Zapis stenograficzny

– posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi (98.)

w dniu 20 lutego 2023 r.

Porządek obrad:

1. Rozpatrzenie ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (druk senacki nr 918, druki sejmowe nr 2953, 2972 i 2972-A).

(Początek posiedzenia o godzinie 17 minut 04)

(Posiedzeniu przewodniczy przewodniczący Jerzy Chróścikowski)

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Szanowni Państwo, pozwolicie, że otworzę posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Punkt 1. porządku obrad: rozpatrzenie ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (druk senacki nr 918,druki sejmowe nr 2953, 2972 i 2972-A)

Mamy dzisiaj tylko jeden punkt porządku obrad: rozpatrzenie ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 – druk senacki nr 918, druki sejmowej nr 2953, 2972 i 2972-A.

Niezmiernie mi miło witać na dzisiejszym posiedzeniu pana ministra Ryszarda Bartosika, sekretarza stanu, wraz z osobami towarzyszącymi panu ministrowi. Są to: pan Łukasz Tomczak, dyrektor Departamentu Wspólnej Polityki Rolnej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi; pan Paweł Małaczek, zastępca dyrektora Departamentu Prawnego, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi; pani Eliza Gmur-Kosińska, główny specjalista do spraw legislacji, Departament Prawny; pani Joanna Czapla, dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi; Tomasz Figurski, zastępca dyrektora Departamentu Płatności Bezpośrednich, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Witam panią Joannę Gierulską, zastępcę prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Witam serdecznie. Jest z nami Piotr Chałas, zastępca dyrektora… Nieobecny. Zapisany, ale go nie ma. Jest pan Marek Adamiak, p.o. dyrektor Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Najwyższa Izba Kontroli. Jak zwykle witam serdecznie. Jest pani Joanna Bala, zastępca dyrektora Biura Analiz i Strategii, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Witam. Jest pan Stanisław Ból, wiceprezydent Polskiego Związku Pszczelarskiego. Witam serdecznie. Jest z nami zdalnie pan Waldemar Rolewski, przedstawiciel Polskiej Federacji Rolnej. Jest również pan Sławomir Szczepański, nasz główny legislator w Kancelarii Senatu. Widzę, że na końcu jest jeszcze dopisany pan Grzegorz Anczewski, doradca, Krajowa Rada Izb Rolniczych.

Szanowni Państwo, chwilowo jest nas mniej na sali, ale kworum mamy. Trwa posiedzenie wspólne 4 komisji i część naszych członków jest na tamtym posiedzeniu. Sprawa jest dość pilna, bo jest to ustawa wiatrakowa i tam są poprawki. Kto wie, czy nie będą nas za chwilę wzywać na głosowania, ewentualnie będziemy musieli ogłosić przerwę, jeśli będzie taka potrzeba.

Niezmiernie mi miło jeszcze raz witać całe grono przybyłych osób, jak również pana ministra.

Panie Ministrze, proszę o wprowadzenie do ustawy. Co prawda jest to dość gruby pakiet. Ustawa wprowadza wiele zmian do wielu ustaw. Nie ukrywam, że to jest aż sto trzydzieści parę stron. Materiał porównawczy to jest 180 stron. Jest tu dość dużo zmian w wielu ustawach. Mam nadzieję, że wszystkie rzeczy, które ta ustawa wprowadza… Ona bardziej, o czym pan minister pewnie za chwilę powie, daje nam takie zadania wprowadzające. Szczegóły będziemy mieli w rozporządzeniach.

Proszę, Panie Ministrze.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ryszard Bartosik:

Dziękuję bardzo.

Panie Przewodniczący! Panie Senatorze! Państwo Senatorowie! Wszyscy Państwo biorący udział w dzisiejszym posiedzeniu komisji!

Jak widać, komisje senackie zajmują się tylko ważnymi i pilnymi ustawami. Ta jest niezmiernie istotna, ważna z punktu widzenia ministerstwa rolnictwa, a także oczekiwana przez wszystkich rolników. Chodzi o to, abyśmy mogli z dniem 15 marca ruszyć z akcją składania wniosków o dopłaty bezpośrednie w nowej edycji, na lata 2023–2027.

Szanowni Państwo, celem projektowanej ustawy jest stworzenie podstaw prawnych realizacji Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej w latach 2023–2027, który został zatwierdzony przez Komisję Europejską 31 sierpnia 2022 r. jako jeden z pierwszych. Znaleźliśmy się wśród siedmiu pierwszych krajów, którym Komisja zatwierdziła plan strategiczny.

Potrzeba wprowadzenia rozwiązań planowanych w ustawie wynika z konieczności wdrożenia reformy wspólnej polityki rolnej na poziomie krajowym. Od bieżącego roku plan strategiczny wiąże się z zupełnie nowym podejściem do wdrażania wspólnej polityki rolnej. W jednym dokumencie ujmujemy interwencje w formie płatności bezpośredniej, interwencje sektorowe, pierwszy filar wspólnej polityki rolnej i interwencje dotyczące rozwoju obszarów wiejskich, pomoc techniczną, czyli drugi filar wspólnej polityki rolnej, a także przejściowe wsparcie krajowe, które jest finansowane ze środków budżetowych.

