Z prac komisji senackich

Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności rozpatrzyła ustawę o zmianie ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe. Senatorowie zaproponowali wprowadzenie do niej 6 poprawek; 4 z nich mają charakter redakcyjny i legislacyjny. Kolejna zmiana dotyczy zapisania w ustawie, że towar dostarczany jest do konsumenta wraz z opakowaniem. Ostatnia z rekomendowanych poprawek przesuwa termin wejścia w życie nowelizacji na 1 stycznia 2023 r. Sejm proponował, by ustawa weszła w życie 14 dni po jej ogłoszeniu.

W trakcie dyskusji na potrzebę zmiany vacatio legis rozpatrywanej nowelizacji zwrócił uwagę senator Adam Szejnfeld, a także Konfederacja Lewiatan. Zdaniem Konfederacji istnieje potrzeba zsynchronizowania prac nad procedowanymi obecnie projektami ustaw: ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny, a także ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe oraz ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw. Oba projekty przewidują znaczące zmiany w ustawie o prawach konsumenta i w znacznym stopniu dotyczą treści i usług cyfrowych, a skutkiem obu projektów mogą być zmiany relacji kontraktowych na linii przedsiębiorca – konsument, w szczególności w szeroko pojętym obszarze usług i treści cyfrowych. Dlatego m.in. postulowano potrzebę zapewnienia co najmniej 6 miesięcznego vacatio legis., m.in. ze względu na konieczność zapewnienia przedsiębiorcom odpowiedniego czasu na przygotowanie się i wdrożenie zmian i wymogów wynikających z tych projektów. 14-dniowe vacatio legis to czas nieadekwatny i niewystarczający, biorąc pod uwagę zakres wymaganych zmian i specyfikę obszaru, w którym wymagane zmiany będą wprowadzane.

Ustawa o zmianie ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe wdraża do polskiego prawa 2 dyrektywy unijne: cyfrową w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych oraz towarową z 11 czerwca 2019 r. Nowelizacja wydłuża m.in. z 2 do 6 lat okres dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi. Ma poprawić sytuację konsumentów przy zawieraniu umów z przedsiębiorcami o dostarczanie treści cyfrowych lub usług cyfrowych oraz umów sprzedaży zawartych między sprzedawcą a konsumentem, a także zapewnić wysoki poziom ochrony konsumentów.

Komisja gospodarki zaproponowała też poprawki do ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz ustawy o finansach publicznych. Potrzebę ich wprowadzenia zasygnalizowało senackie Biuro Legislacyjne. Jak stwierdzono, ustawa nie budzi zastrzeżeń natury konstytucyjno-prawnej, wymaga jednak pewnej interwencji o charakterze legislacyjnym. Dlatego w opinii biura znalazły się odpowiednie poprawki doprecyzowujące, korygujące zapisy ustawy uchwalonej przez Sejm.

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz ustawy o finansach publicznych upraszcza i doprecyzowuje obowiązek sprawozdawczy dotyczący praktyk płatniczych. Zwalnia z niego: świadczenia z transakcji handlowych zawieranych w zakresie działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, świadczenia przedawnione, a także świadczenia między spółkami w ramach jednej grupy kapitałowej, publiczne podmioty lecznicze i spółki wchodzące w skład podatkowych grup kapitałowych. Nowela wydłuża też termin na złożenie sprawozdania z 31 stycznia na 30 kwietnia, zmienia też zasady karania za nadmierne opóźnianie się z płatnością, wprowadza m.in. nowy wzór wyliczania maksymalnej kary za przeterminowane zobowiązanie. Ustawa powołuje też instytucję tzw. wezwań miękkich. Prezes UOKiK będzie mógł, bez wszczynania postępowania, wystąpić do przedsiębiorcy zalegającego z płatnością o wyjaśnienia.

Podczas posiedzenia Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności rozpatrzyła też ustawę o zakupie preferencyjnym paliwa stałego przez gospodarstwa domowe i zaproponowała do niej 10 poprawek. Proponowane zmiany mają charakter legislacyjny, doprecyzowujący i uszczegółowiający, a ich celem jest zapobieżenie powstawaniu wątpliwości interpretacyjnych. Senatorowie zmienili m.in. tytuł ustawy na ustawę o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych. Uznali, że tytuł ustawy został sformułowany w sposób niezgodny z zasadami techniki prawodawczej i nie jest adekwatny do jej treści. Jak uzasadniono w opinii senackiego Biura Legislacyjnego, gospodarstwo domowe nie może być stroną umowy sprzedaży paliwa stałego, gdyż nie posiada zdolności do czynności prawnych, a zakupu dokonuje osoba fizyczna w gospodarstwie domowym, z przeznaczeniem dla tego gospodarstwa. 

Krytyczną ocenę ustawy przedstawił senator Adam Szejnfeld, wskazując, że zawiera ona szereg uchybień. Dlatego podczas posiedzenia plenarnego Senatu zostanie zgłoszony katalog poprawek, realizujących m.in. postulaty strony społecznej. Zgłoszenie 3 poprawek zapowiedział też senator Władysław Komarnicki. 

