Aktualności

Populacja wilka w Polsce, przypadki telazjozy wśród bieszczadzkich żubrów i zarządzanie populacją dzika w kontekście zwalczania wirusa afrykańskiego pomoru świń to tematy posiedzenia Komisji Środowiska.

Senatorowie szczególnie zainteresowani byli liczebnością populacji wilków w Polsce. Uczestnicy spotkania zgodnie przyznawali, że wilki są ważnym elementem ekosystemu. Główny Konserwator Przyrody Małgorzata Golińska przypomniała, że zostały objęte ochroną w 1995 r., a od 1998 r. jest to ścisła ochrona gatunkowa na terenie całego kraju. Od tego czasu znacząco zwiększyła się jego liczebność, oszacowana na 3200 osobników w 2018 r. Z danych zgromadzonych w ramach pilotażowego programu monitoringu tych zwierząt, rozpoczętego w 2016 r., wynika, że populacja wilka w rejonach alpejskich, oceniona jako stabilna, szacowana jest na 294 osobniki, a na terenie kontynentalnym Polski oceniana jako niezadowalająca, oszacowana na 1592 osobniki. Wskazywano, że trend na terenie całego kraju jest rosnący. Senatorowie pytali, jaka liczebność byłaby zadowalająca w skali całego kraju. Zdaniem ekspertów z Polskiej Akademii Nauk sama liczebność nie jest najistotniejszym wskaźnikiem oceny populacji, szczególnie że trudno jest ją rzetelnie zweryfikować, co widać po rozbieżnościach liczb podawanych w różnych badaniach. Ważna jest jej stabilność i zagęszczenie na poszczególnych obszarach. Ich zdaniem należy monitorować sytuację i problemy związane z obecnością tych zwierząt na terenach zamieszkałych przez ludzi. Zdaniem ekspertów i organizacji ekologicznych zasadniczowilki nie są niebezpieczne dla ludzi, ale mogą wyrządzać szkody, polując na zwierzęta hodowlane. Wskazywali, że najważniejsza jest edukacja i rzetelne podawanie informacji, aby ludzie nie bali się tych zwierząt i potrafili się odpowiednio zachować. A nierzetelne, podsycające strach informacje także stanowią zagrożenie dla wilków. Podkreślano, że istnieje wiele rozwiązań, np. elektryczne ogrodzenia chroniące stada zwierząt, ale potrzebna jest systemowa strategia i wskazanie, kto odpowiada za jej realizację.

Senatorowie wysłuchali także informacji nt. sytuacji bieszczadzkich żubrów, u których pojawiła się telazjoza – choroba oczu bydła wywołana przez nicienie, które przenoszone są przez muchy. Atakuje ona gałki oczne i w konsekwencji prowadzi do ślepoty. Jej rozprzestrzenianiu się sprzyja duże zagęszczenie zwierząt na małej przestrzeni. W Bieszczadach występuje ok. 200 osobników, dlatego potencjalnie cała ta populacja może być zagrożona. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska wydał decyzję zezwalającą na odstrzał do 40 osobników, u których wykryto objawy, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby.

Komisja zapoznała się także z informacjami o walce z ASF. Według przedstawionych danych obecnie choroba została zdiagnozowana w 10 województwach u świń i w 8 u dzików. W celu zapobiegania rozprzestrzeniania się jej na cały kraj populacja dzików została w 2020 r. zmniejszona przez odstrzał mniej więcej o 170 tys. osobników. Stosuje się także ogrodzenia – wybudowano ich 560 km – zamyka się dla dzików przejścia przez drogi i autostrady, odstrasza się też je zapachem, aby ograniczyć ich przemieszczanie się. Zaznaczono, że pozytywną rolę w tym procesie odgrywa też obecność wilków.

Posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej poświęcone było głównym problemom gospodarki odpadami. Jak powiedział przewodniczący Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu senator Stanisław Gawłowski, aby skutecznie rozwiązywać te problemy, trzeba je najpierw dokładnie określić. W tym celu na posiedzenie zostali zaproszeni eksperci, przedstawiciele samorządów i przedsiębiorstw branżowych.

