Zapis stenograficzny

– posiedzenie Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej (6.)

w dniu 30 stycznia 2020 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie ustawy o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (druk senacki nr 36, druki sejmowe nr 118, 148 i 148-A).

2. Rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 37, druki sejmowe nr 117, 117-A i 149).

(Początek posiedzenia o godzinie 12 minut 01)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Jan Filip Libicki)

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Dzień dobry państwu.

Otwieram szóste posiedzenie Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej.

Witam panie i panów senatorów, witam zaproszonych gości, witam pana ministra Stanisława Szweda ze współpracownikami. Pozwolicie państwo, że nie będę wszystkich państwa wymieniał, tylko niejako zamknę państwa w tym jednym sformułowaniu „ze współpracownikami” – chociaż państwo różne instytucje reprezentujecie.

(Głos z sali: Ale tylko w sformułowaniu to zamknięcie…)

Tak jest, zamykam w sformułowaniu… (Wesołość na sali) Tak jest.

Chciałbym przedstawić porządek obrad. Porządek naszych dzisiejszych obrad przewiduje 2 punkty. Pierwszy: rozpatrzenie ustawy o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów. I punkt drugi: rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.

Chcę zapytać panie i panów senatorów, czy są jakieś uwagi do tak przedstawionego porządku naszych dzisiejszych obrad.

Punkt 1. porządku obrad: rozpatrzenie ustawy o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (druk senacki nr 36, druki sejmowe nr 118, 148 i 148-A)

Skoro nie ma, pozwolę sobie przekazać głos panu ministrowi Stanisławowi Szwedowi w celu przedstawienia ustawy o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów.

Proszę bardzo, Panie Ministrze.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Dziękuję, Panie Przewodniczący.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

W dniu 9 stycznia 2020 r. Sejm uchwalił ustawę o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów. I ta ustawa, tzw. ustawa mówiąca o trzynastej, dodatkowej emeryturze, została przekazana do Senatu w celu podjęcia uchwały przez Senat.

Kilka uwag może historycznych. Przypomnę, że po raz pierwszy to świadczenie zostało wypłacone w ubiegłym roku, w maju 2019 r. Każdy emeryt i rencista – czyli każda osoba, która była uprawniona do tego świadczenia – otrzymał kwotę 1 tysiąca 100 zł brutto. Ta zmiana, którą w tej chwili proponujemy, wiąże się z tym, że chcemy, aby to dodatkowe świadczenie roczne było wypłacane już na stałe. Stąd też nowa propozycja ustawy. Tak jak już powiedziałem, od 2020 r. byłoby to coroczne świadczenie, do którego byłyby uprawnione wszystkie osoby – te, które są ubezpieczone w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, w kasie ubezpieczeń rolniczych, mają ubezpieczenie dla służb mundurowych, mają emerytury pomostowe, świadczenia i zasiłki przedemerytalne, renty socjalne, renty strukturalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, rodzicielskie świadczenia uzupełniające oraz renty inwalidów wojennych i wojskowych. Chcemy, aby to świadczenie, które wchodziłoby w życie od 1 kwietnia, dotyczyło tych osób, które do 31 marca tego roku takie uprawnienia by otrzymały.

Kwota, która będzie obowiązywała, to będzie 1 tysiąc 200 zł, czyli to wysokość najniższej emerytury. To wynika też z następnego punktu, który będziemy tu rozpatrywać, dotyczącego waloryzacji emerytur.

To, co warto tutaj podkreślić, to jest to, że objęłoby to, tak jak już powiedziałem, wszystkie uprawnione osoby, czyli ponad 9 milionów 800 tysięcy osób, a łączne środki, które przeznaczymy w tym roku na wypłatę, to 11 miliardów 700 milionów zł.

Warto tu też podkreślić, że trzynasta emerytura jest wolna od potrąceń i egzekucji, ta kwota dodatkowego rocznego świadczenia nie będzie również wliczana do innych świadczeń, które są przyznawane, czy to z pomocy społecznej, czy w przypadku innych świadczeń. Czyli to będzie wolna kwota, którą każdy emeryt otrzyma.

Jest to rozwiązanie, które dobrze przyjęło się w ubiegłym roku, jest przez emerytów i rencistów oczekiwane, stąd wnosimy o przyjęcie tego rozwiązania przez Wysoką Komisję. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Bardzo dziękuję.

Ja przepraszam, nie zauważyłem pana posła, sprawozdawcy sejmowego, pana posła Grzegorza Wojciechowskiego. Witam serdecznie.

Czy pan poseł chciałby coś od siebie, po tym wystąpieniu pana ministra, dodać, ma jakieś uwagi? Jeżeli tak, to proszę bardzo.

Poseł Grzegorz Wojciechowski:

Dziękuję bardzo.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Panie Ministrze! Szanowni Państwo!

Sejmowa Komisja Polityki Społecznej i Rodziny rozpatrzyła ten projekt na posiedzeniu w dniu 8 stycznia br. i zaopiniowała go pozytywnie, rekomendując Sejmowi przyjęcie tego projektu. Projekt ten został następnie przyjęty przez Sejm.

To tyle z mojej strony. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Bardzo dziękuję, Panie Pośle.

Pozwolę sobie oddać w tej chwili głos senackiemu Biuru Legislacyjnemu.

Proszę bardzo, Pani Mecenas.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner:

Dzień dobry państwu.

Chciałabym przejść na poziom ściśle legislacyjny, jeśli można. I trochę uwag co do tego pokrótce przedstawię. One są też zawarte w opinii pisemnej. To są uwagi o charakterze porządkująco-legislacyjnym, porządkującym terminologię.

Ogólnie rzecz biorąc, ta ustawa nazywana jest w przekazie medialnym ustawą o „trzynastce” dla emerytów i rencistów, jednak ten przekaz medialny w kwestii tego, że to jest świadczenie… Tej „trzynastki” już jakby nie zakwestionujemy, bo to jest dodatkowe świadczenie i jest tu pewnego rodzaju logika, ale to nie jest świadczenie dla emerytów i rencistów, bo jak się dobrze przypatrzeć zapisom w art. 2, w którym są wymienione wszystkie świadczenia – np. to świadczenie wymienione jako ostatnie, w pkcie 17, czyli rodzicielskie świadczenie uzupełniające – to okaże się, że jednak… Chyba my wszyscy tutaj zgodzimy się, tak samo jak zgadzaliśmy się podczas uchwalania ustawy, że to nie jest emerytura, bo to jest świadczenie dla matek i ojców, rodziców, którzy nie mają należytych środków utrzymania, a zrezygnowali z pracy lub jej nie podejmowali, i mają co najmniej czworo dzieci. A więc, dokładnie rzecz ujmując, na pewno chodzi tu o świadczenie dodatkowe, ale może nie dla emerytów i rencistów, tylko dla uprawnionych osób wskazanych w art. 2. To jest uwaga, która ma odniesienie także do innych fragmentów ustawy, poczynając od tytułu. To jest dodatkowe roczne świadczenie pieniężne – i tu zgoda, ale to tyle. A potem jest pewnego rodzaju przełożenie na ustawy, które są zmieniane – tzn. ustawa zmieniana w art. 17 to jest ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, potem jest ustawa o spółdzielczych kasach oszczędnościowo…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Tak, i ustawa o Funduszu Solidarnościowym. Gdyby państwo podzielili ten punkt widzenia co do potrzeby ujednolicenia terminologii, uściślenia jej, to wtedy w tych zapisach nowelizujących 3 ustawy należałoby po prostu skorygować odesłania do tytułu tej ustawy dotyczącej dodatkowego świadczenia rocznego.

I jeszcze jest jedna uwaga, w związku ze zmianami nowelizującymi, która wzięła się z tego, że patrząc na art. 17, nowelizujący ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych, można zauważyć, że tam chodzi o przeznaczenie środków z funduszu rezerwy demograficznej. Ustawa wymienia 2 świadczenia: to świadczenie z 2019 r., czyli jednorazowe świadczenie pieniężne – to jest już przeszłość – jak również to świadczenie, które jest wymienione w tej rozpatrywanej ustawie. I ja z ostrożności chciałabym to podnieść, ponieważ tu chodzi o finanse, a być może jest tak, że są pewne umowy, które są podpisane, a ich wykonanie jeszcze nie jest zakończone. A więc wydaje się, że skoro ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wymienia oba te świadczenia, to jest uzasadnione, żeby w ustawie wskazanej w art. 18, a przede wszystkim w art. 19, który dotyczy ustawy o Funduszu Solidarnościowym, z którego będzie się finansowało to świadczenie… Dobrze by było rozróżnić te 2 świadczenia. A tymczasem jest tak, że następuje tu taka dorozumiana nowelizacja, która z punktu widzenia zasad techniki prawodawczej jest niewskazana, ponieważ chociażby w przypadku sporządzania tekstów jednolitych, które pokazują historycznie to, jak się zmieniały przepisy… Tu to jedno świadczenie, czyli to obecne, dodatkowe, zastępuje to jednorazowe z 2019 r. W moim przekonaniu ze względów legislacyjnych należałoby po prostu w nowelizacji zapisów art. 19, pktów 1 i 2, rozróżnić te 2 świadczenia, wymieniając jedno i drugie.