Pomimo że rozporządzenia Unii Europejskiej, które regulują wspólną politykę rolną w latach 2023–2027, wiążą w całości i są stosowane bezpośrednio, to państwa członkowskie zobligowane są do ustanowienia odpowiedniego systemu zarządzania i kontroli oraz przyjęcia wszystkich przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych w celu zapewnienia skutecznej ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej. Plan strategiczny będzie realizowany ze środków pochodzących z Unii Europejskiej, na które składa się wsparcie w kwocie 17,3 miliarda euro w ramach pierwszego filaru WPR i 4,7 miliarda euro w ramach drugiego filaru WPR. Dodatkowo w pierwszym filarze wspólnej polityki rolnej realizowane będzie przejściowe wsparcie krajowe finansowane w całości z budżetu krajowego. Wydatki związane ze wsparciem na rzecz rozwoju obszarów wiejskich dodatkowo współfinansowane będą ze źródeł krajowych. W ramach środków krajowych na ten cel planuje się przeznaczyć 3,2 miliarda euro. W sumie środki na wsparcie polskiego rolnictwa i rozwój obszarów wiejskich zaplanowane w planie strategicznym wynoszą 25,2 miliarda euro.

Głównymi celami projektowanej ustawy jest określenie: podmiotów uczestniczących w realizacji planu strategicznego oraz ich zadań; podstawowych zasad przyznawania, wypłaty i zwrotu pomocy finansowej w ramach interwencji objętych planem strategicznym oraz przejściowego wsparcia krajowego i pomocy technicznej; zasad przeprowadzania kontroli w ramach planu strategicznego; zasad wdrażania instrumentów finansowych; zasad funkcjonowania krajowej sieci wspólnej polityki rolnej, zwanej dalej KSOW+, i podmiotów, które zapewniają funkcjonowanie tej sieci.

Podstawy prawne systemu wdrażania planu strategicznego zaprojektowano z wykorzystaniem odpowiednio doświadczeń we wdrażaniu m.in. płatności w ramach systemu wsparcia bezpośredniego, programów rozwoju obszarów wiejskich oraz sprawdzonych rozwiązań w ramach programów realizowanych w zakresie polityki spójności. Zgodnie z planem strategicznym przyjęto system wdrażania, w którym rolę instytucji zarządzającej pełni minister właściwy do spraw rozwoju wsi, akredytowanej agencji płatniczej – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, a instytucji pośredniczących oraz podmiotów wdrażających – samorządy województw. Projektowana ustawa uwzględnia nowe podstawy i zasady wdrażania płatności bezpośrednich, interwencji sektorowych, interwencji dotyczących rozwoju obszarów wiejskich i pomocy technicznej, w szczególności objęcie ich jednym planem strategicznym, oraz przejściowego wsparcia krajowego.

W ustawie określono, że podstawę systemu realizacji planu strategicznego będą stanowiły postanowienia tego planu, przepisy prawa powszechnie obowiązującego, wytyczne instytucji zarządzającej oraz regulaminy naborów wniosków o przyznanie pomocy.

Przewidziano dwie drogi przyznawania pomocy, tj. na podstawie umowy o przyznaniu pomocy albo w drodze decyzji administracyjnej. W przypadku pomocy przyznawanej w drodze decyzji pomoc jest przyznawana, jeżeli są spełnione warunki przyznania pomocy określone w przepisach Unii Europejskiej, w przepisach projektowanej ustawy oraz w przepisach wydanych na podstawie tej ustawy.

Zgodnie z projektowanymi przepisami w drodze decyzji przyznawane będą, tak jak dotychczas, płatności w ramach wsparcia bezpośredniego, czyli: podstawowe wsparcie dochodów – odpowiednik obecnie obowiązującej jednolitej płatności obszarowej; płatność redystrybucyjna; płatność dla młodych rolników oraz wsparcie związane z produkcją przyznawane w 13 sektorach, tj. w 4 sektorach produkcji zwierzęcej, obejmujących młode bydło, krowy, owce, kozy, oraz w 9 sektorach produkcji roślinnej, obejmujących rośliny strączkowe na nasiona, rośliny pastewne, buraki cukrowe, ziemniaki skrobiowe, pomidory, truskawki, chmiel, len i konopie włókniste.

Tak jak dotychczas przyznawane będzie także przejściowe wsparcie krajowe – finansowane w całości z budżetu krajowego – w formie płatności niezwiązanej do tytoniu oraz uzupełniającej płatności podstawowej. Płatności te wspierać będą przede wszystkim dochody naszych rolników, przy czym niektóre z nich zaprojektowane zostały w taki sposób, aby w szczególności wspierać aktywne małe i średnie gospodarstwa rolne, które mają realne szanse na rozwój w warunkach globalizacji rynków i zmian oczekiwań konsumentów.