Komisja zapoznała się informacją na temat obowiązków państw członkowskich wynikających z prawa Unii Europejskiej  w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, przygotowaną przez eksperta Biura Spraw Międzynarodowych i Unii Europejskiej Kancelarii Senatu dr hab. Magdalenę Słok-Wódkowską. Podkreśliła ona,  że do polskiego porządku prawnego nie zostały wdrożone trzy zmienione dyrektywy unijne dotyczące gospodarki odpadami, a termin na to upłynął 5 lipca ubr. Dodała, że Ministerstwo Środowiska i Klimatu pracuje obecnie nad projektem odpowiedniej nowelizacji ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw. Nie są jednak jeszcze dostępne wyniki konsultacji międzyresortowych,  trudno więc określić,  kiedy projektowana ustawa zostanie skierowana do parlamentu. Tymczasem 8 października ubr. Komisja Europejska wszczęła przeciwko Polsce dwa równoległe formalne postępowania w trybie art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczące braku implementacji zmienionych dyrektyw, tzw. odpadowej i opakowaniowej. Na razie jest to pierwszy etap postępowania, czyli tzw. „zarzuty formalne”. Procedura wszczęta przez Komisję została oznaczona jako „brak notyfikacji środków wykonawczych”. Oznacza to, że w przypadku, gdyby dane naruszenie trafiło do TSUE, KE może żądać kar pieniężnych. Jeśli Polska przyjmie odpowiednie przepisy zanim to nastąpi, Komisja może na każdym etapie do momentu wydania wyroku przez TSUE wycofać skargę i zakończyć sprawę dotyczącą tych konkretnych naruszeń. Jak poinformowała dr hab. Magdalena Słok-Wódkowska, przyjęcie odpowiednich przepisów, chociaż niewątpliwie zakończyłoby obecnie prowadzone przez Komisję Europejską postępowania, nie oznacza automatycznie zgodności z prawem UE. Konieczne jest bowiem nie tylko dostosowanie stanu prawnego w państwie członkowskim do wymogów określonych w dyrektywie, ale także ich faktyczne spełnienie.

Wicedyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Bogusława Brzdękiewicz zaprezentowała  informację Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie planowanych działań dotyczących gospodarki odpadami, w tym tych wynikających z prawa UE. Poinformowała ona, że resorcie  prowadzone są prace nad Programem „Czystość Plus” (projektem zmian do ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i innych ustaw). Zmiany te mają na celu przede wszystkim ograniczenie cen za gospodarowanie odpadami, a także przez zaostrzenie kar – przeciwdziałanie niewłaściwemu postępowaniu z odpadami. W resorcie prowadzone są też prace nad projektem uchwały Rady Ministrów zmieniającej uchwałę w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2022. Projekt zawiera ocenę potrzeb inwestycyjnych w kraju dotyczących gospodarki odpadami na potrzeby perspektywy finansowej UE 2021–2027 oraz informację o źródłach dochodów dostępnych w celu pokrycia kosztów eksploatacji i utrzymania infrastruktury do zagospodarowania odpadów. Przyjęcie tej zmiany jest niezbędne ze względu na określone przez UE tzw. Warunki podstawowe dla perspektywy finansowej UE 2021–2022, których spełnianie jest konieczne, aby Polska mogła skorzystać z funduszy unijnych przeznaczonych na inwestycje dotyczące gospodarki odpadami oraz gospodarki o obiegu zamkniętym. W Ministerstwie Klimatu i Środowiska prowadzone są także prace legislacyjne nad dostosowaniem przepisów odnoszących się do zasady rozszerzanej odpowiedzialności producenta (ROP) do nowych wymogów określonych w unijnej dyrektywie w sprawie odpadów. Główne regulacje systemu ROP w pierwszej kolejności zostaną przyjęte w projekcie nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Ponadto prowadzone są przez resort prace legislacyjne nad projektem rozporządzenia w sprawie sposobu obliczania poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, projektem rozporządzenia w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów, a także nad projektem rozporządzenia w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych. Wicedyrektor Brzdąkiewicz poinformowała też, że w grudniu ubr. powołany został zespół doradczy do spraw systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami. Jego powołanie wynika z konieczności dostosowania krajowych rozwiązań do przepisów unijnych, a także poprawy sytuacji na rynku gospodarki odpadami. Zespół składa się z ekspertów realizujących zadania z zakresu gospodarki odpadami na poziomie rządowym, samorządowym, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oraz naukowej.

Senatorowie wysłuchali  wystąpienia Piotra Barczaka z European Environmental Bureau na temat dobrych przykładów wdrażania europejskich dyrektyw odpadowych dotyczących ograniczania, selektywnej zbiórki oraz narzędzi ekonomicznych w krajach UE. Komisja zapoznała się z prezentacją przygotowaną przez Pawła Głuszyńskiego z Towarzystwa na rzecz Ziemi, której tematem były główne problemy gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce.

Na zakończenie posiedzenia senator Janusz Pęcherz zadał pytanie, czy nie warto, aby Polska wyznaczyła sobie jeden główny cel na najbliższe 5-10 lat, np. zmniejszenie ilości elektroodpadów o 5%. Zdaniem wicedyrektor Bogusławy Brzdąkiewicz, wyznaczanie celów ilościowych jest trudne, jednak zawsze warto najpierw ograniczać ilość odpadów, a dopiero potem je zagospodarowywać.

Przewodniczący Komisji senator Stanisław Gawłowski podkreślił, że wszyscy czekają na projekt  zmian w ustawie o odpadach, ponieważ bez implementacji dyrektyw UE Polska nie uruchomi unijnych funduszy.