Z prac komisji senackich

Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Ustawodawczej odbyło się pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie objęcia przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej honorowym patronatem „Wielkiego słownika języka polskiego PAN”. W wyniku dyskusji, a następnie głosowania, senatorowie jednomyślnie poparli projekt uchwały w tej sprawie, przedstawiony przez komisję kultury. Jak napisano w projekcie, Senat, uznając ogólnonarodowy i fundamentalny charakter tego słownika, nowatorski sposób jego opracowania i rozpowszechniania, dostosowany do potrzeb i oczekiwań społeczeństwa informacyjnego XXI wieku, doceniając rolę słownika w dokumentowaniu polszczyzny XX i XXI wieku oraz w edukacji językowej osób mówiących po polsku, a także mając przekonanie, że słownik dobrze służy obecnym i dobrze będzie służył następnym pokoleniom Polaków, postanawia objąć „Wielki słownik języka polskiego PAN” honorowym patronatem. Jak podkreślono, Izba przywiązuje dużą wagę do dbałości o polszczyznę. Przypomniano, że po 1989 r. Senat zajmował się językiem polskiej legislacji i polskiej polityki, ustanawiając m.in. rok 2006 Rokiem Języka Polskiego. Izba włączyła się też w organizację I Kongresu Języka Urzędowego i kampanię „Język urzędowy przyjazny obywatelom”. Wspiera także działania służące zachowaniu języka ojczystego przez naszych rodaków żyjących na obczyźnie. W opinii Senatu, przygotowywany przez zespół językoznawców z kilku ośrodków akademickich i koordynatora projektu Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk słownik jest dziełem o wyjątkowym znaczeniu dla utrzymania tożsamości narodowej i kulturowej, kształcenia językowego młodych pokoleń, podtrzymania statusu języka polskiego jako narodowego w dobie dominacji angielszczyzny, a także zachowania więzi z krajem Polaków mieszkających poza jego granicami.
Podczas posiedzenia Komisji Kultury i Środków Przekazu senatorowie mogli się zapoznać z koncepcją tworzonego od 2006 r. słownika, publikowanego wyłącznie w postaci elektronicznej i udostępnianego bezpłatnie w Internecie. Obecnie w Internecie dostępne jest 15 tys. haseł tego słownika. Pracuje nad nim zespół językoznawców z różnych ośrodków naukowych, m.in. z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Uniwersytetu Śląskiego, Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk. Najważniejszym założeniem przyjętym przez autorów było nadanie mu wyłącznie elektronicznej postaci i udostępnianie bezpłatnie w Internecie. Ma on objąć słownictwo polskie poświadczone w tekstach od 1945 r. Jak założono, w pierwszej kolejności opracowany zostanie podstawowy zasób leksemów polszczyzny, a następnie zbiór haseł będzie sukcesywnie poszerzany.
Jak mówił obecny na posiedzeniu redaktor naczelny słownika prof. Piotr Żmigrodzki, stało się już pewnego rodzaju tradycją, że mniej więcej co pół wieku językoznawcy przygotowują nowy słownik języka polskiego. Jako pierwszy ukazał się „Słownik języka polskiego” Samuela Bogumiła Lindego, tworzony w latach 1807–1814. W połowie XIX wieku powstał tzw. Słownik Wileński, a na początku XX wieku – Słownik Warszawski, a 44 lata temu – „Słownik języka polskiego” Witolda Doroszewskiego. Jak podkreślił prof. Piotr Żmigrodzki, od opublikowania tego słownika minęło już prawie pół wieku, zmienił się świat i zmieniła się polszczyzna. Dlatego istnieje ogromna potrzeba opracowania nowego słownika polszczyzny, nowoczesnego metodologicznie i technologicznie.
Obecnie w Internecie dostępnych jest 15 tys. najczęściej używanych wyrazów współczesnej polszczyzny, przysłów i związków frazeologicznych. Słownik Witolda Doroszewskiego liczył 125 tys. haseł. Zakłada się, że nowy słownik będzie ich miał kilkaset tysięcy. W opinii prof. Piotra Żmigrodzkiego, prace nad „Wielkim słownikiem języka polskiego PAN” powinny się zakończyć za 10 lat, a w ciągu najbliższych 5 lat słownik będzie liczył 50 tys. haseł. Ponieważ korzystają z niego także obcokrajowcy, osoby uczące się języka polskiego i te, które nie mają na co dzień kontaktu z językiem polskim, wymowę każdego hasła ilustrować będą pliki dźwiękowe. W 2012 r. witrynę słownika odwiedziło ponad 75 tys. osób z 86 krajów. Każde hasło obejmuje definicję znaczenia, przykłady użycia, pełną odmianę gramatyczną, a także opis idiomów związanych z danym hasłem.