Zapis stenograficzny

– wspólne posiedzenie Komisji Infrastruktury (66.)

oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej (81.)

w dniu 20 grudnia 2016 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie ustawy o ratyfikacji Europejskiego porozumienia w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym (AGN), sporządzonego w Genewie dnia 19 stycznia 1996 r. (druk senacki nr 385, druki sejmowe nr 1015 i 1087).

(Początek posiedzenia o godzinie 8 minut 19)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Komisji Infrastruktury Stanisław Kogut)

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Rozpoczynam posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej oraz Komisji Infrastruktury.

Chciałbym serdecznie powitać na naszym posiedzeniu panią minister Szczęch oraz pana ministra Maternę z towarzyszącymi im osobami.

Punkt 1. porządku obrad: Rozpatrzenie ustawy o ratyfikacji Europejskiego porozumienia w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym (AGN), sporządzonego w Genewie dnia 19 stycznia 1996 r. (druk senacki nr 385, druki sejmowe nr 1015 i 1087)

Tematem dzisiejszego posiedzenia jest ratyfikacja Europejskiego porozumienia w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym, sporządzonego w Genewie dnia 19 stycznia 1996 r.

Był to projekt rządowy, w związku z tym najpierw oddałbym głos panu ministrowi, później… Biuro Legislacyjne nie miało żadnych uwag, ale jemu także oddamy głos. A później – senatorom.

Proszę bardzo, Panie Ministrze.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej Jerzy Materna:

Dziękuję.

Panie Przewodniczący! Pani Minister! Wysoka Komisjo!

Mając na uwadze priorytety działań rządu wskazane w exposé pani premier Beaty Szydło, która – przypomnę – powiedziała o przywróceniu żeglowności na polskich rzekach, powiem, że przystąpienie do Europejskiego porozumienia w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym, w skrócie: AGN, wpisuje się w realizację strategii związanej z rozwojem całego sektora żeglugi śródlądowej, a w szczególności – z rozwojem śródlądowych dróg wodnych. Stanowisko to zostało odzwierciedlone w przyjętych przez Radę Ministrów „Założeniach do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016–2020 z perspektywą do roku 2030”. 14 czerwca… To bardzo ważne działanie. I przystąpienie do porozumienia jest jednym z elementów realizacji założeń rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce.

Porozumienie AGN ma na celu przede wszystkim rozwój międzynarodowego transportu śródlądowych dróg wodnych w Europie. Sieć ujęta w porozumieniu AGN podzielona jest na 9 głównych wodnych ciągów transportowych o długości ponad 27 tysięcy km, które łączą porty ponad 37 krajów europejskich.

Na terytorium Polski znajdują się odcinki 3 głównych szlaków wodnych. Są to: droga wodna E30, przebiegająca Odrzańską Drogą Wodną, łączącą Morze Bałtyckie w Świnoujściu z Dunajem w Bratysławie, droga wodna E40, łącząca Morze Bałtyckie od Gdańska z Morzem Czarnym w Odessie, i droga wodna E70, łącząca Odrę z Zalewem Wiślanym i stanowiąca cześć europejskiego szlaku komunikacyjnego wschód – zachód, łączącego Kłajpedę z Rotterdamem.

Aktualnie wymienione w AGN drogi wodne na terenie Polski, z wyjątkiem krótkich odcinków na dolnej Odrze i dolnej Wiśle, nie spełniają minimalnych międzynarodowych warunków żeglowności określonych przez porozumienie. W związku z tym Polska, jako członek porozumienia, zobowiązuje się do zapewnienia na objętych porozumieniem drogach wodnych warunków nawigacyjnych spełniających kryteria właściwe dla śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym klasy „E”, odpowiadającej co najmniej IV klasie żeglowności.

W okresie realizacji postanowień porozumienia AGN konieczne będzie zatem poniesienie znacznych nakładów finansowych na przebudowę istniejącej lub budowę nowej infrastruktury, tak aby spełniała ona standardy określone w porozumieniu. Jednakże należy wyraźnie podkreślić, że przystąpienie do porozumienia nie determinuje horyzontu czasowego na dostosowanie międzynarodowych dróg wodnych na terenie Polski do wspomnianych standardów, stanowiące warunek rozwoju żeglugi śródlądowej. Wspomniane inwestycje rozłożą się na wiele lat, co sprawia, że w obecnej trudnej sytuacji budżetowej ich realizacja jest realna.