Nowym elementem systemu płatności bezpośrednich wspierających realizację praktyk korzystnych dla środowiska, klimatu i dobrostanu zwierząt będą ekoschematy. Są one rodzajem płatności bezpośredniej przyznawanej za realizację praktyk, które wykraczają ponad podstawowe wymogi określone w warunkowości. Zadaniem ekoschematów jest realizacja wszystkich celów środowiskowych i klimatycznych wspólnej polityki rolnej dotyczących łagodzenia zmian klimatu, wspierania zrównoważonego rozwoju i ochrony zasobów naturalnych, takich jak woda, gleba i powietrze, oraz ochrony bioróżnorodności. Projektując ekoschematy, starano się zapewnić, aby były one dostępne dla wszystkich rolników, a przez to powszechnie stosowane w gospodarstwach.

W ramach drugiego filara WPR będą przyznawane środki na płatności ONW, płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne, płatności ekologiczne i premie z tytułu zalesień, zadrzewień lub systemów rolno-leśnych oraz wsparcie inwestycji leśnych lub zadrzewieniowych.

W przypadku pozostałych interwencji planu strategicznego pomoc będzie przyznawana na podstawie umowy o przyznaniu pomocy, a warunki, na jakich będzie możliwe przyznanie tej pomocy, będzie określać co do zasady regulamin danego naboru wniosków o przyznanie pomocy opracowany w zgodzie z wytycznymi instytucji zarządzającej.

Projektowana ustawa wychodzi naprzeciw ogólnemu procesowi informatyzacji, który jest związany z dynamicznym rozwojem technologicznym. W ramach rozszerzania procesu informatyzacji są uwzględniane jednocześnie możliwości rolników, dlatego w odniesieniu do działań objętych zintegrowanym systemem zarządzania i kontroli, w szczególności płatności bezpośrednich, korespondencja między Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa a beneficjentem będzie prowadzona w formie elektronicznej tylko wtedy, gdy beneficjent wyrazi na to zgodę.

Projekt ustawy zakłada uchylenie ustawy z dnia 5 lutego 2015 r. o płatnościach bezpośrednich w ramach systemu wsparcia bezpośredniego oraz wprowadzenie zmian w 30 ustawach, w tym ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, ustawie o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, ustawie o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności.

Z uwagi na harmonogram rozpoczęcia naboru wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich, przejściowego wsparcia krajowego oraz niektórych płatności w ramach drugiego filaru WPR, który został zaplanowany na dzień 15 marca 2023 r., projektowana ustawa powinna wejść w życie w jak najkrótszym czasie. Dotrzymanie tego terminu pozwoli również na terminową wypłatę płatności rolnikom od dnia 1 grudnia oraz da możliwość wypłaty rolnikom zaliczek od dnia 1 października br. Opóźnienie wejścia w życie ustawy miałoby bezpośredni wpływ na termin naboru wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich, także przejściowego wsparcia krajowego oraz niektórych płatności drugiego filaru.

Bardzo proszę komisję o pozytywne zaopiniowanie ustawy uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej. Kieruję tutaj ogromną prośbę do pana przewodniczącego i wszystkich członków komisji, aby przyjąć tę ustawę w wersji sejmowej. Prośbę tę uzasadniam tym, iż 15 marca już niebawem. Chcielibyśmy, aby ustawa weszła w takim czasie, aby akcja dotycząca składania wniosków o dopłaty była przeprowadzona zgodnie z zaplanowanym harmonogramem czasowym. Tak więc uprzejmie o to proszę. Dziękuję bardzo za uwagę.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Dziękuję, Panie Ministrze.

Podzielamy pana prośbę. Mam nadzieję, że tak się stanie, że na tym bieżącym posiedzeniu… Jutro konwent zatwierdzi porządek. Myślę, że tak się stanie, że przyjmiemy tę ustawę na tym posiedzeniu.

Oczywiście sami rozumiemy jako rolnicy, że to jest istotny element, bo tu nie chodzi tylko o przyjęcie ustawy i wniosków. Jest też całe oprzyrządowanie, które państwo musicie wykonać. Jest jeszcze do tego, jak dobrze pamiętam, 18 rozporządzeń. Tak? Ile tych rozporządzeń będzie?

(Głos z sali: Więcej…)

Więcej, ale… Ja słyszałem o 18. Jeśli będzie jeszcze więcej, to świadczy to o tym… A te rozporządzenia możecie ogłosić dopiero w momencie, kiedy w Dzienniku Ustaw zostanie ogłoszona ustawa. Wtedy dopiero mogą być rozporządzenia, tak jest zalecane w ustawie. W związku z tym ja rozumiem państwa potrzeby i prośby o to, żeby to realizować. Do tego trzeba jeszcze przygotować całą administrację doradztwa rolniczego, która już działa. Ale żeby naprawdę powiedzieć, jak jest faktycznie, to trzeba mieć wydane te wszystkie rozporządzenia. Dopiero wtedy można szczegółowo doinformować rolnictwo. Wielkie wyzwanie stoi przed agencją, przed doradztwem, a także, zanim te rozporządzenia wyjdą, przed biurami prawnymi, które też muszą się tym zająć. Tak że rozumiemy tę potrzebę.

