Z prac komisji senackich

Komisja Nadzwyczajna do spraw Klimatu podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia Białej Księgi Transformacji Energetycznej do Elektroprosumeryzmu, opracowanej i przygotowanej pod kierownictwem prof. Jan Popczyka, w ramach prac  Parlamentarnego Zespołu ds. Prawa Elektrycznego, kierowanego przez senatora Stanisława Lamczyka. Zawiera ona, ujętą w 12 rozdziałach, „mapę drogową” działań niezbędnych do przeprowadzenia w naszym kraju transformacji energetycznej polegającej na odejściu od paliw kopalnych i opartej na energii pozyskanej z OZE (słońca i wiatru) i GOZ (gospodarka obiegu zamkniętego), co pozwoli szybko uzyskać neutralność klimatyczną i przyczyni się do „ocalenia naszej planety od zagłady”, spowodowanej postępującymi negatywnymi zmianami klimatycznymi. W Białej Księdze jako podstawowe cele transformacji wskazano: „Wykorzystać historyczną szansę: obniżyć koszt funkcjonowania obecnej energetyki, zwiększyć odporność gospodarki na deficyt bezpieczeństwa energetycznego wytwarzany przez tę energetykę. W tym celu: zastąpić wielkoskalową korporacyjną energetykę globalnego niedoboru paliw kopalnych i bezpieczeństwa energetycznego oraz nadmiaru monopolu polityczno-korporacyjnego energią elektryczną ze źródeł OZE oraz lokalną i segmentową (w wypadku krytycznej infrastruktury transportowej) odpornością elektroprosumencką na dziedzinowych rynkach elektroprosumeryzmu. Dokonać wielkiej konsolidacji społecznej na rzecz przyszłości (nowego ładu ustrojowego). Stworzyć w ciągu 3 dekad fundament społecznej gospodarki rynkowej jako podstawy pod korektę istniejącego porządku ustrojowego (w szczególności zmniejszyć zagrożenie ze strony autorytaryzmu, korporacjonizmu, w tym państwowego, i oligarchizmu). Nadać w transformacji energetycznej najwyższy priorytet budowie kompetencji i pracy. Elektroprosumeryzację całego kraju zakończyć w horyzoncie 2050. Na wodór być stale gotowym. Energetykę jądrową zostawić w spokoju”.

Tematem posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu była transformacja energetyczna do elektroprosumeryzmu, która – jak podkreślali jego uczestnicy – będzie oddolna, rozproszona, wykorzystująca lokalną samorządność, sprzyjająca budowaniu społeczeństwa obywatelskiego, oparta na umowie społecznej z mieszkańcami, a nie na budowaniu monopoli ignorujących obywatelską aktywność energetyczną. Jak wskazywano, Polska ze swoją polityką energetyczną jest coraz bardziej spóźniona dlatego należy rozmawiać o alternatywnej dla rozwiązań rządowych transformacji energetycznej i przyspieszyć prace nad jej wdrażaniem.

W ocenie przewodniczącego Parlamentarnego Zespołu ds. Prawa Elektrycznego senatora Stanisława Lamczyka trzeba działać szybko i zdecydowanie, by poprawić bezpieczeństwo i niezależność energetyczną Polski i Polaków. Zapowiedział też szybkie zakończenie prac nad pilotażowym projektem ustawy z zakresu prawa elektrycznego.

Uczestnicy posiedzenia podkreślali, że w transformacji energetycznej do elektroprosumeryzmu obywatel jest partnerem a nie petentem. W wyniku produkcji energii z OZE, energia pierwotna jest bliska zeru i jest równa energii użytecznej. Oznacza to, że od samego początku procesu jest ład i porządek termiczny. Energia z OZE ma sześciokrotnie większą wydajność lub w przypadku spalania gazu i produktów ropopochodnych trzykrotnie większą wydajność od obecnie wytwarzanej energii z paliw kopalnych. Wyliczenia wskazują, że jeśli rozpoczniemy transformację energetyczną do elektroprosumeryzmu we wszystkich dziedzinach gospodarki, nadwyżka finansowa w budżecie państwa za 3 dekady wyniesie około 4 bln zł.

Przewodniczący Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu Stanisław Gawłowski podkreślił, że obecnie jest ostatni moment na podjęcie decyzji, w jakim kierunku powinna pójść transformacja energetyczna, by sprostać terminom nałożonym przez Unię Europejską w związku z osiągnięciem neutralności klimatycznej.  W tym kontekście polemizował z rządową koncepcją budowy energetyki jądrowej, przypominając m.in., że budowa bloku elektrowni jądrowej na świecie trwa 17 lat, podczas gdy my mamy zaledwie 10 na uzupełnienie naszych potrzeb energetycznych w związku z wyłączeniami bloków opartych na węglu. W ocenie senatora poparta przez komisję Biała Księga pokazuje realne propozycje osiągniecia zakładanych celów.

Podczas posiedzenia nowy, ale bardzo ważny kontekst transformacji energetycznej przedstawił dr hab. Michała Krzykawskiego, filozof z Uniwersytetu Śląskiego. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na konieczność budowy kompetencji społecznych potrzebnych do przeprowadzenia transformacji energetycznej do elektroprosumeryzmu. W jego ocenie jej przeprowadzenie i pójście w kierunku elektroprosumeryzmu powiedzie się, jeżeli zostaną uwzględnione perspektywa społeczna i humanistyczna, a także spojrzenie na zagadnienia energetyczne od poprzez relacje społeczne. Jak zaznaczył Michał Krzykawski, dekarbonizacja, przejście od paliw kopalnych do energii z rozproszonych źródeł, spowoduje konieczność umówienia się zarówno na nowy model gospodarczy czy ekonomiczny, jak i stosunków społecznych.  Bez tego transformacja okaże się stracona z punktu widzenia społeczeństwa i tworzenia nowych więzi społecznych. Pytanie brzmi: czy skuteczną pod względem społecznym transformację da się obecnie przeprowadzić. Zdaniem filozofa problemem nie jest problem złych polityk, problemem jest źle zaprojektowany ustrój społeczny. Transformacja powiedzie się tylko wtedy, gdy skończy się era  marketingu politycznego, zacznie rozmowa z obywatelami, postawi się na lokalne społeczności i samorządy, na wykorzystanie różnorodności poszczególnych regionów kraju, a  nowy system będzie tę różnorodność wzmacniał. W ocenie filozofa tylko multisystemowa dywersyfikacja, rozbicie monopoli energetycznych, odejście od wielkoskalowej energetyki oddali najgorsze scenariusze katastrofy klimatycznej, da szansę naszym dzieciom.