Zgodnie z ustawą, skierowaną do parlamentu w trybie pilnym, gminy, spółki gminne i związki gminne będą mogły kupować węgiel od importerów po 1,5 tys. zł za tonę, by następnie sprzedawać go mieszkańcom po nie więcej niż 2 tys. zł za tonę. Spółkami, które mogą sprzedawać węgiel samorządom po cenach preferencyjnych, są PGE Paliwa i Węglokoks. Gospodarstwo domowe będzie miało prawo do zakupu po preferencyjnej cenie 1,5 tony węgla w tym roku oraz kolejnych 1,5 tony po 1 stycznia 2023 r. Aby kupić węgiel od samorządu, mieszkańcy będą składali do gminy wniosek o zakup preferencyjny. Węgiel po preferencyjnej cenie będą mogły zakupić osoby uprawnione do dodatku węglowego. Gmina będzie mogła prowadzić dystrybucję węgla poprzez: własne jednostki organizacyjne, wybrane spółki, np. komunalne, umowę ze składem węgla, umowę z inną gminą. Ustawa przewiduje, że gminy, które kupiły węgiel do sprzedaży przed wejściem w życie nowych przepisów, będą mogły wnioskować o zwrot różnicy w cenie. Spółki komunalne i gminy podejmujące się sprzedaży węgla po preferencyjnej cenie będą zwolnione z podatku akcyzowego od tych transakcji. Ustawa umożliwia ponadto wypłatę dodatku węglowego każdemu z gospodarstw domowych pod tym samym adresem, jeśli każde z nich ogrzewa się oddzielnym źródłem ciepła, zgłoszonym do centralnej ewidencji emisyjności budynków, i złoży deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Komisja Nadzwyczajna ds. Klimatu rozpatrzyła ustawę o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o odnawialnych źródłach energii. Ustawa ma na celu zniesienie obowiązku sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej na giełdzie towarowej energii tzw. obligo giełdowe. Nowelizacja nie wprowadza zakazu sprzedaży energii na giełdzie, transakcje handlowe nadal będą przeprowadzane na giełdach towarowych, o skorzystaniu z tej formy obrotu każdy uczestnik rynku ma jednak decydować samodzielnie, stosownie do własnej strategii.

Członkowie komisji uznali za zasadne wprowadzenie poprawek do ustawy, które zachowają obligo giełdowe, ale nie na poziomie 100%, a 50 %. Ich zdaniem zapewni to, że giełda towarowa będzie nadal działać w sposób umożliwiający określanie referencyjnej ceny na rynku potrzebnej do obiektywnej wyceny stawek energii. Sprawozdawcą komisji został jej przewodniczący senator Stanisław Gawłowski.

Ustawa określa sankcje za manipulacje na rynku i za wykorzystanie informacji wewnętrznej do obrotu produktami energetycznymi na rynku hurtowym: grzywnę do 5000 stawek dziennych, od roku do 10 lat więzienia albo obie te kary łącznie. Grzywna do 2500 stawek dziennych i od 3 miesięcy do 5 lat więzienia ma grozić za ujawnianie informacji wewnętrznej bądź zalecanie na ich podstawie kupna lub sprzedaży produktów.

Komisja Środowiska rozpatrzyła ustawę o Centralnym Azylu dla Zwierząt i będzie rekomendowała Senatowi wprowadzenie 20 poprawek legislacyjnych, redakcyjnych i doprecyzowujących. Azyl ma działać od 1 stycznia 2024 r. w pobliżu Warszawy. Na siedzibę Azylu wybrano obiekty po byłej jednostce wojskowej będące obecnie w posiadaniu Lasów Państwowych zlokalizowane w centralnej Polsce. Teren 95 ha z budynkami ma zostań przejęty bezpłatnie na zasadzie porozumienia i odpowiednio zaadaptowany. Maksymalne wydatki na Azyl w roku 2022 mają wynosić 4,831 mln zł, w 2023 r. - 23,984 mln zł, w 2024 r. – 10,041 mln zł, w latach kolejnych około 5 mln rocznie z wyjątkiem roku 2028, kiedy to przewidziano maksymalnie 8,931 mln zł.  

Wiceminister Klimatu i Środowiska Edward Siarka podkreślił, że ustawa, która określa zadania oraz organizację Centralnego Azylu dla Zwierząt, a także zasady przyjmowania zwierząt i postępowania z nimi jest od dawana oczekiwana. Ma ona rozwiązać problem opieki nad zwierzętami, które m.in. trafiły do Polski w wyniku działań przemytniczych, kontroli granicznej, zostały przejęte przez ograny ściągania lub w wyniku postępowania sądowego. Minister przytoczył słynny przykład tygrysów, którymi trzeba było się zaopiekować w 2019 r., a pojawiły się problemy prawne. Dodał, że Azyl nie ma być typowym schroniskiem, tylko miejscem tymczasowego pobytu dla zwierząt, które to w wyniku różnych zdarzeń wymagają opieki. Wiceminister tłumaczył, że w Centralnym Azylu dla Zwierząt będą przetrzymywane zwierzęta należące w szczególności do: inwazyjnych gatunków obcych, gatunków dzikich zwierząt zagrożonych wyginięciem, gatunków niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzi, gatunków objętych ochroną gatunkową. Wskazał, że do podstawowych zadań ośrodka należeć będzie transport, czasowe przetrzymywanie zwierząt, a po uregulowaniu ich statusu prawnego nastąpi przekazywanie ich innym podmiotom.

