Z prac komisji senackich

Senatorowie z Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi kontynuowali rozpatrywanie wniosków w sprawie 7 rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady. Pierwsze posiedzenie w tej sprawie odbyło się 11 stycznia 2012 r. Senatorowie zapoznali się wówczas z opinią rządu na temat rozpatrywanych projektów. Rząd nie przedstawił natomiast stanowisk, które miały być przyjęte w końcu stycznia 2012 r. W związku z tym komisja zwróciła się do marszałka Senatu o przesunięcie terminu rozpatrzenia skierowanych do niej dokumentów unijnych.
Podczas obecnego posiedzenia w pierwszym punkcie porządku dziennego kontynuowano rozpatrywanie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej COM(2011)625.
Stanowisko rządu w sprawie projektu rozporządzenia przedstawił podsekretarz stanu w ministerstwie rolnictwa Tadeusz Nalewajk. Jak stwierdził, Polska negatywnie ocenia zaproponowany sposób zwiększenia pozytywnego oddziaływania środowiskowego, polegający na przeznaczeniu na działania w tym zakresie 30% kopert krajowych płatności. Zdaniem rządu, mimo dodatkowych wymogów i związanych z tym kosztów administracyjnych i ekonomicznych trudno ocenić środowiskową wartość dodaną zaproponowanych zmian. Większość tego typu celów jest już realizowanych poprzez stosowanie norm dobrej kultury rolnej, zgodnej z ochroną środowiska, a także pozostałych elementów zasady wzajemnej zgodności. Ponadto pomimo starań o wzmocnienie wymogów środowiskowych, w tym klimatycznych, nie można wykluczyć negatywnego globalnego efektu „zazielenienia” płatności bezpośrednich, co może być skutkiem ewentualnego przeniesienia części produkcji rolnej z Unii Europejskiej do regionów bardziej wrażliwych pod względem środowiskowym.
Podczas dyskusji zwracano uwagę, że propozycja przeznaczenia 7% gruntów na obszary ekologiczne stwarza niebezpieczeństwo rozbieżności z celami dyrektywy 2009/28/WE w zakresie promowania odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz przeciwdziałania zmianom sposobu użytkowania gruntów. W Polsce, podobnie jak w innych krajach UE, najwięcej energii ze źródeł odnawialnych pozyskuje się z biomasy leśnej. Z uwagi na jej ograniczone zasoby realizacja ambitnych celów UE w zakresie OZE wymaga większego wykorzystania biomasy pochodzenia rolniczego. Podnoszono również, że ograniczenie obszaru upraw rolniczych w sytuacji wzrostu zapotrzebowania na surowce rolnicze będzie oznaczać większą presję na zmiany w sposobie użytkowania gruntów, a także może prowadzić do wzrostu importu surowców z krajów trzecich.
Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi po wysłuchaniu informacji przedstawionej przez przedstawicieli Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz w wyniku przeprowadzonej dyskusji nie poparła projektu rozporządzenia. Jak ustalono, opinię komisji na posiedzeniu Komisji Spraw Unii Europejskiej przedstawi senator Grzegorz Wojciechowski.

Kolejnym rozpatrywanym dokumentem był wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych („rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynków”) COM(2011)626. Stanowisko rządu w tej sprawie przedstawił zastępca dyrektora Departamentu Rynków Rolnych w ministerstwie rolnictwa Lech Durski. Jak poinformował, rząd z zadowoleniem przyjął, że Komisja Europejska zaproponowała utrzymanie mechanizmów interwencji publicznej i dopłat do prywatnego przechowywania produktów jako podstawy siatki bezpieczeństwa, stabilizującej funkcjonowanie rynków rolnych. Mimo korzystnej koniunktury na rynkach rolnych, efektywność siatki bezpieczeństwa nie może być jednak osłabiana ze względu na obserwowaną od wielu lat rosnącą zmienność cen rolnych. W tym kontekście rząd uważa, że dla stabilizacji rynków rolnych właściwe może być także utrzymanie – dotychczas skutecznych – instrumentów regulacji podaży (kwoty w sektorze cukru i kwoty mleczne). Za właściwe uznano działania ukierunkowane na zwiększenie siły przetargowej producentów rolnych.
W opinii wiceministra Tadeusza Nalewajka, większe zorganizowanie rynków nie powinno powodować zakłóceń konkurencji i segmentacji europejskiego rynku produktów rolnych. Projekt rozporządzenia stanowi podstawę do dalszych dyskusji nad zapewnieniem skutecznej, wspólnej organizacji rynków w kolejnej perspektywie finansowej, w wielu miejscach wymaga jednak ulepszenia.