A druga materia, którą po prostu dostrzegłam, dotyczy redakcji, która jest dość niefortunna, jeśli chodzi o art. 2 ust. 1 – chodzi tu o wprowadzenie do wyliczenia, o to zdanie początkowe – i art. 5. Tam jest taka redakcja, która, wydaje mi się, nie jest potrzebna. Skoro chodzi o dodatkowe świadczenie roczne, które będzie już na stałe przyznawane – taka jest zresztą intencja tej ustawy – to nie ma chyba potrzeby, żeby pisać, że to jest dodatkowe świadczenie pieniężne, które przysługuje osobom, które w dniu 31 marca „roku, w którym wypłacane jest dodatkowe świadczenie pieniężne”… Byłaby potrzeba takiego zapisu, gdyby to świadczenie było jednorazowe, ale w tym momencie wydaje mi się, że ta redakcja jest, że tak powiem, nieszczęśliwa. I dlatego moja propozycja, żeby… Tak samo w art. 5 jest podobna redakcja.

Chcę też powiedzieć, że nie jest tak, iż w całej ustawie trzeba zmieniać tę redakcję. W art. 2 w ust. 2 i 3, tam, gdzie mowa jest o tym, kiedy dodatkowe roczne świadczenie nie przysługuje, tak dla jasności te wyrazy jak najbardziej mają sens i należałoby je pozostawić.

Takie są 2 kręgi tematyczne tych uwag. Dziękuję bardzo.

(Przewodniczący Jan Filip Libicki: Bardzo dziękuję, Pani Mecenas… A, chciałbym jeszcze zapytać: na ile proponowanych poprawek przekładają się w pani propozycji te 2 kręgi tematyczne?)

One przekładają się na 7 propozycji poprawek.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Rozumiem.

Od razu pozwolę sobie zapytać pana ministra i współpracowników o stosunek do tego, co przedstawiła nam pani mecenas. Proszę bardzo.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Panie Przewodniczący, po analizie przedstawionych propozycji – pani mecenas stwierdziła, że to byłyby porządkujące, legislacyjne poprawki… Co do samego tytułu, to jesteśmy zdecydowanie za tym, aby utrzymać obecne rozwiązanie, bo ono dotyczy emerytów i rencistów, a narobienie jakichś takich, że tak powiem, zabiegów wskazujących, że to będzie tylko roczne świadczenie, i tłumaczenie później, że to dotyczy emerytów i rencistów, wydaje nam się niepotrzebne. Przyjęło się, że jest to świadczenie jednorazowe dla emerytów i rencistów, tzw. trzynasta emerytura – a za niedługo będziemy procedować kolejną propozycję, dotyczącą czternastej emerytury – więc chcemy to tutaj utrzymać.

Podobnie jest, jeśli chodzi o kwestię związaną z redakcją dotyczącą… tej propozycji poprawki mówiącej, że to ma być każdego roku. No, skoro my mówimy, że to jest coroczne świadczenie, to nie uważamy, że powinniśmy dokonywać tu zmiany.

Co do poprawki dotyczącej art. 17, to chcemy utrzymać ten zapis, który jest, z racji tego, że będziemy procedować też kolejną ustawę i w razie zmiany w tym miejscu musielibyśmy dokonywać zmian też w tej kolejnej ustawie. Tak że jesteśmy za tym, aby te nasze propozycje utrzymać, czyli to, jak to jest zapisane w projekcie sejmowym.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Bardzo dziękuję.

Jeżeli dojdzie… W momencie, w którym będziemy głosować, ja zapytam, czy ktoś z państwa senatorów przejmie te propozycje poprawek, czy nie, i wtedy będziemy…

(Senator Magdalena Kochan: Zanim wypowiem tę formułkę…)

Tak?

(Senator Magdalena Kochan: …poproszę o głos.)

Dobrze.

W takim razie otwieram dyskusję.

I jako pierwszej udzielam głosu pani przewodniczącej Magdalenie Kochan. Proszę bardzo.

Senator Magdalena Kochan:

Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.

Ja zgadzam się z uwagami legislacyjnymi porządkującymi tekst ustawy. Bo prawda jest taka, że choć państwo w rządzie są przyzwyczajeni do obecnego tytułu i polubili ustawę o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów, to de facto jest to świadczenie dla emerytów, rencistów i… oraz… I może należy pójść w tym kierunku, żeby uzupełnić informację o tym, kogo ta ustawa dotyczy. To jest ważne. Myślę, że krąg osób, które są objęte tą ustawą, jest szerszy niż emeryci i renciści. I może zaproponowałabym poprawkę idącą w tym kierunku, tak aby wyjść naprzeciw dwóm sprawom. Bo ważne jest i istotne, żeby ustawa wskazywał w swoim tytule także innych adresatów tych przepisów.

Druga sprawa, co do której zgadzam się z panią mecenas, dotyczy faktu, że skoro świadczenie było jednorazowe i obejmowało rok 2019, to oczywiście zapisy korygujące czy ustalające to świadczenie były inne niż w sytuacji, w której ono będzie obowiązywało w roku 2020 i przez następne lata. I nie jest tu kwestią to, że pani mecenas – przynajmniej ja tak rozumiem jej wystąpienie – podważa fakt, że chcemy z tego świadczenia zrobić świadczenie stałe, tylko chodzi o to, że taka intencja winna być precyzyjnie zapisana. I dlatego te zmiany przepisów pod względem merytorycznym zgadzają się z tym, to będzie stałe świadczenie, ale też sposób zapisania tego stałego świadczenia winien być precyzyjniejszy. Tak że tu też zgoda.

To, co budzi moje wątpliwości, i to duże, to jest mianowicie fakt, że to świadczenie, praktycznie rzecz biorąc, będzie sfinansowane nie z Funduszu Solidarnościowego, tylko z funduszu demograficznego. I skoro mówimy o 9 miliardach, które w roku 2020 zostaną pożyczone z tego funduszu na to świadczenie, to moje pytanie dotyczy lat 2021, 2022 i następnych. Z jakich środków zamierzacie państwo pokryć koszta tego świadczenia, które wynosi blisko 12 miliardów zł, tzn. 11 miliardów 700… Nie chcę powiedzieć „z groszami”, bo to idzie w miliony czy w setki tysięcy złotych. I to jest pierwsza uwaga.

Druga to jest taka: Fundusz Solidarnościowy powstawał dla wspierania tych segmentów życia osób z niepełnosprawnością i ich rodzin, które to segmenty do tej pory dofinansowywane nie były. W jakich proporcjach Fundusz Solidarnościowy zapewni tym osobom wsparcie – a przypomnę, on był do tego przeznaczony, po to powoływany, po to było dodatkowe świadczenie solidarnościowe, na które osoby zarabiające ponad 1 milion zł rocznie odprowadzały odpowiedni podatek z każdej złotówki zarobionej powyżej tego miliona… Jaka jest proporcja dochodów tego funduszu do pożyczki, którą musimy zaciągnąć w Funduszu Rezerwy Demograficznej? Ile w związku z tym w Funduszu Solidarnościowym zostanie na pokrywanie tych potrzeb, dla których został on ustawowo powołany do życia? I w jaki sposób państwo zamierzacie pokrywać koszta świadczenia stałego w latach innych niż 2020? Fundusz Rezerwy Demograficznej nie jest niewyczerpywalny, a tu jest pożyczanie z niego 9 miliardów. Pytanie: w jaki sposób zostanie to oddane?

I ostatnia już sprawa. Skoro państwo utrzymujecie, że to jest ustawa dotycząca emerytów i rencistów, to jest pytanie: dlaczego to świadczenie nie jest pokrywane z funduszów tych instytucji, które do wypłat rent i emerytur zostały powołane do życia, czyli ZUS, KRUS, zakładów emerytalnych odpowiednich jednostek mundurowych?

Zanim podniosę rękę za „tak” lub „nie”, chciałabym znać odpowiedzi na te pytania.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Panie Ministrze, ja pozwolę sobie grupować to po 3 głosy, a potem, po każdych 3 głosach, pan minister będzie odpowiadał.

Teraz poproszę pana senatora Majera, potem ja pozwolę sobie udzielić głosu. I potem zobaczymy, jak będzie z następną turą. Dziękuję.

