Zapis stenograficzny

– posiedzenie Komisji Środowiska (137.)

w dniu 25 czerwca 2019 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy – Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej (druk senacki nr 1205, druki sejmowe nr 3237 i 3503).

(Początek posiedzenia o godzinie 15 minut 31)

(Posiedzeniu przewodniczy zastępca przewodniczącego Alicja Zając)

Zastępca Przewodniczącego Alicja Zając:

Dzień dobry. Witam państwa serdecznie!

Otwieram sto trzydzieste siódme posiedzenie Komisji Środowiska.

Chcę poinformować państwa, że nasze posiedzenie jest transmitowane w internecie.

By zakończyć formalności, muszę zadać pytanie, czy na sali są osoby wykonujące działalność lobbingową. Nie widzę zgłoszeń.

Wobec tego przechodzimy do procedowania.

W pierwszej kolejności chcę serdecznie przywitać tak licznie przybyłych przedstawicieli różnych instytucji, na czele z ministrem środowiska, panem Henrykiem Kowalczykiem i osobami towarzyszącymi z Ministerstwa Środowiska. Witam pana Andrzeja Przybycina z Państwowej Agencji Atomistyki, również z osobami towarzyszącymi. Jest też pan Paweł Ciećko, główny inspektor ochrony środowiska, z osobami towarzyszącymi – witam państwa. Witam pana dyrektora Andrzeja Świderka z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Jest z nami też starszy brygadier Paweł Leszko z Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej – witam. Witam też starszego brygadiera Rafała Jankowskiego, głównego specjalistę w Krajowym Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności z osobami towarzyszącymi. Witam dyrektora Krajowego Centrum Ochrony Radiologicznej w Ochronie Zdrowia, pana Dariusza Kluszczyńskiego. Witam panią Bożenę Barcikowską-Puzio z Departamentu Zdrowia Publicznego i Rodziny w Ministerstwie Zdrowia. Dzień dobry. Pana Kamila Adamczyka z Ministerstwa Energii nie ma na sali. Witam panią Małgorzatę Szymborską z Najwyższej Izby Kontroli. Dzień dobry. Jest też na sali ekspert Komisji Środowiska, pan prof. Marek Gromiec, oraz towarzyszący nam przedstawiciel Biura Legislacyjnego, pan Mirosław Reszczyński.

Bardzo dziękuję państwu za przybycie.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Punkt 1. porządku obrad: rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy – Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej (druk senacki nr 1205, druki sejmowe nr 3237 i 3503)

Przystępujemy do rozpatrzenia ustawy o zmianie ustawy – Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej. To druk senacki nr 1205.

W związku z tym, że ustawa jest przedłożeniem rządowym, na początku poprosimy pana ministra o przedstawienie projektu ustawy, która została przyjęta już wcześniej przez Sejm. Bardzo proszę, Panie Ministrze.

Minister Środowiska Henryk Kowalczyk:

Dziękuję bardzo.

Pani Przewodnicząca! Państwo Senatorowie! Wysoka Komisjo!

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo atomowe oraz ustawy o ochronie przeciwpożarowej ma na celu wdrożenie do prawa krajowego przepisów dyrektywy Euratom z 5 grudnia 2013 r., ustanawiającej podstawowe normy bezpieczeństwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizującego. To jest część techniczna, gdzie są określone normy i wymagania. Ta dyrektywa wymaga wdrożenia do polskiego prawa.

