Z prac komisji senackich

Komisja Obrony Narodowej zapoznała się z informacją na temat funkcjonowania w systemie prawnym ustawy o obronie Ojczyzny. Informację przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Wojciech Skurkiewicz. W jego ocenie ustawa z marca 2022 r. jest aktem przełomowym, który zastąpił kilkanaście innych ustaw funkcjonujących w obiegu prawnym od wielu lat. Jak przypomniał, prace nad ustawą trwały ponad 2 lata i nabrały przyspieszenia ze względu  na sytuację za wschodnią granicą. Ustawa z 11 marca 2022 r. reguluje szereg kwestii dotyczących polskich sił zbrojnych i ich otoczenia. Jako najważniejsze wiceminister obrony narodowej wskazał kwestie dotyczące finansowania i ustalenia jego wysokości na poziomie 3% PKB. Według niego oznacza to olbrzymi wzrost środków, możliwy także dzięki utworzenia na bazie tej ustawy funduszu wsparcia sił zbrojnych, dzięki któremu możliwa jest ich dywersyfikacja i zasilanie tzw. środkami zewnętrznymi z absorpcji środków zagranicznych, np. za pomoc udzielaną Ukrainie. W 2023 r. wyniesie on 54 mld zł.

Wiceminister Wojciech Skurkiewicz podkreślił, że dzięki ustawie wprowadzono szereg zmian dotyczących kwalifikacji wojskowej, która powróciła do MON. Zmiany objęły służbę wojskową, gdzie nastąpiło odejście od służby kontraktowej i uruchomiono nowy jej rodzaj – dobrowolną służbę wojskową roczną. „Chcemy, żeby to była najlepsza forma zasilania zawodowego wojska” – mówił wiceminister. Jak zaznaczył, ta forma spotkała się z bardzo dobrym odbiorem społecznym i pozytywnym odzewem ze strony młodych ludzi, skorzystało z niej w 2022 r. 16 400 osób. Ważny element stanowi fakt, że otrzymują oni gratyfikację finansową  w wysokości ponad 4900 zł miesięcznie. Inne zmiany dotyczą m.in. uposażeń żołnierzy, świadczeń osobistych i rzeczowych, m.in. dodatkowych świadczeń za długoletnią służbę czy dyscypliny wojskowej. Obecnie w Sejmie trwają prace nad nowelizacją ustawy o agencji mienia wojskowego, nowelizującą też ustawę o obronie Ojczyzny, m.in. w zakresie rekrutacji na studia wojskowe, kosztów dojazdu na szkolenia rezerwy czy żołnierzy WOT. Ponadto wiceminister Wojciech Skurkiewicz poinformował, że departament prawny MON wykonał tytaniczną pracę, przygotowując rozporządzenia do ustawy o obronie Ojczyzny. Łącznie ma być ich 167 do 23 października 2023 r. Obecnie funkcjonują już 94 rozporządzenia, a prace nad 59 są już na finiszu. Wśród najważniejszych wyzwań wskazał m.in. konieczność doprecyzowania wielu kwestii zawartych w ustawie, odpowiedzi na bezpośrednie zagrozenie hybrydowe ze strony reżimu Łukaszenki czy zarządzania kryzysowego.

W trakcie dyskusji mowa była m.in. o szkolnictwie wojskowym, problemach związanych z barakami w infrastrukturze wojskowej, małej liczbie wojskowych komisji lekarskich i ich przeciążeniu pracą. Senator Rafał Ślusarz pytał, czy ustawa obronie Ojczyzny jest dostatecznie plastyczna, jeśli chodzi o zagrożenia związane z wojną hybrydową czy wojną informacyjną, a także przeciwstawiania się atakom w cyberprzestrzeni.

Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej jednogłośnie zarekomenduje Senatowi przyjęcie ustawy o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie wizyt studyjnych zorganizowanych grup młodzieży, podpisanej w Warszawie dnia 22 marca 2023 r.; a także ustawę o ratyfikacji Protokołu w sprawie wyeliminowania nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi, sporządzonego w Seulu dnia 12 listopada 2012 r., do Ramowej Konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu, sporządzonej w Genewie dnia 21 maja 2003 r. Na sprawozdawcę w toku dalszych prac nad ustawą komisja wybrała senatora Aleksandra Szweda.

