Narzędzia:
Posiedzenie Komisji Kultury i Środków Przekazu (nr 15) w dniu 17-08-2020
Uwaga! Zapis stenograficzny jest tekstem nieautoryzowanym

Zapis stenograficzny

– posiedzenie Komisji Kultury i Środków Przekazu (015.)

w dniu 17 sierpnia 2020 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 192, druki sejmowe nr 550, 554).

(Początek posiedzenia o godzinie 14 minut 10)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodnicząca Barbara Zdrojewska)

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Szanowni Państwo, otwieram posiedzenie komisji

Informuję, że posiedzenie komisji jest transmitowane w internecie.

Państwa senatorów, którzy są obecni w sali, proszę o nieuruchamianie aplikacji do połączenia zdalnego, a państwa, którzy siedzą na sali, proszę o ciszę, bo hałas bardzo przeszkadza… Poza panami ministrami.

Tak więc senatorów, którzy są obecni na sali, proszę o nieuruchamianie aplikacji do połączenia zdalnego, bo będzie sprzężenie.

Chciałabym sprawdzić, czy wszyscy senatorowie, którzy chcieli wziąć udział w posiedzeniu komisji, zostali włączeni do posiedzenia. Tak? Mamy potwierdzenie? Bardzo dziękuję.

Wszystkich państwa senatorów obradujących zdalnie proszę o upewnienie się, czy państwa iPady są podłączone do zasilania, a kamery w nich włączone. Proszę także o zapewnienie takiego położenia iPada i obiektywu kamery, aby byli państwo widoczni podczas połączenia.

Zapisywanie się do głosu przez senatora obradującego zdalnie może nastąpić przez chat w aplikacji lub werbalnie. Sposób zgłaszania opisany jest w instrukcji, którą otrzymaliście państwo e-mailowo. Zabranie głosu będzie możliwe dopiero po udzieleniu głosu przez przewodniczącą komisji. Przed zabraniem głosu proszę państwa o samodzielnie włączanie mikrofonów, po skończonej wypowiedzi proszę wyłączyć mikrofon.

Poprawki możecie państwo przesyłać na adres e-mail podany w przekazanej państwu informacji o zdalnym posiedzeniu komisji, z potwierdzeniem konta e-mailowego. Złożenie poprawek należy zaanonsować na chacie lub werbalnie. Jeśli chodzi o sprawę e-maila, proszę wpisać skrót komisji, na posiedzeniu której kierują państwo poprawkę, oraz tytuł ustawy. Przypominam ponadto, że do dyspozycji senatorów obradujących zdalnie jest specjalny numer telefonu, pod którym możecie państwo dokonywać zgłoszeń problemów technicznych.

Szanowni Państwo, teraz chciałabym sprawdzić kworum i to, czy wszyscy senatorowie są podłączeni. Pięciu senatorów uczestniczy w obradach zdalnie.

Wszystkich państwa senatorów obecnych na sali i tych, którzy uczestniczą zdalnie, serdecznie witam.

(Senator Bogdan Borusewicz: Ja nie jestem podłączony…)

Nie jest pan senator podłączony, ale pan marszałek jest z nami, tak że…

Szanowni Państwo, witam pana Pawła Lewandowskiego, ministra z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, oraz pana ministra Stanisława Szweda z ministerstwa pracy i polityki społecznej. Serdecznie witam, Panie Ministrze, to…

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed: I rodziny.)

I rodziny, tak.

Witam pana Grzegorza Naperalskiego, gościa z Sejmu – bardzo nam miło. Witam panią Magdalenę Fabisiak z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, panią dyrektor departamentu. Panią Fabisiak… Aha, jest. Witam panią Annę Ulewską-Marciniak, też dyrektor departamentu, tym razem ubezpieczeń społecznych – witam serdecznych. Witam panią Joannę Kownacką-Kacperską, naczelnik wydziału w Departamencie Ubezpieczeń Społecznych – dzień dobry. Witam pana Bartosza Bieszyńskiego z Rady Przemysłu Spotkań i Wydarzeń, koordynatora – witam serdecznie; pana Mikołaja Ziółkowskiego ze Stowarzyszenia Organizatorów Imprez Artystycznych i Rozrywkowych, którego jest prezesem – witam; pana Tomasza Grewińskiego z Izby Gospodarczej Menedżerów Artystów Polskich – witam pana prezesa; i pana Krzysztofa Polesińskiego z Polskiej Izby Techniki Estradowej – witam serdecznie.

Witam oczywiście, jak zwykle bardzo serdecznie, panią Danutę Drypę, głównego legislatora w Biurze Legislacyjnym – dzień dobry pani – która dzisiaj będzie opiniowała naszą ustawę, chociaż oczywiście miała tu problem taki, że ustawa została uchwalona w piątek, a myśmy ją dostali chyba dzisiaj rano czy jakoś tak… Już nie wnikam w to. Ale jak zwykle mamy tu ten problem.

Punkt 1. porządku obrad: rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 192, druki sejmowe nr 550, 554)

Ale, Szanowni Państwo, ustawę wszyscy otrzymali i zapoznali się z nią. Na szczęście nie jest długa, to po pierwsze, a po drugie, jest oczekiwana.

Na samym początku chciałabym podziękować za to, że w ślad za naszym poprzednim spotkaniem, które odbyliśmy, tak szybko został przedstawiony projekt, który dzisiaj mamy w ręku i ma on szansę wejść w życie już we wrześniu, tj, będą uruchomione fundusze zarówno dla artystów, jak i dla… zarówno na pomoc dla artystów, jak również w formie grantów, jak rozumiem – o tym nie jest napisane w projekcie ustawy, to będzie w rozporządzeniu.