Teraz najważniejsze problemy, które są rozwiązywane. Jest to np. uregulowanie obrazowania pozamedycznego osób z ogółu ludności, to są zmiany przepisów o ochronie radiologicznej pracowników w związku z nowymi wymaganiami dotyczącymi wpływu promieniowania na organizm, zwiększenie ochrony przed promieniowaniem, doprecyzowanie obowiązków i uprawnień osób sprawujących nadzór, zwiększenie świadomości tego, że jest możliwość zetknięcia z niekontrolowanym źródłem, informowanie o działaniach, jakie w takiej sytuacji należy podjąć, zwiększenie bezpieczeństwa stosowania promieniowania jonizującego w celach medycznych. Chodzi również o zmiany przepisów dotyczących przygotowania i reagowania na wypadek zdarzeń radiacyjnych, a także te, które nie były do tej pory regulowane w ustawie – Prawo atomowe, a były regulowane w rozporządzeniach. Ta ustawa wdraża również przepisy dyrektywy z 8 lipca 2014 r. ustanawiającej wspólnotowe ramy bezpieczeństwa jądrowego obiektów jądrowych. Jest to pokłosie i wnioski płynące z awarii w japońskiej elektrowni jądrowej Fukushimie. Jest to również wdrożenie wniosków i zaleceń wskazanych w raporcie z misji przeprowadzonej w Polsce w 2013 r. przez Międzynarodową Agencję Energii Atomowej.

W trakcie prac nad ustawą… Tutaj, na wypadek gdyby były szczegółowe pytania, zaznaczę, że generalnie prowadzącym tę ustawę był prezes Polskiej Agencji Atomistyki. A jeśli chodzi o dyskusję o znaczących problemach, to powiem, że oczywiście w trakcie uzgodnień międzyresortowych poświęciliśmy dużo czasu na uzgodnienia w ramach bezpieczeństwa, głównie z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, a tak naprawdę to konkretnie z Państwową Strażą Pożarną.

Ustawa została przyjęta przez Sejm 13 czerwca 2019 r.

Biorąc pod uwagę pilność wdrożenia prawa europejskiego, prosimy o rozpatrzenie tej ustawy przez Senat.

Zastępca Przewodniczącego Alicja Zając:

Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.

W związku z tym, że to jest przedłożenie rządowe, naszym zwyczajem jest oddawanie głosu w pierwszej kolejności przedstawicielowi rządu, czyli w tym przypadku ministrowi środowiska. A teraz poprosiłabym o głos pana prezesa Państwowej Agencji Atomistyki. Może powie o tych szczegółach, które zawiera ta gruba ustawa.

Rzadko procedujemy nad takimi bardzo, że tak powiem, jednostronnymi ustawami, ale ujętymi w tylu artykułach. Jest to dosyć uporządkowana dziedzina, najwięcej czasu poświęcamy jej przy okazji budżetu. W tym przypadku, kiedy musimy wdrożyć przepisy, jest to niezmiernie ważne, ponieważ jesteśmy też członkiem organizacji międzynarodowych, które tym problemem się zajmują.

Bardzo proszę pana prezesa.

Prezes Państwowej Agencji Atomistyki Andrzej Przybycin:

Dziękuję, Pani Przewodnicząca.

Rzeczywiście jest to bardzo techniczna ustawa. Musimy tutaj ściśle trzymać się tych uregulowań, które zostały zawarte w 2 dyrektywach Euratomu, o których pan minister już wspominał. Te sprawy wymagają uregulowania. Mamy, niestety, 2-letnie zaległości, tak że czas nas goni, ponieważ Komisja Europejska już wszczęła pewne procedury. Liczymy na to, że zdążymy przed dalszymi krokami z wprowadzeniem w życie tych przepisów.