Ustawę o ratyfikacji Umowy między Rządem RP a Rządem Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie wizyt studyjnych zorganizowanych grup młodzieży omówił podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Paweł Jabłoński. Ustawa zezwoli na ratyfikację Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Państwa Izrael o współpracy w dziedzinie wizyt studyjnych zorganizowanych grup młodzieży. Umowa została podpisana po dość długim, półtorarocznym procesie negocjacji i stanowi realizację celów polskiej polityki zagranicznej w stosunkach dwustronnych z Izraelem. Najważniejsze cele, które przyświecały polskiej stronie w trakcie negocjacji, to, po pierwsze, zasada wzajemności, zwłaszcza w zakresie bezpieczeństwa. Dotychczas zorganizowanym grupom młodzieży przyjeżdżającym do Polski towarzyszyła uzbrojona ochrona funkcjonariuszy izraelskich służb państwowych. W naszej ocenie ta praktyka była niewłaściwa, prowadziła do niepotrzebnych napięć i tworzyła wśród uczestników tych wyjazdów wrażenie, że Polska jest państwem niebezpiecznym, co negatywnie wpływało na relacje między naszymi narodami. Zgodnie z zapisami zawartymi w umowie co do zasady bezpieczeństwo zapewniają polskie służby, a w Izraelu – izraelski. Oczywiście, jeśli ktoś chce korzystać z usług prywatnych firm ochroniarskich, ma do tego prawo. Po drugie, strona polska miała na celu doprowadzenie do takiej sytuacji, aby zapoznające się z naszym krajem zorganizowane grupy młodzieży miały możliwość poznać go nie wyłącznie przez pryzmat Holokaustu, niemieckich zbrodni popełnionych na okupowanych ziemiach polskich, ale by zapoznawały się także z innymi aspektami historii Polski, relacji polsko-żydowskich, polskiej kultury i polskich tradycji. Doprowadziliśmy do tego, że w programie każdej wycieczki organizowanej przez Państwo Izrael znajdzie się dodatkowy punkt – wizyta w jednym z obiektów kulturalnym, historycznym, muzeum. Długa lista takich obiektów – w Polsce i w Izraelu – znajduje się w załączniku do Umowy. Trzeci element, na którym nam zależało, to umożliwienie zapoznania się uczestników zorganizowanych wizyt studyjnych z ich rówieśnikami w odwiedzanym kraju. Chodzi o to, żeby uczestnicy mogli zobaczyć, że jesteśmy do siebie podobni i że różne negatywne stereotypy nie znajdują potwierdzenia w faktach. Te trzy cele zostały osiągnięte w negocjacjach, a umowa została zaakceptowana przez obie strony i obecnie w Izraelu także trwa proces ratyfikacji.

Omawiając ustawę o ratyfikacji Protokołu w sprawie wyeliminowania nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi, sporządzonego w Seulu dnia 12 listopada 2012 r., do Ramowej Konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu, sporządzonej w Genewie dnia 21 maja 2003 r., wiceminister Paweł Jabłoński przypomniał, że Polska jest stroną tej konwencji od 2006 r. Konwencja ta zobowiązuje strony do wprowadzenia odpowiednich rozwiązań prawnych, administracyjnych i innych niezbędnych do wyeliminowania wszelkich form nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi, takich jak przemyt, nielegalna produkcja, podrabianie wyrobów tytoniowych. Protokół jest ważnym elementem ochrony ludności w szczególności przed chorobami odtytoniowymi, a także ochrony budżetu państwa przed utratą wpływów z tytułu podatków od wyrobów tytoniowych. Wprowadzenie na rynek nielegalnych wyrobów tytoniowych, które nie podlegają kontroli jakości, z ceną dla konsumenta znacznie niższą niż stymulowana podatkami cena legalnych wyrobów tytoniowych, może niweczyć politykę państwa prowadzącą do ograniczania konsumpcji tytoniu. Inicjatywy poszczególnych państw w tym zakresie, bez wsparcia na gruncie międzynarodowej współpracy i partnerstwa państw działających w sposób skoordynowany według przyjętych zasad i zobowiązań, nie gwarantują oczekiwanych rezultatów, zwłaszcza we współczesnych uwarunkowaniach łączności, transportu, przepływów finansowych między państwami i regionami. Dlatego państwa strony Ramowej Konwencji Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu podczas konferencji w dniach 30 czerwca – 6 lipca 2007 r. uznały za konieczne przygotowanie protokołu, który będzie stanowił dodatkową ochronę. Protokół zawiera wszystkie elementy skutecznej kontroli rynku tytoniowego i przeciwdziałania nielegalnemu obrotowi wyrobami tytoniowymi, uznane przez strony Konwencji za niezbędne, tj.: kontrolę łańcucha dostaw (obejmującą wytwarzanie, import i eksport wyrobów tytoniowych oraz urządzeń do ich produkcji), śledzenie i monitorowanie wyrobów tytoniowych od wytwórcy do pierwszego odbiorcy, kontrolę produkcji i handlu w strefach wolnocłowych, zasady ścigania naruszeń prawa w obrocie wyrobami tytoniowymi, zakres i zasady współpracy międzynarodowej (wymiana informacji, współdziałanie, pomoc prawna). Dla Polski związanie się Protokołem będzie miało istotne znaczenie dla realizacji celów zdrowotnych, tj. ograniczenia spożycia tytoniu i związanych z tym konsekwencji zdrowotnych, jak również dla ochrony rynku i interesów finansowych budżetu państwa.

