Legislacja

Komisja Nadzwyczajna do spraw Klimatu zdecydowała o wprowadzeniu 6 poprawek do ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw. Senatorowie uznali za zasadne wykreślenie z ustawy art. 2. Ocenili, że stawiał on w pozycji uprzywilejowanej Spółki Skarbu Państwa zarządzające krytyczną infrastrukturą energetyczną względem innych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w tym zakresie. Przepis zakładał, że Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa mógłby bez przetargu przekazywać spółkom Skarbu Państwa w dzierżawę grunty rolne z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa pod budowę OZE. Pozostałe pięć poprawek ma charakter legislacyjno-redakcyjny.

Ustawa przedłuża do 31 grudnia 2027 r. obowiązujący aukcyjny system wsparcia dla wytwórców energii z OZE, czyli z odnawialnych źródeł energii. Ogranicza obowiązki koncesyjne przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania energii w małych instalacji poprzez zwiększenie zmianę definicji małej instalacji. Zwiększa ona maksymalną moc elektryczną zainstalowaną z 500 kW do 1 MW, a maksymalną moc osiągalną cieplną w skojarzeniu z 900 kW do 3 MW. Przedsiębiorcy, których instalacje spełnią nowe warunki, automatycznie zostaną przeniesieni do rejestru wytwórców energii w małej instalacji. Ustawa przewiduje też zmiany w zakresie planowania przestrzennego, instalacje OZE o mocy powyżej 500 kW (dotychczas 100 kW) powinny zostać uwzględnione w studium zagospodarowania przestrzennego danej gminy i w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Wyjątki to wolnostojące urządzenia fotowoltaiczne o mocy do 1 MW i urządzenia fotowoltaiczne inne niż wolnostojące, np. panele dachowe.

Senatorowie z Komisji Budżetu i Finansów Publicznych zapoznali się z informacją na temat zadań i prac Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO) oraz wybranych sprawozdań specjalnych, którą przedstawił członek ETO Marek Opioła. Przypomniał, że powołany w 1977 r. trybunał obrachunkowy jest niezależnym zewnętrznym kontrolerem unijnego budżetu. ETO kontroluje, czy fundusze UE zostały w odpowiedni sposób uzyskane, wydane i rozliczone. W ETO pracuje 900 osób, w tym 67 Polaków.

Marek Opioła omówił też 2 raporty ETO dotyczące kontroli celnych w państwach UE i przestrzegania praw pasażerów lotniczych w czasie kryzysu związanego z pandemią COVID-19. W wypadku kontroli celnych trybunał badał m.in. czy decyzja wykonawcza Komisji Europejskiej z 2018 r. w sprawie kryteriów i norm ryzyka finansowego w kontrolach celnych są wystarczające, aby zgłoszenia przywozowe były jednolicie typowane przez państwa UE do kontroli. Marek Opioła zwrócił uwagę, że jednolite przeprowadzanie kontroli celnych jest niezbędne do tego, by powstrzymać nieuczciwych importerów przed dokonywaniem przywozów głównie w tych punktach przekraczania granicy, w których poziom kontroli jest niższy. Jak podkreślił, przychody z ceł są drugim z najważniejszych źródeł finansowania wydatków Unii. W 2019 r. kwota pobranych importowych należności celnych wynosiła 20,4 mld euro, co stanowiło 13% dochodów budżetowych UE. W wyniku przeprowadzonej w latach 2019–21 kontroli stwierdzono, że podejście do kontroli celnych w poszczególnych państwach UE jest bardzo różne – w niektórych krajach kontrolowano mniej niż 1% zgłoszeń przywozowych, a w niektórych ponad 60%. Trybunał stwierdził, że nowe przepisy dotyczące ryzyka finansowego w kontrolach celnych to ważny krok na drodze do ujednolicenia sposobu przeprowadzania kontroli celnych, wymagają jednak zmiany.

Trybunał analizował też, czy w czasie pandemii COVID-19 KE zapewniła skuteczną ochronę ochronę praw pasażerów lotniczych w UE w zakresie dostępu do informacji i prawa do zwrotu kosztów. W wyniku kontroli ustalono, że pasażerowie lotniczy nie byli w pełni informowani o przysługujących im prawach. Na początku pandemii wielu z nich nie uzyskało zwrotu kosztów lub pozostawiono im wyłącznie możliwość uzyskania bonów podróżnych. Od czerwca 2020 r. linie lotnicze zaczęły zwracać koszty pasażerom, ale ze znacznym opóźnieniem. Ponadto kraje członkowskie nie powiązały pomocy państwa z wymogiem zwrotu kosztów pasażerom, choć KE wskazała na taką możliwość. Trybunał stwierdził, że obowiązujące przepisy dotyczące praw pasażerów są niewystarczające. Zwrócił też uwagę na niską świadomość swoich praw wśród pasażerów; tylko 14% obywateli państw UE wie, że pasażerom przysługują pewne prawa.