Senator Ryszard Majer:

Panie Przewodniczący! Panie Ministrze!

Mam 2 krótkie pytania. Ponieważ do mojego biura senatorskiego już przybywają osoby, które dopytują się o kwestię tego dodatkowego świadczenia rocznego, to chciałbym sprawę wyjaśnić, żeby nie mieć wątpliwości. Ja zrozumiałem, zgodnie z zapisem ustawy, że to świadczenie będzie wypłacane w miesiącu kwietniu tym wszystkim, którzy są na emeryturze w ostatnim dniu marca. I o to jest pierwsze pytanie, tu bym prosił o potwierdzenie.

I drugie, ponieważ pojawiają się też rozbieżności co do samej kwoty świadczenia. Wiemy, że to ma być 1 tysiąc 200 zł brutto. Ile taka osoba, która jest na emeryturze, otrzyma netto, na rękę?

Takie są moje 2 krótkie pytania. Bardzo dziękuję.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Bardzo dziękuję, Panie Senatorze.

Teraz ja pozwolę sobie udzielić głosu. I z mojej strony są 2 pytania.

Pierwsza kwestia. Wiem, że kiedy rozmawialiśmy o Funduszu Solidarnościowym, to pan minister wielokrotnie nas zapewniał, że, tak jak to rozumiem, jest tu pewien zabieg księgowy, który pozwala sięgnąć do Funduszu Rezerwy Demograficznej, a w związku z tym to, co jest daniną solidarnościową od obywateli Rzeczypospolitej, którzy zarabiają najlepiej, nie będzie wykorzystane na to świadczenie, o którym dzisiaj rozmawiamy, tylko rzeczywiście pójdzie na to, czego środowisko osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów oczekuje, czyli np. na opiekę wytchnieniową, usługi asystenckie itd., itd. Chciałbym, żeby pan nas jeszcze raz tutaj o tym zapewnił, bo sprawa jest istotna i ważna.

I kwestia druga. Kiedy myśmy w zeszłym roku debatowali i przyjmowali to rozwiązanie, była mowa o tym, że nie wprowadzamy żadnych progów, jeżeli chodzi o beneficjentów tego świadczenia, tj. że po prostu to się każdemu należy. Pojawiał się też argument, że koszty wyliczenia w sytuacji wprowadzenia progów, ustalania, komu się to należy, a komu nie, byłyby większe i że łatwiej i taniej jest dać po prostu wszystkim. Można by przyjąć takie rozumowanie, gdyby nie to, że po jakimś czasie, kiedy przyjęliśmy to rozwiązanie, pojawiło się tzw. świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. I tam pojawiły się progi, zgodnie z którymi ze środków publicznych nie wolno… Tzn. jeśli się otrzymuje więcej niż ileś, to wtedy to świadczenie nie przysługuje. Czy w związku z tym nie mamy do czynienia z taką oto dziwną sytuacją, że, jak donosiły media, osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji są objęte takim kryterium i je się różnicuje, a, popularnie rzecz ujmując, emerytów i rencistów nie? I w związku z czym dochodzi do sytuacji, w której, jak przeczytałem w jednym ze środków masowego przekazu, 30 osób z listy najbogatszych Polaków również otrzymało w zeszłym roku to świadczenie. Ja nie muszę do tej listy sięgać, bo ja w swojej własnej rodzinie mam taki przykład, otóż mój ojciec – którego pan minister zna, bo byliście panowie razem parlamentarzystami – jest emerytowanym posłem do Parlamentu Europejskiego i on też tę tzw. trzynastą emeryturę otrzymuje, choć jest w dobrej sytuacji finansowej, gdyż ma właśnie europejską emeryturę. I tu jest pytanie. Ja rozumiem, że w zeszłym roku, kiedy nie było tego świadczenia uzupełniającego, to można było taką filozofię przyjąć, ale skoro dzisiaj to świadczenie uzupełniające jest i tam się te progi pojawiają, to jest pytanie, czy nie byłoby zasadne i bardziej sprawiedliwe, aby również tu pojawiły się jakieś progi?

To są moje pytanie, to jest trzeci głos, więc teraz bardzo pana ministra proszę o odpowiedź.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Dziękuję bardzo.

Odpowiadając tak wprost na to, o co pytał pan senator Majer… Oczywiście tak, mogę tylko potwierdzić, że wszystkie osoby uprawnione na dzień 31 marca otrzymają świadczenie dodatkowe w kwocie netto 981 zł, brutto to jest 1 tysiąc 200 zł. To jest ta kwota.

Też najprościej… Oczywiście to świadczenie będzie sfinansowane z Funduszu Solidarnościowego.

Trochę wracamy tu, w pytaniach państwa senatorów, do dyskusji i do kwestii Funduszu Solidarnościowego. Powiem tak: jeśli chodzi o Fundusz Solidarnościowy, to on jest zasilany, jako że jest możliwość udzielania pożyczek z Funduszu Rezerwy Demograficznej, z Funduszu Pracy – bo w 2019 r. była zaciągnięta pożyczka w kwocie 4 miliardów zł – i będzie zasilany z dodatkowej opłaty podatkowej osób najbogatszych, od dochodów powyżej 1 miliona zł. Te środki, o które pan przewodniczący pyta, na świadczenia dla osób niesamodzielnych – przypominam, że to będzie kwota gdzieś ok. 4,5 miliarda zł plus 500 milionów zł, które mamy przeznaczone na programy, m.in. na opiekę wytchnieniową, usługi opiekuńcze – są w ramach Funduszu Solidarnościowego zapewnione, a dodatkowe środki na wypłatę świadczenia dla emerytów i rencistów, czyli na tzw. trzynastą emeryturę, są sfinansowane z pożyczki, która będzie zaciągnięta z Funduszu Rezerwy Demograficznej. W tej chwili ta pierwsza pożyczka została spłacona przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, druga, która będzie zawierana, będzie miała okres spłaty 10-letni i w tej chwili mówimy o okresie od 2025 r. do 2035 r., jeśli chodzi o spłatę tej pożyczki. To tyle w ramach uzupełniających informacji. To świadczenie… Nie ma tu po stronie wypłaty – bo ja patrzę też na to – zagrożenia, jeśli chodzi o to świadczenie dla emerytów i rencistów.

Jeśli chodzi o pytanie dotyczące ewentualnego kryterium dochodowego w przypadku trzynastej emerytury, to zdecydowaliśmy, że to świadczenie obejmuje wszystkich uprawnionych. Zawsze jest dyskusja, jeśli chodzi o progi. Przyjęliśmy też taki… Państwo zaproponowali tutaj, w jednej z poprawek, o ile dobrze czytam, próg wynoszący 150% przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale roku poprzedzającego. Takie krótkie wyliczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych: to ograniczenie dotyczyłoby 15 tysięcy emerytów, 2 tysięcy rencistów, a oszczędności z tego tytułu wyniosłyby 45 milionów zł, w przypadku służbach mundurowych dotyczyłoby to ok. 20 tysięcy. Przypomnę, że jeśli chodzi o dodatkowe świadczenie, to służby mundurowe finansują je sobie z własnych środków, a środki, które my przeznaczamy z ZUS, KRUS, są finansowane z Funduszu Solidarnościowego. W tym przypadku 100% wszystkich uprawnionych, ubezpieczonych w KRUS korzysta z tego uprawnienia, czyli to ograniczenie nie dotyczyłoby ubezpieczonych w KRUS. Tak że tu przyjęliśmy takie rozwiązanie. W przypadku czternastej emerytury będzie trochę inna formuła. Gdy ten projekt będzie już przygotowany do konsultacji, to będziemy o tym mówić. Dziękuję.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Dziękuję bardzo.

Pani senator Kochan poprosiła jeszcze raz o głos, żeby dopytać pana ministra. Proszę bardzo.

Senator Magdalena Kochan:

Dziękuję bardzo.

Dopytać, ponieważ, Panie Ministrze, rozumiem to tak: 4 miliardy, Fundusz Pracy, spłacone z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych czy też spłacane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; 9 miliardów w przyszłym roku, na 10 lat rozłożona spłata, środki będą także z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli, mówiąc krótko, ze składek emerytalnych. Pytanie: co z rokiem 2021 i następnymi latami w kwestii zabezpieczenia stałości wypłaty tego świadczenia?

I pytanie, na które nie uzyskałam odpowiedzi, mianowicie: jaki jest dochód Funduszu Solidarnościowego z tego podatku, który właściwie zasilał ten fundusz w całości? I teraz proporcje. Co w tym podatku zapewnimy osobom z niepełnosprawnościami, a ile z tego podatku przeznaczymy na wypłatę dodatkowego świadczenia dla emerytów i rencistów?

