Zapis stenograficzny

– posiedzenie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji (276.)

w dniu 25 lipca 2023 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie jawnej rocznej informacji Prokuratora Generalnego o łącznej liczbie osób, wobec których został skierowany wniosek o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów lub wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej (druk senacki nr 1004).

2. Rozpatrzenie informacji za 2022 rok na temat działalności: Policji, określonej w art. 19 ust. 1–21 ustawy o Policji, w tym informacji i danych, o których mowa w art. 20 ust. 3 tej ustawy; Biura Nadzoru Wewnętrznego, określonej w art. 11n ust. 1–28 ustawy o szczególnych formach sprawowania nadzoru przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, w tym informacji i danych, o których mowa w art. 11p ust. 1 tej ustawy; Służby Ochrony Państwa, określonej w art. 42–53 ustawy o Służbie Ochrony Państwa, w tym informacji i danych, o których mowa w art. 57 ust. 1 tej ustawy (druk senacki nr 1028).

(Początek posiedzenia o godzinie 14 minut 29)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Aleksander Pociej)

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Witam państwa. Otwieram kolejne posiedzenie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.

Punkt 1. porządku obrad: rozpatrzenie jawnej rocznej informacji Prokuratora Generalnego o łącznej liczbie osób, wobec których został skierowany wniosek o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów lub wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej (druk senacki nr 1004)

Dzisiaj mamy 2 punkty.

W pierwszym punkcie mamy rozpatrzenie jawnej rocznej informacji prokuratora generalnego o łącznej liczbie osób, wobec których został skierowany wniosek o zarządzenie kontroli i utrwalania rozmów lub wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej.

Bardzo proszę, kto z państwa…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Bardzo proszę.

Dyrektor Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji w Prokuraturze Krajowej Piotr Kowalczyk:

Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo Senatorowie!

W dniu 29 maja tego roku pan prokurator generalny skierował na ręce marszałka Senatu informację, na podstawie art. 11 §1 ustawy – Prawo o prokuraturze, dotyczącą liczby osób, wobec których skierowano wnioski o zarządzenie kontroli i utrwalanie rozmów lub wnioski o zarządzenie kontroli operacyjnej. Z tej informacji, proszę państwa, wynika, że w 2022 r. sądy zarządziły kontrolę i utrwalanie rozmów lub kontrolę operacyjną wobec 6 tysięcy 214 osób, a odmówiły w stosunku do 38 osób. Nie uzyskały zgody prokuratora generalnego lub właściwych prokuratorów okręgowych wnioski wobec 129 osób.

Jak zapewne się państwo orientujecie, w Polsce działa 10 służb uprawnionych do kierowania tego typu wniosków. Jeżeli chodzi o liczbę wniosków, o których państwu wcześniej wspomniałem, w rozbiciu na poszczególne służby, to wyglądało to następująco. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego skierowała wnioski wobec 193 osób. Sąd Okręgowy w Warszawie zarządził kontrolę operacyjną wobec 186 osób, odmówił wobec 2 osób. Jednocześnie wnioski wobec 5 osób nie uzyskały zgody prokuratora generalnego na dalsze procedowanie.

Centralne Biuro Antykorupcyjne skierowało wnioski wobec 184 osób. Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił wnioski wobec 179 osób. Nie było odmów w tym zakresie ze strony Sądu Okręgowego w Warszawie. Wnioski wobec 5 osób nie uzyskały aprobaty prokuratora generalnego.

Inną służbą, która skierowała wnioski o zarządzenie kontroli operacyjnej, była Krajowa Administracja Skarbowa. Skierowano wnioski wobec 15 osób i Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił wszystkie te wnioski. Tak że nie było odmów ze strony Sądu Okręgowego i nie było nieuzyskania zgody ze strony prokuratora generalnego w tym zakresie.

Służbą, która skierowała najwięcej wniosków o zarządzenie kontroli operacyjnej, jeśli chodzi o liczbę osób, była Policja, bo skierowała takie wnioski wobec 5 tysięcy 538 osób. Sądy zarządziły kontrolę operacyjną wobec 5 tysięcy 407 osób, a odmówiły wobec 13 osób. Jednocześnie nie uzyskały aprobaty prokuratora wnioski wobec 118 osób.

Służba Kontrwywiadu Wojskowego skierowała wnioski o zarządzenie kontroli operacyjnej wobec 58 osób i Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił wszystkie te wnioski. Tak że nie było odmów ze strony sądu okręgowego. Wnioski te uzyskały zgodę prokuratora generalnego co do dalszego procedowania.

Z kolei Straż Graniczna skierowała wnioski wobec 211 osób. Sąd zarządził kontrolę operacyjną wobec 210 osób, nie było odmów, natomiast wniosek wobec 1 osoby nie uzyskał zgody prokuratora na dalsze procedowanie.

Żandarmeria Wojskowa skierowała wnioski wobec 68 osób. Sąd zarządził kontrolę operacyjną wobec wszystkich 68 osób, których dotyczyły wnioski. Nie było odmów ze strony sądu w zakresie zastosowania kontroli operacyjnej, jak i wszystkie wnioski uzyskały aprobatę prokuratora.

3 służby, proszę państwa, nie skierowały w zeszłym roku wniosków o zarządzenie kontroli operacyjnej do sądu. Były to Inspektorat Wewnętrzny Służby Więziennej, Inspektor Nadzoru Wewnętrznego oraz Służba Ochrony Państwa.

Jeżeli chodzi o dynamikę wzrostu liczby tych wniosków w porównaniu do roku poprzedniego, a więc do roku 2021, to z punktu widzenia prokuratury, można powiedzieć, mamy tutaj constans. Jedynie w 2 służbach zwiększyła się liczba wniosków: ABW – o 16 wniosków; KAS – o 1 wniosek. Nastąpił też znaczący spadek, jeżeli chodzi o SKW – skierowano wnioski w stosunku do 57 osób mniej. Żandarmeria Wojskowa skierowała wnioski wobec 22 osób mniej niż w 2021 r.

