Zapis stenograficzny

– wspólne posiedzenie Komisji Budżetu i Finansów Publicznych (184.)

oraz Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji (341.)

w dniu 17 października 2019 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (druk senacki nr 1318, druki sejmowe nr 3761 i 3785).

(Początek posiedzenia o godzinie 9 minut 50)

(Posiedzeniu przewodniczy zastępca przewodniczącego Komisji Budżetu i Finansów Publicznych Krzysztof Mróz)

Zastępca Przewodniczącego Krzysztof Mróz:

Szanowni Państwo, witam państwa bardzo serdecznie.

Otwieram wspólne posiedzenie Komisji Budżetu i Finansów Publicznych oraz Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.

Witam pana ministra Piotra Walczaka, reprezentanta Ministerstwa Finansów, witam także wszystkich pozostałych gości. Ze względu na to, że dzisiaj jest wiele posiedzeń komisji, nie będę wszystkich oddzielnie witał. Witam panią senator i panów senatorów.

Punkt 1. porządku obrad: rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (druk senacki nr 1318, druki sejmowe nr 3761 i 3785)

Porządek obrad dzisiejszego posiedzenia komisji obejmuje 1 punkt: rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.

Bardzo proszę pana ministra o przedstawienie projektu ustawy.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Piotr Walczak:

Dziękuję serdecznie, Panie Przewodniczący.

Panie i Panowie Senatorowie!

Generalnie ustawa implementuje rozwiązania dyrektywy Wspólnoty Europejskiej dotyczącej przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Celem tej nowelizacji ustawy jest pełne i prawidłowe wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniającej rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady i uchylającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady oraz dyrektywę Komisji.

Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finasowaniu terroryzmu sprowadza się do następujących zmian: otwarcie katalogu podmiotów uprawnionych do wymiany informacji pomiędzy instytucjami obowiązanymi, wchodzącymi w skład grupy; zwolnienie podmiotów prowadzących działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych z tajemnicy dotyczącej przekazywania informacji jednostce analityki finansowej lub innym właściwym organom; wprowadzenie obowiązku spełnienia kryteriów kompetencji i reputacji przez podmioty świadczące usługi w zakresie wymienionym w art. 2 ust. 1 i osoby zajmujące stanowiska kierownicze w tych podmiotach oraz wprowadzenie sankcji za niedopełnienie tego obowiązku; dodanie przepisów zapobiegających sytuacjom, w których osoby będące beneficjentami rzeczywistymi pośredników w obrocie nieruchomościami, a także osoby zajmujące kierownicze stanowiska w takich podmiotach nie były osobami niekaranymi; likwidacja luki, polegającej na nieuwzględnieniu w dotychczas obowiązującej ustawie organu uprawniającego do nałożenia kary administracyjnej na instytucje obowiązane skontrolowane; możliwość wyznaczenia organu Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania zadań związanych z Centralnym Rejestrem Beneficjentów Rzeczywistych.

Niestety, ta implementacja ma pewne opóźnienia, w związku z tym rzeczywiście bardzo nam zależy na szybkim wprowadzeniu jej do porządku prawnego naszego państwa. Dziękuję bardzo.

Zastępca Przewodniczącego Krzysztof Mróz:

Dziękuję panu ministrowi.

Teraz proszę pana legislatora o przedstawienie opinii.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Michał Gil:

Dziękuję, Panie Przewodniczący.

Nazywam się Michał Gil, reprezentuję Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu.

Panie Przewodniczący! Wysokie Komisje! Szanowni Państwo!

Mam uwagę do ustawy. Otóż, jak państwo senatorowie wiedzą, Senat nie może wprowadzać poprawek, które wykraczają poza zakres ustawy. Podobna reguła obowiązuje również w Sejmie, w Sejmie też nie powinno się wprowadzać takich poprawek, które nie są objęte tym pierwotnym projektem złożonym w Sejmie. Naruszenie tej zasady w opinii Trybunału Konstytucyjnego powoduje obejście przepisów o inicjatywie ustawodawczej oraz o zasadzie trzech czytań, bo jeżeli jakaś materia, która nie była wcześniej przedmiotem namysłu Sejmu, zostanie na późniejszym etapie wniesiona do ustawy, to ta materia nie przejdzie przez etap trzech czytań.

I teraz w tej ustawie mamy taką sytuację. Otóż, jak pan minister zechciał powiedzieć, ustawa dotyczyła przede wszystkim… Może inaczej. Projekt ustawy dotyczył kwestii związanych z zakresem podmiotowym i przedmiotowym obowiązków uczestników rynku finansowego, obowiązków, które muszą wypełniać. W trakcie drugiego czytania dodano przepis, który upoważnia ministra właściwego do spraw finansów publicznych do wyznaczenia organu Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania zadań w ramach – żebym nie pomylił nazwy – Rejestru Podmiotów… Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. O ile dobrze pamiętam, taka jest nazwa tego rejestru. No, ta materia nie mieści się w pierwotnym przedłożeniu, w związku z tym nie powinna ona znajdować się w ustawie. Istnieje ryzyko naruszenia konstytucji.

