Z prac komisji senackich

Tematem posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi była m.in. aktualna sytuacja na rynku chmielu. Jak poinformowała wiceminister rolnictwa Zofia Szalczyk, Polska jest czwartym po Niemczech, Czechach i Słowenii producentem chmielu w Unii Europejskiej. W wyniku nadprodukcji chmielu na rynku światowym i konkurencji z chmielem pochodzącym z upraw w Niemczech, w ostatnich latach popyt na chmiel z polskich plantacji stale się zmniejszał. Dlatego m.in. w latach 2010–2012 powierzchnia uprawy chmielu, a także jego produkcja, systematycznie się zmniejszały, dodatkowo na skutek powodzi i podtopień w 2010 r. na Lubelszczyźnie, głównym rejonie uprawy tej rośliny. Plonująca powierzchnia uprawy na koniec sezonu 2011 r. uległa obniżeniu do 1495 ha. Obecnie, łącznie z nowymi nasadzeniami, powierzchnia uprawy chmielu ukształtowała się na poziomie 1646 ha. Niestety, w 2012 r. nastąpił dalszy spadek powierzchni uprawy tej rośliny. Jak poinformowała wiceminister Zofia Szalczyk, ze zbiorów 2011 r. przetwórcy skupili około 2166,5 t surowca, w tym 1972,05 t szyszek chmielowych w ramach umów kontraktacyjnych, o 443 t więcej niż sezonie 2010/2011 (24,6%).

W opinii obecnych na posiedzeniu przedstawicieli związków chmielarskich, by zapewnić godną egzystencję rolnikom i ich rodzinom, konieczne jest ustabilizowanie krajowego rynku chmielarskiego i poprawa opłacalności produkcji. Należy dążyć do wprowadzenia skutecznych i uznawanych przez wszystkie strony rozwiązań systemowych, które pozwoliłyby rozwiązać powtarzający się problem. Chodzi o wypracowanie wspólnego dla plantatorów, podmiotów skupujących i przetwarzających chmiel oraz browarów systemu wieloletnich umów kontraktacyjnych. Według przedstawicieli związków chmielarskich, chodzi także o wykreowanie polityki, która doprowadzi do oparcia produkcji piwa w Polsce przede wszystkim na krajowych surowcach. Ponadto uważają oni, że należy wesprzeć działania zmierzające do konsolidacji sektorów chmielarskiego i piwowarskiego w Polsce. W tym celu należy przeprowadzić wspólne rozmowy przedstawicieli browarów, plantatorów chmielu i przetwórców surowca, a także przygotować informację na temat struktury asortymentowej (ile chmielu, jakie odmiany) w celu dostosowania upraw do potrzeb działających w Polsce browarów. W trakcie dyskusji pytano także o płatności na rynku chmielu. Odpowiadając, wiceminister Zofia Szalczyk poinformowała, że odbyło się wiele spotkań z przedstawicielami funkcjonujących w Polsce browarów. W ich wyniku branża zadeklarowała chęć zmiany polityki zakupowej i znaczne zwiększenie zakupów produktów chmielowych wytworzonych z polskiego chmielu ze zbiorów 2013 r. i lat następnych. Na początku 2013 r. planowane są kolejne rozmowy z przedstawicielami browarów w sprawie realizacji złożonych wcześniej deklaracji. Wiceminister poinformowała, że w ramach wsparcia producenci chmielu otrzymują jednolitą płatność obszarową, finansowaną ze środków unijnych, a także krajowe płatności bezpośrednie, finansowane z polskiego budżetu. Od 2010 r. płatności w sektorze zostały całkowicie odłączone od produkcji, a ich poziom osiągnął 100% wsparcia stosowanego w krajach „starej piętnastki”. Na wsparcie uzupełniające za 2012 r. przeznaczono 2757,7 tys. zł. Jak zapewniła wiceminister rolnictwa, utrzymanie wsparcia w sektorze chmielu na dotychczas obowiązujących zasadach możliwe jest również w 2013 r.