Podstawą odmowy aprobaty wniosków ze strony prokuratora generalnego lub właściwych prokuratorów okręgowych był przede wszystkim brak podstaw prawnych. A więc czyny, które miały być ewentualnie przedmiotem wniosku o zarządzenie kontroli operacyjnej, były przestępstwami pozakatalogowymi albo też brakowało podstaw faktycznych, a więc osoba, której miał dotyczyć wniosek, swoim zachowaniem nie wskazywała na to, że może być podejrzewana o popełnienie przestępstwa będącego przedmiotem zarządzenia kontroli operacyjnej.

Szanowny Panie Przewodniczący, przybyłem dzisiaj na posiedzenie razem z panem naczelnikiem Aleksandrem Tomaszukiem z Prokuratury Krajowej, który kieruje Wydziałem Nadzoru nad Czynnościami Operacyjno-Rozpoznawczymi służb, a także z panem prokuratorem Pawłem Opitkiem. Jeżeli państwo macie jakieś pytania, to jesteśmy do państwa dyspozycji. Dziękuję.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Rozumiem, że na tym etapie nie macie panowie nic do dodania, ewentualnie przy pytaniach. Tak?

(Dyrektor Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji w Prokuraturze Krajowej Piotr Kowalczyk: To wszystko z naszej strony. Jeżeli będą pytania, to oczywiście będziemy odpowiadać.)

Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zabrać głos bądź zadać pytanie?

(Senator Michał Seweryński: Ja wypowiem się na koniec w stosunku do wszystkich części sprawozdania.)

Panie Marszałku, oczywiście. Jak państwo sobie zażyczycie, tak ja będę procedował. Jeżeli pan marszałek chciałby potem…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

O, jest zgłoszenie.

Pani Marszałek, bardzo proszę.

Senator Gabriela Morawska-Stanecka:

Nasunęło mi się pytanie – dziękuję bardzo, Panie Przewodniczący – odnośnie do kontroli operacyjnej. Chciałabym zapytać, czy państwo w przypadkach, kiedy jest wniosek o kontrolę operacyjną – tu bardziej chodzi o służby niż o Policję – wskazujecie sądowi, jakimi środkami ma być ta kontrola operacyjna przeprowadzona. Na pewno się panowie domyślają, że chodzi mi też o zastosowanie systemu Pegasus.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Kto z panów odpowie?

Bardzo proszę.

Prokurator w Biurze Prezydialnym w Prokuraturze Krajowej Paweł Opitek:

Dzień dobry.

Szanowni Państwo, wniosek o zarządzenie…

(Przewodniczący Aleksander Pociej: Przepraszam. Proszę się przedstawić, bo musimy to mieć w protokole.)

Oczywiście. Paweł Opitek z Wydziału Nadzoru nad Czynnościami Operacyjno-Rozpoznawczymi Prokuratury Krajowej.

Pani Senator! Szanowni Państwo!

Taki wniosek o zarządzenie kontroli operacyjnej jest bardzo mocno zindywidualizowany. I to jest podstawa, aby taki wniosek w ogóle mógł zostać uwzględniony. Mamy tam wskazane imię i nazwisko danej osoby, to, jaką ewentualnie ona funkcję pełni. Jest tam wskazany okres, na jaki kontrola jest wnioskowana, i jest wskazane urządzenie, którego kontrola będzie dotyczyć. I oczywiście jest wskazana forma tejże kontroli.

W Polsce mamy zamknięty katalog form kontroli operacyjnej. Te formy są wymienione np. w art. 19 ust. 6 ustawy o Policji. W pozostałych ustawach branżowych ma to takie samo brzmienie. A więc dokładnie powiedziane jest, że kontrola operacyjna będzie polegała na utrwalaniu obrazu i dźwięku albo że kontrola operacyjna będzie polegała na pozyskiwaniu, mówiąc kolokwialnie, rozmów telefonicznych, albo że kontrola operacyjna będzie polegała na kontroli skrzynki elektronicznej, tzw. skrzynki e-mail. Forma kontroli zawsze musi być literalnie podana zgodnie z ustawą. Każdy prawnik, który jest już od podstaw, od studiów uczony prawa, w sposób niebudzący żadnych wątpliwości potrafi określić, czego kontrola będzie przedmiotowo dotyczyć.

(Senator Gabriela Morawska-Stanecka: To ja dopytam. Mogę, Panie Przewodniczący?)

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Oczywiście.

Senator Gabriela Morawska-Stanecka:

Rozumiem, że skoro taki wniosek trafił w zeszłym roku do Sądu Okręgowego w Warszawie, to sędzia, który taki wniosek rozpatrywał, doskonale wiedział, że będzie to prowadzone za pomocą systemu Pegasus. Tak?

Prokurator w Biurze Prezydialnym w Prokuraturze Krajowej Paweł Opitek:

Mając na uwadze status sędziego, jego wiedzę, wybitną, specjalistyczną…

Senator Gabriela Morawska-Stanecka:

Nie. Mnie chodzi o treść wniosku, a nie o to… O treść wniosku.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Czy z treści wniosku to wynika? Ja znam te przepisy ustawowe. W poprzednich latach, kiedy ten system był stosowany, sędziowie nie mieli takiej informacji. Ja pytam, czy to uległo zmianie.

