Aktualności

Senatorowie z Komisji Rolnictwa i Rozwoju wsi zapoznali się z informacją na temat stanu negocjacji w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu, a także strategii „Od pola do stołu”. Jak mówili podczas posiedzenia przedstawiciele resortu rolnictwa, Europejski Zielony Ład to nowa strategia rozwoju gospodarczego Unii Europejskiej, oparta na głębokiej proekologicznej przebudowie gospodarki unijnej. Przewiduje ona, że do 2050 r. Unia stanie się obszarem neutralnym klimatycznie. Strategia to ogólny dokument, który będzie realizowany przez szereg strategii sektorowych – dla rolnictwa będzie to strategia „Od pola do stołu”, która zakłada, że wszyscy uczestnicy łańcucha żywnościowego – od producenta do konsumenta – muszą odegrać rolę w tworzeniu i funkcjonowaniu zrównoważonego systemu żywnościowego. Strategia „Od pola do stołu” ma stanowić bodziec do wdrażania innowacyjnych metod produkcji i wykorzystywania alternatywnych surowców. Jej celem jest  zapewnienie bezpieczeństwa zarówno żywności, jak i konsumentów. Ma też przynieść korzyści zdrowotne, gospodarcze, środowiskowe i klimatyczne.

Informację na temat Europejskiego Zielonego Ładu przedstawili dyrektor Departamentu Przetwórstwa i Rynków Rolnych w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Waldemar Guba i zastępczyni dyrektora Departamentu Klimatu i Środowiska w Ministerstwie Środowiska Magdalena Nowicka.  Jak poinformowali dokument dotyczący Europejskiego Zielonego Ładu został opublikowany 11 grudnia 2019 r. Jego celem jest przede wszystkim głęboka proekologiczna przebudowa unijnej gospodarki, tak by najpóźniej do 2050 r. zredukować do zera netto emisję gazów cieplarnianych w Europie. Po tym terminie – dzięki pochłanianiu przez ekosystemy lub urządzenia techniczne – do atmosfery będzie mogła trafiać tylko część gazów cieplarnianych. Neutralność klimatyczna zyskała poparcie Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej, jako prawnie wiążący cel ma się znaleźć w europejskim prawie o klimacie, czyli nowym rozporządzeniu będącym obecnie w toku prac legislacyjnych. Jak wskazywano, bardzo ważne są cele klimatyczne UE na 2030 rok. Państwa członkowskie zobowiązano do tego czasu do wspólnego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o 40% w stosunku do 1990 r., zwiększenia udziału odnawialnej energii do 32% i zmniejszenia o 32,5% w stosunku do prognoz zapotrzebowania na energię. Pierwszym krokiem w kierunku neutralności klimatycznej w ramach Europejskiego Zielonego Ładu ma być zwiększenie unijnego zobowiązania do redukcji emisji z obecnych 40% do 50 lub 55 %.

Jak poinformowano, w październiku 2020 r. Rada Europejska omówiła zaproponowany przez komisję cel redukcyjny i działania niezbędne do jego realizacji. Postanowiono, że przywódcy krajów członkowskich zatwierdzą nowy cel redukcyjny na 2030 r. na najbliższym szczycie Rady Europejskiej w grudniu 2020 r. Na posiedzeniu w październiku 2020 r. Rada ds. Środowiska osiągnęła także porozumienie w sprawie europejskiego prawa o klimacie. Cel dotyczący osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. powinien być realizowany wspólnie przez wszystkie państwa członkowskie. W dążeniu do neutralności klimatycznej należy promować zarówno sprawiedliwość i solidarność między państwami członkowskimi, jak i racjonalność kosztową. Do końca 2020 r. ma być opracowana strategia leśna i strategia adaptacji.