Chciałabym poprosić o głos najpierw pana ministra Lewandowskiego – z taką prośbą, żeby pan nam to wszystko wytłumaczył. Proszę też powiedzieć, dlaczego jednocześnie nie otrzymaliśmy projektu rozporządzenia, co bywa praktyką w przypadku projektów rządowych. Przez to ustawa jest w tej chwili bardzo ogólna, nie ma tutaj szczegółów, w związku z tym zastanawiamy się nad ewentualnym złożeniem poprawek… Chyba że pan minister zadeklaruje, że pewne sprawy, które wynikają z oczekiwań tych środowisk obecnych dzisiaj na naszym spotkaniu, będą uwzględnione. Może pan to zadeklaruje i po prostu przy najbliższej okazji będziemy już rozmawiać o efektach tego projektu.

Oddaję głos panu ministrowi Lewandowskiemu.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Paweł Lewandowski:

Dziękuję bardzo, Pani Przewodnicząca.

Wysoka Komisjo!

Zasadniczo ustawa ma 3 cele.

Pierwszym celem jest wsparcie, stworzenie funduszu socjalnego dla artystów w wysokości 25 milionów zł, tak jak zapisaliśmy to w uzasadnieniu, tak by minister kultury ze swojej części, części 24 budżetu, mógł wypłacać środki dla artystów na takich samych zasadach jak zasiłki z Funduszu Promocji Kultury. Dlaczego taką zmianę musieliśmy wprowadzić? Dlatego, że w tej chwili nie mamy żadnej innej możliwości prawnej, żeby dawać pieniądze na takich zasadach jak w przypadku Funduszu Promocji Kultury, albowiem te pieniądze zawsze były bezpośrednio z tego funduszu i były regulowane ustawą… I to nie była część budżetowa ministra kultury. W związku z tym przenosimy tu dokładnie, jeden do jednego, rozwiązania, które są tam realizowane. W Funduszu Promocji Kultury jest zaledwie 16 milionów zł, one się szybko kończą, fundusz w tym roku ma mniejsze wpływy niż miał wcześniej, w związku z tym w kolejnym roku prawdopodobnie również mielibyśmy ograniczone możliwości pomocy, udzielania pomocy z tego funduszu. W związku z tym minister kultury zdecydował się na to rozwiązanie, by móc takiej pomocy udzielać również bezpośrednio z budżetu państwa, ze środków do walki ze skutkami COVID.

Drugim celem jest wsparcie samorządowych instytucji kultury, NGO, oraz przedsiębiorców, którzy działają w branży koncertowej, muzyki, tańca, również scenotechników działających w branży koncertowej, w ten sposób, że, tak jak pisaliśmy to w uzasadnieniu – a te sprawy, które są zadeklarowane w uzasadnieniu, znajdą się i będą szczegółowo rozpisane w rozporządzeniu – 40% utraconych przychodów ze sprzedaży biletów dla samorządowych instytucji kultury będzie zrekompensowanych z budżetu państwa, z tej części do walki ze skutkami COVID, i odpowiednio 50% będzie na NGO i przedsiębiorców z tytułu utraty przychodów w zakresie działalności, którą prowadzą, związanej z teatrem, muzyką, tańcem i z całą techniką w branży koncertowej.

Oprócz tego w ustawie znalazł się przepis ministra pracy i polityki społecznej, dotyczący przedłużenia możliwości płacenia zasiłków w związku z COVID w miejscach, w których jest zaostrzony reżim sanitarny i nie jest możliwa realizacja zadań zawodowych. I to są główne cele tej ustawy.

Jeśli chodzi o brak rozporządzenia, to należy pamiętać, że my dopiero co mieliśmy posiedzenie komisji kultury, podczas którego pewne postulaty zostały przedstawione przez branżę koncertową, jednocześnie równolegle trwały prace zespołu w Instytucie Teatralnym i Instytucie Muzyki i Tańca, który brał też pod uwagę zapotrzebowanie instytucji kultury. W związku z tym, korzystając z okazji, że było dodatkowe posiedzenie Sejmu, postanowiliśmy w dosyć szybkim tempie napisać ustawę, która jest spójna z przepisami ustawy covidowej – to znaczy to jest nowelizacja tejże ustawy, a generalnie te przepisy są kopiami niektórych przepisów ustawy covidowej, w związku z tym oczywiście mają wszelkie wady i zalety tychże przepisów. Ale ponieważ szło to trybem poselskim, to oczywiście rozporządzenia państwu nie daliśmy, niemniej szczegółowe intencje co do tego, co ma być w rozporządzeniu, rozpisaliśmy w uzasadnieniu, czyli m.in. to jest to, w jakich kwotach jakie podmioty… tzn. w jakich udziałach jakie podmioty miałyby dostać pomoc i jakie kwoty, mniej więcej, miałyby być na to przeznaczone.

Chciałbym zwrócić państwa uwagę na to, że na całą pomoc, na ten cel związany z refundacją utraconych zysków, mamy przeznaczone 400 milionów zł i 25 milionów zł na zasiłki, to jest w sumie 425 milionów zł. Straty branży, straty tych podmiotów działających w tych branżach, oceniamy w tym momencie na około 440 milionów zł – to jest strata w 100%. Ale ja przypominam, że my w przypadku samorządowych instytucji kultury mówimy o rekompensacie 40%, a w przypadku podmiotów NGO i podmiotów prywatnych w działalności gospodarczej mówimy o 50%. W związku z tym uważamy, że ta kwota jest w stanie przynajmniej częściowo zaspokoić oczekiwania wszystkich potencjalnych interesariuszy.

Jeśli są jakieś pytania, to oczywiście jestem chętny udzielić odpowiedzi. I proszę Wysoką Komisję o przyjęcie tych przepisów w miarę możliwości bez poprawek, co umożliwi, tak jak pani przewodnicząca powiedziała, szybkie procedowanie. I jestem przekonany, że ustawa mogłaby wejść w życie już w przyszłym tygodniu i umożliwić nam wypłatę określonych środków. Dziękuję bardzo.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Dziękuję bardzo.