Podczas dyskusji zwracano uwagę, że zmiany cen środków produkcji i sytuacja na rynkach rolnych powinny być powodem do urealnienia poziomu cen referencyjnych, co zapewniłoby odpowiedni poziom wsparcia. Podnoszono także, że w programach operacyjnych należałoby uwzględnić nowe mechanizmy, ściśle ukierunkowane na zarządzanie kryzysowe, np. ubezpieczenia kredytowe, a także zwiększyć intensywność unijnej pomocy finansowej, obliczonej na podstawie wartości produkcji sprzedanej przez organizacje producentów. Mówiono również o zwiększonej roli i znaczeniu producentów rolnych w łańcuchu żywnościowym, wynikającej z ujednolicenia i rozszerzenia na wszystkie sektory wspólnej organizacji rynków rolnych przepisów dotyczących uznawania organizacji i ich zrzeszeń.
Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi po wysłuchaniu informacji przedstawionej przez przedstawicieli resortu rolnictwa, a także w wyniku przeprowadzonej dyskusji, nie zajęła stanowiska w sprawie projektu rozporządzenia. Przyjęła natomiast opinię, którą na posiedzeniu Komisji Spraw Unii Europejskiej przedstawi senator Grzegorz Wojciechowski.
W trzecim punkcie porządku dziennego obrad kontynuowano rozpatrywanie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) COM(2011)627.
Ze stanowiskiem rządu w sprawie tego projektu rozporządzenia zapoznała senatorów Magdalena Nowicka, zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Obszarów w resorcie rolnictwa. Jak poinformowała, rząd opowiada się za zwiększeniem udziału środków przeznaczonych na II filar w budżecie wspólnej polityki rolnej (WPR) dla zapewnienia jej niezbędnej skuteczności w kontekście nowych zadań i uwarunkowań. Zdaniem rządu, wysokość środków z II filara przeznaczonych dla Polski powinna pozostać co najmniej na takim samym poziomie, szczególnie ze względu na niezakończenie w naszym kraju procesu przekształceń strukturalnych i modernizacji w rolnictwie. Aby zapewnić zrównoważony i wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, trzeba wykorzystać nie tylko instrumenty WPR, ale także – w odpowiednim stopniu – polityki spójności. Należy zadbać o to, aby rozwiązania te nie prowadziły do zwiększenia obciążeń administracyjnych, wynikających m.in. z konieczności harmonizacji systemu programowania i wdrażania II filara.
W toku dyskusji zwracano uwagę, że w projekcie rozporządzenia trafnie wskazano cele i priorytety rozwoju obszarów wiejskich w UE. Niepokój budzi jednak brak powiązań proponowanych zapisów z rozporządzeniem o wspólnych ramach strategicznych (WRS). Dotyczy to zwłaszcza określenia współzależności między priorytetami rozwoju obszarów wiejskich a celami tematycznymi, wymienionymi w rozporządzeniu WRS. Podnoszono ponadto, że w ramach priorytetów rozwoju obszarów wiejskich w niewystarczającym zakresie uwzględniono wsparcie: konkurencyjności sektora przetwórstwa produktów rolnych i gospodarstw rolnych, poprawy warunków życia oraz rozwoju mikro- i małych przedsiębiorstw, funkcjonujących na obszarach wiejskich.
Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi po wysłuchaniu informacji Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz przeprowadzonej dyskusji poparła projekt rozporządzenia. Ustalono, że opinię komisji w tej sprawie podczas posiedzenia Komisji Spraw Unii Europejskiej przedstawi senator Jerzy Chróścikowski.
Następnie kontynuowano rozpatrywanie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej COM(2011)628. Stanowisko rządu w sprawie tego dokumentu unijnego przedstawiła Aleksandra Szelągowska, dyrektor Departamentu Finansów w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jak poinformowała, rząd opowiada się za zminimalizowaniem liczby wymaganych kontroli przeprowadzanych przez agencje płatnicze, organa certyfikujące i służby audytowe Komisji Europejskiej. Zdaniem rządu, zmniejszyłoby to koszty i obciążenia administracyjne. Trzeba ujednolicić zasady kontroli w obu filarach WPR w taki sposób, aby nie spowodowało to w przyszłości komplikacji systemu kontroli w II filarze w porównaniu z zasadami określonymi we wspólnych ramach strategicznych.
Podczas dyskusji zwracano uwagę na szereg uproszczeń zawartych w projekcie. Przewidziano zmniejszenie liczby agencji płatniczych i wzmocnienie roli organu kontrolującego. Ma to uczynić system bardziej transparentnym i zmniejszyć obciążenia zarówno organów administracji krajowych, jak i służb Komisji Europejskiej. Negatywnie oceniono natomiast propozycje, które prowadzą do zwiększenia  obciążeń budżetów państw członkowskich w związku z rozliczeniem kwot nienależnie wypłaconych i nieodzyskanych oraz odzyskiwaniem kwot w wyniku stwierdzenia nieprawidłowości i zaniedbań.
Po wysłuchaniu informacji przedstawionej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a także w wyniku przeprowadzonej dyskusji, Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi poparła rozpatrzony projekt rozporządzenia. Ustalono, że opinię komisji w tej sprawie na posiedzeniu Komisji Spraw Unii Europejskiej przedstawi senator Jerzy Chróścikowski.