Wobec tego należy zauważyć, że przystąpienie do porozumienia nie będzie stanowiło automatycznej akceptacji wydatków na inwestycje, wszelkie działania w tym zakresie będą bowiem możliwe dopiero po przedstawieniu szczegółowego montażu finansowego inwestycji oraz wskazaniu faktycznych źródeł finansowania. Będzie to możliwe dopiero po przeprowadzeniu studiów wykonalności dla inwestycji na poszczególnych odcinkach dróg wodnych.

Potencjalnymi źródłami finansowania inwestycji na drogach wodnych będą między innymi środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej – z programów takich jak CEF, czyli „Łącząc Europę”, i innych programów finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego lub Funduszu Spójności, w tym na rozwój sieci TEN-T, po włączeniu polskich śródlądowych dróg wodnych do transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T. Innym źródłem są instrumenty finansowe na przykład w ramach Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, w ramach tzw. planu Junckera. Inne źródło to źródła prywatne, w tym środki od przedsiębiorców, w szczególności zainteresowanych zagospodarowaniem energetycznego potencjału rzek, właścicieli portów lub przedsiębiorstw logistycznych, w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Jeszcze innym źródłem jest finansowanie z budżetu samorządów terytorialnych. Kolejne źródło to budżet państwa lub fundusze celowe, głównie jako źródło wkładu własnego do przedsięwzięć współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Jeszcze inne źródło wiąże się z przyszłym prawem wodnym, które będzie, mam nadzieję, lada chwila procedowane w parlamencie. Chcemy tam utworzyć Fundusz Rozwoju Śródlądowych Dróg Wodnych, który będzie stanowił postawę mechanizmu finansowania przyszłych inwestycji prowadzonych na śródlądowych drogach wodnych.

Jeżeli chodzi o skutki przystąpienia do porozumienia AGN… W zakresie współpracy międzynarodowej porozumienie AGN podpisało 17 państw. Są to Austria, Chorwacja, Finlandia, Federacja Rosyjska, Francja, Grecja, Litwa, Luksemburg, Niemcy, Holandia, Republika Czeska, Republika Mołdawii, Rumunia, Słowacja, Szwajcaria, Węgry i Włochy. Stronami porozumienia jest obecnie 18 państw. Są to: Austria, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Federacja Rosyjska, Litwa, Luksemburg, Holandia, Republika Czeska, Republika Mołdawii, Rumunia, Serbia, Słowacja, Szwajcaria, Ukraina, Węgry i Włochy. Wobec tego przystąpienie do porozumienia obejmuje także zacieśnienie współpracy międzynarodowej, w szczególności z Republiką Czeską i Słowacją, w stosunkach dwustronnych i w ramach Grupy Wyszehradzkiej. Ponadto porozumienie AGN będzie również prowadzić do intensywnej współpracy z Białorusią i Ukrainą. Jednocześnie Polska, jako strona umowy AGN, prowadzić będzie również dialog z Republiką Federalną Niemiec dotyczący przystosowania granicznego odcinka Odrzańskiej Drogi Wodnej do wymagań co najmniej IV klasy żeglowności, prowadzący między innymi do zmiany niekorzystnych w kontekście planu rozwoju śródlądowych dróg wodnych… do zmiany umowy pomiędzy Polską a RFN w zakresie modernizacji odcinka Odrzańskiej Drogi Wodnej.

W zakresie strategii transportowej Unii Europejskiej polskie drogi wodne, po uzyskaniu przez nie standardu określonego przez AGN, będą mogły stać się docelowo elementami transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T. Obecnie, poza 97-kilometrowym fragmentem w dolnym odcinku Odry, polskie śródlądowe drogi wodne nie są elementami transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T.