I kwestia z tym związana. Ten przepis miał wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. W tej kwestii przyjmuje się powszechnie, że ten standardowy okres vacatio legis, czyli 14 dni, można skrócić tylko w uzasadnionych przypadkach. Trudno powiedzieć, czy mamy tu do czynienia z takim przypadkiem, z tego względu, że projekt ustawy nie zawierał tej regulacji i nie przedstawiono tu uzasadnienia. Być może ono jest. Jeżeli tak, to w takim razie nie ma problemów związanych z vacatio legis. Jeżeli nie, to w takim przypadku powinno to skłaniać do wydłużenia vacatio legis. Dziękuję.

Zastępca Przewodniczącego Krzysztof Mróz:

Dziękuję panu legislatorowi.

Proszę pana ministra o odniesienie się do uwag.

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Piotr Walczak: Jeśli można, oddam głos panu dyrektorowi.)

Proszę bardzo.

Dyrektor Departamentu Informacji Finansowej w Ministerstwie Finansów Marcin Stec:

Dzień dobry!

Marcin Stec, dyrektor Departamentu Informacji Finansowej w Ministerstwie Finansów.

Szanowny Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

Jeśli chodzi o związek tej poprawki poselskiej, która została zgłoszona w trakcie drugiego czytania, z projektem ustawy, to chcę powiedzieć, że nie jest tak, że ta ustawa dotyczy tylko i wyłącznie instytucji obowiązanych, gdyż nowelizacja ma na celu dostosowanie naszego systemu prawnego do IV Dyrektywy AML. Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych jest jednym z elementów IV dyrektywy. Rejestr ten zresztą wszedł już w życie fizycznie, rozpoczął swoje działanie 13 października 2019 r., czyli od niedzieli ten rejestr funkcjonuje.

Na obecnym etapie Komisja Europejska dokonuje ewaluacji przepisów wszystkich państw członkowskich, więc nie jesteśmy wyjątkiem, jeśli chodzi o to, że następuje u nas taki nagły proces legislacyjny. W chwili obecnej proces legislacyjny odbywa się właściwie w całej Unii Europejskiej. Mimo że jest już uchwalona V dyrektywa, Komisja Europejska z uwagi na to, że kilkaset miliardów euro pochodziło ze środków… z prania pieniędzy, przeszło przez systemy finansowe w Unii Europejskiej… Teraz AML jest bardzo wysoko w agendzie unijnej. Stąd prawidłowe funkcjonowanie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych jest jak najbardziej potrzebne. Będzie to w jakiś sposób poddane ewaluacji Komisji Europejskiej, z którą obecnie jesteśmy w dialogu w zakresie zgodności naszych przepisów, naszego całego systemu prawnego.

Jeśli chodzi o drugi punkt, na który pan zwrócił uwagę, czyli vacatio legis, to tutaj jest interes państwa, jest ta pilna potrzeba, aby ta przesłanka wejścia w życie przepisów w dniu następnym była spełniona. Otóż rejestr działa od niedzieli. Tak? Departament Informacji Finansowej składa się z kilkudziesięciu osób. Obsługa tego rejestru może spowodować taką sytuację, że w pewnym momencie będziemy musieli zaangażować połowę departamentu do prac związanych z obsługą rejestru. Ten rejestr jest zbliżony do KRK… do KRS… Nie możemy zaangażować analityków pracujących w departamencie, którzy przeprowadzają analizy, do prac nad beneficjentem rzeczywistym, a Krajowa Administracja Skarbowa to jest potężna administracja, której minister finansów mógłby powierzyć wykonywanie zadań. Rejestr działa od niedzieli. Dodam, że to nie ma żadnego wpływu na jakieś prawa obywatela, prawa obywatelskie itd. Po prostu na podstawie tego przepisu minister finansów mógłby powierzyć jednostkom KAS obsługę tego rejestru. To się wiąże tylko i wyłącznie z taką materią, z niczym więcej. Dziękuję bardzo.

Zastępca Przewodniczącego Krzysztof Mróz:

Dziękuję, dziękuję państwu. Dziękuję panu dyrektorowi za wyjaśnienie.

Czy pan minister chciałby coś dopowiedzieć?

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Piotr Walczak: Nie, dziękuję bardzo.)

To można wyłączyć mikrofon.

Otwieram dyskusję.

Czy pani senator, czy ktoś z panów senatorów chciałby zabrać głos? Nie widzę chętnych.

Czy ktoś z obecnych na sali gości chciałby zabrać głos? Nie widzę zgłoszeń.

W związku z tym stawiam wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek i zarządzam głosowanie.

Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem ustawy bez poprawek? (10)

Jednogłośnie za.

Pozostało nam wyznaczenie sprawozdawcy.

Kto z państwa senatorów chciałby być sprawozdawcą? Pan senator Włosowicz?

(Senator Jacek Włosowicz: Tak. Dziękuję.)

W takim razie mamy sprawozdawcę. Będzie nim pan senator Włosowicz.

Dziękuję bardzo.

Zamykam wspólne posiedzenie komisji.

(Koniec posiedzenia o godzinie 10 minut 00)