Z prac komisji senackich

Senatorowie z Komisji Rodziny i Polityki Społecznej zapoznali się z Informacją Rzecznika Praw Dziecka za rok 2011 wraz z Uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka. Rzecznik przedstawia Senatowi coroczne sprawozdanie ze swojej działalności, zgodnie z art. 12 ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka. Podczas obrad wysłuchano sprawującego ten urząd Marka Michalaka. W sprawozdaniu za 2011 r. rzecznik wyodrębnił 5 najważniejszych obszarów swojego działania na rzecz ochrony praw dziecka. Są to: prawo do życia i ochrony zdrowia, prawo do wychowania w rodzinie, prawo do godziwych warunków socjalnych, prawo do nauki oraz prawo do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem.

Jak wynika ze sprawozdania, w 2011 r. do rzecznika wpłynęło ogółem 29 256 spraw. Oznacza to m.in. wzrost o ponad 48% w stosunku do 2010 r., 102% w stosunku do 2009 r. i 176% - do 2008 r. Świadczy to o rosnącej świadomości społecznej na temat działań podejmowanych przez rzecznika i większej skuteczności oddziaływania na instytucje odpowiedzialne w Polsce za ochronę praw dziecka.

Zdecydowanie największa liczba spraw związana jest z prawem dziecka do życia w rodzinie. Następne to sprawy związane z prawem do ochrony przed złym traktowaniem (3448), z prawem do nauki (2829), z prawem do godziwych warunków socjalnych (2328) oraz z prawem do życia (ponad 500).

W 2011 r. rzecznik miał 125 wystąpień generalnych, uczestniczył w 171 postępowaniach sądowych i administracyjnych, przeprowadził 197 kontroli, a także zaopiniował 25 aktów prawnych. Z własnej inicjatywy odbył spotkania i debaty z około 200 sędziami rodzinnymi w całej Polsce. Ich efektem jest zbiór założeń do zmian prawa rodzinnego. Rzecznik wystąpił także z inicjatywą ogłoszenia przez Sejm roku 2012 Rokiem Korczakowskim.

Marek Michalak aktywnie uczestniczy w pracach Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Dziecka, a od września 2011 r., przez rok, przewodniczy pracom tego stowarzyszenia. W ramach działań związanych z upowszechnianiem spotkał się z ponad 54 000 dzieci w całym kraju, a około 1000 dzieci przyjął w swojej siedzibie w Warszawie.

W trakcie dyskusji senatorowie Barbara Borys-Damięcka i Robert Mamątow interesowali się przypadkami uprowadzeń dzieci za granicę, pytali m.in. o skalę tego zjawiska, a także  współpracę rzecznika z sądami w tych sprawach.

Zdaniem Marka Michalaka, brak skuteczności w rozwiązywaniu kilkudziesięciu tego typu spraw w skali roku związany jest z przewlekłością postępowań rodzinnych przed polskimi sądami.

Senatorowie Waldemar Kraska, Alicja Chybicka i Jan Michalski zwracali uwagę, że rzecznik powinien w większym stopniu angażować się w działania na rzecz zapewnienia w szkołach opieki lekarskiej, przede wszystkim stomatologicznej. W opinii senatora Stanisława Koguta, rzecznik powinien także mocniej wspierać działania na rzecz zwiększenia dostępu do przedszkoli, zwłaszcza dzieci niepełnosprawnych. Senator Anna Aksamit zwróciła uwagę na zagrożenia związane ze zjawiskiem przemocy w szkołach, senator Andrzej Pająk podkreślał natomiast potrzebę interwencji rzecznika praw dziecka w sprawach dotyczących treści przekazów telewizyjnych i filmowych.

Rzecznik Marek Michalak przypomniał, że w sprawie opieki stomatologicznej w szkołach zaproponował zorganizowanie dentobusów. Sugerował, że skutecznym rozwiązaniem zapewniającym ochronę zdrowia w szkołach byłoby podniesienie stawek Narodowego Funduszu Zdrowia dla lekarzy za leczenie dzieci. Wobec braku przedszkoli rzecznik zabiega o zwiększenie dostępu do nich przede wszystkim dzieciom niepełnosprawnym i dzieciom rodziców samotnie wychowujących dzieci. Jak podkreślił, udało mu się skutecznie występować w sprawie ochrony telewizyjnego pasma dziecięcego, co doprowadziło do eliminacji niepożądanych zapowiedzi. Podkreślił jednak, że w tych sprawach wielką rolę mają do odegrania rodzice.

Podsumowując, przewodniczący Komisji Rodziny i Polityki Społecznej senator Mieczysław Augustyn stwierdził, że rok 2011 był rokiem działalności rzecznika z rozszerzonymi kompetencjami i potwierdzeniem spodziewanych w tej sytuacji oczekiwań wobec niego. Senator zwrócił także uwagę na dobrą pracę Biura Rzecznika Praw Dziecka i współpracę rzecznika z organizacjami pozarządowymi. Wyraził także pogląd, że konstrukcja sprawozdania rzecznika jest bardzo dobra.