Przystąpienie Polski do porozumienia AGN będzie zatem krokiem w kierunku realizacji postanowień białej księgi, czyli strategii Unii Europejskiej dotyczącej rozwoju transportu, zgodnie z którą do 2030 r. 30% transportu towaru na odległościach większych niż 300 km należy przenieść na inne środki transportu, na przykład transport wodny lub kolej. Do 2050 r. powinno to być ponad 50% transportu tego typu. W zakresie skutków gospodarczych, w kategorii korzyści gospodarczych przewiduje się, że rozwojowi infrastruktury będą towarzyszyły coraz większy popyt na usługi transportowe w sektorze transportu śródlądowego oraz na środki transportowe, a także rozwój turystyki i rekreacji, które będą źródłem dochodów budżetu państwa i budżetów samorządów.

W tym miejscu należy zauważyć, że głównym beneficjentem rozwoju transportu śródlądowego będą najważniejsze porty morskie, dla których będzie on ważną gałęzią transportu zapewniającą efektywne połączenie z zapleczem.

W zakresie korzyści społecznych oprócz wymienionych wyżej korzyści typowo gospodarczych wystąpią również bardzo istotne i wymierne korzyści z tytułu uniknięcia kosztów powodzi czy kosztów pożarów lasów, jak również korzyści związane z retencją wody na potrzeby ludności, rolnictwa oraz przemysłu.

Jeżeli chodzi o korzyści środowiskowe, należy zauważyć, że żeglugowe wykorzystanie rzek sprzyjać będzie także osiągnięciu celów środowiskowych wyznaczonych zgodnie z przepisami Unii Europejskiej. Transport śródlądowy jest – obok transportu morskiego – najbardziej przyjazną środowisku gałęzią transportu i przyczyni się on do obniżenia kosztów zewnętrznych transportu ogółem.

Jeśli chodzi o opinię prawną BAS, to zaproponowany przez Radę Ministrów tryb ratyfikacji europejskiego porozumienia w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym, w skrócie AGN, sporządzonego w Genewie dnia 19 stycznia 1996 r. nie budzi zastrzeżeń. Ratyfikacja w trybie art. 89 ust. 1 konstytucji jest uzasadniona. Dziękuję.

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Dziękuję serdecznie panu ministrowi.

Czy pani minister Szczęch chce zabrać głos?

Proszę bardzo, Pani Minister.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Renata Szczęch:

Dziękuję bardzo.

Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo Senatorowie!

Ja chciałabym w drodze uzupełnienia jeszcze przekazać, że realizacja omawianego tu porozumienia wiąże się z kilkoma aktami prawnymi. Są to ustawa – Prawo ochrony środowiska, ustawa o ochronie przyrody, ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, jak również rozporządzenie prezesa Rady Ministrów w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.

Podkreślam, że porozumienie w obecnym brzemieniu jest zgodne z obowiązującymi przepisami prawa i nie będzie wymagało wnoszenia zmian do porządku krajowego.

Jednocześnie chciałabym również zaznaczyć, że ze względu na prognozowane obciążenie finansowe budżetu państwa zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 4 konstytucji proponowanym trybem ratyfikacji jest ratyfikacja za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, ze względu na szczególny charakter tego porozumienia. Dziękuję serdecznie.

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Dziękuję, Pani Minister.

Biuro Legislacyjne, proszę bardzo.

Starszy Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Mirosław Reszczyński:

Mirosław Reszczyński, Biuro Legislacyjne.

Panowie Przewodniczący, Wysokie Komisje, Szanowni Goście, biuro nie zgłasza uwag do omawianej ustawy. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Stanisław Kogut:

Dziękuję serdecznie.

Czy ktoś z pań i panów senatorów chce zabrać głos? Nie.

W związku z tym, Państwo Drodzy, przystępujemy do głosowania.

Kto z państwa jest za przyjęciem ustawy? (14)

Kto jest przeciw? (0)

Kto się wstrzymał? (0)

W związku z tym stwierdzam, że ustawa uzyskała poparcie.

Na senatora sprawozdawcę proponuję senatora Hamerskiego. Nie widzę żadnych przeciwwskazań.

Zamykam posiedzenie…

(Głos z sali: Wiesiek chciał być sprawozdawcą, Wiesiek Dobkowski…)

Przepraszam, Kolego. Przepraszam.

Zamykam posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej oraz Komisji Infrastruktury. Dziękuję państwu serdecznie.

(Koniec posiedzenia o godzinie 8 minut 32)