Czy pan minister Szwed chciałby zabrać głos?

Bardzo proszę.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Dziękuję bardzo.

Pan minister Lewandowski już wszystko wyjaśnił. Ta poprawka, którą zgłosiliśmy w trakcie prac Sejmu, wynika z tego, że mamy możliwość przyznawania dodatkowego zasiłku opiekuńczego dla rodziców, których dzieci nie korzystają z nauki czy to w przedszkolu, w żłobku, czy w szkole, ale po 180 dniach, zgodnie z ustawą matką dotyczącą COVID, działanie tego przepisu się kończy, dlatego zaproponowaliśmy taką zmianę. Ona jest potrzebna, żebyśmy mieli możliwość we wrześniu również ewentualnie takie decyzje podejmować, w sytuacji zagrożenia. Dziękuję bardzo.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Bardzo dziękuję, Panie Ministrze.

Teraz poproszę panią Danutę Drypę o opinię Biura Legislacyjnego.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Danuta Drypa:

Dziękuję.

Pani Przewodnicząca! Szanowni Państwo!

Ja ograniczę się do krótkich słów, zasadniczych uwag do tej krótkiej ustawy.

Pierwsza z nich dotyczy art. 1 i wprowadzonego w tym art. 15m1. Na czym polega tu problem czy też usterka. Konsekwencja tego przepisu została zawarta w innej ustawie, która zmienia ustawę covidową z dnia 2 marca, a jest to ustawa, która również została uchwalona 14 sierpnia, w piątek, i w tej chwili… Nie, nie w tej chwili, ale dzisiaj odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności i ta komisja odroczyła posiedzenie na wrzesień. A moja uwaga dotycz tego, że ustawa, która wprowadza jakąś nową regulację, powinna zawierać również jej konsekwencje, te konsekwencje powinny znajdować się w jednym akcie prawnym, a nie w różnych aktach prawnych. A w tej chwili będzie taka sytuacja, że ustawa wprowadzająca art. 15m1 wejdzie w życie, jeżeli będzie taka państwa wola, w czasie, który został przewidziany, a procedowanie ustawy, która zawiera jej konsekwencje, będzie się odbywało dopiero we wrześniu. Żeby uniknąć takiej sytuacji, należałoby przyjąć poprawkę do przedmiotowej ustawy, która polegałaby na tym, że w art. 1 należałoby dodać pkt 1a, donoszący się do art. 15zzzh, w którym po wyrazach „15m” należy dodać wyrazy: „15m1”. Taka mogłaby być poprawka i wtedy ta nowelizacja byłaby pełna.

Druga uwaga dotyczy art. 2 i wprowadzanego ust. 29 w art. 65, który, tak jak pan minister powiedział, upoważnia Radę Ministrów do określenia, w drodze rozporządzenia, zasad rozdziału i przekazywania wsparcia pochodzącego ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Ale to rozporządzenie nie zawiera wytycznych – czyli jest to zarzut niespełniania wymogów konstytucyjnych.

Kolejna uwaga związana jest z art. 3, czyli z datą wejścia w życie tej ustawy. Również na skutek poprawki, która została przyjęta w Sejmie, treść art. 3 została zmieniona. Projekt zakładał, że ustawa wejdzie w życie po upływie 7 dni od dnia jej ogłoszenia, a teraz redakcja przepisu jest następująca: ustawa wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 2, który wchodzi w życie z mocą od dnia 4 września bieżącego roku. Po pierwsze, z legislacyjnego punktu widzenia nie konstruuje się w ten sposób przepisów, ponieważ samo wejście aktu prawnego w życie określa, że on od tej daty nabiera mocy. Ustawodawca posługuje się też z reguły wyrażeniem: akt prawny ma moc wsteczną. A więc w tym przypadku, żeby ten przepis był zgodny z zasadami legislacyjnymi, należałoby wyrazy „wchodzi w życie z mocą” zastąpić wyrazami „wchodzi w życie z dniem 4 września”. Pomijam tu już kwestię taką, że wniesienie ewentualnych poprawek, z uwagi na kalendarz Sejmu, spowodowałby, że data 4 września również w tym momencie straciłaby tu rację bytu. A więc, po pierwsze, pojawia się pytanie, dlaczego ten dzień 4 września został określony jako, można powiedzieć w domyśle, data wejścia w życie określonego przepisu, to jest przepisu art. 1 pkt 2 – czyli są to te przepisy, które utracą moc po upływie 180 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Po drugie, niejako przy okazji chciałabym powiedzieć o tym, o czym dyskutowaliśmy przed posiedzeniem komisji, tzn. że podczas ostatniego posiedzenia Senatu… przepraszam, nie ostatniego, tylko piątkowego Senat przyjął uchwałę w dniu 13 września w sprawie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 oraz po jej ustaniu. Była tam poprawka nr 40, która w art. 36 w pkcie 1 skreślała wyrazy „i art. 14h”, a przedmiotowa ustawa, nadając nowe brzmienie art. 36 ust. 1, niejako przywraca ten art. 14h, tymczasem, jak się dowiedziałam, Sejm tę poprawkę Senatu przyjął. Dziękuję.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Dziękuję.

Bardzo proszę, Panie Ministrze, proszę o odniesienie się.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Paweł Lewandowski:

Bardzo dziękuję.