Prokurator w Biurze Prezydialnym w Prokuraturze Krajowej Paweł Opitek:

Pani Senator, mając na uwadze status sędziego, to, iż jest od wielu lat uczony interpretacji i wykładni prawa, szczególnie sędzia, który orzeka w tak wysokim sądzie jak sąd okręgowy, np. w Warszawie… Dla mnie nie ma żadnej wątpliwości, że taki sędzia, rozpatrując wniosek, musi wiedzieć, czego ten wniosek dotyczy. A jeżeli miałby jakiekolwiek wątpliwości, to ma prawo zweryfikować okoliczności faktyczne – ma prawo zażądać całości akt postępowania, ma prawo zorganizować posiedzenie niejawne, ma prawo wezwać przedstawiciela danej służby i zapytać: proszę powiedzieć, na czym ta kontrola będzie konkretnie polegała, bo ja mam wątpliwości. I dopiero, jak będzie miał te wszystkie informacje zgromadzone, zdecyduje, czy zgodzić się na zarządzenie kontroli, czy podjąć decyzję odmowną. Dziękuję.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Czy pani marszałek…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Dziękuję bardzo.

Pan przewodniczący Zdrojewski.

Senator Bogdan Zdrojewski:

Ja mam pytanie do państwa. Jaka jest efektywność tej formy aktywności służb? Czy coś się zmienia na przestrzeni ostatnich lat? Czy inwigilacje, krótko mówiąc, są bardziej efektywne, czy mniej efektywne? Czy świadomość przestępców rośnie i w związku z tym lepiej się chronią przed ewentualną inwigilacją?

Mamy ok. 6 tysięcy wniosków. Jaki procent mogliby panowie określić za skuteczny, czyli taki, który przyniósł efekt w ściganiu przestępców?

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Bardzo proszę.

Naczelnik Wydziału Nadzoru nad Czynnościami Operacyjno-Rozpoznawczymi w Biurze Prezydialnym w Prokuraturze Krajowej Aleksander Tomaszuk:

Dzień dobry. Aleksander Tomaszuk, Wydziału Nadzoru nad Czynnościami Operacyjnymi Prokuratury Krajowej.

Częściowa odpowiedź na pytanie pana senatora znajduje się w informacji ministra spraw wewnętrznych, w sprawozdaniu z zakresu działania Policji i innych organów. Z tego, co pamiętam, ta efektywność spada. Na marginesie powiem jedno. Każda służba ma swoją specyfikę. Inaczej należy tę rzecz oceniać, Panie Senatorze, w przypadku np. tak wyspecjalizowanych komórek jak Biuro Spraw Wewnętrznych Policji, Biuro Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, i inaczej w przypadku Policji. Pamiętajmy też, że kontrola nie musi się zakończyć tzw. wynikiem procesowym. Jednym z celów kontroli operacyjnej jest zapobieżenie popełnieniu przestępstwa. Nie musi być materiału procesowego w tym zakresie, jeśli np. doszło do zatrzymania figuranta, do postępowania przygotowawczego…

Z mojego doświadczenia, a zajmuję się tymi wnioskami już piętnasty rok… Wymieniłem celowo te specyficzne służby typu BSW Policji czy Straży Granicznej. Tam efektywność w pewnych momentach wynosiła nawet dziewięćdziesiąt parę procent, jeśli chodzi o przekazywanie materiałów do postępowania przygotowawczego. Policja… Myślę, że w tym zakresie pan komendant czy pan dyrektor przedstawi informację ze wskazaniem procentowym. Z poprzednich sprawozdań ministerstwa spraw wewnętrznych wynikało, że ok. 30% materiału był przekazywane na potrzeby postępowania przygotowawczego.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Dziękuję bardzo.

Czy w tym zakresie… Czy poczekamy na… Gdyby pan dyrektor mógł doprecyzować…

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Dyrektor Departamentu Porządku Publicznego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusz Cichomski:

Szanowni Państwo, liczbowo odpowiem…

(Przewodniczący Aleksander Pociej: Tak, tak.)

…bo procentu akurat nie mam wyliczonego. Policja w 1 tysiącu 308 przypadkach uzyskała dowody do procesu karnego, do tego elementu, który tutaj pan prokurator wymienił, czyli… Przepraszam, nie liczymy tu pozostałych aspektów. Tak że to jest 1 tysiąc 308, a kontrolę operacyjną prowadzono względem 5 tysięcy 538 osób.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Przepraszam, to ja teraz zadam pytanie.

Powiedział pan dyrektor, że prowadzono w stosunku do 5 tysięcy 530, a przed chwilą usłyszeliśmy, że zgodę sądu wydano na 5 tysięcy 407… To jak to jest?

Dyrektor Departamentu Porządku Publicznego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusz Cichomski:

Przepraszam, to przejęzyczenie. To wnioski dotyczyły 5 tysięcy 538 osób, natomiast sąd zarządził kontrolę względem 5 tysięcy 407.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Tak, teraz jest.

Pan marszałek Seweryński, proszę.

Senator Michał Seweryński:

Nie wiem, czy to pytanie jest stosowne w kontekście tego, co jest przedmiotem naszego posiedzenia, ale od dawna chciałem zadać takie pytanie, jakie teraz sformułuję. Jeżeli to wykracza poza zakres, to poczekam na inną okazję.

Interesuje mnie, na ile są uzasadnione takie ogólne, obiegowe opinie, najczęściej oczywiście występujące w mediach, o trudnościach, na jakie napotyka Policja… Chodzi o to, że nie ma dostatecznego naboru, że są wakaty, że są za niskie wynagrodzenia, że są inne niedogodności związane ze służbą – i dlatego ona nigdy nie może wykazać w pełni swojego potencjału – no i że są kłopoty z tym, żeby ta Policja mogła działać właściwie, tak jak powinniśmy oczekiwać. Chciałbym zapytać, jakie panowie widzicie trudności. Te sprawozdania mówią o pewnym fragmencie, o pewnym wycinku, a my chcielibyśmy dowiedzieć się czegoś więcej. Może coś można by poprawić potem ewentualnie przy jakichś zmianach legislacyjnych, np. uchwalić jakiś bardziej atrakcyjny reżim emerytalny dla Policji. Mówię przede wszystkim o Policji, dlatego że przeciętny Polak kojarzy swoje własne bezpieczeństwo z Policją. Jak widzi policjantów, jak słyszy, że jadą, jak widzi i czyta, że działają… Nie rozciągam tego pytania, ale chciałbym po prostu zapytać panów… Jeśli dzisiaj jest na to dobre miejsce i czas, to proszę o odpowiedź, jakie jest najważniejsze wyzwanie, jaka jest największa trudność w tym, żeby Policja mogła w 100% wykonywać swoje zadania. Chociaż ja mam to przekonanie, że działa na 100% swoich możliwości. Ale co należałoby zrobić, żeby ten system działał na wyższych parametrach możliwości? Dziękuję.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Dziękuję bardzo.