Podczas obrad kontynuowano także rozpatrywanie wniosku dotyczącego rozporządzenia Rady określającego środki dotyczące ustalania niektórych dopłat i refundacji związanych ze wspólną organizacją rynków produktów rolnych COM(2011)629. Ze stanowiskiem rządu dotyczącym tego projektu rozporządzenia zapoznał senatorów zastępca dyrektora Departamentu Rynków Rolnych w resorcie rolnictwa Lech Durski. Jak stwierdził, właściwa realizacja celów wspólnej polityki rolnej jest uzależniona od zastosowania odpowiedniego poziomu wsparcia rynku. W zależności od instrumentów poziom tego wsparcia jest określany poprzez: ceny referencyjne, limity środków przeznaczone na implementację instrumentów, intensywność wsparcia. Doświadczenia ostatnich lat we wdrażaniu instrumentów wsparcia rynku wskazują na potrzebę wypracowania rozwiązań umożliwiających sprawne dostosowywanie poziomu cen referencyjnych do uwarunkowań rynkowych, w tym rosnących cen produkcji.
W trakcie dyskusji podnoszono, że projekt rozporządzenia budzi wątpliwości co do zakresu realizacji zapisów art. 43 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Oprócz zagadnień wskazanych przez Komisje Europejską powinny być w nim ujęte środki dotyczące wszystkich wypadków ustalania cen referencyjnych, korekt płaconych cen wynikających z różnej jakości towarów, pomocy i ograniczeń ilościowych zawartych w rozporządzeniu o jednolitej wspólnej organizacji rynków rolnych (WORR). Jak wskazywano, wysokość cen referencyjnych, korekt cen, pomocy i ograniczeń ilościowych powinny być określane samodzielnie przez Radę lub wspólnie przez Radę i Parlament Europejski w rozporządzeniu o jednolitej WORR. Zdaniem senatorów, środki określone w projekcie powinny w sposób jednoznaczny i klarowny wyznaczać kryteria i zasady ustalania wsparcia rynku.
Ostatecznie Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi poparła projekt rozporządzenia. Na sprawozdawcę opinii w tej sprawie podczas posiedzenia Komisji Spraw Unii Europejskiej wybrano senatora Jerzego Chróścikowskiego.
W szóstym punkcie kontynuowano rozpatrywanie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 w związku ze stosowaniem płatności bezpośrednich dla rolników w odniesieniu do roku 2013  COM(2011)630.

Stanowisko rządu w sprawie tego projektu rozporządzenia przedstawiła Joanna Czapla, dyrektor Departamentu Płatności Bezpośrednich w resorcie rolnictwa. W opinii rządu, objęcie w nowych państwach członkowskich pełnym wsparciem gospodarstw, które otrzymują powyżej 5 tys. euro, jest rozwiązaniem właściwym m.in. z uwagi na generalnie niższy od średniej w UE poziom płatności bezpośrednich w tych państwach.
W trakcie dyskusji wskazywano na potrzebę, aby rozwiązania przejściowe zaproponowane w projekcie rozporządzenia zapewniły równe warunki konkurencji rolnikom z nowych i starych państw członkowskich UE.
Komisja po wysłuchaniu informacji przedstawionej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz w wyniku przeprowadzonej dyskusji poparła projekt rozporządzenia. Opinię komisji na posiedzeniu Komisji Spraw Unii Europejskiej przedstawi senator Jerzy Chróścikowski.
Na zakończenie obrad Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi kontynuowano rozpatrywanie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do systemu płatności jednolitych i wsparcia dla plantatorów winorośli COM(2011)631. ze stanowiskiem rządu w sprawie tego dokumentu unijnego zapoznał senatorów naczelnik Wydziału Wyrobów Winiarskich, Napojów Spirytusowych i Rejestracji Producentów Wyrobów Akcyzowych w Departamencie Rynków Rolnych resortu rolnictwa Krzysztof Potocki. Jego zdaniem, przyjęte rozwiązania powinny ułatwić przejście z obecnie stosowanego systemu płatności w rozumieniu tytułu III rozdziału 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009.
Podczas dyskusji zwrócono uwagę, że dla państw członkowskich, będących beneficjentami takich programów wsparcia, które obecnie mogą korzystać z elastycznego przenoszenia środków wsparcia plantatorów winorośli do systemu płatności jednolitych, konieczność podjęcia ostatecznej decyzji w tym zakresie do 1 grudnia 2012 r. jest problematyczna, zwłaszcza przed zakończeniem całej reformy WPR.
Komisja po wysłuchaniu informacji przedstawionej przez przedstawiciela Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz w wyniku przeprowadzonej dyskusji poparła projekt rozporządzenia. Opinię komisji na posiedzeniu Komisji Spraw Unii Europejskiej przedstawi senator Jerzy Chróścikowski.