Wrócę do kwestii kryteriów, o których mówił pan senator Libicki. Tak to dziwnie się składa, że rządzący mówiący o tym, jak wiele dobrego robią dla uboższej części społeczeństwa, wypychają z całego systemu pomocy społecznej ogniwa najsłabsze. Stosujemy kryteria w przypadku zasilania budżetów domowych osób niesamodzielnych i ich rodzin – bo te osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji, jak sama nazwa wskazuje, żyją w otoczeniu swoich najbliższych, a to jest bardzo słabe ogniwo społeczne, po pierwsze, z powodu niskich dochodów, po drugie, z powodu tego, że choroba, która jest na co dzień w domu, wymaga dodatkowych środków i dodatkowego zabezpieczenia. Ten Fundusz Solidarnościowy miał gwarantować to zasilanie tymże osobom. A wprowadzamy dla nich dodatkowe świadczenie i mówimy: tak, pod warunkiem, że dochód na jednego członka w rodzinie… A w międzyczasie wprowadzamy – i słusznie – zasadę trzynastej emerytury, która dotyczy wszystkich, jest świadczeniem powszechnym, bo ci, którzy otrzymują dość wysokie emerytury, najczęściej na nie sami zapracowali, więc też w postaci trzynastej emerytury korzystają z tego, co sami odłożyli. Tak że co do jednego świadczenia mam przekonanie, iż dobrze, że państwo tego chcecie i że starczy nam na to pieniędzy – tak, warto się dzielić. Ale zastanawiałabym się bardzo poważnie nad tym, czy nie odchodzić od podatku od najniższych rent i emerytur, a podatkiem obarczać tych, którzy mają emerytury lepsze, czy może wspierać to inaczej. No, rząd wybrał takie rozwiązanie, jakie wybrał – jego sprawa, jego odpowiedzialność. Ale nie możecie państwo mówić, że stosowanie kryteriów w przypadku najsłabszych ogniw jest słuszne i dobre, bo nie jest. Było tak także w przypadku wypłat 500+ na drugie dziecko i w przypadku pierwszego, kiedy kryterium dochodowe wykluczało z niego znowu najsłabsze ogniwa, tj. samotnych rodziców pracujących na najniższej krajowej i mających jedno dziecko. Te osoby – najczęściej, bo w 90% przypadków, były to matki – wypadały z tego systemu, nawet Fundusz Alimentacyjny był poza ich zasięgiem, ponieważ podwyższana rokrocznie najniższa płaca podwyższała im dochód wyliczany do kryterium, a to kryterium wykluczało wypłatę 500 zł, dodatków mieszkaniowych czy z zakresu pomocy społecznej i wszystkiego innego. A więc ja z tym mam problem, Panie Ministrze, że chcecie dobrze, ale od dobrych chęci… No, państwo wiecie, co w przysłowiu o dobrych chęciach mówimy. I podobnie jest tutaj.

Proszę mi więc powiedzieć: jaki jest dochód Funduszu Solidarnościowego, w jakiej proporcji on pozostaje w stosunku do wypłat trzynastej emerytury i trzynastej renty, i ile z tego funduszu zamierzacie przeznaczyć na to, do czego on został powołany? Na te pytania pan minister mi nie odpowiedział.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Bardzo dziękuję.

Czy jeszcze ktoś z państwa senatorów chciałby zabrać głos?

Po tej stronie sali zgłoszeń nie widzę, po tej też nie, po tej też nie.

Proszę w takim razie, Panie Ministrze. I będziemy przechodzili do…

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Jeszcze raz powtórzę: no, środki, jeśli chodzi o Fundusz Solidarnościowy… Bo mówimy o trochę innej kwestii, niezwiązanej bezpośrednio z tym rozpatrywanym punktem. A więc jeśli chodzi o wsparcie dla osób niepełnosprawnych, o wsparcie osób niesamodzielnych, to środki te są zabezpieczone i tutaj nie ma żadnego zagrożenia.

(Senator Magdalena Kochan: W jakiej wysokości?)

W pełnej wysokości…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

…czyli 4,5 miliarda zł na świadczenie w wysokości 500 zł, uzupełniające świadczenie dla wszystkich osób niesamodzielnych, plus – ale mówię z głowy, bo nie mam w tej chwili tych danych przed oczami – ponad 500 milionów na 4 programy, które są uruchamiane: na opiekę wytchnieniową, usługi opiekuńcze, kwestię asystentów, bo to jest w programie, i na budowę centrów opiekuńczo-mieszkalnych, a w ramach tego programu jest 110 milionów zł. Czyli to jest kontynuowane. I tutaj nie ma żadnego zagrożenia…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Momencik, Pani Przewodnicząca, niech pani posłucha, co mówię.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

No, ja pamiętam te dane. Tak że kwestie dofinansowania funduszu są… Możliwości są dwie: środki będą albo bezpośrednio z budżetu państwa, albo w ramach zaciąganych pożyczek. W tym przypadku zaciągnęliśmy pożyczkę na to świadczenie z Funduszu Rezerwy Demograficznej, Fundusz Rezerwy Demograficznej nie stracił na tej operacji nic, bo na koniec roku ta kwota została uzupełniona wpłatą z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wpłatą do Funduszu Rezerwy Demograficznej. Czyli tam wyszliśmy na zero. To jest ważna informacja.

Jeśli chodzi o kwestie dotyczące 4% podatku w przypadku osób najbogatszych, to szacujemy, że będzie z tego kwota ok. 2 miliardów zł. Trudno tutaj to szacować, że tak powiem, ale to jest ta kwota, którą przewidujemy, pochodząca z tego podatku. Ale dokładnie będziemy to wiedzieć, gdy faktycznie to wpłynie do funduszu. Tak że tak to wygląda, jeśli chodzi o rozwiązania.

Kwestia tego, o czym pani mówi, dotycząca zabierania… No, przypomnę, że myśmy nikomu nic nie zabierali, a wszystkie programy, o których pani mówi, to są nowe programy, które rząd Prawa i Sprawiedliwości uruchomił. Zarówno program 500+, na początku z ograniczeniem wysokości wypłaty na pierwsze dziecko, w następnych latach już bez ograniczeń, jak i program dotyczący uzupełniającego świadczenia…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

…uzupełniającego świadczenia, to są nowe programy, których wcześniej nie było. Tak że nie ma tak, że my coś komuś zabraliśmy. To wszystko to są nowe programy, które realizujemy i na które szukamy pokrycia w budżecie państwa, szukamy środków, które te świadczenia sfinansują. Podobnie jest z tym rozpatrywanym dzisiaj projektem dotyczącym trzynastej emerytury. Jeżelibyśmy policzyli wszystkie środki, które w tych ostatnich latach przeznaczyliśmy choćby na program „Rodzina 500+” – a to są to w tej chwili 94 miliardy zł, tyle środków wpłynęło w ramach programu „Rodzina 500+” do polskich rodzin… I jeżeli patrzymy na te kwoty, o których tutaj mówimy, na rok 2020 – chodzi o trzynastą emeryturę plus ten projekt, który będziemy omawiać za chwileczkę, o waloryzację… To będzie 21 miliardów zł, które trafią dodatkowo do polskich emerytów. Mogę mówić jeszcze o trzynastej emeryturze… To są te wszystkie programy, które myśmy wprowadzili w życie i one skutkują tym, że dzisiaj w polskich rodzinach żyje się o wiele lepiej. Tak jak powiedziałem, te działania, które podejmujemy, wychodzą naprzeciw oczekiwaniom, które społeczeństwo przed nami postawiło, i realizujemy je zgodnie z tym, o czym mówiliśmy w ramach programu rządowego. Zapowiedź trzynastej emerytury, kwestia czternastej emerytury, którą zapowiedział pan premier Mateusz Morawiecki na pierwsze 100 dni rządu, jest zrealizowana. Myślę, że państwo będą mieli możliwość opiniowania też kolejnego projektu, który będzie dotyczył czternastej emerytury. Dziękuję.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Panie Ministrze…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Dobrze, ja teraz, potem pan senator Majer. Dobrze?

