Aktualności

Komisja Kultury i Środków Przekazu na swoim posiedzeniu zapoznała się z informacją na temat sytuacji instytucji kultury oraz środowisk twórczych i artystycznych w czasie pandemii COVID-19 oraz działań podejmowanych przez resort kultury w tym zakresie. Przedstawiając ją, wiceminister kultury Jarosław Sellin zaznaczył, że w tej niezwykle trudnej sytuacji, będącej rodzajem wojny z niewidzialnym wrogiem, resort stara się minimalizować straty instytucji kultury i środowisk twórczych, budować podstawy do odbicia się do normalności. Po ogłoszeniu stanu epidemii ministerstwo poprosiło wszystkie podległe mu instytucje o estymację strat finansowych. Resort przystąpił też do opracowywania sposobu rekompensaty dla twórców. Wiceminister zapowiedział, że na ratowanie sytuacji ludzi i instytucji kultury po pandemii resort może przeznaczyć ok. 4 mld zł.

Wiceminister Jarosław Sellin omówił możliwości wsparcia, z którego mogą skorzystać artyści, wynikającego z obowiązujących 2 „tarcz antykryzysowych”. Szczegółowe informacje twórcy mogą znaleźć w portalu gov.pl, w zakładce „Tarcza antykryzysowa”, w części dotyczącej kultury. Przewidziano tam, wynikające z przepisów „tarczy antykryzysowej”, odnoszących się do 1-osobowych przedsiębiorstw i osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych, m.in. zwolnienie ze składek ZUS na 3 miesiące, 3-krotne postojowe itd. Twórcy i artyści, którzy znajdują się w trudnej sytuacji materialnej, mogą skorzystać z pomocy socjalnej w ramach Funduszu Promocji Kultury. Dokonano zmian w ustawie o kinematografii, na nowo definiując dzieło filnowe i dopuszczając premiery on-line. Dostawcy wideo na żądanie będą musieli zapłacić na rzecz Polskiego Instytutu Sztuk Filmowych 1,5% uzyskanego w Polsce przychodu z tytułu opłat za dostęp do udostępnianych publicznie usług medialnych. Instytucjom, artystom, twórcom, którzy ze względu na epidemię nie mogą pracować w dotychczasowej formie, umożliwiono skorzystanie z dofinansowania na prowadzenie działalności kulturalnej w internecie w ramach programu stypendialnego ministra kultury i programu dotacyjnego Narodowego Centrum Kultury „Kultura w sieci”. Środki tego programu, ze względu na rekordowe zainteresowanie twórców, zwiększono z 15 do 80 mln zł (20 mln zł stypendia, 60 mln zł projekty dotacyjne). Dotychczas przyznano ok. 300 stypendiów i 1100 dotacji. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zwiększyło wymiar pomocy socjalnej, dotychczas przyznano 900 zapomóg po 1800 zł; artyści w szczególnie trudnej sytuacji mogą się o nie ubiegać kilkakrotnie. Wysokość środków na stałe programy ministerstwa podniesiono do 400 mln zł. Pula stypediów ministra kultury zwiększyła się 5-krotnie. „Tarcza antykryzysowa” umożliwia również instytucjom zamianę niezrealizowanych świadczeń na vouchery o odpowiadającej im wartości do wykorzystania w ciągu roku. Jak poinformował wiceminister, zainteresowanie jest duże. O 0,5 mld zł wzrosły gwarancje kredytowe Banku Gospodarstwa Krajowego dla sektora kreatywnego (gry wideo, animacja, popularyzacja sztuki). Polska wystąpiła z apelem o obniżenie do 0% VAT na książki drukowane w UE.

Wiceminister Jarosław Sellin zapowiedział także, oczekiwane przez związki i stowarzyszenia twórców, przyspieszenie prac nad ustawą o uprawnieniach artysty zawodowego. Jak poinformował, w Polsce na taki status zasługuje 60 tys. osób. Ustawa powinna m.in. rozwiązać problem ich braku stabilności materialnej. Ministerstwo pracuje również nad założeniami programu rekompesacyjnego, którego celem będzie ożywienie działalności kulturalnej i kompensowanie ewentualnych strat, jakie sektor kultury poniósł z powodu wprowadzonych ograniczeń. Wstępny budżet tego programu ma wynieść 50 mln zł.