Prosiłbym teraz pana legislatora z Biura Legislacyjnego o odniesienie się, powiedzenie, jakie są uwagi.

Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Sławomir Szczepański:

Dziękuję bardzo.

Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo! Panie Ministrze! Szanowni Państwo!

Biuro Legislacyjne zgłosiło łącznie 13 uwag do procedowanej ustawy.

Jeżeli chodzi o uwagę pierwszą, to zaproponowane w niej poprawki mają na celu zapewnienie jednolitości proponowanych przepisów w sposobie zapisywania okresu wyrażonego w latach. Dotyczy to art. 2 pkt 29 i 30 oraz art. 27 ust. 3 ustawy. Biuro Legislacyjne zaproponowało stosowne poprawki.

Jeżeli chodzi o uwagę drugą, to dotyczy ona art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy. Z brzmienia proponowanego przepisu wynika, że wskazane w nim tzw. inne podmioty… Chodzi o zmiany wytycznych instytucji zarządzającej, które dotyczą ich zadań w sytuacji, gdy pierwotnie projekt wytycznych nie dotyczył zadań tych innych podmiotów. W związku z tym, inne podmioty, o których mowa w art. 6 ust. 4 pkt 3, powinny być uwzględniane przy opiniowaniu zmiany wytycznych instytucji zarządzającej, zawsze gdy zmiana ta dotyczy ich zadań, niezależnie od pierwotnego zakresu w zmienianych wytycznych. Rekomenduje się przyjęcie zaproponowanej poprawki.

Uwaga trzecia dotyczy art. 6 ust. 7 pkt 2 ustawy. Przepis ten stanowi, że instytucja zarządzająca, a więc minister właściwy do spraw rozwoju wsi, ogłasza w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski” komunikat o miejscu publikacji wytycznych instytucji zarządzającej oraz ich zmian. I tutaj wątpliwości budzi to, czy przedmiotem tego ogłoszenia powinno być faktycznie miejsce publikacji wytycznych, czy też adres strony internetowej, tak jak, co wskazano w opinii, w innym z proponowanych przepisów. O samym miejscu ogłoszenia tych wytycznych informuje art. 6 ust. 7 pkt 1.

Analogiczna uwaga dotyczy proponowanego w art. 118 pkt 2 lit. c ustawy przepisu art. 3 ust. 10 pkt 2 ustawy o scalaniu i wymianie gruntów oraz proponowanego w art. 138 pkt 7 ustawy przepisu art. 15a ust. 2 pkt 2 ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności. Jeżeli chodzi o przykład, do którego odesłałem, to jest to proponowany w art. 133 pkt 8 ustawy przepis art. 14kd ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. I tutaj też, w zależności od intencji projektodawcy i decyzji pana ministra, zaproponowano stosowne poprawki.

Uwaga czwarta dotyczy art. 49 ustawy. Przepis ten jest upoważnieniem ustawowym, ale o charakterze obligatoryjno-fakultatywnym. Z jednej strony określa sprawy, które muszą być określone w wydawanym na jego podstawie rozporządzeniu, to jest ust. 1, a z drugiej strony – sprawy, które mogą być w tym rozporządzeniu określone w zależności od decyzji wydającego je ministra. To jest ust. 2 pkt 2 ustawy. Należy zaznaczyć, że zasady techniki prawodawczej wykluczają dopuszczalność upoważnienia o takim mieszanym, obligatoryjno-fakultatywnym charakterze. Wynika to z §68 Zasad techniki prawodawczej, zgodnie z którym upoważnieniu do wydania rozporządzenia można nadać charakter obligatoryjny albo fakultatywny, nigdy zaś charakter, tak jak tutaj, fakultatywno-obligatoryjny.

Niezależnie od tego należy zaznaczyć, że wydanie rozporządzenia na podstawie obligatoryjnego upoważnienia ustawowego, a więc określonego w art. 49 ust. 1, wykluczy możliwość późniejszego wykonania drugiej części tego upoważnienia, czyli fakultatywnego, określonego w art. 49 w ust. 2 pkt 2. Zasadą jest bowiem, że rozporządzenie wydane na konkretnej podstawie prawnej, czyli art. 49 ust. 1, może być następnie zmieniane i uchylane tylko i wyłącznie na podstawie tego przepisu, czyli art. 49 ust. 1. W opinii przywołałem również, jak to wygląda od strony Trybunału Konstytucyjnego, i podałem 2 przykładowe wyroki tegoż Trybunału. Analogiczne zastrzeżenia, co do charakteru upoważnień, dotyczą odpowiednio art. 50 ust. 2 oraz proponowanego w art. 137 pkt 2 lit. b ustawy art. 60 ust. 7 i 6 ustawy o środkach ochrony roślin. Tutaj również przedstawiono stosowne propozycje poprawek.

Uwaga piąta dotyczy art. 51 ust. 2 pkt 3 ustawy, który budzi wątpliwości w dwóch aspektach. Po pierwsze, proponowany przepis stanowi, że wysokość kary – to określenie jest definiowane w art. 2 pkt 13 ustawy i jest to kara, o której mowa w art. 59 ust. 1 lit. d rozporządzenia 2021/2116 – jest określana w przepisach procedowanej ustawy i w przepisach wydanych na podstawie art. 70 i 71. Tutaj należy zaznaczyć, że wbrew temu, co wynika z tego przepisu, ustawa nie określa wysokości tych kar.