Ja chciałbym… Ja może trochę uproszczę to pytanie, bo kręcimy się trochę w kółko. Przypomnę trochę historię. Kiedy był strajk osób z niepełnosprawnościami, w wyniku którego powstał Fundusz Solidarnościowy, pan premier Morawiecki obiecał, że tzw. danina solidarnościowa, czyli to, co zapłacą najzamożniejsi Polacy, pójdzie w całości na to, czego środowisko oczekiwało: na opiekę wytchnieniową, właśnie na usługi asystenckie itd., itd., itd. Państwo tą nowelizacją ustawy o Funduszu Solidarnościowym, którą mamy za sobą, doprowadziliście do tego, że w tym funduszu znajdują się również inne środki, oprócz środków, które są tam z daniny solidarnościowej. I teraz, gdy my pytamy pana ministra, czy te środki z daniny solidarnościowej pójdą rzeczywiście na to, na co się pan premier Morawiecki ze strajkującymi umówił, to pan nam podaje kwotę… Tutaj padła kwota, że państwo wyliczyli, że z tej daniny solidarnościowej to będą 2 miliardy zł…

(Senator Magdalena Kochan: Ja usłyszałam, że 4,5…)

Otóż… No, ja usłyszałem: 2 miliardy. Dobrze. Chodzi, krótko mówiąc, o to: czy pan może nas zapewnić, że wszystkie te środki, które wpłyną do funduszu z daniny solidarnościowej, pójdą na wsparcie osób z niepełnosprawnościami, a nie na trzynastą czy czternastą emeryturę? To jest zasadnicze pytanie.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Panie Przewodniczący, jeżeli łączne środki, które przeznaczamy w Funduszu Solidarnościowym na wsparcie osób niepełnosprawnych, w tym niesamodzielnych, będą na poziomie 5 miliardów zł, a danina jest na poziomie 2 miliardów, to możemy spokojnie założyć, że te 2 miliardy są w tych 5 miliardach. To nie są środki znaczone, takie, że my je tam rozpisujemy… No, czy w 5 miliardach będą te 2 miliardy, czy ich nie będzie? Pan jest dobrym matematykiem i myślę, że tutaj nie trzeba tego tłumaczyć.

(Wypowiedzi w tle nagrania)

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

No więc właśnie tego się chciałem dowiedzieć. Dziękuję bardzo.

Czy ktoś jeszcze? Pan senator Majer, tak? Proszę bardzo.

Senator Ryszard Majer:

Gdy tak posłuchałem pana przewodniczącego, oceniłem, że dyskusja powoli wygasa, a więc chciałbym złożyć, Panie Przewodniczący, wniosek o przyjęcie projektu ustawy bez poprawek.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Aha, dobrze.

Teraz tak… Zaraz, bo widzę, że ja nie zapytałem jeszcze, czy ktoś z gości…

(Senator Ryszard Majer: Aha.)

…chce zabrać głos. Ale rozumiem, że na tym etapie wśród państwa senatorów już nie ma chętnych do dalszego zabierania głosu.

(Senator Magdalena Kochan: Ja ma tylko jedno zdanie.)

Dobrze. Proszę bardzo, pani senator Kochan.

Senator Magdalena Kochan:

Proszę państwa, ja powiem tak: jeśli przychody funduszu wynoszą 2 miliardy zł, a pożyczka, która ma zapewnić wypłatę kwoty 11,7 miliarda zł emerytom i rencistom jest z funduszu demograficznego, to policzcie sobie proporcje tych dochodów do tej pożyczki. Nie wiem, czy kiedykolwiek ktokolwiek udzieliłby komuś przy takich dochodach takiej pożyczki.

Pan minister mówi o 4,5 miliarda zł plus 500 milionów na osobne programy, i to jest zapewnione w budżecie. Rozumiem, że jak dodamy te 11 miliardów 700 milionów i odejmiemy od nich 2 miliardy, to zostanie… Nie, przepraszam, zgubiłam się troszkę, ale policzę to dokładnie. Ale powiedzmy sobie uczciwie, że jeżeli wszystkie programy rozpisane są na 4,5 miliarda zł, a my nie mamy na nie zapewnienia w dochodach z daniny, to 3 miliardy są już dokładane z budżetu państwa do realizacji programów związanych z osobami niepełnosprawnymi. A oprócz tego jeszcze 9 miliardów musimy dopożyczyć, żeby wypłacić to, o czym dzisiaj mówimy, czyli trzynastą emeryturę – hasłowo tak ją nazywamy. Nijak nie mogę się doliczyć 5 miliardów, w związku z czym, Panie Ministrze… Bo 2 miliardy plus 9 miliardów to jest 11 miliardów. A gdzie 750 milionów? W związku z powyższym ja jednak ponawiam swoje pytania i zapytam tak wprost: czy pan minister reprezentujący ministerstwo resortowe, to, które zajmuje się całością polityki społecznej, nie widzi niczego sprzecznego w tym, że oszukujemy w budżecie państwa? Tak naprawdę te 9 miliardów czy 11,7 miliarda w ramach trzynastej emerytury – a tu jest słuszna decyzja – winno być wypłacane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a nie przechodzić jakieś przedziwne trasy, tj. przez Fundusz Solidarnościowy, dotację państwa, pożyczki z funduszu demograficznego, potem rozkłada się to… To jest zabieg nieuczciwy wobec Polaków, zwłaszcza gdy potem pan premier Morawiecki wychodzi i mówi: mamy po raz pierwszy zrównoważony budżet. Otóż on wcale nie jest zrównoważony.

Ja rozumiem, że stawiam pana ministra w niezręcznej sytuacji, w związku z czym poproszę o odpowiedź na piśmie na swoje wcześniej postawione pytania.

I zdecydowanie, Panie Przewodniczący, będę wnosiła poprawki – te, które proponowała pani mecenas oraz… Z jedną tylko będę miała kłopot, ale myślę, że legislacyjnie sobie to dopracuję. Otóż będę składała poprawkę dotyczącą skreślenia art. 14 i, w konsekwencji, art. 19. Chodzi tam o zapewnienie, że wypłata tych środków następuje poprzez Fundusz Solidarnościowy. Konsekwencją tego byłoby skreślenie art. 19, bo tam mówimy, jak ten Fundusz Solidarnościowy będzie działał. Czyli, mówiąc krótko, nie udawajmy. Chcemy trzynastej emerytury, i co do tego jest zgoda ponad podziałami politycznymi, ale wypłacajmy ją stąd, skąd są wypłacane emerytury i renty oraz te świadczenia, o których mówiliśmy. A więc jestem przeciwna wnioskowi o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Dobrze. Dziękuję. Na tym zakończyliśmy wypowiedzi senatorów.

Jest jeszcze jedno zgłoszenie z sali, tak? Pani. Proszę bardzo. I potem pan minister, że tak powiem, się ustosunkuje i potem przejdziemy do głosowania.

Proszę bardzo.

Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej, Rynku Pracy, Ubezpieczeń i Zdrowia w Ogólnopolskim Porozumieniu Związków Zawodowych Renata Górna:

Szanowni Państwo Senatorowie! Szanowny Panie Ministrze!

Dziękując za zaproszenie mojej organizacji, pozwolę sobie powiedzieć kilka słów na temat procedowanego projektu.

Reprezentuję Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych. Mamy, będąc w Radzie Dialogu Społecznego i będąc partnerem społecznym, przywilej opiniowania wszystkich projektów, więc pozwolę sobie przekazać informacyjnie tak naprawdę 2 zasadnicze uwagi, które zgłaszaliśmy już na etapie prac sejmowych i konsultacji.

W zasadzie te zastrzeżenia… Pani senator Kochan była wyrazicielem tych naszych zastrzeżeń. W zasadzie zwracaliśmy uwagę w naszych opiniach na 2 elementy. My absolutnie nie kwestionujemy żadnej propozycji, która wzmacnia, podnosi najniższe świadczenia dla emerytów i rencistów – to jest w ogóle niekwestionowany argument. I stoimy na takim stanowisku, że do kwestii tych najniższych świadczeń pieniężnych należy podejść systemowo. My mamy pomysły, my też wielokrotnie w ramach Rady Dialogu Społecznego proponowaliśmy powrót do dyskusji na temat systemowych rozwiązań, tj. bądź innego sposobu waloryzacji, bądź tego, że – tak uważamy – przynajmniej najniższe emerytury i świadczenia emerytalno-rentowe powinny stanowić co najmniej 70% płacy minimalnej. Bo od 17 lat ta relacja pomiędzy płacą minimalną i minimalną emeryturą niestety strasznie maleje, z 70% do 48% – chyba tak to jest w tym roku. A więc dostrzegamy zasadniczą wadę tego projektu polegającą na, po pierwsze, takim incydentalnym rozwiązaniu – bo ta trzynasta emerytura, no, powiedzmy sobie szczerze, oczywiście bardzo poprawia byt, wszyscy się cieszą… Pozwolę sobie nawet na prywatną uwagę, że moja rodzina, moi rodzice, wszyscy z wielką radością przyjmują to rozwiązanie, bo jest to naprawdę wzmocnienie budżetów gospodarstw domowych osób o najniższych świadczeniach. Niemniej jednak brak systemowego podejścia i systemowych rozwiązań na ten temat czyni ten projekt mało wiarygodnym. I wydaje nam się, że powinniśmy podejść do tego systemowo.