Jest to tak obszerny projekt, że nie będę wnikał w szczegóły. Jeżeli można byłoby powiedzieć o tych najważniejszych… No, są to właśnie te uregulowania obrazowania pozamedycznego, gdzie mamy ujęte pewne sprawy typu ustalenie wykazu dopuszczalnych substancji do obrazowania. Z kolei w zmianach dotyczących ochrony radiologicznej pracowników mamy dostosowanie wartości dawek granicznych, określenie zasad ochrony radiologicznej członków załóg statków powietrznych, co jest nową sprawą. Nauka idzie naprzód, mamy nowe wyniki badań, które wskazują, że coraz szerszy zakres działalności musi być objęty regulacjami i kontrolą. Wszystko to ma na celu po prostu bezpieczeństwo ludzi, ochronę przed naturalnym promieniowaniem. Taką nową kwestią są również sprawy dotyczące naturalnych emisji radonu jako promieniotwórczego gazu szlachetnego. Są obszary w Polsce, na których to stężenie radonu może być podwyższone. Ponieważ w Europie jest to poważniejszy problem niż w Polsce, to w dyrektywie zostały zawarte regulujące to przepisy, a my jako kraj musimy też je wdrożyć. Niektóre obiekty użyteczności publicznej będą objęte wymogiem skontrolowania tego, jak to wygląda. Tak jak mówię, w Polsce dotyczy to w sumie niewielkiego obszaru południowo-zachodniej Polski, rejonu sudeckiego. Tam, gdzie znajdują się skały zawierające nawet niewielkie ilości uranu, tam w wyniku procesów rozkładu może powstawać radon i gdzieś tam się gromadzić. Tak że trzeba to badać. Wszystko to ma na celu po prostu ochronę radiologiczną ludności.

Kolejnym ważnym tematem również są odpady określane jako NORM, czyli są to odpady zawierające w sposób naturalny niewielkie procentowo ilości substancji promieniotwórczych. Te odpady powstają w czasie działalności górniczej, mogą być duże masy tych odpadów. Chodzi o to, żeby to wszystko też było pod kontrolą. Nie stanowi to może bezpośredniego zagrożenia, ale ważne jest, żeby była świadomość, że tego typu substancje występują po prostu również w strefach, gdzie jest wzmożona działalność górnicza.

Jeżeli chodzi o drugą dyrektywę, to tak jak pan minister wspomniał, ma ona na celu dostosowanie prawa do zmian czy nowych zasad ochrony, podniesienia bezpieczeństwa jądrowego wprowadzonych w wyniku bardzo bolesnych doświadczeń związanych z katastrofą w Fukushimie. Tak że tutaj nakładamy nowe, dodatkowe obowiązki na kierowników jednostek organizacyjnych posiadających zezwolenie na budowę, rozruch i cały proces eksploatacji obiektów jądrowych. W tej chwili te przepisy dotyczą tak naprawdę reaktora badawczego i przechowalników obok niego. Jeżeli w przyszłości powstanie elektrownia jądrowa, to będziemy jakby już mieli przygotowane prawodawstwo zaktualizowane do najwyższych standardów bezpieczeństwa, jakie w tej chwili w Europie obowiązują. To chyba tyle na początek.

Zastępca Przewodniczącego Alicja Zając:

Dziękuję bardzo panu prezesowi.

(Prezes Państwowej Agencji Atomistyki Andrzej Przybycin: Dziękuję.)

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Słucham?

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Chciałabym jeszcze zapytać, czy ktoś z państwa – np. ktoś z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych czy główny inspektor środowiska – chciałby zabrać głos. Nie widzę zgłoszeń.

Wobec tego poprosimy o głos pana legislatora. Czy są uwagi do procedowanej ustawy?

Bardzo proszę.

(Brak nagrania)

(Głos z sali: Działa.)

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Mirosław Reszczyński:

Szanowna Pani Przewodnicząca! Panowie Senatorowie! Panie Ministrze! Szanowni Goście!

Biuro zapoznało się z ustawą, jednakże z uwagi na obszerność ustawy i jej skomplikowanie, techniczność przepisów, jak już zostało powiedziane, nie przygotowaliśmy opinii pisemnej. Informujemy, że opinia ta zostanie przygotowana przed posiedzeniem Senatu, na którym będzie rozpatrywana ta ustawa, pod warunkiem że będzie to następne posiedzenie Senatu, a nie jutrzejsze.