Komisja Zdrowia zaproponuje wniesienie poprawek do nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw. Senatorowie chcą, by nakłady na ochronę zdrowia były wyższe i następowały szybciej niż zaproponował rząd.

Senator Wojciech Konieczny zaproponował, by nakłady na ochronę zdrowia wyniosły 6 proc. PKB w 2022 r., 6,5 proc. PKB w 2023 r., 7 proc. PKB w 2024 r. i docelowo osiągnęły 7,2 proc. PKB. Zgodnie z poprawką podwyżki mają być zrealizowane w latach 2018–2024, a nie jak proponuje rząd w latach 2018–2026.

Zdaniem senatora Koniecznego rząd ma pieniądze na te podwyżki, gdyż pandemia pokazała, że wiele miliardów złotych znalazło się na służbę zdrowia, która była w bardzo trudnej sytuacji. Te wydatki, w ocenie senatora, powinny już zostać w służbie zdrowia.

Komisja ponadto zaproponuje skreślenie przepisu dotyczącego zrównania ochrony prawnokarnej z funkcjonariuszami publicznymi pracowników podmiotów leczniczych i osób, które pracują m.in. przy szczepieniach, gdyż zdaniem senatorów takie przepisy już istnieją. Senatorowie z komisji zaproponowali też odrzucenie przepisów dotyczących terminów wejścia w życie nowelizacji ustawy.

Senatorowie zamierzają też zgłosić jako wniosek mniejszości skreślenie przepisu, który jest realizacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego, dotyczącego pokrywania strat w jednostkach leczniczych, dającego możliwość pokrycia tych strat  przez podmiot tworzący, czyli jednostkę samorządu terytorialnego.

Senatorowie zwracali uwagę na to, że przepisy nowelizacji nie wykonują wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który zdjął obowiązek pokrywania strat z jednostek samorządu terytorialnego. "Fundamentalną zmianą jest artykuł 4., który nie stanowi wykonanie wyroku TK, który zdejmuje obowiązek pokrywania strat z jednostek samorządu terytorialnego. Uzależniacie kondycję podmiotów od woli pokrycia strat. A co, jeśli samorządy nie mogą? To najkrótsza ścieżka do likwidacji podmiotów leczniczych, czego chciał uniknąć Trybunał Konstytucyjny" - wskazywała senator Ewa Matecka

Senator Bogusława Orzechowska zwracała uwagę na potrzebę wprowadzenia przepisów, zapewniających dodatkową ochronę osobom wykonującym szczepienia przeciw COVID-19. "Antyszczepionkowcy są nieobliczalni" - oceniła. Według senator Alicji Chybickiej, nowelizacja uchwalona przez Sejm "to knot legislacyjny". "Dlaczego jest to kolejny raz tak zrobione? Czy prawnicy w ministerstwie zdrowia tego nie oglądają? Obiecaliśmy sobie, że nie będziemy procedować w Senacie czegoś, co jest niezgodne z konstytucją" - podkreśliła.

Ustawa przyspiesza osiągnięcie poziomu nakładów na ochronę zdrowia w wysokości 6% PKB, określa także dalszy wzrost do poziomu 7% PKB w 2027 r. Minimalne publiczne nakłady na ochronę zdrowia nie będą mogły być niższe niż 5,75% PKB w 2022 r., 6% PKB w 2023 r., 6,2% w 2024 r., 6,5% w 2025 r. i 6,8% PKB w 2026 r. Oznacza to dodatkowy wzrost nakładów na opiekę zdrowotną w Polsce o 85 mld zł w najbliższych latach i osiągnięcie w 2027 r. nakładów na ochronę zdrowia na poziomie przekraczającym 215 mld zł. Ustawa wprowadza również przepisy dotyczące naruszenia nietykalności pracowników punktów szczepień przeciw COVID-19, obejmuje ich dodatkową ochroną prawną. Za naruszenie ich nietykalności cielesnej będzie grozić kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 3. Ustawa umożliwia ponadto ministrowi zdrowia przekazywanie dotacji podmiotowej Narodowemu Funduszowi Zdrowia, a także przenoszenie środków pomiędzy działami budżetu państwa, w ramach części budżetowej, będącej w jego dyspozycji.

Tzw. ustawa 7 proc.,  zwiększa nakłady na służbę zdrowia do 7 proc. PKB w ciągu sześciu najbliższych lat. Ustawa jest elementem przedstawionego przez rząd programu Polski Ład.