I drugi element, ten, o którym mówiła pani senator Kochan. Nie podoba nam się ten mechanizm finansowania. Oczywiście odbyliśmy szeroką dyskusję, kiedy był opiniowany projekt ustawy o Funduszu Solidarnościowym, kiedy zmienialiśmy sposób finansowania i to, że właśnie z tego Funduszu Solidarnościowego, dla osób niepełnosprawnych, finansujemy to świadczenie, finansujemy również zasiłki pogrzebowe i renty socjalne. Co do tego mamy zasadnicze zastrzeżenie. Oczywiście Fundusz Rezerwy Demograficznej, Fundusz Pracy to nie są źródła do takiego finansowania tego typu świadczeń. Jeżeli mamy budżet państwa w dobrej kondycji, to świadczenia powinny być wypłacone – tak uważamy – z tego właśnie źródła, a nie poprzez taki jak ten misterny mechanizm finansowania. Dlatego w tym, niestety, widzimy wielką wadę, zwłaszcza że ten Fundusz Pracy… Ciągle sięgamy po jego środki. Strona społeczna, pracodawcy i pracownicy w Radzie Dialogu Społecznego w ubiegłym roku mówili, i w zasadzie co roku to powtarzamy, że Fundusz Pracy nie jest źródłem do poszukiwania finansowania różnego typu innych zadań, nie powinien iść na cele niewskazane do finansowania przez fundusz. Apelujemy więc o systemowe podejście do kwestii najniższych świadczeń. I absolutnie jesteśmy za poprawką pani senator Kochan, która zmienia ten charakter finansowania. Uważamy, że sięganie do Funduszu Solidarnościowego i Funduszu Pracy nie jest tym dobrym mechanizmem w przypadku tego typu świadczeń. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Dziękuję bardzo.

Rozumiem, że na tym wyczerpaliśmy dyskusję.

Jeżeli pan minister jeszcze chce się odnieść do wypowiedzi pani i pani senator Kochan, to proszę bardzo. I będziemy przechodzić do głosowania.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Rzeczywiście, może mały komentarz do tego. Bo dla nas – mówię w tej chwili o Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, ale myślę, że jest tak również dla państwa jako komisji zajmującej się tymi sprawami – bardzo istotne, ważne jest to, żeby były zapewnione środki na te zadania, które tutaj przedstawiamy, zarówno na dodatkowe roczne świadczenie, jak i na inne. I to jest spełnione, ten warunek jest spełniony. To dla nas jest najbardziej istotne. Oczywiście ta dyskusja, o której państwo mówicie, dotycząca Funduszu Solidarnościowego, była już wcześniej prowadzona, taka dyskusja przetoczy się zapewne też przy okazji prac nad budżetem państwa, który będzie procedowany.

Komentarz do Funduszu Pracy, o którym mówiła pani przewodnicząca. Oczywiście, że jest tu pytanie. Fundusz Pracy powstawał w zupełnie innej sytuacji, gdy mieliśmy zupełnie inną sytuację na rynku pracy. I to jest też nasza rola, jakie zadania określimy na nowo wobec Funduszu Pracy, na co ten Fundusz Pracy ma być przeznaczony. I zawsze może być dyskusja, czy fundusz pracy ma być przeznaczany tylko na wsparcie osób bezrobotnych – a dzisiaj jest ich ok. 800 tysięcy, w porównaniu do stanu z któregoś tam roku, czyli do 3 milionów 300 tysięcy. I tu jest kolosalna różnica. Szukajmy więc rozwiązań, które… Te środki, które dzisiaj mamy w Funduszu Pracy i których z różnych względów, m.in. bo są w regule wydatkowej… Czy możemy je w sposób bezpośredni uruchomić, czy mamy je zostawić, że tak powiem, leżące odłogiem, czy mamy je wykorzystywać na takie cele, o których mówimy? Ja jestem zwolennikiem tego, że powinniśmy te środki wykorzystywać. Jednym z elementów jest to, o czym dzisiaj tutaj mówimy, czyli są to środki, które przeznaczamy m.in. na zadania dotyczące świadczeń pieniężnych dla emerytów i rencistów. A przypomnę, że w tym Funduszu Pracy są też składki od tych osób, które przeszły na emerytury i renty. I to, jeśli popatrzymy na całość, to… Jeżeli my będziemy się sztywno trzymać od wielu, wielu lat – bo przecież jesteśmy w tym gronie niejako od wielu, wielu lat… Fundusz Pracy był określany w danym momencie, ale jeżeli sytuacja… I dlaczego nie chcemy też… Bo są takie postulaty, że Fundusz Pracy trzeba zmniejszać. No, mamy tę składkę, którą pobieramy wspólnie, razem, na wsparcie… Mamy tę rezerwę i jeżeli sytuacja na rynku pracy się pogorszy, to będziemy mieć wtedy możliwość oddziaływania właśnie bezpośrednio na rynek pracy. Ale dzisiaj, wobec obecnej sytuacji na rynku pracy, możemy z tego funduszu korzystać i z niego korzystamy. I to jest jakby ta nasza droga. Wzięliśmy z Funduszu Pracy 4 miliardy w ramach pożyczki, mamy ją rozpisaną w tej chwili, od 2022 r., na spłaty, te spłaty są rozpisane na 10 lat, i jesteśmy w stanie te środki spłacać.

Senator Magdalena Kochan:

A jaka będzie, przepraszam, Panie Ministrze, rata spłaty?

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

10 lat, 4 miliardy… Ile to jest?

(Senator Magdalena Kochan: Nie, nie, nie, 4 miliardy…)

No, nie wiem, nie jestem matematykiem…

(Senator Magdalena Kochan: Zaraz zobaczymy…)

(Wypowiedzi w tle nagrania)

O, no to pan przewodniczący policzy…

(Brak nagrania)

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Dobrze, dziękuję.

W takim razie przejdziemy do głosowania. Jak rozumiem, padły wnioski – pana senatora Majera o przyjęcie ustawy bez poprawek, a także pani senator Kochan, która przejmuje propozycje Biura Legislacyjnego i ma jeszcze jeden wniosek własny, jak rozumiem.

(Senator Magdalena Kochan: To znaczy ja będę tu polegać na pani…)

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner: Czy ja mogę jedno zdanie dodać?)

Proszę, Pani Mecenas.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner:

Proszę państwa, powinniśmy przegłosować poprawki, mając świadomość tego, jak one brzmią. Nie ma wątpliwości, że jest wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek. Ale pani senator Kochan wypowiedziała się, zmierzając niejako w kierunku odwrotnym niż pan minister. Bo gdy ja mówiłam o tym, że z tytułu wypadłyby słowa „dla emerytów i rencistów”, to… Ja rozumiem dylematy legislatorów, państwa, którzy nad tym projektem pracowali, ponieważ te świadczenia wymienione w art. 2 w ust. 1 obejmują 17 kategorii osób i nie wszystkie te świadczenia można określić jako emerytury lub renty – niektóre z ich nazw wprawdzie zawierają słowo „renty”, ale nie są, w bardzo precyzyjnym ujęciu, świadczeniami z ubezpieczenia społecznego czy też z zaopatrzenia społecznego. A więc nie bardzo wiem, jak można by, Pani Senator, zawrzeć pani myśl w postaci poprawki. Jeśliby coś zmieniać, to ja bym proponowała raczej pójście w stronę… pozostanie przy wyrazach „o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym”. Ale rozumiem, że nie taka była pani intencja.

Senator Magdalena Kochan:

Nie, taka była intencja. Być może nieprecyzyjnie to było wyjaśnione.

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner: Aha. Bo gdybyśmy mieli…)

Bo rzeczywiście wymienianie wszystkich uprawnionych do świadczenia, o którym mówimy w tej ustawie, nie byłoby najlepsze.

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner: Tak, nie bardzo… Dobrze.)

A więc ja uważam, że ta pierwsza pani propozycja poprawki, czyli to, by w ogólnym określeniu przedmiotu ustawy skreślić wyrazy… Przepraszam…

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner: Skreśla się wyrazy „dla emerytów i rencistów.)

Tak, skreśla się te wyrazy …

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner: I konsekwencje tego są w przypadku dalszych…)

Czyli mielibyśmy „dodatkowe świadczenie pieniężne”.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner:

Tak.

I potem pani senator dodaje 2 poprawki, dotyczące skreślenia art. 14 i 19.

(Senator Magdalena Kochan: To jest konsekwencja, tak.)

I w tym momencie jest już jasność.

(Senator Magdalena Kochan: Tak.)

Najpierw głosujemy nad wnioskiem o przyjęcie ustawy bez poprawek. Jeśli będzie jeszcze jedna osoba, która poprze panią senator Kochan, to wówczas można będzie próbować wnieść…

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Widzę, że pani senator Kołacz-Leszczyńska chce poprzeć. Dobrze.