Jeśli chodzi o kwestie zasadniczą… Ja najpierw odniosę się do kwestii braku wytycznych w rozporządzeniu. To jest konsekwencja w zasadzie dwóch spraw. Po pierwsze, tego, że w projekcie początkowo była wpisana uchwała, a uchwała nie wymaga wytycznych, przy czym w związku z tym, że pojawiła się tutaj kwestia, że dotyczy to podmiotów zewnętrznych, a nie wewnętrznych unormowań wewnątrz administracji państwowej, zostało to zmienione na rozporządzenie. I jeśli chodzi o kwestie dotyczące wytycznych, to chciałbym jeszcze zwrócić uwagę, że w związku z tym, że ten przepis jest kopią przepisów w gruncie rzeczy epizodycznych, związanych z sytuacją covidową, to powieliliśmy pewien schemat, który do tej pory w tej ustawie covidowej był zachowany – i stąd może się pojawiać ta kwestia. Ale ona, oczywiście poza kwestiami, nazwijmy, to natury legislacyjnej, nie ma istotnego wpływu na funkcjonowanie przepisów i tej materii, którą się dzisiaj zajmujemy. Sama ta ustawa również ma w gruncie rzeczy charakter epizodyczny, więc myślę, że na potrzeby szybkiego procedowania, tak jak w Sejmie – Sejm zdecydował, że ta kwestia nie jest kwestią kluczową dla funkcjonowania tego mechanizmu, acz oczywiście jest bardzo istotna z punktu widzenia legislacyjnego – również Senat, mam nadzieję, przychyli się do tej opinii ze względu na szybkość procedowania tego projektu i również przychyli się do tego, by w tej postaci pozostawić ten przepis. Zwłaszcza że on żadnych konsekwencji natury politycznej ani jakichś niejasności co do realizacji tego zadania nie wprowadza – poprawka po prostu wprowadziłaby tylko pewną czystość legislacyjną w tym zakresie.

Jeśli zaś chodzi o kwestię dotyczącą wprowadzenia przepisów, które dotyczą zasiłków opiekuńczych, to poprosiłbym pana ministra Szweda o udzielenie w tej sprawie informacji, Pani Przewodnicząca.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Dobrze.

Bardzo proszę, Panie Ministrze, oddaję głos.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Tutaj chcemy jednoznacznie zapewnić, że ten przepis, który wprowadzamy, jeśli chodzi o zasiłki, to jest przepis korzystny dla rodziców – bo w tym zakresie działamy. Te przepisy faktycznie nam się w pewnym momencie trochę nakładają, tak jak pani legislator powiedziała, ale też zależny nam na tym, aby te zmiany, które zastosowaliśmy w przepisie o pracownikach delegowanych, dotyczące COVID, były podpisane przez pana prezydenta w pierwszej kolejności, a w drugiej kolejności żeby była podpisana ustawa, którą dzisiaj rozpatrujemy. Dlatego uważamy, że nie będzie kolizji, jeśli chodzi o funkcjonowanie tego przepisu. A chcemy, żeby była podstawa prawna i możliwość wypłaty dodatkowego zasiłku opiekuńczego.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Bardzo dziękuję.

Ja tylko zwrócę uwagę na jedno. I jeszcze raz zwracam się do panów ministrów o informacje na ten temat. Bo rzeczywiście te sprawy, o których my tutaj mówimy i o których powiedziała pani legislator, ale też mówili o tym panowie ministrowie, są może drugorzędne z punktu widzenia ważności i tego, żeby ta ustawa weszła w życie po prostu jak najszybciej – na czym nam wszystkim, którzy tutaj siedzimy, zależy – ale z drugiej strony my jako Senat niechętnie zgadzamy się na to, żeby niedostatecznie przygotowane ustawy, w niedobrym kształcie, i to jeszcze, jak tutaj widzimy, z zazębiającymi się… to znaczy nie wie lewica, co robi prawica… To znaczy mamy kolejny taki przypadek, że wchodzą ustawy covidowe… I nie jest to zarzut do konkretnych ministerstw, tylko dotyczący braku koordynacji tych projektów. Tak że na to zwracamy uwagę, bo czegoś takiego być nie może.

Ale ja tutaj nie usłyszałam deklaracji, co państwo proponujecie, Panie Ministrze, tzn. kiedy państwo to poprawicie, w jak szybkim tempie i kiedy możemy się spodziewać, że… Czy państwo przyjmujecie te uwagi i kiedy je poprawicie po prostu?

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Paweł Lewandowski:

To jeśli mogę…

Jeśli chodzi o kwestię dotyczącą tych wytycznych, które wskazała pani legislator, to oczywiście podzielamy co do zasady tę uwagę, niemniej w związku z tym, że kalendarz sejmowy wyraźnie wskazuje, że najbliższe posiedzenie Sejmu będzie w połowie września… Przez poprawki spowodujemy, że wypłata tych zasiłków, które są niezbędne, może być opóźniona o ponad miesiąc.

My w najbliższym możliwym terminie – a trzeba tu pamiętać, że nowelizacje ustawy covidowej bardzo często są realizowane w związku z nowymi okolicznościami, jakie się pojawiają – te wady najszybciej, jak tylko to będzie możliwe, poprawimy, tzn. w kolejnych projektach legislacyjnych. Jeżeli takie wyjaśnienie państwa satysfakcjonuje, to ja podtrzymam ewentualnie takie stanowisko. Dziękuję.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Bardzo dziękuję.

Rozpoczynamy, Szanowni Państwo, dyskusję.

Oddam najpierw, szybciutko, głos senatorom. Czy państwo wolicie, żeby jeszcze…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Tak, senatorowie, bo może są pytania dotyczące…

Najpierw oddaję głos senatorom. Pierwszy jest pan marszałek Borusewicz, później branża eventowa, która dzisiaj u nas gości. Czyli szybkie wypowiedzi na temat ustawy. I będziemy podejmowali decyzje.

Bardzo proszę, pan marszałek Borusewicz.

Senator Bogdan Borusewicz:

Dziękuję, Pani Przewodnicząca.