Założenia strategii „Od pola do stołu” omówili przedstawiciele resortu rolnictwa dyrektor Departamentu Przetwórstwa i Rynków Rolnych Waldemar Guba i zastępca dyrektora Departamentu Wspólnej Polityki Rolnej Bogdan Pomianek.  Jak poinformowali, strategia została przyjęta w maju 2020 r. Zakłada ona zrównoważoną strategię żywnościową i ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu. Chodzi przede wszystkim o zagwarantowanie bezpieczeństwa żywnościowego przy jednoczesnym zmniejszeniu negatywnego wpływu rolnictwa na środowisko. W tym kontekście Unia zwraca uwagę na emisję gazów cieplarnianych, których ok. 10% przypada na samo rolnictwo, a także na zużycie pestycydów, antybiotyków i nawozów sztucznych, które zanieczyszczają środowisko, niszczą populacje zapylaczy i zwiększają ryzyko pojawienia się antybiotykoodpornych patogenów. W ramach strategii „Od pola do stołu” UE planuje do 2030 r. zwiększyć do 25% udział rolnictwa ekologicznego we wszystkich  uprawach, a o połowę zmniejszyć liczbę używanych pestycydów chemicznych i nawozów sztucznych. Strategia przewiduje także poprawę warunków życia zwierząt hodowlanych i powstrzymanie niszczenia ekosystemów i gatunków przez działalność rolną, a także wprowadzenie mechanizmów wynagradzania rolników za podejmowanie działań prowadzących do zwiększenia pochłaniania dwutlenku węgla z atmosfery przez tereny rolne, takie jak odtwarzanie osuszonych mokradeł czy nasadzenia drzew. Przewidywane jest także wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł energii na terenach wiejskich oraz promowanie produkcji biogazu rolniczego i bionawozów zgodnie z założeniami gospodarki obiegu zamkniętego, a także lokalnej produkcji pasz. W nowym budżecie UE 40% środków na rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich ma być przeznaczone na działania chroniące klimat i środowisko.

W trakcie dyskusji zastępca przewodniczącego komisji senator Ryszard Bober pytał, kto ma sfinansować Europejski Zielony Ład. Wskazywał też na potrzebę osiągnięcia porozumienia między rolnikami i konsumentami, a także popularyzowania wiedzy na temat nowego ładu wśród rolników. Przewodniczący komisji senator Jerzy Chróścikowski podkreślił, że nowe rozwiązania są bardzo kosztowne, a obecnie w rolnictwie notuje się duży spadek dochodów. Pytał, w jaki sposób można realizować przyjęte przez UE cele strategiczne bez zapewnienia odpowiednich środków na ich realizację. Proponował przeprowadzenie badań skutków finansowych działań przewidzianych w strategii. Wiceprzewodniczący komisji senator Przemysław Błaszczyk uznał kolejne propozycje  Komisji Europejskiej i wiceprzewodniczącego odpowiedzialnego za zielony ład Franza Timmermansa za nakładanie na rolników coraz większych zobowiązań. W ocenie senatora spełnienie wszystkich wymogów to wielkie wyzwanie. W efekcie takich działań coraz mniej rolników chce produkować, a coraz mniej młodych ludzi chce pozostać na wsi.

Obecni na posiedzeniu przedstawiciele hodowców i producentów trzody chlewnej zwracali uwagę na bardzo trudną sytuację w branży, związaną z niskimi cenami skupu i brakiem opłacalności produkcji. Jak wskazywał prezes Wielkopolskiego Związku Hodowców Trzody Chlewnej Grzegorz Majchrzak, obecnie wprowadzane są różnego rodzaju rekompensaty dla poszczególnych branż, ale nie dla rolników. Jego zdaniem, jeśli nie będzie pomocy dla rolników, to Europejski Zielony Ład i strategia „Od pola do stołu” dobiją polskie rolnictwo i nie będzie chętnych do pracy na roli. Podobnie wypowiadali się producenci, m.in. kur i gęsi, którzy wskazywali na drastyczne obniżki cen oferowanych rolnikom przez dystrybutorów i handel. Jak mówili, produkują poniżej kosztów, płacą podatki, ale państwo ich nie chroni. Senatorowie zdecydowali, że dyskusja będzie kontynuowana na kolejnym posiedzeniu komisji rolnictwa.