytywną, z tym że mimo wszystko proponujemy, będąc realistami i praktykami w tym zakresie, żeby Wysoka Izba w swoim projekcie przyjęła jednak to założenie odległościowe absolutne, wyrażone w metrach, a nie wg filozofii „n razy H”, dlatego że na polu technologicznym mamy do czynienia z takimi zmianami, że dzisiaj 5H równa się prawie temu 10H z 2016 r. Zatem ten aksjomat 500 m w dwie strony jest jak najbardziej do zaakceptowania, z całym entourage’em wcześniej przez nas wyrażonym.

Co do projektu rządowego, to teraz się nie wypowiadamy. On jest nam znany, z tym że od razu Wysokiej Izbie zaznaczamy, że w niektórych miejscach jest znów pewna nadregulacja, naszym zdaniem niepotrzebna i kosztotwórcza, i znów będziemy się zmagać z pewnymi historiami.

Zatem, konkludując, powiem tak: jest bardzo pozytywna opinia – z podziękowaniem za to, że wyzwoliły się inicjatywy obustronne – z tym że proponujemy właśnie ten aksjomat odległościowy w zakresie metrów, absolutny, a nie reguły „n razy H”. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Dziękuję.

Ja już powiem, dlaczego przedyskutuję to troszkę publicznie.

Szanowni Państwo, jestem po konsultacjach z Biurem Legislacyjnym, mamy możliwość taką: jeżeli będzie zgoda wszystkich – bo bez tego to zaczniemy wchodzić znowu w szczegóły – to będziemy mogli przegłosować w jednym głosowaniu łącznym wszystkie poprawki przygotowane przez Biuro Legislacyjne. Jak mówię: jeżeli będzie zgoda wszystkich. I ja bym do tego namawiał, bo przypomnę, jak ożywiona dyskusja jest za nami… I chciałbym przekonać państwa do tej formuły. Ona de facto spowoduje, że przyjmiemy ten projekt – jeżeli taka będzie wola większości – w tym kształcie, który jest, bez wchodzenia już w szczegóły. Oczywiście jeszcze później, na posiedzeniu plenarnym, będziemy mogli nad tym dyskutować, ale dzisiaj… Oczywiście, że wysokość wiatraka się zmieni… Ale tu zaczniemy znowu wchodzić w taką samą dyskusję, jaka była wcześniej.

Czy, Panie i Panowie Senatorowie, wyrazilibyście zgodę, żeby w jednym głosowaniu łącznym przyjąć wszystkie poprawki, które opracowało Biuro Legislacyjne? Wtedy ten projekt, który otrzymaliście, byłby projektem – no, oczywiście później jeszcze musielibyśmy potwierdzić to w głosowaniu dotyczącym przyjęcia projektu – przyjętym. On jest spójny. A oczywiście wchodzenie teraz w rożne szczegóły może spowodować, że on tę spójność utraci. Czy jest zgoda co do takiego sposobu procedowania?

Senator Jerzy Czerwiński:

Ja mam jeden problem: ja tych poprawek nie widzę. Nie wiem, czy państwo dostaliście je…

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Czy pan mecenas mógłby jeszcze je przypomnieć? Bo my mamy tekst jednolity i to z jednej strony ułatwia nam oczywiście zrozumienie projektu, ale z drugiej strony pan senator Czerwiński ma tu pełną rację, że prosi o wyszczególnienie. Prosiłbym, żeby pan mecenas punkt po punkcie przypomniał, co było wprowadzone w poprawkach.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Mirosław Reszczyński:

Szanowny Panie Przewodniczący, ja może odczytam brzmienie art. 14a i w trakcie tego czytania wskażę, o co go uzupełniamy.

(Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski: Bardzo dobre rozwiązanie.)

Oto brzmienie art. 14a. „W postępowaniach w sprawie lokalizacji i budowy budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej, w skład której wchodzi funkcja mieszkaniowa, niespełnienie wymogu, o którym mowa w art. 4 ust. 1, nie stanowi przesłanki odmowy wydania decyzji WZ albo pozwolenia na budowę”… I tu jest nasza zmiana, to są nowe wyrazy: „albo wniesienia przez organ administracji architektoniczno-budowalnej sprzeciwu wobec zgłoszenia”. Tu jest propozycja uzupełnienia zapisu o te wyrazy. I dalej czytam dotychczasowe brzmienie: „w przypadku gdy odległość, w której przewidziana jest lokalizacja i budowa budynku – od elektrowni wiatrowej wybudowanej przed dniem wejścia w życie niniejszego przepisu, jest równa lub większa od pięciokrotności wysokości elektrowni wiatrowej mierzonej od poziomu gruntu do najwyższego punktu budowli, wliczając elementy techniczne, w szczególności wirnik wraz z łopatami (całkowita wysokość elektrowni wiatrowej)”. I tu kolejna modyfikacja, proponujmy dodać zdanie drugie: „Przepisy art. 5 ust. 1 stosuje się”.

Proponujemy też drobną korektę w art. 2, proponujmy nadać mu takie brzmienie: „Do postępowań w sprawie lokalizacji i budowy budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej, w skład której wchodzi funkcja mieszkaniowa, wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia w życia niniejszej ustawy, stosuje się art. 14a ustawy zmienianej w art. 1”. Dziękuję.

Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski:

Czy udało się to wyjaśnić?

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Dziękuję.

Szanowni Państwo, poddaję pod głosowanie, w głosowaniu łącznym, poprawki zaproponowane przez Biuro Legislacyjne.

Kto z pań i panów senatorów jest za ich przyjęciem? Proszę o podniesienie ręki.

20 osób na sali jest za.

Kto jest przeciw?

Kto się wstrzymał?

Zamykamy możliwość głosowania zdalnego. Sumujemy wyniki z sali i z głosowania zdalnego. Proszę o zbiorcze zestawienie.

31 głosów za, bez głosów sprzeciwu i wstrzymania się od głosu.

Poddaję projekt…

(Głos z sali: 6 się wstrzymało.)

6 się wstrzymało, przepraszam.

Poddaję projekt z wcześniej przyjętymi poprawkami pod głosowanie.

Kto z pań, panów senatorów jest za?

15 osób na sali jest za.

Kto jest przeciw?

Kto się wstrzymał?

Proszę o zamknięcie głosowania zdalnego i podanie zbiorczych wyników.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Zamykamy, powiedziałem.

Szanowni Państwo, jedna osoba nie potwierdziła swojego rozstrzygnięcia. Proszę, sprawdźcie, bo nie możemy zamknąć głosowania.

(Wypowiedzi w tle nagrania)

A mogę z imienia i nazwiska? Pomożemy pani senator lub panu senatorowi…

(Głos z sali: Nie możemy.)

Szanowni Państwo, nie możemy zamknąć głosowania, jedna z osób uczestniczących…

(Głos z sali: Już…)

Już? Dobrze.

25 głosów za, bez głosów sprzeciwu, 13 osób wstrzymało się od głosu.

Projekt został przyjęty.

Czy zgodzą się państwo, żebym pełnił obowiązki senatora sprawozdawcy tego projektu? Nie widzę innych zgłoszeń.

W takim razie wyczerpaliśmy porządek posiedzenia

Zamykam posiedzenie.

Bardzo serdecznie państwu dziękuję.

(Koniec posiedzenia o godzinie 8 minut 32)