Zaczynamy od wniosku pana senatora Majera o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Proszę bardzo. Kto z pań i panów senatorów jest za wnioskiem pana senatora Majera o przyjęcie ustawy bez poprawek? (3)

(Senator Ryszard Majer: A senator z poprzedniej kadencji nie może głosować?)

(Wesołość na sali)

No niestety, przykro mi bardzo.

Kto jest przeciw? (4)

Kto się wstrzymał? (0)

Dziękuję bardzo. 3 głosy za wnioskiem pana Majera, 4 – przeciw, 0 osób wstrzymujących się.

Proszę bardzo, następne.

Senator Magdalena Kochan:

I teraz, w związku z czym, Panie Przewodniczący, przejmuję pierwszą poprawkę zaproponowaną w opinii Biura…

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner: Z tamtymi konsekwencjami, które…)

Tak, z konsekwencjami, które są w drugiej, trzeciej…

(Przewodniczący Jan Filip Libicki: To jest ta sprawa dotycząca tytułu, jak rozumiem.)

Tak, tak, tak. Tam wszędzie skreślamy…

(Przewodniczący Jan Filip Libicki: Dobrze.)

I wtedy mówimy tylko o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym.

Panie Ministrze, to nie jest jakby skierowane merytorycznie przeciwko… My absolutnie popieramy to świadczenie, więc tutaj nie ma kłopotu z tym… Kłopot, który mamy, dotyczy tych stricte…

(Rozmowy na sali)

Jeśli panie pozwolą… Bo nie słyszę swoich myśli…

(Przewodniczący Jan Filip Libicki: Ale może właśnie…)

To jest stricte legislacyjne. To świadczenie ma szerszy zakres, jest nie tylko dla emerytów i rencistów. I państwo to wiecie. Myśmy już tyle rzeczy… No, nie chcę używać nieładnych słów, ale do wielu zapisów prawa podchodziliśmy niefrasobliwie…

(Przewodniczący Jan Filip Libicki: Dobrze…)

Wróćmy do dobrych zasad legislacyjnych.

(Przewodniczący Jan Filip Libicki: Pani Senator, nie jesteśmy na etapie dyskusji. Może byśmy zgłosili…)

Przepraszam, tak, tak. A więc zgłaszam poprawkę, którą macie państwo senatorowie jako poprawkę…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Bardzo proszę.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Sekundkę.

Proszę panią legislator o przedstawienie brzmienia poprawki i będziemy nad nią głosować.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner:

Jest to poprawka, która dotyczy ogólnego określenia przedmiotu ustawy. Skreśla się wyrazy „dla emerytów i rencistów”. Następnie dotyczy art. 16 zmieniającego ustawę – Prawo bankowe, tzn. tam również te wyrazy się skreśla, oraz art. 17 pkt 4, gdzie też następuje odesłanie do tego tytułu. I jeszcze w art. 18 jest podobna sytuacja. W tym momencie można by przegłosować te poprawki blokiem, jako dotyczące tego samego. W następnej kolejności byłaby poprawka do art. 2 ust. 1 i 5 – tam chodzi o tę terminologię dotyczącą roku – a potem poprawki polegające na skreśleniu art. 14 i 19. Czyli to są 3 takie jakby grupy głosowań, kwestie bardziej skonkretyzowane.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Rozumiem więc, że pierwsza grupa głosowań dotyczy przeredagowania – nazwijmy to w ten sposób – tytułu ustawy, wraz z konsekwencjami tego. Tak?

(Senator Magdalena Kochan: Tak.)

Proszę bardzo. Kto jest w takim razie za wnioskiem… Kto z pań i panów senatorów jest za wnioskiem zaproponowanym przez Biuro Legislacyjne? (4)

Kto jest przeciw? (3)

Kto się wstrzymał? (0)

4 głosy za, 3 – przeciw, nikt się nie wstrzymał.

Proszę bardzo, Pani Mecenas, następna grupa poprawek.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner:

Następna grupa dotyczy uporządkowania redakcji w art. 2 ust. 1 oraz w art. 5, chodzi o skrócenie brzmienia do wyrazów „każdego roku”, bez podkreślania „roku, w którym wypłacane jest dodatkowe roczne świadczenie”, bo ono jest przyznane na stałe.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Rozumiem. Czyli jest to poprawka o charakterze legislacyjnym.

Proszę bardzo. Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem tej poprawki? (4)

Kto jest przeciw? (3)

Kto się wstrzymał? (0)

4 głosy za, 3 – przeciw, 0 osób wstrzymujących się. Dziękuję.

I trzecia. Gdyby pani była łaskawa wyjaśnić tę, że tak powiem, trzecią grupę poprawek.

(Senator Magdalena Kochan: To już moja poprawka.)

Czy pani…

(Senator Magdalena Kochan: Tak.)

Tak?

Senator Magdalena Kochan:

Art. 14 mówi o tym, skąd, z czego finansujemy to dodatkowe świadczenie pieniężne. A tu uznajemy, że to świadczenie winno być realizowane przez zakłady ubezpieczeń społecznych do tego powołane, czyli, mówiąc krótko, przez ZUS, KRUS i zakłady emerytalne, które dotyczą osób mundurowych, wojskowych, tych bardzo resortowych. Tylko tyle i aż tyle. Konsekwencją przyjęcia… I z tym się wiąże skreślenie art. 19, bo w nim mówi się o zaciąganiu pożyczek i konsekwencjach tego, że to Fundusz Solidarnościowy… A więc ta poprawka dotyczy tego.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Dziękuję bardzo.

W takim razie poddaję pod głosowanie tę poprawkę, która polega na skreśleniu art. 19…

(Senator Magdalena Kochan: Art. 14 i 19.)

…art. 14 i 19.

Kto z pań i panów senatorów jest za? (4)

Kto jest przeciw? (3)

Kto się wstrzymał? (0)

4 głosy za, 3 – przeciw, 0 osób wstrzymujących się.

Czy teraz głosujemy nad całością? Tak? W takim razie…

(Senator Magdalena Kochan: Z poprawkami.)

Tak. W takim razie poddaję pod głosowanie całość, projekt razem z przyjętymi poprawkami.

Kto z pań i panów senatorów jest za? (4)

Kto jest przeciw? (0)

Kto się wstrzymał? (3)

4 głosy za, 3 osoby się wstrzymały. Bardzo dziękuję.

Pozostaje nam wybór senatora sprawozdawcy. Pani senator Kochan…

(Senator Magdalena Kochan: Bardzo dziękuję.)

…zadeklarowała gotowość.

Czy ktoś z… Czy będzie wniosek mniejszości?

(Rozmowy na sali)

Pani Mecenas, czy wniosek mniejszości na obecnym etapie…

(Senator Ryszard Majer: Właśnie my tu…)

(Rozmowy na sali)

(Senator Ryszard Majer: Tak, zgłosimy. Z Panią senator Orzechowską i panią senator Gawędą.)

Tak. Dobrze. Czyli…

(Senator Magdalena Kochan: O przyjęcie bez poprawek – jako wniosek mniejszości.)

Rozumiem. W takim razie pan senator Majer będzie, jak rozumiem, sprawozdawcą wniosku mniejszości.

(Głos z sali: Tak.)

Dobrze.

Czy są jakieś uwagi co do kandydatur senatorów sprawozdawców?

Nie ma. Dziękuję. W takim razie zamykam punkt pierwszy.

Punkt 2. porządku obrad: rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 37, druki sejmowe nr 117, 117-A i 149)

Przechodzimy do punktu drugiego: rozpatrzeniu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.

Panie Ministrze, bardzo proszę o zaprezentowanie ustawy.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Dziękuję, Panie Przewodniczący.

Wysoka Komisjo!

Kolejny projekt zmiany ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw dotyczy waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych. Przypomnę, że w 2019 r. zaproponowaliśmy zmianę waloryzacji na waloryzację kwotowo-procentową, analogiczny sposób chcemy w tym roku zaproponować, takie też rozwiązanie przyjął Sejm.

W tym zakresie jest kilka istotnych kwestii. Zaproponowaliśmy ustawowy wskaźnik waloryzacyjny, który w tej chwili jest przewidywany na poziomie 3,24%. Jeśli chodzi o wskaźnik waloryzacji, to on oczywiście będzie określany w lutym, po otrzymaniu informacji dotyczącej wskaźnika wzrostu wynagrodzeń. Styczniowy wskaźnik wzrostu inflacji jest już trochę wyższy, niż przewidywaliśmy, tak że ten wskaźnik będzie jeszcze wyższy… Ale to, co jest istotne, to jest to, że zapewniamy kwotę 70 zł brutto, jeśli chodzi o minimalne świadczenie. Czyli wszystkie osoby, które pobierają emeryturę w kwocie 2 tysięcy 164 zł, mają zagwarantowany minimalny wzrost waloryzacyjny na poziomie 70 zł. To jest… I w tej grupie są wszystkie osoby, które pobierają emerytury z KRUS.

