Aktualności

Na posiedzeniu Komisji Kultury i Środków Przekazu 4 października br. zaprezentowano społeczny projekt reformy mediów publicznych, przygotowany przez zespół ekspertów: Jana Dworaka, prof. Stanisława Jędrzejewskiego, prof. Monikę Kaczmarek-Śliwińską, mec. Karola Kościńskiego, prof. Tadeusza Kowalskiego i Jacka Wekslera.

Otwierając posiedzenie, przewodnicząca komisji kultury senator Barbara Zdrojewska podkreśliła, że Senat obecnej kadencji wielokrotnie zabierał głos w sprawie mediów publicznych. Izba podjęła uchwałę w sprawie roli mediów publicznych w wyborach prezydenta RP, wniosła też do Sejmu projekt ustawy o likwidacji Rady Mediów Narodowych. Z kolei komisja kultury zajęła stanowisko na temat realizacji prawa do rzetelnej informacji przez media publiczne.

W ocenie marszałka Senatu RP prof. Tomasza Grodzkiego reforma mediów publicznych to trudny i skomplikowany proces. Zapewnił jednocześnie, że Senat będzie wspierał inicjatywy mające na celu odbudowę mediów publicznych czy ochronę wolności słowa.

Jan Dworak, prezes zarządu Telewizji Polskiej w latach 2004–2006, członek i przewodniczący KRRiT w latach 2010–2016, podkreślił, że prezentowany projekt „Media obywatelskie – kierunki przebudowy mediów publicznych” został przygotowany pro publico bono. Przypomniał, że żaden z dotychczasowych projektów reformy mediów publicznych nie został zrealizowany. „Nasz projekt odnosi się tylko do fragmentu rzeczywistości medialnej. Zdajemy sobie sprawę, że zmiany w świecie mediów wymagają o wiele szerszych i bardziej gruntownych regulacji” – mówił Jan Dworak. „Wierzymy, że projekt zawiera więcej bezpieczników przed zawłaszczaniem mediów publicznych przez polityków, odpowiada na technologiczne wyzwania współczesności, traktuje odbiorców jak obywateli, a ludzi mediów  jako szczególnie odpowiedzialnych za kształt debaty publicznej” – przekonywał.

Projekt omówili prof. Monika Kaczmarek-Śliwińska i mec. Karol Kościński. Jak podkreślili, punktem wyjścia projektu przebudowy mediów publicznych w Polsce jest uspołecznienie mediów publicznych, co oznacza ich odpolitycznienie i nawiązanie lepszego kontaktu z odbiorcami, zwłaszcza młodymi. W ocenie zespołu ekspertów obecnie media publiczne nie realizuja ustawowych obowiązków, nie wykorzystują potencjału systemowej transformacji cyfrowej, zwłaszcza ukierunkowanej na młodego odbiorcę. Projekt przewiduje zmiany organizacyjne, systemowe i społeczne. Mają one na celu m.in. zbudowanie struktury mediów publicznych adekwatnej do współczesnych warunków, opracowanie kodeksu etyki pracowników mediów publicznych, umożliwienie wielokanałowego tworzenia i dystrybucji treści, a także stworzenie efektywnej formy finansowania mediów publicznych.

Jeśli chodzi o zmiany organizacyjne, to w projekcie zaproponowano przywrócenie Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji roli zbiorowego ombudsmana, stojącego na straży interesu obywatelskiego, wolności słowa i prawa do informacji, co oznacza likwidację Rady Mediów Narodowych. Wybór członków KRRiT następowałby kwalifikowaną większością w Sejmie i Senacie. Przywrócono też zasadę rotacji członków rady i zwiększono jej skład do 6 osób (plus 1 osoba wskazana przez Senat). Przewidywane jest też połączenie ośrodków terenowych telewizji i radiowych rozgłośni regionalnych. Powoływane byłyby rady powiernicze – łączące funkcje obecnych rad nadzorczych i programowych – które służyłyby uspołecznieniu mediów publicznych; w ich skład wchodziłyby osoby rekomendowane przez organizacje społeczne i wyższe uczelnie, a także przedstawiciele wszystkich klubów sejmików samorządowych. Rady powiernicze proponowałyby skład zarządów nadawców publicznych na podstawie jasnych kryteriów, opiniowałyby karty powinności i porozumienia programowo-finansowe przedstawiane przez zarządy mediów publicznych, a także wnioskowałyby o udzielenie absolutorium zarządom i egzekwowały realizację kodeksu etycznego pracownika mediów publicznych. Kolejna proponowana zmiana w organizacji mediów publicznych to połączenie TVP i radia.

Odnosząc się do kodeksu etycznego pracownika mediów publicznych, eksperci podkreślili, że, z jednej strony, wzmacnia on prawa dziennikarza i wydawcy do podejmowania samodzielnych decyzji, z drugiej zaś – zawiera sankcje zawodowe.

W projekcie wskazano na konieczność rozwijania internetowych platform dotarcia do użytkownika. Autorzy postulują utworzenie wspólnego portalu internetowego mediów publicznych, który działałby w systemie rozproszonym, z wykorzystaniem już istniejących stron i rozwiązań informatycznych. Zaproponowano ponadto zmianę systemu finansowania mediów publicznych, tak aby zapewnić jego stabilność. Projekt zakłada likwidację abonamentu i umorzenie zaległości oraz utworzenie funduszu misji publicznej. Byłby on zasilany z niewielkiej (ok. 8 zł miesięcznie), powszechnej składki audiowizualnej, pobieranej wraz podatkiem PIT albo CIT lub składkami na ubezpieczenie społeczne rolników. Alternatywnym rozwiązaniem mogłoby być finansowanie mediów publicznych z budżetu państwa oparte na wskaźnikach makroekonomicznych (wpływy z podatku dochodowego, wielkość budżetu państwa lub PKB).

W posiedzeniu udział wzięli parlamentarzyści, dziennikarze, medioznawcy, przedstawiciele rad programowych radia i telewizji oraz stowarzyszeń i organizacji dziennikarskich.