Ja mam pytanie. Tu pan minister Szwed zaproponował nowe poprawki do ustawy covidowej, które jakby nie są związane z kulturą, a są bardzo ważne. Ja chciałbym właśnie złożyć wniosek, na zasadzie art. 69 do tej ustawy, a dotyczy on… Dotyczył to sprawy takiej, że w ustawie covidowej, chyba tej pierwszej, w której obniżono podstawę uposażenia o 20%, tj. wprowadzono możliwość jej obniżenia, nie wyłączono kobiet w ciąży i na urlopach macierzyńskich. W związku z tym one przechodziły na te urlopy macierzyńskie nie tylko ze znacznie mniejszą podstawą, ale także bez doliczenia premii i jakichś innych dodatków. I one straciły na tym od kilkuset do kilku tysięcy złotych. W związku z tym ja pana ministra pytam, czy ta sytuacja jest nowelizowana pozytywnie w tej nowelizacji, którą pan przedłożył. Bo w poprawce nr 4 do art. 2a itd. coś o tym mówi… A więc pytam: czy ta nowelizacja obejmuje wycofanie się z tego błędu, który dotknął część kobiet, szczególnie te, które są na urlopie macierzyńskim?

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Bardzo dziękuję, Panie Marszałku.

Może zbierzemy wypowiedzi, a później pan minister zbiorczo odpowie.

Pani marszałek Borys-Damięcka. Bardzo proszę. I później pani senator Matecka.

Senator Barbara Borys-Damięcka:

Ja tylko chciałabym zapytać – nie wiem, czy pana ministra, czy drugiego pana ministra… Bo w momencie, w którym ta ustawa… Zakładam, że będzie ona przegłosowana i wejdzie w życie. A tu jest termin wyznaczony tak, że ona wchodzi we wrześniu. Czy te wszystkie płatności przewidziane tutaj będą dotyczyły również okresu i momentu, tj. dnia, od którego notujemy epidemię, to znaczy np. od marca? Czy będą płacone zaległości, czy to obowiązywać będzie od konkretnego dnia? Bo zwracam tu uwagę, że szereg osób uprawniających zawody twórcze w momencie, w którym ogłoszona została epidemia, z miejsca, z dnia na dzień zostały pozbawione pracy i możliwości wykonywania swojego zawodu na skutek wszelkiego rodzaju obostrzeń, które weszły. i te osoby pozostały bez środków do życia. Dziękuję.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Bardzo dziękuję, Pani Marszałek.

Pani senator Ewa Matecka. Proszę bardzo.

Senator Ewa Matecka:

Dziękuję bardzo, Pani Przewodnicząca.

Panie Ministrze, mówił pan co prawda, że w uzasadnieniu przytaczacie państwo szczegółowe warunki uzyskiwania wsparcia itd. Czy jednak mógłby pan nam teraz, tutaj, przybliżyć, jakie to będą warunki uzyskiwania tego finansowego wsparcia, a także jakie będą zasady rozdziału i przekazywania tych środków? Może pan to zrobić tutaj, teraz, na tym posiedzeniu komisji? Dziękuję bardzo.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Dziękuję.

Czy są jeszcze jakieś pytania?

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Proszę bardzo, tak. Proszę bardzo, jeśli to krótkie pytanie, to bardzo proszę.

Prezes Zarządu Izby Gospodarczej Menedżerów Artystów Polskich Tomasz Grewiński:

Dzień dobry. Tomasz Grewiński, Izba Menedżerów Artystów Polskich.

Za nami dobre spotkanie robocze w ministerstwie kultury z panem ministrem – widać, że jest też zrozumienie dla prywatnych przedsiębiorców.

Panie Ministrze, ja chciałbym tylko dopytać, na prośbę kolegów, o dwie sprawy. Po pierwsze, czy ten sektor prywatny ludzi działających w rozrywce, w dziedzinie koncertów, jest uwzględniony w całej kwocie 400 milionach, czy tylko w tej wyodrębnionej części 50 milionów? To jest pierwsze pytanie.

I mam jedną sugestię, też z naszego środowiska. Mianowicie w całym uzasadnieniu, tam, gdzie mówi się o tej pomocy, o 50% przychodów utraconych ze sprzedaży biletów, mówi się tylko o biletach, a w naszej branży jest taka specyfika, że ponad połowa imprez w Polsce odbywa się bez biletów – to są różne festiwale, typu festiwal Czterech Kultur, Singera, to są dni miasta, to są Wianki, jest mnóstwo imprez samorządowych, miejskich itd. I stąd prośba z naszej strony, żeby albo z tego uzasadnienia wykreślić te słowa „przychodów utraconych ze sprzedaży biletów”, albo żeby dodać również to, że chodzi też o ryczałtowe wynagrodzenia za wykonane usługi. Bo ponad połowa imprez kulturalnych w Polsce nie jest biletowana, taka jest specyfika naszego kraju. A więc taka prośba, żeby się nie ograniczać tylko do biletów, bo wtedy rzeczywiście zostanie wzięta pod uwagę tylko mała część i muzyków, i artystów, i firm technicznych, i menedżerów. To tyle, dziękuję.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Bardzo dziękuję.

Proszę bardzo.

Przewodniczący Rady Nadzorczej Polskiej Izby Techniki Estradowej Krzysztof Polesiński:

Krzysztof Polesiński, Polska Izba Techniki Estradowej.

W imieniu kolegów z naszej branży chciałbym doprecyzować, tzn. aby pan minister doprecyzował pomoc w oparciu o PKD, ponieważ nasza branża nie posiada swojego przyporządkowania w PKD i tu mamy problem taki, że… My oczywiście zaczęliśmy się, że tak powiem, układać w tej PKD, ale chodzi o to, żeby pan minister nie spowodował, żeby brana była pod uwagę PKD z dnia 31 grudnia, ponieważ wówczas 2/3 naszej branży w ogóle nie uzyska żadnej pomocy. I wnosilibyśmy o to, żeby była wzięta PKD z dnia ogłoszenia ustawy albo ewentualnie z 1 sierpnia – to już zostawiamy w gestii ministerstwa.