Jeśli chodzi o kwestię najniższej emerytury, to podwyższamy najniższą emeryturę z kwoty 1 tysiąca 100 zł do 1 tysiąca 200 zł. A reszta oczywiście to już będzie waloryzacja obejmująca waloryzację procentową. Jeżelibyśmy zastosowali stary sposób waloryzacji, to łączne środki, które byłyby przeznaczone, byłyby na poziomie 7 miliardów 160 milionów zł. A w przypadku waloryzacji, którą teraz przedstawiam, kwotowo-procentowej, łączny koszt będzie na poziomie 9 miliardów 100 milionów zł. Czyli jest wzrost środków, które przeznaczamy na waloryzację, o ponad… o niespełna 2…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

…ok. 2 miliardów zł. Myślę, że to jest istotne. To tyle, Panie Przewodniczący. Jeśli będą pytania, to na nie odpowiemy.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Bardzo dziękuję.

Poproszę teraz panią mecenas. Czy są jakieś uwagi?

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Bożena Langner:

Dziękuję bardzo.

Poza ogólną uwagą… Takich konkretnych, zmierzających do proponowania poprawek uwag nie ma. Dziękuję.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Rozumiem. Biuro Legislacyjne nie ma uwag.

Czy ktoś z pań i panów senatorów chciałby zabrać głos?

Pan senator Majer, potem ja pozwolę sobie udzielić głosu. Dziękuję.

Senator Ryszard Majer:

Panie Przewodniczący! Panie Ministrze!

Ta nowelizacja jest oczekiwana przez środowisko emerytów i rencistów. Oczywiście to nie jest tak, że ona jest w zupełności wyczerpująca. Chciałoby się więcej, ale w ramach tego budżetu, którym w tej chwili dysponujemy, w ramach planów, jest to nowelizacja optymalna i jest to jakby jedyna możliwość, w ramach której możemy finansować podniesienie rent i emerytur. Tak że ja bardzo dziękuję za przygotowanie tej noweli, za to, że najniższe, szczególnie właśnie te najniższe emerytury wzrosną, bo to rzeczywiście są bardzo trudne sprawy w codziennej realizacji dla osób starszych.

I w związku z powyższym stawiam od razu, jeszcze przed słowami pana przewodniczącego w tej sprawie – ale już nie będę drugi raz zabierał głosu – wniosek o przyjęcie tej ustawy bez poprawek, w wersji podstawowej, jaką przedstawiło nam ministerstwo. Bardzo dziękuję.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Bardzo dziękuję.

W takim razie ja pozwolę sobie tylko na jedno pytanie. Ta waloryzacja, jak rozumiem, jest kwotowa, ale także dotyczy wskaźnika procentowego, to jest 3% z jakimś haczykiem…

(Głos z sali: 3,24%)

Tak jest. Tymczasem my, że tak powiem, otrzymujemy różne informacje co do wysokości inflacji. Czy państwo jesteście przygotowani… To, że tak powiem, wykracza poza sprawę, o której w tej chwili debatujemy, ale zahacza w jakiś sposób o to, co jest przedmiotem dyskusji w obiegu publicznym, mianowicie chodzi o wysokość inflacji. Czy państwo w związku z tym, tzn. gdyby się okazało, że ta inflacja będzie wyższa – bo mówi się w tej chwili o 4% itd. – planujecie jakieś reakcje na tę sytuację? To jest moje pytanie.

I jeszcze pani senator Kołacz-Leszczyńska. Bardzo proszę. Potem udzielę głosu panu ministrowi.

Senator Agnieszka Kołacz-Leszczyńska:

Dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący.

Panie Ministrze, mam pytanie. Ponieważ ustawa podnosi wysokość najniższych świadczeń zabezpieczenia społecznego, ja mam pytanie: jak będzie wyglądało w tej chwili świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji? Czy ta zmiana nie spowoduje, że otrzymywane dotychczas świadczenia dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji będą w wysokości niestety mniejszej? Jak wygląda ta sytuacja? Czy mógłby pan opisać tę sytuację, właśnie jeśli chodzi o tę grupę?

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Proszę bardzo, Panie Ministrze.

Ja jeszcze tylko zapytam: czy jeszcze ktoś zgłaszałby się na tym etapie, w drugiej turze, do zadawania pytań? Nie widzę zgłoszeń.

W takim razie proszę bardzo, Panie Ministrze, będziemy przechodzić do głosowania.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Stanisław Szwed:

Ostateczny kształt… Panie Przewodniczący, Wysoka Komisjo, ostateczny kształt czy poziom waloryzacji będzie znany w połowie lutego, wtedy, gdy będziemy mieć opublikowany przez GUS wskaźnik wzrostu wynagrodzeń. Na koniec stycznia on już… Myślę, że nawet już jutro czy pojutrze będziemy mieli określony też wskaźnik inflacji, bo on jest w ujęciu rok 2019 do 2018, o tych okresach mówimy – bo waloryzację wyliczamy zawsze w ujęciu jeden krok do tyłu, inaczej się tego nie liczy. W przyszłorocznej waloryzacji będziemy znowu brać te wskaźniki, które będą obowiązywać w tym roku. Tak że to, o czym powiedziałem, 3,24%, to jest prognoza, którą my przyjęliśmy w projekcie budżetu. Taka jest prognoza. Ale oczywiście jeżeli będzie kwestia wyższego wskaźnika, to on będzie ujęty w kwocie… Z tym że tutaj zapewniamy tę kwotę minimalnego świadczenia na poziomie 70 zł, czyli w tym zakresie nic się nie zmieni.

Jeśli chodzi… Bo to mi umknęło, nie powiedziałem tego w moim pierwszym wystąpieniu. Otóż rząd zgłosił w autopoprawce i później Sejm przyjął zmiany, jeśli chodzi o podniesienie kryterium dochodowego w przypadku osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji z 1 tysiąca 600 zł do 1 tysiąca 700 zł, aby zachować możliwość dofinansowania w kwocie 500 zł – czyli to jest 1 tysiąc 200 zł, najniższa wysokość, plus 500 zł. I są te mechanizmy, które są uwzględnione w tej ustawie, czyli mechanizm taki, że jeżeli ktoś pobiera świadczenie wyższe niż 1 tysiąc 200 zł, to będzie wypłacana różnica do kwoty 1 tysiąca 700 zł. To jest zapewnione.

(Przewodniczący Jan Filip Libicki: Bardzo dziękuję. W takim razie, ponieważ nie widzę…)

Panie Przewodniczący, chcę jeszcze dodać…

(Przewodniczący Jan Filip Libicki: Tak? Proszę bardzo.)

…bo to też jest ważne w kontekście głosowania. Przypominam, że waloryzacja wchodzi w życie, jak zawsze, 1 marca. I dlatego nie ukrywam, że zależy nam na czasie, bo Zakład Ubezpieczeń Społecznych musi być na to wszystko przygotowany. Czyli jeżeli nie ma uwag, to zwracałbym się do Wysokiej Komisji o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Przewodniczący Jan Filip Libicki:

Rozumiem, że nie ma osób chętnych do zabrania głosu. Rozumiem też, że poza wnioskiem pana senatora Majera o przyjęcie ustawy bez poprawek nie ma żadnych innych wniosków o charakterze legislacyjnym.

Skoro nie ma żadnych innych wniosków, to poddaję pod głosowanie wniosek pana senatora Ryszarda Majera o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Kto z państwa jest za? (7)

Kto jest przeciw? (0)

Kto się wstrzymał? (0)

Bardzo dziękuję.

Rozmawialiśmy o tym, żeby pan senator Ryszard Majer podjął się trudu bycia sprawozdawcą. Czy są jakieś inne kandydatury? Nie widzę zgłoszeń.

Chciałbym jeszcze na koniec powiedzieć tylko jedno. Otóż nasze posiedzenie 4 lutego o godzinie 17.00 będzie dotyczyło także planu pracy komisji na najbliższy rok. Zachęcam państwa senatorów do przedstawiania propozycji, bo myślę, że oprócz bieżących ustaw, które będą do nas spływać, możemy także przeprowadzać, że tak powiem, posiedzenia o charakterze takim sektorowym, specjalistycznym. A więc bardzo zapraszam. Dziękuję bardzo.

Zamykam szóste posiedzenie senackiej Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej. Bardzo dziękuję.

(Koniec posiedzenia o godzinie 13 minut 13)