Tego samego dnia senatorowie z komisji rolnictwa zapoznali się z aktualną sytuacją na rynku pszczelarstwa i perspektywami funkcjonowania sektora pszczelarskiego w Polsce po 2014 r. Jak poinformowała wiceminister rolnictwa Zofia Szalczyk, liczba rodzin pszczelich w Polsce w ostatnich latach kształtowała się następująco: w 2003 r.– 949 200 (dane Polskiego związku Pszczelarskiego), a w 2012 r. – 1 280 693 (dane uzyskane z rejestrów powiatowych lekarzy weterynarii). Z informacji Instytutu Ogrodnictwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach, wynika, że zbiory miodu w 2012 r. wyniosły 17,2 tys.t, czyli powyżej średniej (16,2 tys. ton) z ostatnich 10 lat. Średnia ilość miodu pozyskana od 1 rodziny pszczelej wynosiła około 14,2 kg. Pszczelarze borykają się jednak z wieloma problemami. Są to przede wszystkim: wysoka śmiertelność pszczół, trudna walka z warrozą czy wzrastające koszty utrzymania pasiek. Mimo tych trudności, dzięki skutecznej pracy branży pszczelarskiej oraz zaangażowaniu znacznych środków publicznych, z których corocznie na zwalczanie warrozy oraz odbudowę rodzin pszczelich przeznacza się około 15 mln złotych, liczba rodzin pszczelich w Polsce systematycznie wzrasta. Miód pszczeli jest produktem generującym największy dochód w gospodarstwie pasiecznym. 65% miodu jest sprzedawana przez pszczelarzy bezpośrednio konsumentom. Pozostały trafia w 10% bezpośrednio do handlu detalicznego, w 24% do firm zajmujących się jego konfekcjonowaniem, a tylko w 1% do przemysłu. Polska od wielu lat odnotowuje nadwyżkę importu miodu nad eksportem. Deficyt w handlu zagranicznym miodem w 2010 r. wyniósł 8900 t, a w 2011 r. – 9391 t (dane wstępne). Najwięcej miodu trafia do Polski z Chin i Ukrainy. Wiceminister Zofia Szalczyk poinformowała, że w ministerstwie rolnictwa opracowywane są krajowe programy wsparcia pszczelarstwa. Pierwszy program zrealizowano w latach 2004/05–2006/07 – 11,7 mln euro, drugi w latach 2007/08–2009/10 – 13,3 mln euro. Obecnie realizowany jest trzeci program na lata 2010/11–2012/13 z budżetem 15,1 mln euro. W drugim programie uczestniczyli pszczelarze posiadający łącznie ponad 1 mln rodzin pszczelich z 1,1 mln zarejestrowanych przez powiatowych lekarzy weterynarii. Wykorzystano ponad 90% dostępnych środków w budżecie programu. Z tej kwoty około 90% przeznaczono na refundację leków warrobójczych i refundację zakupu pszczół. Najważniejszym celem tych programów jest poprawa warunków produkcji i wprowadzanie do obrotu produktów pszczelich w Polsce.

W trakcie dyskusji wskazywano, że należy przeprowadzić weryfikację zasad rejestracji środków ochrony roślin w aspekcie ich toksyczności dla pszczół i owadów zapylających. Jak podnoszono, na podstawie najnowszych badań naukowych należy przeprowadzić przegląd dopuszczonych już do użytku środków i wycofać z obrotu te środki, wobec których stwierdzono letalne działanie na pszczoły. Wskazywano również, że konieczna jest racjonalizacja metodyki oceny toksykologicznej środków ochrony roślin w stosunku do pszczół, z uwzględnieniem okresu karencji zarówno substancji aktywnej, jak też jej metabolitów. Podnoszono, że należy wprowadzić efektywne mechanizmy kontroli jakości importowanego miodu i nie dopuszczać do obrotu tych jego partii, które nie spełniają określonych norm.