I jeszcze jedna sprawa, w odniesieniu do zapisu ustawy. Ja rozumiem, że to jest czysty błąd pisarski – bo jest wymieniona pomoc dla realizacji dźwięku i światła, multimediów i scenografii… Rozumiem, że tu chodziło bardziej o sceny i konstrukcje sceniczne… Bo scenografia to troszkę osobny rynek.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Bardzo dziękuję.

To może też ewentualnie, Panie Ministrze, do tych propozycji poprawek…

Ale najpierw może oddam głos panu ministrowi Szwedowi, który odpowie panu marszałkowi Borusewiczowi, a częściowo też pani marszałek Borys-Damięckiej. A później pan minister Lewandowski.

Bardzo proszę.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Dziękuję, Pani Przewodnicząca.

Pan marszałek rozmawia, tak że… Ale od razu wyjaśnię, że myśmy mieli taką poprawkę, o jakiej mówi pan marszałek Borusewicz, zgłoszoną na poziomie…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Przepraszam.

Panie Marszałku…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Ja proponuję, żebyśmy w takim razie zmienili kolejność. Oddam głos panu ministrowi Lewandowskiemu. Proszę bardzo.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Paweł Lewandowski:

Oczywiście, dziękuję, Pani Przewodnicząca.

Po kolei. My tak naprawdę tym przepisem daliśmy sobie możliwość zrobienia rozporządzenia, w którym szczegółowo niektóre rzeczy określimy. Część naszych intencji zawarliśmy oczywiście w uzasadnieniu, ale ostateczny kształt rozporządzenia, tak jak tego wymaga rządowy proces legislacyjny, będzie kształtowany w konsultacjach społecznych, także z państwem. A więc tutaj chciałbym zwrócić uwagę, że my wyjdziemy naprzeciw państwa potrzebom i w ramach tych konsultacji, tak jak rozmawialiśmy podczas naszego spotkania, doprecyzujemy sobie, co my rozumiemy tak naprawdę jako waszą branżę, ustalimy sobie jakąś definicję, która nie będzie w żaden sposób nikogo dyskryminowała, i doprecyzujemy sobie te sprawy, które w tej chwili wydają się niejasne lub zbyt ogólne. W związku z tym na większość spraw, na większość kwestii, które przed chwilą były zasygnalizowane, odpowiemy sobie wtedy wspólnie, po prostu realizując projekt tego rozporządzenia.

Jeśli chodzi o szczegółowe zasady rozdziału, to do tej części 400 milionów właśnie to, co mniej więcej powiedziałem… Bo to rozporządzenie będzie obejmowało w dużej mierze także inne podmioty, nie tylko z branży koncertowej czy technicznej, ale też teatry, instytucje samorządowe itd., a więc te podmioty również będą brały, przynajmniej w swoim zakresie, udział w konsultacjach, i możliwe, że część naszych intencji zawartych tutaj zmieni się raczej na korzyść tamtych podmiotów niż na niekorzyść. A jeśli chodzi o pieniądze wypłacane z tego funduszu, te 25 milionów, to one będą dokładnie… To będzie dokładnie na zasadzie „kopiuj-wklej” z rozporządzenia, które jest, obecnie funkcjonuje w związku z ustawą o grach hazardowych, czyli w związku z Funduszem Promocji Kultury. Nie, nie mamy zamiaru wprowadzać żadnych dodatkowych rozwiązań. Dziękuję bardzo.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Panie Ministrze, bardzo dziękuję za tę odpowiedź, ale jeszcze podpytam, bo tutaj mamy takie 2 sprawy… Chyba wszyscy rozumiemy, że jeśli chodzi o kwestie dokładnego rozdziału tych funduszy itd., itd., to już ministerstwo, jak rozumiemy, w konsultacjach ze środowiskami – i bardzo za to dziękujemy – określi to w rozporządzeniu i wprowadzi to rozporządzenie. Ale tutaj padły dwie konkretne sprawy. I gdyby pan do tych dwóch spraw się odniósł, czy one będą się… Już nie mówię tu o tym błędzie w nazwie czy może o braku precyzyjności. Ale może do tych dwóch spraw, które mogłyby skutkować ewentualnie poprawkami, mógłby pan minister się odnieść, powiedzieć, czy te uwagi będą uwzględnione i czy to jest tak, jak zabrzmiało to w pytaniu, czy takie będą intencje wprowadzanego rozporządzenia. Chcielibyśmy tutaj to usłyszeć. No, słowo ministra więcej warte niż pieniądze, tak że przyjmiemy to z dobrą wiarą. Dziękuję.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Paweł Lewandowski:

Rozumiem, że pierwsza kwestia dotyczy tego, czy tam jest zawarte te 50 milionów. Tak, będzie przeznaczone z tego 50 milionów dla państwa. Początkowo fundusz miał wynosić 350 milionów zł i był adresowany tylko do instytucji kultury, ale udało nam się znaleźć jeszcze dodatkowe 50 milionów… Ja wiem, że to jest mało, ale chodzi o to, żebyśmy przetrwali do momentu, kiedy wprowadzimy szczegółowe rozwiązanie w oparciu o fundusze unijne, które projektujemy. To jest to, o czym mówiłem podczas naszego spotkania.

