Z prac komisji senackich

Tematem posiedzenia Komisji Gospodarki Narodowej był stan i perspektywy rozwoju przemysłu chemicznego w Polsce.

Otwierając obrady, przewodniczący Komisji Gospodarki Narodowej senator Marek Ziółkowski zwrócił uwagę na potrzebę znalezienia przez Polskę swojej specjalności w międzynarodowym podziale pracy. Zdaniem senatora, nasz kraj znajduje się w fazie rozwoju, kiedy należy postawić na przepływ innowacji z nauki do biznesu. Jak stwierdził, dalszy wzrost gospodarczy nie może opierać się wyłącznie na rozbudowie infrastruktury. Senator wyraził nadzieję, że dyskusja na temat kondycji i perspektyw przemysłu chemicznego przyniesie propozycje rozwiązań, które zostaną wykorzystane podczas prac nad zmianami legislacyjnymi.

W debatę wprowadził prezes Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego Wojciech Lubiewa-Wieleżyński, który przedstawił referat poświęcony polskiemu przemysłowi chemicznemu - jego stanowi obecnemu i perspektywicznym kierunkom rozwoju. W swoim wystąpieniu omówił wyniki polskiej branży chemicznej na tle innych państw Unii Europejskiej. Wśród problemów wskazał m.in. na duży deficyt handlowy, wysokie ceny gazu ziemnego, ubogą infrastrukturę przesyłową i małe zaangażowanie firm produkcyjnych w badania i rozwój. Za największe zagrożenie uznał politykę klimatyczną Unii Europejskiej i system handlu emisjami (tzw. ETS).

O roli innowacji w rozwoju przemysłu  chemicznego mówił dyrektor Instytutu Nawozów Sztucznych w Puławach Cezary Możeński. Jako przykład skutecznej współpracy nauki i przemysłu wskazał działalność kierowanej przez siebie jednostki badawczo-rozwojowej, która doskonale radzi sobie na bardzo konkurencyjnym rynku.

Na temat perspektywicznego wykorzystania węgla w technologii chemicznej mówił dyrektor Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla Marek Ściążko. W swoim wystąpieniu skoncentrował się na wynikach studium wykonalności 3 rodzajów instalacji zgazowywania węgla, których produktem byłyby: paliwo ciekłe, wodór i metanol. Jego zdaniem, w obecnych warunkach najbardziej rentowna wydaje się produkcja metanolu.

Senator Ryszard Górecki przedstawił referat "Energia odnawialna szansą rozwojową przemysłu chemicznego". Podkreślił uzupełniającą rolę odnawialnych źródeł energii w obecnym i przewidywanym krajowym bilansie energetycznym, ze szczególnym uwzględnieniem biomasy.

O zaawansowanym zastosowaniu biomasy w przemyśle chemicznym mówił równieżdyrektor Instytutu Ciężkiej Syntezy Organicznej "Blachownia" w Kędzierzynie-Koźlu Andrzej Krueger.

Zbigniew Florjańczyk z Politechniki Warszawskiej przedstawił prezentację "Perspektywy rozwoju syntetycznych i naturalnych  materiałów polimerowych". Jako szansę polskiego eksportu wymienił m.in. materiały kompozytowe dla przemysłu lotniczego. Za negatywne zjawisko uznał niski poziom recyklingu tego rodzaju tworzyw.

Dyrektor Instytutu Farmaceutycznego Janusz Obukowicz podkreślił znaczenie szeroko rozumianej innowacyjności w procesie wytwarzania leków. Jego zdaniem, barierą dla wzrostu tego sektora są zbyt szczegółowe przepisy prawa i długotrwały proces rejestracji nowych farmaceutyków.

Prorektor Akademii Górniczo-Hutniczej Jerzy Lis omówił innowacyjne kierunki rozwoju przemysłu ceramicznego. Jak zauważył, polska produkcja płytek, ceramiki sanitarnej i budowlanej znajduje się w światowej czołówce zarówno pod względem innowacyjności, jak i jakości.

Henryk Górecki z Komitetu Polityki Naukowej mówił na temat potencjału badawczego krajowych jednostek naukowych działających na rzecz rozwoju branży chemicznej.

Do tworzenia multidyscyplinarnych ośrodków badawczych łączących potencjał uczelni i parków technologicznych zachęcał Bogdan Marciniec z Uniwersytetu Poznańskiego. 

Przed przystąpieniem do dyskusji przewodniczący Komisji Gospodarki Narodowej senator Marek Ziółkowskizaproponował, by skupić się przede wszystkim na barierach i problemach, które można by ograniczyć w drodze zmian ustawowych.

Jak zwrócił uwagę dyrektor Instytutu Chemii Przemysłowej Józef Menes, instytucje reprezentowane przez zabierających głos podczas obecnego posiedzenia należą do wiodących. Sytuacja całej branży chemicznej jest, według niego, dużo gorsza, ponieważ brakuje środków na niezbędne inwestycje. Za kuriozalny uznał fakt, że w Polsce w ogóle nie produkuje się metanolu.

Przewodniczący Komitetu Inżynierii Chemicznej Polskiej Akademii Naukowych Janusz Ledakowski poddał w wątpliwość ekonomiczny sens wykorzystania energetycznego biomasy i działania biogazowni. Jak zauważył, jedynie system tzw. zielonych certyfikatów umożliwia tego rodzaju inwestycje. Poparł stworzenie strategicznego programu wykorzystania odpadów w celach energetycznych oraz budowy pilotażowych instalacji zgazowywania węgla.

W opinii Wojciecha Lubiewy-Wieleżyńskiego, unijna polityka dotowania biomasy energetycznej i biopaliw jest nieracjonalna. Jak stwierdził, na naszym rynku niezbędna jest integracja produktowa i konsolidacja, tak by sprostać rosnącej konkurencji międzynarodowej, zwłaszcza ze strony dysponujących tanim gazem Rosji, USA i Kanady.

Cezary Możeński zauważył, że i tak niewielkie środki na naukę (jedynie 0,7% PKB rocznie) są niewłaściwie wykorzystywane, ponieważ efekty badań naukowych nie trafiają do gospodarki. Jak ocenił, nowa ustawa o finansowaniu nauki nie daje niezbędnego impulsu rozwojowego, a brak zachęt podatkowych sprawia, że największe polskie spółki niewiele inwestują w innowacje.

Na niemal całkowity brak spalarni odpadów zwrócił natomiast uwagę Zygmunt Kowalski z Politechniki Krakowskiej. Za paradoksalną uznał sytuację, w której nie opłaca się budować tego typu zakładów ze względu na brak odpowiedniej ilości śmieci. W rzeczywistości produkujemy ich bardzo dużo, ale wysokie opłaty za odbiór powodują nielegalne pozbywanie się prawie połowy wolumenu odpadów.  

Senator Bogusław Śmigielski zauważył, że problemy z budową instalacji do utylizacji wynikają przede wszystkim z nieuregulowanej do niedawna kwestii własności odpadów komunalnych, a także z protestów społecznych.

Senator Stanisław Kogut zaapelował do członków Komisji Gospodarki Narodowej o zaproponowanie zwiększenia środków na badania i rozwój w przyszłorocznym budżecie państwa. Zasugerował też złożenie kilku wizyt studyjnych komisji w najbardziej nowoczesnych i innowacyjnych zakładach.