Faktycznie to pytanie trochę wybiega poza zakres naszego zainteresowania, ale jeżeli ktokolwiek z państwa, z panów jest gotowy odpowiedzieć, przynajmniej w jakiejś części, na to pytanie, to bardzo proszę. Jeżeli nie, no to zrozumiemy, że nie.

Zastępca Komendanta Głównego Policji Paweł Dobrodziej:

Nadinsp. Paweł Dobrodziej, zastępca komendanta głównego Policji.

Szanowny Panie Przewodniczący! Państwo Marszałkowie! Państwo Senatorowie! Panowie Prokuratorzy! Szanowni Państwo!

Jeżeli chodzi o liczbę zatrudnionych policjantów i doniesienia medialne… Nie jestem dokładnie przygotowany do tego, aby wypowiadać się w tym zakresie, natomiast mam tutaj stan zatrudnienia w Policji w latach 1990–2022. I faktycznie dość histeryczne były ubiegłoroczne informacje na temat tego, jak w Policji jest źle, jeśli chodzi o stan zatrudnienia. Ja chcę powiedzieć, że od 1990 r. liczba osób zatrudnionych w Policji w roku 2022 była najwyższa w historii Policji. Raz tylko, w roku 1996, liczba policjantów była wyższa. A tak to nigdy od 1990 r. nie było więcej policjantów w naszej służbie niż w ubiegłym roku.

Tu faktycznie zbiegło się kilka elementów: duże przyjęcia na początku lat dziewięćdziesiątych, duża rewaloryzacja… I dużo policjantów odeszło z początkiem roku. Staramy się to uzupełniać. Problem przyjęć do Policji występuje na całym świecie. Młodzież w tej chwili nie chce wiązać się ze służbą, nie chce wiązać się z konkretnym miejscem, nie chce podporządkowywać się pewnym rygorom, które służbie towarzyszą. I gdy rozmawiam z koleżankami i kolegami w Europie czy na świecie, to widzę, że wszyscy dostrzegają ten sam problem. W tej chwili dla młodego człowieka pracować dzisiaj w Warszawie, jutro w Londynie czy na innym kontynencie to nie jest problem. Dlatego wszyscy staramy się uatrakcyjniać ten zawód. Poza tym, że jest on piękny, jest on też ciężki. I stąd w tej chwili… Dobrze byłoby, gdyby to zatrudnienie było wyższe, natomiast, tak jak mówię, liczba etatów w Policji się zwiększyła. Tak że ten procentowy wakat jest wyższy niż w poprzednich latach, a to dlatego, że zwiększyliśmy np. CBZC… to znaczy w ogóle utworzyliśmy Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości, zwiększamy liczbę oddziałów prewencji. Dostaliśmy więcej etatów, dlatego procentowo… Natomiast jeśli chodzi o liczby bezwzględne, to tylko raz od 1990 r. było więcej policjantów niż w roku 2022. Dziękuję.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Dziękuję bardzo, Panie Komendancie.

Czy są jeszcze na tym etapie jakieś pytania, wypowiedzi? Nie.

Punkt 2. porządku obrad: rozpatrzenie informacji za 2022 rok na temat działalności: Policji, określonej w art. 19 ust. 1–21 ustawy o Policji, w tym informacji i danych, o których mowa w art. 20 ust. 3 tej ustawy; Biura Nadzoru Wewnętrznego, określonej w art. 11n ust. 1–28 ustawy o szczególnych formach sprawowania nadzoru przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, w tym informacji i danych, o których mowa w art. 11p ust. 1 tej ustawy; Służby Ochrony Państwa, określonej w art. 42–53 ustawy o Służbie Ochrony Państwa, w tym informacji i danych, o których mowa w art. 57 ust. 1 tej ustawy (druk senacki nr 1028)

W związku z tym bardzo prosił o to, żebyśmy przeszli do rozpatrzenia informacji za 2022 r. na temat działalności: Policji, określonej w art. 19 ust. 1–21 ustawy o Policji; Biura Nadzoru Wewnętrznego, określonej w art. 11n ust. 1–28 ustawy o szczególnych formach sprawowania nadzoru przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych; Służby Ochrony Państwa, określonej w art. 42–53 ustawy o Służbie Ochrony Państwa.

Kto z państwa, z panów zacznie?

Bardzo proszę, Panie Komendancie.

Zastępca Komendanta Głównego Policji Paweł Dobrodziej:

Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

Przedstawię teraz dane statystyczne dotyczące kontroli operacyjnych stosowanych przez Policję. W tym roku po raz pierwszy zebraliśmy też dane dotyczące liczby osób, wobec których Policja wnioskowała o kontrolę operacyjną. Te dane przedstawiał pan prokurator i oczywiście one są zgodne z tymi danymi, które my posiadamy.

Ale po kolei. Zacznę od tego, że w roku 2022 w Policji zarejestrowano ogółem 9 tysięcy 781 wniosków. To jest mniej niż w roku 2021, bo w 2021 r. mieliśmy 11 tysięcy 74 takie wnioski i zarządzenia. 169 wnioskom nie nadano dalszego biegu z uwagi na brak zgody uprawnionego podmiotu. To jest liczba porównywalna do roku 2021, kiedy ona wynosiła 162.