Polski Instytut Sztuki Filmowej uruchomił program wsparcia zawodów filmowych. O stypendia w wysokości 2400  zł brutto raz na kwartał mogą się starać twórcy filmowi, którzy z powodu pandemii znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej. Stypendium można otrzymać maksymalnie 3-krotnie. Dotychczas przyznano je 323 razy. Narodowe Centrum Kultury na realizację programu Kultura – Interwencje 2020 przeznaczy 10 mln zł. Instytut Muzyki i Tańca uruchomił bezpłatny pakiet wspieraMY dla artystów muzyków i tancerzy, obejmujący poradnictwo on-line: psychologiczne, prawne i bazę wiedzy o możliwościach uzyskania wsparcia finansowego. Wiceminister kultury ocenił ponadto, że apel o zwiększenie udziału utworów artystów polskich prezentowanych w polskich mediach spotkał się ze sporym odzewem, co również ma wpływ na sytuację materialną twórców (wpływy z tantiem). Zaapelował do samorządów, w których gestii są instytucje kultury, o wsparcie dla nich.

Przewodnicząca komisji senator Barbara Zdrojewska przedstawiła opinie na temat sytuacji instytucji i środowisk artystycznych w czasie pandemii, które wpłynęły do komisji: Związku Zawodowego Aktorów Polskich, Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej i Stowarzyszenia Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych. Opinie, które wpłynęły do jej biura, omówiła senator Barbara Borys-Damięcka. W opinii senator Ewy Mateckiej w czasach epidemii widać, jak bardzo brakuje nam dostępu do instytucji kultury. Senator pozytywnie oceniła liczne incjatywy środowisk twórczych, podejmowane w różnych formach komunikacji. Podnoszono także potrzebę przygotowania przewodnika po narzędziach pomocowych dla twórców.
Przewodnicząca komisji senator Barbara Zdrojewska na wrzesień 2020 r. zapowiedziała posiedzenie podsumowujące sytuację.

Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności opowiedziała się za przyjęciem bez poprawek ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji. Dostosowuje ona polskie prawo do dyrektywy unijnej dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego. Nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia stosowania takich samych zasad dotyczących linii przesyłowych gazu łączących 2 lub więcej państwa członkowskie  w stosunku państw trzecich. Ustawa zawiera m.in. zgodną z unijną dyrektywą definicję gazociągu międzysystemowego, zgodnie z którą jest to „gazociąg przesyłowy przebiegający przez granicę RP mający na celu połączenie systemu przesyłowego z siecią gazową innego państwa”. Definicja obejmuje zatem wszystkie gazociągi przesyłowe przebiegające przez polską granicę, niezależnie od tego, czy łączą one nasz kraj z systemem gazowym innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej i EFTA, czy też innego kraju. Chodzi m.in. o gazociąg Nord Stream 2. W nowelizacji usunięto też pewne wątpliwości o wsparciu kogeneracji.

Podczas posiedzenia uwagi, przede wszystkim dotyczące uchybień natury redakcyjnej, zgłosiło Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. Nie kwestionując ich zasadności, o ich nieprzyjmowanie zwrócił się reprezentujący rząd wiceminister klimatu Ireneusz Zyska. Jak uzasadniał, z jednej strony poprawki nie są istotne merytorycznie, z drugiej zbliża się ważna z punktu widzenia implementacji dyrektywy gazowej data 24 maja 2020 r. i lepiej, żeby ustawa wtedy już obowiązywała. Zapewnił też, że wskazane przez legislatora uchybienia zostaną uwzględnione w kolejne nowelizacji ustawy.

W trakcie dyskusji ustawą senatorowie Koalicji Obywatelskiej Jolanta Hibner, Danuta Jazłowiecka i Adam Szejnfeld, nie kwestionując potrzeby nowelizacji i transpozycji tej ważnej dla polskich interesów dyrektywy unijnej, krytycznie ocenili tryb pracy nad nowelizacją. Zarzucali rządowi opóźnienia w przygotowaniu ustawy, brak współpracy z Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim. Wskazywali także na sejmową „wrzutkę” dotyczącą dodania w Sejmie zapisów dotyczących wsparcia kogeneracji. Z tymi zarzutami nie zgodził się wiceminister klimatu Ireneusz Zyska, który apelował o przyjęcie nowelizacji bez poprawek ze względu na opóźnienia w transpozycji dyrektywy unijnej, związane m.in. ze zmianą kadencji parlamentu. Jak wyjaśnił, nowelizacja musi wejść w życie przed 24 maja 2020 r., ponieważ umożliwi to prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki zaskarżenie do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości decyzji podmiotów takich jak Gazprom o wyłączeniu się spod unijnej dyrektywy. Przekonywał, że dołączenie do projektu rządowego rozwiązań dotyczących wysokiej kogeneracji jest z korzyścią zarówno dla państwa, jak i przedsiębiorców. Nie powoduje też żadnych skutków prawnych ani finansowych.