Po drugie, wątpliwości budzi przekazanie określenia wysokości tych kar w drodze rozporządzenia. Z uwagi na to, że co do zasady materia dotycząca określenia kar jako środka represyjnego jest zastrzeżona dla przepisów rangi ustawowej, podstawowe elementy zarówno czynu, jak i kary muszą być określone w ustawie. Oczywiście nie wyklucza to możliwości, jako wyjątku, doprecyzowania niektórych tych elementów przez akty podustawowe.

Analogiczne zastrzeżenia dotyczą kar administracyjnych, tj. określenia definiowanego w art. 2 pkt 14 ustawy – kar administracyjnych, o których mowa w art. 84 rozporządzenia 2021/2116. Ustawa w przypadku tej kary administracyjnej nie zawiera nawet żadnych wytycznych co do jej ustalenia. De facto ogranicza się do przekazania całości materii związanej z ustaleniem wysokości tej kary do określenia w rozporządzeniu – zgodnie z art. 55 ust. 2 pkt 2 ustawy minister właściwy do spraw rozwoju wsi określi w drodze rozporządzenia wyrażoną w procentach wielkość kary administracyjnej w zależności od liczby punktów przypisanym stwierdzonym niezgodnościom. Tutaj propozycja poprawki ogranicza się do pierwszej części, a więc do wykreślenia w art. 51 w ust. 2 w pkt 3 wyrazów „w przepisach ustawy i”, czyli w tej części, która wskazuje, że wysokość kary jest określona w ustawie.

Jeżeli chodzi o uwagę szóstą, to wskazuje ona na zastrzeżenia dotyczące regulowanych w ustawie, wskazanych poprzednio kar administracyjnych. Z analizy proponowanych przepisów wynika, że ustawa reguluje różne sprawy dotyczące kar administracyjnych, ale nie zawiera, jak się wydaje, najważniejszego przepisu, tj. przepisu stanowiącego podstawę prawną do nałożenia tych kar, a więc przepisu określającego, kto i w jakiej formie nakłada karę administracyjną. Oznaczałoby to, że ustawa zawiera lukę. I tutaj przykładowo wskazać można – to à propos tej kary definiowanej, czyli kary, o której mowa w art. 51 – że ust. 4 tego artykułu przewiduje taką podstawę, stanowiąc, że karę tę nakłada się w decyzji w sprawie o przyznanie danej pomocy. Analogicznego przepisu, rozstrzygnięcia brakuje w przypadku kary administracyjnej. Należałoby uzupełnić ustawę o taki przepis. Ewentualna propozycja poprawki czy też poprawek w tym zakresie będzie możliwa po przedstawieniu wyjaśnień przez pana ministra.

Uwaga siódma dotyczy art. 65 ust. 2 ustawy. Przepis ten stanowi, że właściwość miejscową kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ustala się według miejsca zamieszkania albo siedziby strony. Tutaj wątpliwość dotyczy tego, czy na pewno ta właściwość miejscowa ma być ustalana na gruncie strony postępowania administracyjnego, która jest pojęciem szerszym niż pojęcie „wnioskodawca”. Oczywiście jest teoretycznie możliwe, że w danym postępowaniu administracyjnym stron może być więcej niż sam wnioskodawca. Strony mogą mieć różne miejsca zamieszkania i siedziby, tak że w danej sprawie właściwymi mogą być kierownicy różnych biur powiatowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wydaje się, że podobnie jak w przypadku art. 82 ust. 3 ustawy właściwość miejscowa powinna być analizowana pod kątem wnioskodawczy, czyli podmiotu wnioskującego o przyznanie pomocy. Jest tutaj przedstawiona propozycja poprawki.

Jeżeli chodzi o uwagę ósmą, to dotyczy ona art. 80 ust. 2 ustawy stanowiącego, że prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ogłasza corocznie w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw rozwoju wsi wskazane w tym przepisie informacje. Ta wątpliwość jest wyrażana w kontekście ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Chodzi o zasady i tryb ogłaszania dokumentów w dzienniku urzędowym ministrów kierujących działami administracji rządowej. Zgodnie z tą ustawą prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nie jest podmiotem, którego dokumenty, w tym informacje, kwalifikują się do ogłaszania w dzienniku wskazanego ministra, ale nawet przyjmując, że proponowana ustawa zawiera lex specialis i że takie informacje będą ogłaszane w dzienniku ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, należy założyć, że prezes agencji raczej nie będzie dokonywać czynności związanej z ogłoszeniem swoich informacji w dzienniku ministra, tylko ewentualnie powinien przekazać to ministrowi. Minister jako prowadzący swój dziennik może ogłosić taką informację. Ona byłaby ogłaszana niezwłocznie, zgodnie z przepisami ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. Ewentualna propozycja w tym zakresie będzie uzależniona od informacji pana ministra.