Spośród zarejestrowanych…

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Przepraszam, Panie Komendancie. Co to jest „brak zgody uprawnionego podmiotu”? Mógłby pan to nam przybliżyć? Ja nie wiem.

Zastępca Komendanta Głównego Policji Paweł Dobrodziej:

Ja może potem…

(Przewodniczący Aleksander Pociej: Dobrze, okej.)

W dalszej kolejności to będzie. To sąd…

(Przewodniczący Aleksander Pociej: A, dobrze. Dziękuję.)

…bądź prokuratura nie wyraża zgody.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

(Przewodniczący Aleksander Pociej: Już rozumiem. Dziękuję.)

Spośród zarejestrowanych wniosków 156 nie uzyskało zgody właściwego prokuratora. W ubiegłym roku było ich 155, czyli to są porównywalne dane. W 13 przypadkach na zastosowanie kontroli operacyjnej nie wyraził zgody właściwy miejscowo sąd okręgowy. W przypadku 306 wniosków nie nadano dalszego biegu ze względu na ustanie przyczyn stosowania kontroli operacyjnej. Nie zrealizowane zostały 93 wnioski z powodu zmiany sytuacji technicznej oraz 213 wniosków z powodu rezygnacji zleceniodawcy.

Ogółem w roku 2022 zarządzono 9 tysięcy 612 kontroli operacyjnych. I to jest mniej niż w 2021 r., bo wtedy liczba ta wynosiła 10 tysięcy 912. W tym: 6 tysięcy 271 – na podstawie art. 19 ust. 1; 1 tysiąc 897 – na podstawie art. 19 ust. 3, czyli w czynnościach niecierpiących zwłoki; 1 tysiąc 378 – w trybie art. 19 ust. 8, tj. przedłużenie kontroli; 66 – w trybie art. 19 ust. 9, tj. drugie przedłużenie.

W roku 2022 uprawnione jednostki Policji zarejestrowały 9 tysięcy 612 wniosków i zarządzeń kontroli operacyjnej, na podstawie których zarządzono kontrole operacyjne dotyczące… I teraz tak: przestępczość przeciwko mieniu – 1 tysiąc 698 wniosków; przestępczość przeciwko porządkowi publicznemu – 6 tysięcy 340 wniosków; przestępczość ekonomiczna – 220 wniosków; przestępczość przeciwko życiu i zdrowiu – 455 wniosków; przestępczość przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego – 504 wnioski; przestępczość przeciwko wymiarowi sprawiedliwości – 15 wniosków; przestępczość przeciwko wolności – 150 wniosków; przestępczość przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu – 91 wniosków; przestępczość przeciwko obrotowi gospodarczemu – 64 wnioski; przestępczość przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi – 49 wniosków; przestępczość narkotykowa – 998 wniosków; przestępczość przeciwko wolności seksualnej i obyczajności – 90 wniosków; przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów – 19 wniosków; przestępstwa przeciwko dostępowi do danych informatycznych – 17 wniosków. Większa liczba artykułów określających dane przestępstwo niż zarządzonych kontroli wynika z faktu wpisywania na wniosku więcej niż jednego przestępstwa. Często dochodzi do tego, że są zbiegi, np. art. 258 z jakimś innym artykułem.

Jak już mówił pan prokurator, w 2022 r. Policja wnioskowała o kontrolę operacyjną w stosunku do 5 tysięcy 538 osób, przy czym sąd zarządził kontrolę operacyjną wobec 5 tysięcy 407 osób. Wnioski o kontrolę nie uzyskały zgody prokuratora w przypadku 118 osób i nie uzyskały zgody sądu w przypadku 13 osób.

W roku 2022 stwierdzono 361 tysięcy 118 przestępstw wymienionych w katalogu art. 19 ust. 1 ustawy o Policji. W tym okresie zarządzono 9 tysięcy 612 kontroli operacyjnych, co stanowi 2,66% wymienionej liczby przestępstw. We wskazanym okresie ogółem stwierdzono 882 tysiące 278 przestępstw, co stanowi 1,10%… W 1 tysiąc 308 przypadkach uzyskano dowody do procesu karnego.

Policja w 2022 r. na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy o Policji wnioskowała o ujawnienie tajemnicy skarbowej, bankowej, danych indywidualnych, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, tajemnicy ubezpieczeniowej, o której mowa w ustawie o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. W 1 tysiąc 451 przypadkach sąd wydał postanowienie o udzieleniu Policji informacji stanowiącej tajemnice: skarbową – w 30 przypadkach; bankową – w 362 przypadkach; danych indywidualnych – w 30 przypadkach; ubezpieczeniową – w 29. To są mniejsze liczby niż w roku 2021, jeśli chodzi o tajemnicę bankową, znacznie mniejsze, bo w 2021 takich wniosków było 646, natomiast 362 były w roku ubiegłym. Z czego to wynika? M.in. z tego, że 12 stycznia 2022 r. weszły w życie zmiany w art. 20 ust. 5a pkt 3 ustawy o Policji. Rozszerzono zakres danych uzyskiwanych na podstawie zmienionego przepisu poprzez dodanie do ówczesnego brzmienia artykułu o uzyskiwaniu danych teleadresowych umożliwiających nawiązanie kontaktu z osobą fizyczną, prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. To nam, Szanowni Państwo, dało… Oczywiście nie te dane, które uzyskujemy w przypadku wniosków do sądu, ale szczątkowe dane, które w wielu sprawach nam po prostu wystarczą i nie trzeba już się zwracać do sądu o ten większy zakres.

W 2022 r. sąd wydał 11 postanowień w zakresie odmowy udzielenia Policji informacji stanowiących tajemnice bankowe. W 9 przypadkach doszło do zażaleń w przedmiocie postanowienia o odmowie. Sąd 51 razy wydał postanowienie o zawieszeniu obowiązku poinformowania zainteresowanego podmiotu o udostępnieniu informacji Policji dotyczącej tajemnicy bankowej.

