Z prac komisji senackich

Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Budżetu i Finansów Publicznych oraz Komisji Ustawodawczej przystąpiono do pierwszego czytania projektu ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych. W imieniu wnioskodawców, komisji budżetu, projekt przedstawił i uzasadnił senator Leszek Czarnobaj. Przypominając o wcześniejszych pracach komisji nad rozwiązaniem problemu wysokich opłat interchange fee, podkreślił, że najważniejszym celem projektu jest ustawowe uregulowanie kwestii dotyczących tych opłat. Chodzi przede wszystkim o określenie maksymalnej stawki opłaty interchange i wyeliminowanie mechanizmów, które ograniczająkonkurencjęna rynku usług obsługi transakcji dokonywanych kartami płatniczymi. W opinii autorów projektu, proponowane rozwiązania powinny pozytywnie wpłynąć na rozwój obrotu bezgotówkowego, a także zwiększyć konkurencyjność na rynku kartowym, powodując większą dostępność nowoczesnych instrumentów płatniczych. Jak podkreślono w uzasadnieniu projektu, konkurencja jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na poprawę efektywności i rozwoju gospodarki. Zdaniem projektodawców, w obecnej konfiguracji rynkowej niezwykle trudno o konkurencję cenową na rynku kartowym. Można nawet stwierdzić, że obowiązujące na tym rynku zasady ustalania modeli prowizyjnych są często antykonkurencyjne. Efektywnośći rozwój rynku kartowego w Polsce wymagają m.in. większej konkurencji cenowej wśród uczestników dominującego aktualnie czterostronnego modelu biznesowego dla kart płatniczych.

W uzasadnieniu projektu przywołano także opracowaną przez Narodowy Bank Polski „Analizę funkcjonowania opłaty interchange w transakcjach bezgotówkowych na rynku polskim” ze stycznia 2012 r., z której wynika m.in., że wysoka dynamika wzrostu liczby i wartości transakcji przy użyciu kart płatniczych nie skutkuje podniesieniem wskaźników rozwoju akceptacji kart płatniczych, w szczególności nie przekłada sięna dynamikęwzrostu liczby punktów handlowo-usługowych akceptujących karty płatnicze (point of sale – POS), a tym samym na zwiększenie „ubankowienia” i „ukartowienia” polskiego społeczeństwa. Powszechnie uważa się, że jednym z głównych powodów tego stanu rzeczy są zbytwysokie opłaty z tytułu zapłaty kartąpłatnicząponoszone przez akceptantów. Opłata akceptanta stanowi koszt jego działalności w związku z oferowaniem przez niego swoim klientom bezgotówkowego sposobu płatności. Zasadniczym elementem opłaty akceptanta (około 85%) jest opłata interchange., przekazywana przez agenta rozliczeniowego do wydawcy karty płatniczej użytej przez klienta przy dokonaniu zapłaty.

Podczas posiedzenia wiceminister finansów Mirosław Sekuła poinformował, że resort pozytywnie ocenia przedstawiony przez komisję budżetu projekt. Zwrócił także uwagę, że polski rynek płatności kartami jest jednym z najsłabiej rozwiniętych w Unii Europejskiej. Przedstawiciel MasterCard Paweł Rychlińki odniósł się natomiast do kwestii rozwoju sieci punktów akceptacji kart płatniczych w Polsce i wysokości opłat interchange fee w porównaniu z takimi krajami, jak Słowacja, Słowenia, Rumunia czy Bułgaria. Jak stwierdził, rozwój rynku płatności elektronicznej wiąże się również z funkcjonowaniem „szarej strefy” w gospodarce. Dodał, że czynnikiem ograniczającym rozwój rynku płatności kartą płatniczą jest także wysoki koszt terminali. Zaapelował o przeprowadzenie wnikliwej analizy, czy obniżenie opłat interchange fee zwiększy dynamikę rozwoju rynku akceptantów.

Przedstawiciel BCC Jan Mazurek zwrócił uwagę na problem ewentualnego przerzucenia na klientów kosztów związanych z obniżeniem stawki interchange fee. Pozytywną opinię o inicjatywie ustawowego uregulowania wysokości opłat interchange fee przedstawił Karol Stec z Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji. Zauważył jednak, że w proponowanych rozwiązaniach należałoby uwzględnić uwarunkowania wszystkich uczestników rynku kartowego.

Na temat sytuacji firm paliwowych wynikającej z wysokich opłat interchange fee mówił Leszek Wieciech z Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego. Znaczenie proponowanej inicjatywy podkreślił również Maciej Ptaszyński z Polskiej Izby Handlu, który apelował o obniżenie opłat przynajmniej do średniego poziomu europejskiego. Przedstawiciel Narodowego Banku Polskiego Wacław Martyniuk przypomniał o działaniach podejmowanych przez bank centralny na rzecz osiągnięcia porozumienia w kwestii obniżenia stawek interchange fee przez wszystkie podmioty działające na rynku kart płatniczych. Dodał, że Narodowy Bank Polski zgadza się z kierunkiem rozwiązań zawartych w projekcie, ale w dalszych pracach nad tym projektem zaproponuje szczegółowe zapisy. Mieczysław Groszek ze Związku Banków Polskich zapewnił, że środowisko bankowe jest świadome nieuchronności procesu obniżania opłat interchange fee, ale punktem wyjścia powinien być raport przygotowany przez Narodowy Bank Polski „Program redukcji opłat kartowych”. W opinii wicedyrektora Departamentu Rozwoju Rynku Finansowego w Ministerstwie Finansów Piotra Piłata, senacki projekt jest odpowiedzią na patologie systemów czterostronnych, konkurowanie przez organizacje kartowe wysokością opłaty interchange fee, a także różnice w wysokości opłat kart kredytowych i debetowych.

Senator Stanisław Jurcewicz poruszył problem niewielkiej liczby urządzeń akceptujących karty płatnicze. Zwracając się do przedstawicieli Związku Banków Polskich, podkreślił, że najważniejszym uczestnikiem rynku zawsze jest klient. Zamykając posiedzenie, przewodniczący Piotr Zientarski przypomniał, że komisje będą kontynuowały prace nad rozpatrywaną inicjatywą ustawodawczą na kolejnym posiedzeniu, 8 listopada 2012 r.