Z prac komisji senackich

Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Ustawodawczej kontynuowano pierwsze czytanie projektu ustawy o usunięciu z nazw dróg, ulic, mostów, placów i innych obiektów symboli ustrojów totalitarnych.

W imieniu wnioskodawcy, Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, projekt przedstawił senator Robert Mamątow. Jak poinformował, został on przygotowany na podstawie skierowanej do Senatu petycji Rady Miasta Jastrzębie-Zdrój w sprawie uchwalenia ustawy usuwającej z publicznego życia komunistycznych patronów ulic i placów. Projekt zakłada zakaz nadawania drogom, ulicom, mostom, placom i innym obiektom nazw propagujących symbole totalitarnych ustrojów. Ów zakaz będzie dotyczył wszystkich obiektów, także prywatnych.

Jak napisano w uzasadnieniu projektu, komisja uznała, że właściwą reakcjąna petycję będzie wystąpienie z wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej. Zdaniem komisji, ustawodawca nie może pozwolićna propagowanie symboliki totalitarnej, ponieważ byłoby to demoralizujące dla społeczeństwa. Uznano, że na równi z komunizmem należy potraktowaćinne totalitarne ustroje. Odmienne stanowisko byłoby wyrazem preferencji dla innych niż komunizm ustrojów totalitarnych, podczas gdy w polskim systemie prawa wszystkie ustroje totalitarne sątraktowane w ten sam sposób. W uzasadnieniu przypomniano, że art. 13 konstytucji stanowi, iż zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących siędo totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiśćrasowąi narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykępaństwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa. Zrównano więc ze sobąnazizm, faszyzm i komunizm. Zakaz działalności partii dopuszczających nienawiśćrasowąi narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykępaństwa wskazują jednocześnie na dezaprobatę wobec wszystkich ustrojów totalitarnych. Także kodeks karny penalizuje rozpowszechnianie każdej symboliki totalitarnej, nie tylko komunistycznej (art. 256 § 2 k.k.).

Przewodniczący obradom senator Piotr Zientarski poinformował o wystąpieniu do różnych instytucji z prośbą o opinię na temat projektu, zwrócił też uwagę na brak opinii związków samorządowych. Senator zgłosił formalny wniosek o odroczenie rozpatrywania projektu do czasu uzyskania opinii samorządów i poprosił o sugestie, do których instytucji dodatkowo należałoby się zwrócić o wyrażenie opinii.

Obecny na posiedzeniu przedstawiciel Instytutu Pamięci Narodowej Krzysztof Persak zasugerował konsultacje z Radą Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Urzędem ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Senator Piotr Wach zaproponował zwrócenie się do Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Senator Witold Gintowt-Dziewałtowski zwrócił uwagę na to, że każda rada miasta może sama ustalać nazwy na swoim terenie i nie ma potrzeby wkraczać w kompetencje społeczności lokalnych poprzez rozwiązania ustawowe. Senator zaproponował konsultacje z Ministerstwem Finansów w sprawie źródeł finansowania zmian nazw.

Zdaniem senatora Andrzeja Matusiewicza, samorządy mają dowolność w nadawaniu nazw, ale wojewoda, jako przedstawiciel władzy państwowej, dysponuje mechanizmami kontrolnymi, do których w omawianej kwestii nie ma podstaw prawnych. Projekt tymczasem daje instrumenty prawne wojewodzie.

Dyskusję zamknął przewodniczący obradom senator Piotr Zientarski, który zaproponował 30-dniowy termin na przeprowadzenie dodatkowych konsultacji.