Szanowni Państwo, to są dane liczbowe. Liczby są mniejsze niż w ubiegłym roku, natomiast porównywalne z latami przed COVID-em. Z czego to wynika? To może wynikać również z pewnej systematyki prowadzenia spraw. Jeżeli zgromadzimy dużo materiału procesowego… Ten materiał trzeba obrobić. To jest normalna dynamika, taka sinusoida w pracy służb. Wtedy jest mniejsze zaangażowanie w nowe sprawy, ponieważ trzeba dokończyć te starsze. Ten proces w sposób taki dość zrównoważony, w sposób ciągły trwa.

Ode mnie tyle. Jestem gotowy do odpowiedzi na wszelkie pytania. Dziękuję.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Dziękuję bardzo.

Pani senator Sekuła. Bardzo proszę.

Senator Joanna Sekuła:

Bardzo dziękuję, Panie Przewodniczący.

Ja bym chciała zapytać o pewną rozbieżność w informacjach liczbowych, które pojawiły się w tych 2 sprawozdaniach. W sprawozdaniu prokuratury jest mowa o łącznie 6 tysiącach 381 wnioskach o zarządzenie kontroli, natomiast w informacji o skierowaniu do sądu podaje się liczbę 6 tysięcy 214. W informacji Policji mowa jest o liczbie ponad 9 tysięcy 600. Z czego wynikają takie różnice?

Naczelnik Wydziału Nadzoru nad Czynnościami Operacyjno-Rozpoznawczymi w Biurze Prezydialnym w Prokuraturze Krajowej Aleksander Tomaszuk:

Jeszcze raz Aleksander Tomaszuk, naczelnik wydziału nadzoru nad czynnościami operacyjnymi.

Pani Senator, to jest pytanie, które zawsze pojawia się na posiedzeniach przedmiotowej komisji. Odpowiadając pokrótce, powiem tak. 6 tysięcy 381 osób, nie wniosków – to jest liczba osób, wobec których wszystkie organy skierowały wnioski o zarządzenie kontroli operacyjnej. Te wnioski na pierwszym etapie podlegają procedowaniu u prokuratora okręgowego czy u prokuratora generalnego. Jeśli prokurator wyrazi zgodę na wystąpienie do sądu z tym wnioskiem, to wówczas sprawa jest rozpoznawana przed sądem, danym sądem okręgowym – czy wojskowym, czy powszechnym sądem. W tym momencie mamy odmów prokuratorskich 129 mniej… Sąd może zarządzić kontrole, ale i może nie uwzględnić wniosków o zarządzenie danej kontroli operacyjnej. Ta liczba 6 tysięcy 381 dotyczy wszystkich osób, wobec których skierowano wnioski. A sąd zarządził… I to jest mniejsza liczba, pomniejszona o te odmowy – 6 tysięcy 214.

Senator Joanna Sekuła:

To rozumiem. Ja pytam o różnicę między informacją w sprawozdaniu Policji i w sprawozdaniu prokuratury.

(Naczelnik Wydziału Nadzoru nad Czynnościami Operacyjno-Rozpoznawczymi w Biurze Prezydialnym w Prokuraturze Krajowej Aleksander Tomaszuk: Nie, Pani Senator, tu nie ma…)

Policja zarządziła 9 tysięcy 612 kontroli operacyjnych…

Naczelnik Wydziału Nadzoru nad Czynnościami Operacyjno-Rozpoznawczymi w Biurze Prezydialnym w Prokuraturze Krajowej Aleksander Tomaszuk:

Tak, Pani Senator, zgadza się…

(Senator Joanna Sekuła: O to mi chodzi.)

W sprawozdaniu ministra spraw wewnętrznych jest podana, jeśli chodzi o Policję, tożsama liczba osób co w sprawozdaniu prokuratura generalnego. To jest tożsama liczba osób. To, co pani podnosi, to jest liczba wniosków. Miejmy na uwadze jedną podstawową rzecz. Wobec danej osoby mogą być skierowane kolejne wnioski, dotyczące nowych środków, którymi się można posługiwać w trakcie… W przypadku 1 osoby mogą być skierowane 2 wnioski o zarządzenie kontroli. Policja wykazuje liczbę wniosków, a nie liczbę osób.

(Senator Joanna Sekuła: To znaczy, że kontroli zostało poddanych 6 tysięcy…)

Jeśli chodzi o Policję…

(Senator Joanna Sekuła: Ale wszystkich. 6 tysięcy 214…)

Tyle osób w skali… 6 tysięcy 214 – tyle zostało zarządzonych kontroli w skali kraju.

(Głos z sali: Nie. Tyle osób…)

Tyle… Wobec tylu osób została zarządzona kontrola.

(Senator Joanna Sekuła: A wszystkich kontroli było…)

Policja przedstawia dane co do liczby osób. Pan komendant przedstawił, że było bodajże 9 tysięcy wniosków. Jest to tzw. krzyżowa ocena. Prokurator generalny przedstawia liczbę osób, wobec których zarządzono kontrolę, m.in. Policji, a pan minister do spraw wewnętrznych przedstawia informację co do liczby osób… co liczby wniosków skierowanych przez Policję, przez służbę.

(Senator Joanna Sekuła: Co oznacza, że…)

Zastępca Komendanta Głównego Policji Paweł Dobrodziej:

Szanowna Pani Senator, dane co do liczby osób oczywiście się zgadzały, tak? Wniosków było 5 tysięcy 538, a sąd zarządził kontrolę operacyjną wobec 5 tysięcy 407 osób. Ja mówiłem również o liczbie wniosków zarejestrowanych i liczbie wniosków zarządzonych… Pani Senator, ja ten aparat telefoniczny i numer telefonu mam od wielu, wielu lat, natomiast przestępcy mają telefonów po 3, po 5, a niektórzy 20. I w ciągu tygodnia potrafią te 20 telefonów zmienić na kolejne 20. I trzeba występować z kolejnymi wnioskami. To jest takie ich BHP. Dlatego ta różnica jest tak duża. Dziękuję.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Dziękuję bardzo.