Komisja Regulaminowa, Etyki i Spraw Senatorskich rozpatrzyła wniosek Prezydium Senatu z 21 czerwca 2023 r. w sprawie niegodnego zachowania senatora Jacka Boguckiego. Senator PiS wypowiedział się w telewizji publicznej na temat Donalda Tuska, którego określił „politykiem z hitlerowską twarzą”. Komisja 7 głosami przy 2 wstrzymujących się podjęła uchwałę w sprawie ukarania senatora karą nagany. Senatorowi Boguckiemu przysługuje możliwość odwołania się od tej decyzji w ciągu 14 dni do Prezydium Senatu.

Przewodniczący komisji Sławomir Rybicki podkreślił, że senator Jacek Bogucki nie stawiając się przed komisją, nie skorzystał z możliwości wytłumaczenia swojego zachowania, przeproszenia publicznego i okazania skruchy. Zdaniem przewodniczącego „wypowiedź była intencjonalna”. Poparł  wniosek o karę nagany, który w jego ocenie jest adekwatny.

Senator Słoń wnioskował o karę upomnienia, która jego zdaniem byłaby dla senatora Jacka Boguckiego „bardzo dotkliwa i rzutująca na ocenę jego postępowania, również tego w jaki sposób werbalizuje swoje poglądy”. Dodał, że „nagana powinna być zastosowana wtedy, gdy senator po otrzymaniu kary upomnienia nadal pozostaje przy swoim i w ten sam sposób funkcjonuje i w taki sposób wyraża opinię o ludziach, czy też zachowuje się w sposób niegodny”. Wniosek nie był najdalej idący i nie został poddany pod głosowanie.

Komisja Ustawodawcza rozpatrywała dwa projekty uchwał okolicznościowych: w 80. rocznicę ludobójstwa na Wołyniu oraz pacyfikacji Michniowa oraz w 80. rocznicę Krwawej Niedzieli na Wołyniu - apogeum ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej. Druga z nich nie zyskała poparcia komisji. Senatorowie zdecydowali o opracowaniu jednego projektu w oparciu o pierwszy z tekstów.

W przyjętym przez komisję projekcie senatorowie podkreślają, że zgodnie z badaniami historyków w trakcie zorganizowanych napadów Ukraińskiej Powstańczej Armii zniszczonych zostało około stu polskich miejscowości i wymordowano co najmniej 100 tysięcy Polaków. Autorzy projektu podkreślają, że „ofiarami ludobójstwa byli nie tylko Polacy, lecz także Żydzi, Czesi, Ormianie, Romowie, Rosjanie, również sprawiedliwi Ukraińcy starający się ratować Polaków” Przypomniano o zbrodniach popełnianych na mieszkańcach wsi przez niemieckich nazistów. „Symbolem tej masowej pacyfikacji jest wieś Michniów w gminie Suchedniów, którą dwukrotnie spalono i wymordowano prawie wszystkich jej mieszkańców”. wskazują senatorowie w treści uchwały. W uchwale senatorowie wyrazili szacunek i uznanie dla Ukraińców, którzy obecnie walczą z rosyjska agresją. „Senat Rzeczypospolitej Polskiej wyraża przekonanie, że nawet najbardziej bolesne sprawy z przeszłości nie mogą przekreślić polsko-ukraińskiej wspólnoty interesów i wartości” – podkreślono w uchwale.