Druga kwestia dotyczyła… A, już wiem, wiem. Chodziło o to, że nie tylko bilety… Określimy sobie w dialogu to, o jaki rodzaj przychodu chodzi, z jakiego tytułu… Bo w tej chwili w ustawie nie jest wpisane chyba wprost…

(Głos z sali: Jest tylko w uzasadnieniu…)

Tak jest. Dlatego mówię… Dlatego specjalnie tego nie zrobiliśmy – m.in. ponieważ chcieliśmy zostawić sobie pole, żebyśmy sobie wydyskutowali, jak to sobie policzymy. I my sobie to wymyślimy właśnie w rozporządzeniu, które jest projektowane, i przedstawimy je niezwłocznie. Te kwestie, które panowie sygnalizujecie, zostaną, mam nadzieję, rozstrzygnięte. Ale w trakcie rozmów z urzędnikami oczywiście bierzemy pod uwagę przychody, tak jak powiedziałem. Bo ja, przedstawiając ustawę, powiedziałem, że jeśli chodzi o podmioty prywatne, to weźmiemy pod uwagę utracone przychody sensu largo, a więc nie tylko z biletów. Ale przypominam, że ta ustawa była początkowo pisana przede wszystkim z myślą o instytucjach kultury i wtedy tylko to braliśmy pod uwagę. W ostatniej chwili po naszych rozmowach i po interwencji senatorów dopisaliśmy waszą branżę, dlatego – i z powodu tempa – mogą się te archaizmy w uzasadnieniu znajdować. Ale zapewniam, że dostosujemy sposób refundacji do specyfiki waszej branży. Dziękuję.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Bardzo dziękuję.

Szanowni Państwo, bo tu za chwilę będziemy musieli salę opróżnić, a jeszcze będzie odpowiedź pana ministra Szweda na pytanie marszałka Borusewicza. i zaraz będziemy jeżeli nie będzie jeszcze innych pytań, czy wniosków będziemy przystępowali do głosowania.

Bardzo proszę.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Pani Przewodnicząca! Panie Marszałku!

Króciutko. Zarówno ta poprawka, o której mówi pan marszałek, dotycząca innego naliczania zasiłku macierzyńskiego z powodu obniżenia czasu pracy i zmniejszania etatu, była przygotowana na poziomie Senatu do ustawy o pracownikach delegowanych, jak również ta poprawka o zasiłkach, którą dzisiaj rozpatrujemy. Senat jednak podjął uchwałę odrzucającą w całości nowelizację ustawy o delegowaniu… Dlatego te poprawki nie weszły w życie. Stąd na posiedzeniu plenarnym wszystko działo się w ciągu jednego dni. Poprosiliśmy obecnego tutaj pana ministra o to, żebyśmy mogli wprowadzić poprawkę dotyczącą zasiłku opiekuńczego, bo to jest w tym momencie kwestia najważniejsza, byśmy mieli możliwość ten zasiłek przyznawać. I dlatego ta poprawka się tu znalazła, innej już nie wprowadzaliśmy, żeby już nie zakłócać… Ta poprawka, o której mówi pan marszałek, jest przygotowana do tzw. tarczy turystycznej, bo ta tarcza miała… Dzisiaj rozpoczęły się prace, ale okazało się, że jest to przesunięte na 10 września, czyli wtedy będzie włożona… Ale ta poprawka dotycząca zasiłków macierzyńskich nie jest w tym momencie, że tak powiem, najbardziej pilna, bo ona będzie też działać wstecz, my wyrównamy te zaległości, które są. I to dotyczy kilkuset osób, to nie dotyczy większej grupy osób, bo to dotyczy głównie tych osób, które bądź to prowadziły działalność, bądź miały obniżony czas pracy i z tego tytułu mają na nowo tak jakby obliczony zasiłek macierzyński. Tak że te osoby nie stracą, bo to będzie wyrównane po złożeniu poprawki, jeżeli zostanie przyjęta ta ustawa… No, jeżeli, nie zostałaby przyjęta, to podczas kolejnego posiedzenia Sejmu byłaby to już nasza inicjatywa. Tak że tutaj nie ma zagrożenia takiego, o jakim mówi pan marszałek Borusewicz, tj. jeśli chodzi o kwestie związane z kobietami i liczeniem zasiłku macierzyńskiego. A zasiłek opiekuńczy… No, nie chcieliśmy powodować blokady ustawy, na którą czeka świat kultury, stąd tylko ta jedna poprawka się tu znalazła. Ale cała ta procedura toczyła się na linii Senat – Sejm w ciągu dosłownie jednego dnia. I stąd te różne propozycje wyjścia naprzeciw. No, działamy z sytuacji covidowej i też w jakiś sposób próbujemy się do tego dostosować.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Bardzo dziękuję.

Jeszcze dosłownie dwa słowa powie pan poseł Napieralski.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

A, no właśnie, jeszcze odpowiedź na pytanie pani senator, tak. Tu też nie wiem, który z panów, bo to dotyczyło… Czy to będzie jakby z mocą wsteczną, to znaczy czy liczone od samego początku utraty tych świadczeń… To o to chodzi, tak.

(Senator Barbara Borys-Damięcka: Ustawa mówi tylko o tym, kiedy wchodzi w życie…)

Tak, ustawa mówi, kiedy wchodzi w życie. Czyli jakiego to będzie dotyczyło okresu? Tak że proszę szybciutko, Panie Ministrze… I później pan poseł Napieralski, też bardzo szybko.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Paweł Lewandowski:

Planujemy oczywiście, żeby to było liczone od momentu, kiedy ustała pomoc, którą do tej pory świadczyliśmy w ramach wcześniejszych przepisów. Ale oczywiście działamy w warunkach ograniczonych zasobów i nieograniczonych potrzeb…

(Rozmowy na sali)

(Przewodnicząca Barbara Zdrojewska: Bardzo proszę o ciszę, bardzo przepraszam.)

W dialogu ze środowiskiem sobie to ustalimy, na poziomie rozporządzenia, jak to będzie wyglądało. Ale, tak jak powiedziałem, intencja jest taka, żeby jak najszerzej pomóc środowisku.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Proszę, pan poseł.

Poseł Grzegorz Napieralski:

Bardzo dziękuję, Pani Przewodnicząca.