Skoro nie ma więcej pytań, chciałbym przejść do informacji dotyczącej Biura Nadzoru Wewnętrznego.

Bardzo proszę, Panie Dyrektorze.

Dyrektor Departamentu Porządku Publicznego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusz Cichomski:

Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

Zarówno w przypadku Biura Nadzoru Wewnętrznego, jak i w przypadku Służby Ochrony Państwa… Tak jak zresztą powiedział pan prokurator, służby te nie korzystały z uprawnień w zakresie prowadzenia kontroli operacyjnej.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Czyli także Służba Ochrony Państwa…

(Dyrektor Departamentu Porządku Publicznego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusz Cichomski: Tak.)

…niewiele ma nam dzisiaj do powiedzenia. Dziękuję bardzo.

(Senator Bogdan Zdrojewski: Mam pytanie.)

Pan przewodniczący Zdrojewski. Proszę.

Senator Bogdan Zdrojewski:

To, co mnie najbardziej interesuje, to oczywiście mapa przestępczości i skuteczność działania rozmaitych służb, tak aby bezpieczeństwo Polaków, krótko mówiąc, poprawiało się. Ja mam pytanie. Efektem tych kontroli operacyjnych, bardzo różnych i przez wiele lat poddawanych określonej analizie, powinien być obraz zmniejszającej się przestępczości i zwiększającej się skuteczności działania rozmaitych służb. Ja pamiętam czasy, w których wielkim problemem były np. kradzieże samochodów. Mamy bardziej sprofesjonalizowanych przestępców w tej materii, ale liczba kradzieży, generalnie rzecz biorąc, spadła, pomimo tego, że Europa się otworzyła. Jeżeli chodzi z kolei o przestępczość narkotykową… Jestem zainteresowany informacją, jaki obszar tych kontroli operacyjnych dotyczy ewentualnie tych, którzy są zamieszani w ten proceder. Bardzo ważna jest też dla mnie aktywność rozmaitych mafii śmieciowych. Czy w tej materii były działania operacyjne, które przynoszą jakiś skutek? Jeżeli państwo pracują w Policji, w rozmaitych służbach przez dłuższy czas, a tak zazwyczaj się dzieje, to mają państwo dla mnie niezwykle ważne doświadczenie – widzą państwo, co się zmienia i w jakim tempie, i wiedzą państwo, co powinno się zmieniać się w Policji i w rozmaitych służbach, aby były skuteczniejsze. No, ta zmiana telefonów to jest dobra ilustracja. Przestępcy stosują zmiany telefonów na potęgę. Tak jak pan nadinspektor powiedział, jest to takie ich BHP.

Przez wiele lat byłem w komisji do spraw terroryzmu Parlamentu Europejskiego i pamiętam rozmaite informacje, które tam się pojawiały i które były związane z koniecznością wyprzedzania przestępców, jeżeli chodzi o technologię, technikę, działania operacyjne. No, jest to niełatwe oczywiście, wymaga także nakładów i środków. Mnie interesuje, jak ta mapa z państwa punktu widzenia dziś wygląda, co się poszerzyło, gdzie jesteśmy bardziej bezradni i gdzie na skutek działań kontrolnych uzyskaliśmy satysfakcjonującą efektywność. Co powinno się dziać na skutek tej wiedzy, którą w tej chwili posiadamy, jeżeli chodzi o perspektywę rozwoju rozmaitych służb? Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Kto z panów odpowie?

Zastępca Komendanta Głównego Policji Paweł Dobrodziej:

Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

To jest temat niezwykle złożony i trudno w sposób jednoznaczny się wypowiadać. Zacznę od przestępczości narkotykowej. Zastosowaliśmy w ubiegłym roku 998 kontroli operacyjnych w tym obszarze. W 2021 r. było ich 1 tysiąc 269.

Mam ze sobą dane… Nie byłem przygotowany na tego typu pytania, ale mam ze sobą dane dotyczące ilości zabezpieczonych narkotyków w pierwszym półroczu… w latach 2021, 2022 i 2023. Szanowni Państwo, w roku 2021 to było 9,2 t. 11,5 t było w roku 2022 i 16,7 t w 2023 r. To pokazuje skuteczność naszych działań, pomimo że jest spadek liczby kontroli. Ale przecież nie tylko kontrole… Kontrola to jest jednym z narzędzi, które stosujemy. Ilość zabezpieczonych narkotyków jest wyższa z roku na rok. Mnie się czasem wydaje, że już nie do przekroczenia jest ten sufit, tymczasem z roku na rok coraz większa jest ilość narkotyków, które zabezpieczamy. To jest też związane z inną formą produkcji narkotyków. Kiedyś, żeby wyprodukować siarczan amfetaminy, trzeba było być chemikiem, trudno było dostać prekursory itd. A teraz syntetyczne narkotyki typu mefedron, klefedron… My wchodzimy na fabryki i to są zabezpieczenia np. po 2 t. Jest łatwość w produkcji. Tak samo jak z samochodami. Kiedyś trzeba było być fachowcem, potrafić obejść zabezpieczenia. Teraz każdy z nas może kupić taką walizkę… Jest łatwość w uruchomieniu takiego samochodu, bo to jest w dużej mierze elektronika. Tak że zmienia się ta przestępczość. Ale my również się zmieniamy i reagujemy.

Utworzyliśmy Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości, bo tutaj widzimy wielkie pole dla przestępców. Świat już się nie cofnie, wszyscy zmierzamy w kierunku otwartości związanej z internetem itp. Budujemy strukturę, która będzie jedną z najbardziej nowoczesnych i największych w Europie. Chcę się tutaj pochwalić i powiedzieć, że wielu komendantów z państw Europy Zachodniej przygląda się temu, jak budujemy nasze CBZC, i czerpie z naszych doświadczeń.