Co do zasady nie zgłaszamy na obecnym etapie uwag i zastrzeżeń legislacyjnych do omawianej ustawy. Chcielibyśmy jednakże zwrócić uwagę na jedną kwestię. Jest to już kolejna nowelizacja ustawy – Prawo atomowe; od 2002 r. było ich już kilkadziesiąt. Mamy tu pewne zastrzeżenia. Chciałbym zwrócić uwagę na pewien problem. W kolejnych nowelizacjach ustawy ze względu na liczbę zmian poszczególne regulacje, poszczególne przepisy są różnie oznaczane. Raz mamy oznaczenie indeksowe, czyli np. art. 91, art. 92, a w innych jednostkach redakcyjnych przechodzi się na oznaczenia literowe, a więc mamy np. art. 9a, 9b, pkt 9a. Zwracamy na to uwagę. Chociażby w art. 3 po pkt 16 dodaje się pkt 161 i pkt 162, podczas gdy w art. 3 po pkcie 16 w obecnym brzmieniu przepisów mamy już pkt 16a. W sytuacji, kiedy między pktem 16 a pktem 17 mamy pkt 16a… Między pktem 16 a pktem 16a przy oznaczeniu literowym nie da się niczego dodać, stąd mamy indeksy. W związku z tym zwracamy na to uwagę. I tak jest w wielu przepisach tej nowelizacji. Pragniemy zwrócić uwagę na §84 zasad techniki prawodawczej, który mówi, że jeżeli ustawa była wcześniej wielokrotnie nowelizowana – a to ma miejsce w omawianym przypadku – bądź też wtedy, jeżeli kolejne nowelizacje naruszałyby strukturę aktu albo jego spójność, to należy odstąpić od przygotowania kolejnej ustawy nowelizującej i przystąpić do opracowania nowej merytorycznej ustawy.

Jest to taka uwaga, którą poddajemy pod rozwagę Wysokiej Komisji, jak również pana ministra, co do przyszłości. Chodzi o spójność i czytelność aktu prawnego. Dziękuję bardzo.

Zastępca Przewodniczącego Alicja Zając:

Dziękuję bardzo, Panie Mecenasie.

My w Senacie bardzo zwracamy uwagę na jakość stanowionego prawa, dlatego mam pewną prośbę do panów, do wcześniej wypowiadających się. W momencie, kiedy będzie przygotowywana ta opinia, ja bym prosiła pana mecenasa o kontakt z panem prezesem i z ministerstwem. Nie z panem ministrem, wiadomo, ale na pewno jest zajmujący się tym jakiś pracownik czy grupa pracowników, bo przecież wiemy, że w Sejmie pracowała podkomisja zajmująca się tą sprawą. Chodzi o to, żebyśmy nie stwarzali niepotrzebnych problemów, tylko wcześniej… To na pewno będzie na kolejnym posiedzeniu, nie na tym jutrzejszym, bo jutrzejsze jest jednodniowe i już ma ogłoszony porządek. Tak że bardzo dziękuję panu legislatorowi.

Otwieram dyskusję.

Czy ktoś z państwa chciałby zabrać głos? Nie widzę zgłoszeń.

Wobec tego chciałam zapytać, czy ktoś z senatorów chce zgłosić się jako sprawozdawca.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

A czy ja mogę kogoś zaproponować? W związku z tym, że materia jest tak poważna, chciałabym zaproponować pana profesora Probierza, naszego senatora…

(Senator Krystian Probierz: Nie mogę odmówić…)

Bardzo dziękuję.

I chciałabym zgłosić wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Czy są jakieś inne wnioski? Nie ma.

Wobec tego głosujemy.

Kto z państwa senatorów jest za przyjęciem projektu ustawy? (3)

(Głos z sali: 3 głosy.)

Dziękuję bardzo.

Zamykam sto trzydzieste siódme posiedzenie Komisji Środowiska. Dziękuję bardzo.

Chwileczka przerwy i przejdziemy do kolejnego. Dziękuję bardzo.

(Koniec posiedzenia o godzinie 15 minut 49)