Uwaga dziewiąta i zaproponowana w niej poprawka mają na celu zapewnienie jedności w obrębie przepisów tego samego artykułu. Dotyczy to art. 113 ust. 6 pkt 5 lit. a oraz ust. 7 pkt 3. Jest tu zaproponowana stosowna poprawka.

Uwaga dziesiąta dotyczy proponowanego w art. 138 pkt 4 ustawy przepisu art. 4b ust. 1 ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności. Przepis ten odnosi się do okoliczności w liczbie mnogiej, a z jego brzmienia wynika, że chodzi tutaj de facto o jedną okoliczność, którą jest brak podstawy do tego, aby stowarzyszenie działało dalej jako LGD zgodnie z art. 4. Tu również zaproponowana jest stosowna poprawka.

Uwaga jedenasta i zaproponowana w niej poprawka mają na celu zapewnienie zredagowania przepisu art. 22e ust. 1 ustawy o rozwoju lokalnym z udziałem lokalnej społeczności zgodnie z wymogami zasad techniki prawodawczej. Tutaj również jest zaproponowana poprawka.

Uwaga dwunasta dotyczy art. 157 ust. 1 ustawy, a więc przepisu przejściowego. W przepisie tym należy dokonać korekty polegającej na zastąpieniu wyrazów odzwierciedlających pełną nazwę Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa skrótem użytym w art. 9 ust. 1 ustawy na oznaczenie tej agencji. Chodzi po prostu o ograniczenie się do wyrazu „Agencja”, tak jak to ma miejsce chociażby w innym przepisie przejściowym, w art. 151. Tutaj jest zaproponowana stosowna poprawka.

I ostatnia uwaga, trzynasta ma charakter redakcyjny. Tu również jest odpowiednia propozycja poprawki. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Dziękuję panu legislatorowi.

Jeśli można, Panie Ministrze, proszę o odniesienie się do poszczególnych uwag. Jesteście za? Przeciw? Które uwagi trzeba ewentualnie doprecyzować?

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ryszard Bartosik:

Szanowny Panie Przewodniczący! Wysoka Komisjo!

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi odnosi się negatywnie do wszystkich tych uwag. Mamy, że tak powiem, wyjątkową pilność przyjęcia tej ustawy. Kwestionowane brzmienie przepisów nie budzi wątpliwości i nie powoduje żadnych trudności w stosowaniu tych przepisów, dlatego bardzo prosimy, aby tych uwag nie przyjmować i poprzeć ustawę w kształcę przyjętym przez Sejm Rzeczypospolitej. Jeśli zajdzie taka potrzeba i pan przewodniczący będzie sobie tego życzył, to do każdej uwagi możemy odnieść się osobno, ale na wstępie tyle z mojej strony.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Na tę chwilę wystarczy, chyba że będą pytania.

Czy ktoś z kolegów ma jakieś uwagi?

Otwieram dyskusję.

Mam tylko jedno pytanie. Pan legislator zwracał tutaj uwagę na osoby, które składają wnioski do biur powiatowych. Wiadomo, że wnioskodawca wybiera sobie biuro powiatowe, wybiera, czy miejsce zamieszkania, czy miejsce siedziby… Czy tutaj nie ma kolizji? Zwrócił na to uwagę pan legislator.

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ryszard Bartosik: Ja poproszę pana dyrektora Małaczka o udzielenie odpowiedzi w tym zakresie.)

Zastępca Dyrektora Departamentu Prawnego w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Paweł Małaczek:

Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

Przepis, o którym mówił pan mecenas i pan przewodniczący, czyli mówiący o składaniu wniosków, to jest przepis dotyczący właściwości miejscowej organu. Tutaj mamy do czynienia z postępowaniem administracyjnym – jest składany wniosek o przyznanie pomocy do określonego organu i ten wniosek rozpatruje się w trybie postępowania administracyjnego. Chodzi o to, że w ustawie przewidzieliśmy rozwiązania, które umożliwiają elastyczne ustalanie właściwości miejscowej organu, czyli kierownika biura powiatowego, bo co do zasady będzie to kierownik biura powiatowego. Właściwość miejscowa jest ustalana przez prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Chciałbym tylko zwrócić uwagę na fakt, że postępowanie będzie co do zasady prowadzone elektronicznie. Wniosek jest składany elektronicznie i tak naprawdę nie ma znaczenia, który organ to rozpatruje. Chodzi o to, żeby można było elastycznie rozłożyć pracę wewnątrz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Są też przepisy unijne, które wskazują na to, że w tych postępowaniach… Może nie postępowania, ale sprawy powinny być tak prowadzone, aby unikać konfliktu interesów, w związku z tym w tym mechanizmie losowania – prezes będzie wyznaczał, ale będzie prawdopodobnie losowanie właściwych organów – należy również uwzględnić ten czynnik ryzyka. Dziękuję bardzo.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Dziękuję. Wystarczy mi ta odpowiedź ministra, ona mnie satysfakcjonuje.