Postawiliśmy też na rozbudowę struktur związanych ze zwalczaniem przestępczości ekonomicznej, bo zauważamy, że również w tym kierunku podążają przestępcy, z różnych względów. Dzięki temu, że otrzymujemy etaty, mamy duże zasilenie przede wszystkim komend na szczeblu powiatowym, miejskim, rejonowym. Jest koordynacja ze strony komendy głównej i komend wojewódzkich. No, dużo sobie obiecujemy, jeśli chodzi rozwój w tym zakresie.

Tak jak pan senator powiedział, w przypadku przestępczości samochodowej widzimy spadki, jeśli chodzi o dynamikę wszczęć, i dużo większą wykrywalność niż w latach ubiegłych.

Tak że ten świat się zmienia i cały czas dostosowujemy struktury naszej formacji, tak żeby być skutecznym i profesjonalnym. Zaopatrujemy się również w odpowiednie narzędzia. Dziękuję…

(Senator Bogdan Zdrojewski: A mafie śmieciowe?)

Tak, to jest również zakres działania tego rozbudowywanego pionu do zwalczania przestępczości ekonomicznej. Otwierałem cykl szkoleń w tym zakresie, które w tym roku odbywają się w każdym z garnizonów. Przeszkolimy w tym zakresie znaczną liczbę funkcjonariuszy. Dziękuję.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Dziękuję bardzo.

Nie wiem, czy któryś z panów będzie w stanie mi odpowiedzieć na to pytanie, a właściwie na taką konstatację. Pojawiła się tutaj informacja na temat Straży Granicznej, że rok do roku to jest 211, 210… że właściwie się nic nie zmieniło. Tymczasem zmieniła się kompletnie sytuacja na granicy, zwłaszcza ukraińskiej. Oczywiście wraz z rzeszą uchodźców – nie ma raczej żadnej wątpliwości – musiało wjechać do nas również trochę ludzi z mało szlachetnych pobudek. I trochę mnie dziwi, że tutaj nie ma żadnej różnicy. Czy jest na to wytłumaczenie? No bo, tak na logikę, powinno być chyba trochę więcej tych wniosków.

Bardzo proszę.

Dyrektor Departamentu Porządku Publicznego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusz Cichomski:

Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

Nie wiem, czy w pełni odpowiem na pytanie pana przewodniczącego. W przypadku osób przekraczających granicę wschodnią, tych podejrzanych o powiązania, powiedzmy sobie, ze światem przestępczym czy z organizacjami terrorystycznymi, to znaczna część informacji pozyskiwanych wstępnie przez Straż Graniczną jest przekazywana do Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i w znacznej mierze to tam są dalej prowadzone te postępowania. Może to jest po części odpowiedź na to pytanie.

Ja mogę powiedzieć ze swojego doświadczenia, a funkcjonuję przy ministrze spraw wewnętrznych już od bardzo wielu lat, bo od 2006 r., jak pamiętam… Międzyresortowy Zespół do Spraw Zagrożeń Terrorystycznych działa zawsze na poziomie niejawnym, w większości zastrzeżonym, a tam cyklicznie przedstawiana jest informacja na temat właśnie tego, tj. osób, w przypadku których stwierdzono, że mają bagaż albo terrorystyczny, albo mocno przestępczy. I zawsze ten element referuje wespół ze Strażą Graniczną właśnie Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego jako ci, którzy i tak, i tak są adresatami… i prowadzą ewidencję osób podejrzewanych o terroryzm. Dziękuję uprzejmie.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Jasne. Dziękuję bardzo.

(Dyrektor Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji w Prokuraturze Krajowej Piotr Kowalczyk: Jeśli mogę, Panie Przewodniczący…)

Tak. Bardzo proszę.

Dyrektor Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji w Prokuraturze Krajowej Piotr Kowalczyk:

Spróbuję dodać, jeśli chodzi o ten spadek liczby, jeśli chodzi o Straż Graniczną… W ostatnim okresie rzeczywiście jest ten spadek, ale z mojego doświadczenia wynika, że inne służby wspomagające Straż Graniczną, jeśli chodzi o handel ludźmi i przekraczanie granicy… Wiele wniosków w tym zakresie kierowanych jest przez Centralne Biuro Śledcze Policji czy, tak jak pan dyrektor powiedział, przez ABW. Są powoływane wspólne zespoły w tym zakresie decyzjami komendantów. Tak że spadek liczby wniosków, jeśli chodzi o Straż Graniczną, jest, ale inne służby w tym zakresie wspomagają Straż Graniczną.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Bardzo dziękuję.

Czy ktoś jeszcze?

(Senator Bogdan Zdrojewski: Ostatnie…)

Proszę bardzo, Panie Przewodniczący.

Senator Bogdan Zdrojewski:

Ostatnie pytanie, choć być może nie będą państwo mogli na nie odpowiedzieć precyzyjnie. Jaka jest skala nielegalnej inwigilacji? Nie przez służby oczywiście, tylko przez osoby prywatne, przez biura detektywistyczne, związanej także z rozwojem technik dronowych. Czy mają państwo taką wiedzę?

Dyrektor Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji w Prokuraturze Krajowej Piotr Kowalczyk:

Ja niestety nie posiadam takiej wiedzy.

Dyrektor Departamentu Porządku Publicznego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusz Cichomski:

MSWiA też nie, zresztą nie mielibyśmy całości informacji o tego typu sprawach, bo większość tego typu spraw ma charakter kontrwywiadowczy, tak więc byłaby prowadzona przez służby specjalne.

Przewodniczący Aleksander Pociej:

Dziękuję bardzo.

Jeżeli nie ma więcej pytań, to bardzo serdecznie dziękujemy za przybycie i za odpowiedzi.

Zamykam posiedzenie naszej komisji. Dziękuję bardzo. Do widzenia.

(Koniec posiedzenia o godzinie 15 minut 17)