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji rozpatrzyła 10 petycji zawierających 27 postulatów zmian ustaw. 1 petycja uzyskała akceptację senatorów, którzy postanowili kontynuować prace nad nią. W przypadku 9 petycji senatorowie zadecydowali o nie podejmowaniu prac nad nimi, w tym 4 petycje w części lub w całości przekazano do Rządowego Centrum Legislacji, w sprawie postulatów 2 petycji w części lub w całości skierowano pismo do wybranych resortów.

Senatorowie zadecydowali o kontynuowaniu prac nad petycją P10-10/21 zmierzającą do zmiany przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w zakresie określenia warunków zwrotu zgromadzonych udziałów członkowskich oraz ich przeznaczenia po śmierci członka spółdzielni, w tym również wprowadzenia uregulowania kwestii zwrot wniesionych udziałów. W toku dyskusji zgormadzeni zauważyli, że nowela ustawy o spółdzielniach z 2017 r. głównie dotyczyła uregulowania kwestii członkostwa w spółdzielniach mieszkaniowych i nie uwzględniała jak ma wyglądać procedura zwrotu funduszy zebranych od członków spółdzielni przed 2017 r. W noweli nie uwzględniono również przepisów przejściowych regulujących procedurę zwrotu wpłaconych udziałów. Senator Michał Seweryński zgłosił wniosek o potrzebie zasięgnięcia opinii Ministerstwa Infrastruktury, senator Aleksander Pociej zgłosił wniosek o zamówienie ekspertyzy prawnej o przedmiocie petycji, senator Joanna Sekuła i senator Robert Mamątow zgłosili potrzebę zasięgnięcia opinii Krajowej Izba Gospodarki Nieruchomościami. Wnioski uzyskały akceptację Komisji.

Senatorowie postanowili w części lub w całości przekazać do Rządowego Centrum Legislacji 4 petycje, których propozycje zasługują na uwzględnienie, ale powinno to się stać przy okazji wprowadzania zmian o charakterze merytorycznym: petycja P10-03/21 proponującą zmianę ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz zmianę ustawy o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, gdyż odwołują się do nieaktualnych nazw organów oraz określeń nieznajdujących miejsca w aktualnym porządku prawnym, petycja P10-04-21 postulująca uchylenie ustawy o przedsiębiorstwach mieszanych, petycja P10-09/21 porządkująca przepisy 3 ustaw: o ustanowieniu święta Wojska Polskiego, o ustanowieniu społecznej inspekcji pracy oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz 1 postulat petycji P10-11/21 dotyczący uporządkowania systemu prawnego ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Nad pozostałymi 2 wnioskami petycji dotyczącymi ustawy Kodeks wykroczeń oraz ustawy o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe Komisja pracować nie będzie.

Senatorowie postanowili nie kontynuować prac w całości nad 5 petycjami zawierającymi postulaty o charakterze porządkującym lub ich zmiana z punktu widzenia systemu prawnego nie wpłynie na praktykę stosowania przepisów: petycja P10-06/21 dotyczyła zmiany 3 ustaw o pracowniczych ogrodach działkowych, o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz ustawy o zmianie niektórych ustaw oraz ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych i zmierzała do uaktualnienia odesłań do obowiązujących ustaw, petycja P10-07/21 zmierzała do uporządkowania 4 ustaw: Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks karny skarbowy, ustawy o Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego oraz o odpadach wydobywczych i dokonania poprawy odesłań do aktualnych ustaw oraz petycja P10-13/21 dotycząca wprowadzenia zmiany porządkujących przepisy 4 ustaw: ustawy o Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Kodeks karny, Prawo farmaceutyczne oraz Prawo własności przemysłowej.

W przypadku petycji P10-05/21 Komisja wystosowania pisma do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie postulatu zmiany Kodeks postępowania administracyjnego, gdyż ustawa nie wskazuje, który organ rozpatruje skargi na działania organu związku jednostek samorządu terytorialnego, a jest on również organem administracji publicznej oraz skierować pismo do Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w sprawie się ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami i uzupełnienia odesłania art. 24a ust. 2 do przepisów karnych definiujących przestępstwo kradzieży szczególnie zuchwałej.

Komisja po analizie petycji P10-12/21 również postanowiła skierować pismo do resortu sprawiedliwości i do resortu zajmującego się sprawami środowiska w sprawie propozycji zmiany ustawy o ochronie zwierząt w sprawie zweryfikowania orzekanych kar za wykroczenia związane z hodowla i transportem psa rasy uznawanej za agresywną i nie uwzględniać 2 pozostałych postulatów petycji.