Mam jeszcze pytanie techniczne. Negocjowaliśmy krajowy plan strategiczny, wiele uwag było zgłaszanych. Deklaracje są takie, że będzie możliwych nawet 8 zmian. I jest pytanie, czy między tym ostatnim dokumentem, który widziały organizacje… Czy w krajowym planie strategicznym nastąpiły jakieś zmiany, które by tu już zaistniały? Bo wczoraj dostałem nawet takie pytanie, czy rolnictwo ekologiczne, które było stawiane jako jeden z bardzo istotnych elementów wspólnej polityki rolnej, narzucającej nam nawet do 25%… Czy to będzie łączone z ekoschematami? Te tematy były często podnoszone. Dlaczego to rolnictwo ekologiczne, które jest tak trudne, a jeszcze nie miało możliwości… Czy to już zostało zmienione w tym wariancie, czy będzie dopiero w trakcie? Bo państwo tutaj piszecie, że dajecie upoważnienia do zmian w rozporządzeniach i do negocjacji.

Proszę, Panie Ministrze.

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ryszard Bartosik: Ja poproszę panią dyrektor Joannę Czaplę o szczegółową odpowiedź na to pytanie.)

Dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Joanna Czapla:

Dziękuję bardzo.

Panie Ministrze! Panie Przewodniczący! Panowie Senatorowie! Szanowni Goście!

Rzeczywiście w pierwszej wersji projektu, w takiej tabeli łączenia ekoschematów na tej samej powierzchni między sobą, jak również z innymi interwencjami z drugiego filara – mam tu na myśli rolnictwo ekologiczne i płatności rolnośrodowiskowe czy systemy rolno-leśne – zakładaliśmy, że ze względu na to, że rolnictwo ekologiczne jest takim najambitniejszym systemem produkcji rolnej, to nie będzie się łączyło z innymi schematami. Niemniej jednak wsłuchując się w głosy producentów, rolników, jak również innych interesariuszy, zdecydowaliśmy, że nie należy w ten sposób karać rolników ekologicznych za to, że spełniają najwyższe wymogi. W związku z tym dopuszczamy możliwość łączenia rolnictwa ekologicznego z innymi ekoschematami. Wyjątek stanowi tu tylko integrowana produkcja i ekoschemat „biologiczna ochrona roślin”, dlatego że w rolnictwie ekologicznym stosuje się de facto pewne elementy, które są w integrowanej produkcji, chociażby np. plan nawożenia. Dlatego też są tu pewne wyjątki. Szczegóły będą rozpisane w rozporządzeniu o ekoschematach. Mam nadzieję, że w najbliższym czasie będzie to skierowane do uzgodnień publicznych. Dziękuję.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Dziękuję.

Czy są jeszcze pytania?

Proszę. Pan senator Bober.

Senator Ryszard Bober:

Pani Dyrektor! Panie Ministrze!

Gdybyśmy podeszli praktycznie do spraw, o których pani dyrektor mówiła, to na ile procent powierzchni wystarczy nam… Gdybyśmy chcieli tak potraktować ekoschematy, żeby rolnicy mogli w jak większej skali skorzystać… Bo wiadomo, że środków nie starczy. Jeżeli będą wzajemne wykluczenia, to gospodarstwo, które prowadzi schemat rozwoju zrównoważonego rolnictwa… W tej chwili ten schemat będzie się inaczej nazywał. Gdyby wszyscy przystąpili do podobnego ekoschematu, to mniej więcej na jaki procent areału to wystarczy? Nie mówmy o tych… Tak na szybko.

Inne pytanie za chwilę.

(Dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Joanna Czapla: Pan senator pyta tutaj o szacowane powierzchnie łączne. Tak?)

Niech pani profesjonalnie to przeanalizuje. Jakby było 100%, jakby wszyscy złożyli, to na ile tych środków wystarczy…

Dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Joanna Czapla:

W planie strategicznym zaplanowaliśmy, że wsparcie w ramach ekoschematów… że powierzchnia użytków rolnych objęta ekoschematami to będzie ok. 9 milionów ha. Jeśli rolnicy zgłoszą powierzchnię większą niż ta, którą podałam, a będą spełniać warunki przyznania ekoschematów, to oczywiście dostaną płatności, ale później stawki płatności będą proporcjonalnie redukowane. Dziękuję.

Senator Ryszard Bober:

Wiemy, o co chodzi.

Teraz pytanie zasadnicze, większego kalibru. Rozumiem, że europejski fundusz rozwoju rolnictwa jest niejako poza budżetem europejskim. Czyli Europejski Fundusz Rozwoju i Europejski Fundusz Społeczny nie wchodzi… Gdybyśmy czekali na wdrożenie pozostałych… Wiem, że są jakieś problemy i nie wiadomo, kiedy pozostałe fundusze będą uruchomione, a wiąże się to mniej więcej z tym, że… Piszecie państwo, że RLKS będzie tak naprawdę wdrażany równolegle, ale jeżeli nie ruszą pozostałe dwa fundusze, to samorządy województw, które będą chciały w pełnym komponencie wdrożyć RLKS na swoim terenie… One nie mają środków dostępnych z EFS i z EFR. Będą tylko miały do dyspozycji środki w ramach rolniczego PROW i prawdopodobnie w małej skali PROW z zakresu ryb, który również będzie mógł być realizowany, chociaż on jest realizowany przez innego ministra. Nie wiem, jak to jest. Czy lokalne grupy działania będą mogły mieć… To przy okazji jest pytanie o PROW z zakresu ryb. Czy będą mogły, czy nie będą mogły z tego komponentu… Ale istotne pytanie dotyczy właśnie tego, czy jest to powiązane, czy nie jest to powiązane. Rozumiem, że byliśmy na prefinansowaniu przez te 2 lata, w roku 2021 i 2022 było to, jak wiadomo, na innych zasadach, a od tego roku wchodzimy w zupełnie nową perspektywę finansową, taką, jaka powinna być od początku realizowana.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Panie Ministrze, pani dyrektor czy pan?