Panowie Ministrowie, ja tylko dopytam, doprecyzuję, ponieważ od czasu, kiedy te pisma wpłynęły do naszych klubów parlamentarnych, zajmuję się tą sprawą. Ja rozumiem, że sytuacja jest naprawdę dosyć dynamiczna i że wirus bardzo mocno nas ogranicza, ale proszę powiedzieć, czy tak naprawdę te wszystkie… Bo ja rozumiem, że jeżeli chodzi o jednostki kultury czy o te jednostki, które są pod samorządami… One w razie czego mają się do kogo zwrócić, jeśli będzie naprawdę źle. A firmy prywatne czy ludzie, którzy mają swoją prywatną działalność gospodarczą, nie mają się do kogo zwrócić, tylko do was. Zostaliście więc ostatnią deską ratunku. Proszę mi powiedzieć, czy faktycznie tak się zdarzy, że dziś np. ta branża, która buduje scenę, ta, która zajmuje się tą sceną od strony technicznej, też otrzyma tę pomoc? Czy np. menadżerowie, którzy tak naprawdę opiekują się artystami, dostaną dzisiaj pomoc? Czy pan prezes, który organizuje duże koncerty, które nie zawsze są biletowane albo są organizowane inaczej niż tylko z biletami, też dostanie pomoc finansową? Jeżeli oni takiej pomocy od państwa nie dostaną, to ich nie będzie.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Chwileczkę, Panie Ministrze.

Pan jeszcze chciał… Bo naprawdę znajdziemy się w trudnej sytuacji.

Proszę.

Prezes zarządu Stowarzyszenia Organizatorów Imprez Artystycznych i Rozrywkowych Mikołaj Ziółkowski:

Wysoka Komisjo! Panie Ministrze!

Tylko dosłownie jedno doprecyzowanie. Ja osobiście i nasze stowarzyszenie, znając problematykę, ale patrząc też na kalendarz, postulujemy przyjęcie tego rozwiązania bez poprawek, chociaż widzimy wszystkie problemy, które tu są. Ale wiemy, jak wygląda kalendarz, więc poprawki oznaczałyby tak naprawdę przesunięcie o miesiąc pomocy.

Ale jeszcze: czy przedsiębiorcy, podobnie jak instytucje kultury, instytucje samorządowe… Czy przedsiębiorcy w przypadku utraconych przychodów z biletów również będą mogli aplikować w ramach tych 350 milionów?

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Bardzo dziękuję.

Już oddaję głos panu ministrowi. Bardzo proszę o odpowiedź.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Paweł Lewandowski:

Jeśli chodzi o pytanie, kogo będzie dotyczyć ta ustawa, o którą pan poseł Napieralski zadał pytanie, to przede wszystkim pomoc tę skierujemy do najsłabszych podmiotów, żeby przetrwały. I w takiej intencji będziemy konstruować nasze przepisy.

Jeśli zaś chodzi o drugą kwestię, tj. o partycypację w tych 350 milionach zł, to oczywiście podmioty działające w branży tańca, teatru i muzycznej będą mogły korzystać z tych 350 milionów zł, a dodatkowe 50 milionów zł jest właśnie specjalnie dedykowane branży, nazwijmy to – bo tak jest szeroko nazywana – eventowej; my ją nazwaliśmy tutaj, w ustawie, branżą techników scenicznych czy jakoś tak ją określiliśmy… Ale my to wszystko sobie dookreślimy w tym rozporządzeniu, tak żeby nikogo nie pominąć. Dziękuję bardzo.

Przewodnicząca Barbara Zdrojewska:

Bardzo dziękuję, Panie Ministrze.

Reasumując: rozumiem, że… Czy dobrze zrozumiałam, Panie Ministrze, że w najbliższym czasie – czyli, jak się domyślam, w jednej z ustaw covidowych, jeszcze we wrześniu – usuniemy te problemy, o których tu dzisiaj mówiliśmy, i przedstawimy te zapisy?

Druga rzecz. Mamy obiecaną – za co bardzo dziękuję, naprawdę – dalszą współpracę między branżą eventową, że się tak wyrażę, i ministerstwem. To jest naprawdę wysłuchanie społecznego głosu i naszego głosu, naszej komisji kultury. Dziękuję za to. To jest dobry prognostyk na później. Ale my oczywiście nie omieszkamy w pewnym momencie zaprosić pana ministra i porozmawiać o tym, jak to wszystko będzie działało już w praktyce, kiedy rozporządzenie się ukaże i gdy środki będą rozdysponowane, tak że wtedy będziemy się ewentualnie zastanawiać nad jeszcze jakimiś ewentualnymi poprawkami czy zmianami.

Sprawa wygląda w ten sposób, że ustawa jest bardzo ważna, jak usłyszeliśmy, też ze strony czynnika społecznego, tak to nazwijmy, czy od ludzi zainteresowanych bezpośrednio. A nam wszystkim chodzi o to, żeby ustawa weszła jak najszybciej. Jeżeli komisja zgodziłaby się na to, żebyśmy uchwalili ją bez poprawek, to ona po prostu od razu poszłaby do podpisu pana prezydenta – wtedy będzie mogła szybko wejść w życie. Ale otrzymaliśmy też zapewnienie, że te wszystkie uchybienia, które znajdują się w tej ustawie, zostaną bardzo szybko poprawione, i to na wniosek ministerstwa, a więc, jak rozumiem, Senat nie będzie musiał się tym zajmować, tylko państwo to złożą przy najbliższej okazji.

Skoro tak to wygląda, to stawiam wniosek w takim razie…

Kto z pań i panów posłów… senatorów, przepraszam, jest za pozytywnym zaopiniowaniem przedstawionej ustawy? (8)

8 za. Rozumiem, że nikt nie głosował przeciw, nikt też się nie wstrzymał.

A wiec komisja przyjęła pozytywną opinię co do przedstawionej ustawy.

Bardzo, bardzo dziękuję.

(Głos z sali: Jeszcze sprawozdawca.)

Sprawozdawca, tak.

(Głos z sali: To przewodnicząca.)

Tak, tak, dobrze, w takim razie ja będę w imieniu komisji przedstawiała to Senatowi.

Dziękuję bardzo.

(Koniec posiedzenia o godzinie 14 minut 55)