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ryszard Bartosik:

Panie Senatorze, programy są przyjęte i nie mamy żadnych informacji, aby były tu jakiekolwiek zatory, opóźnienia bądź problemy z tymi programami, ale poproszę pana dyrektora Tomczaka o rozwinięcie tej sprawy.

Dyrektor Departamentu Wspólnej Polityki Rolnej w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Łukasz Tomczak:

Dziękuję, Panie Ministrze.

Panie Przewodniczący! Szanowni Państwo! Panie Senatorze!

Jak nam wiadomo, regionalne programy operacyjne, które też zawierają komponent Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność, przynajmniej te 10, ale chyba nawet 16, wszystkie, są przyjęte przez Komisję Europejską, więc nie powinno być problemu. Podstawy do wyboru lokalnych grup działania mamy już zapisane w ustawie o RLKS. W najbliższych dniach w urzędach marszałkowskich, na stronach urzędów marszałkowskich pojawią się ogłoszenia 16 naborów wniosków na wybór lokalnych grup działania. W tym roku procedura wyboru będzie przeprowadzana w samorządach. Konkretne środki w ramach Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność, czy to środki rolne, czyli z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich – to jest związane z naszą ustawą – czy też środki z EFS lub środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w praktyce powinny ruszyć pod koniec roku, a najpewniej na początku następnego. To jest związane z koniecznością przeprowadzenia procedury wyboru, a później zawarcia umów ramowych i rozpisania konkretnych naborów wniosków przez lokalne grupy działania. Tutaj raczej nie powinno być opóźnień. Na pewno wszystkie programy są przyjęte, łącznie z naszym. Nasz był pierwszy, w sierpniu, a regionalne programy były przyjmowane pod koniec zeszłego roku. Tak że nie powinno być tutaj opóźnień.

Senator Ryszard Bober:

Przyjmijmy, że to jest prawdziwa wersja. Najpierw będą lokalne grupy wyborcze czy lokalne strategie? W jakiej kolejności to pójdzie?

Dyrektor Departamentu Wspólnej Polityki Rolnej w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Łukasz Tomczak:

W pierwszej kolejności lokalne grupy działania składają wnioski o wybór lokalnej strategii rozwoju. Marszałkowie przeprowadzają procedurę wyboru lokalnych grup działania, a po zawarciu umowy lokalne grupy zbierają wnioski od wnioskodawców.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Czy jeszcze ktoś chciałby zabrać głos?

Pani dyrektor Czapla wspomniała o programach środowiskowych, ale pan minister mówił dzisiaj, że one już nie istnieją, tylko będą funkcjonować jako schematy. Tak? Dobrze to zrozumiałem, czy…

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ryszard Bartosik: Proszę odpowiedzieć.)

Dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Joanna Czapla:

Dziękuję bardzo, Panie Ministrze.

To jakieś nieporozumienie. Oczywiście w drugim filarze wspólnej polityki rolnej będą dalej programy rolno-środowiskowo-klimatyczne. One są najbardziej ambitne…

(Przewodniczący Jerzy Chróścikowski: No właśnie.)

…dlatego że one muszą wychodzić poza warunkowość, która jest określana w pierwszym filarze, i muszą być ambitniejsze niż ekoschematy w pierwszym filarze. Tak że uspokajam, będą i ekoschematy w pierwszym filarze, i płatności rolno-środowiskowe w drugim filarze plus rolnictwo ekologiczne.

Przewodniczący Jerzy Chróścikowski:

Przejęzyczenie w mediach dzisiaj nastąpiło.

(Dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Joanna Czapla: No, jakieś przejęzyczenie.)

Dobrze.

Nie ma żadnych innych uwag w dyskusji.

Zgłaszam wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek. Nie ma innych wniosków.

Przechodzimy do głosowania.

Kto jest za przyjęciem ustawy bez poprawek?

Kto jest przeciw?

Kto się wstrzymał?

Głosujący zdalnie?

9 za, jednogłośnie. Przegłosowaliśmy.

Kto by chciał być sprawozdawcą? Nie ma chętnego, więc musi być nim przewodniczący.

Wyczerpaliśmy porządek dzisiejszego posiedzenia. Dziękuję panu ministrowi i wszystkim osobom towarzyszącym.

Zamykam posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

(Koniec posiedzenia o godzinie 17 minut 50)