Andrzej Szweda–Lewandowski, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska dodał, że bardzo wiele środowisk; celnicy, Rada Dyrektorów Polskich Ogrodów Zoologicznych i Akwariów, jednostki samorządu terytorialnego, stowarzyszenia ochrony zwierząt i organizacje pozarządowe; postulowało o te uregulowania. W jego opinii azyl należy odróżnić od ośrodków rehabilitacji zwierząt. Azyl będzie jednostką, która będzie czasowo przetrzymywała zwierzęta w odpowiednich warunkach do momentu prawomocnego orzeczenia przez sąd ich przypadku, lub do czasu znalezienia miejsca przetrzymywania stałego dla zwierząt bez właściciela.

Senator Jadwiga Rotnicka powiedziała, że sama idea utworzenia azylu jest słuszna, ale pytała, czy nie jest lepiej utworzyć kilka mniejszych jednostek dostosowanych do specyfiki gatunku.

Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej rozpatrzyła „Informację o funkcjonowaniu spółdzielni socjalnych działających na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych za okres 2020–2021”. Wiceminister Rodziny i Polityki Społecznej Anita Czerwińska powiedziała, że w ostatnich latach liczba spółdzielni utrzymuje się na stabilnym poziomie, tj. około półtora tysiąca spółdzielni. Najwięcej spółdzielni socjalnych znajdowało się w Wielkopolsce, na Śląsku i w woj. mazowieckim. Widoczne jest nierównomierne rozmieszczenie spółdzielni na terenie kraju.  Liczba osób zatrudnionych w spółdzielniach socjalnych sukcesywnie rośnie. W 2019 r. było to 8 tys., w 2020 r. 9.930, a w 2021 r. było to już blisko 10 tys. Osoby z orzeczoną niesprawnością stanowiły 20% wszystkich zatrudnionych w spółdzielniach socjalnych. Handel, przetwórstwo, administrowanie budynkami, budownictwo oraz  działalność profesjonalna naukowa i techniczna - to główne branże, w których działają spółdzielnie socjalne. Minister podkreśliła, że dodatkowe źródła finansowania na jakie mogą liczyć spółdzielnie to PEFRON, Fundusz Pracy, Budżet Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego i Regionalnych Programów Operacyjnych. Wysokość środków uzyskanych z PEFRON w latach sprawozdawczych wyniosła 827,837 tys. zł, natomiast wsparcie w zakresie założenia lub przystąpienia do spółdzielni socjalnej z funduszu pracy wyniosła ponad 150 tys. zł. Refundacja wynagrodzeń była na poziomie 2mln 200 tys. i to cieszyło się największym zainteresowaniem. Badanie kondycji spółdzielni socjalnych w kontekście pandemii COVID– 10 wykazało, że się ona pogorszyła, po mimo, że spółdzielnie były jedynymi podmiotami, które mogły jednocześnie korzystać ze wsparcia dla przedsiębiorców i organizacji pozarządowych, i jako jedyne mogły niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników skorzystać z refundacji składek na ubezpieczenie społeczne.

Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej zapoznała się także z „Informacją Rady Ministrów o realizacji w roku 2021 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej”. Wiceminister Rodziny i Polityki Społecznej Barbara Socha powiedziała, że wydatki na realizacje ustawy wyniosły ogółem prawie 3 miliardy 610 milionów i były o 4,3 % wyższe w stosunku do roku poprzedniego. Mówiła, że w 2021 r. było zatrudnionych 3786 asystentów rodziny, czyli 1 % mniej niż w roku poprzednim. Z ich usług skorzystało 43 188 rodzin, z czego ponad 9 tys. było zobowiązanych przez sąd. Był to wzrost o 16 %. Oznacza to, że obciążenie pracą asystentów rodziny rośnie.  261 placówek wsparcia dziennego i 59 rodzin wspierających funkcjonowało w 2021 r. Ogólna liczba dzieci w pieczy zastępczej wyniosła 72941 i był to wzrost o 1,2% w stosunku do 2020 r. W rodzinnej pieczy przebywało 56 656 dzieci, i liczba ta utrzymała się na poziomie zbliżonym do roku poprzedniego. 36 tys. 131 to liczba rodzin zastępczych. Odnotowano 6% spadek w stosunku do roku poprzedniego, a największy ubytek zaobserwowano wśród zawodowych rodzin zastępczych. Wiceminister podkreśliła, że wyhamował proces deinstytucjonalizacji, bo w roku sprawozdawczym było 1924 placówki – czyli zwiększyła się liczna  placówek opiekuńczo wychowawczych o 100. Zapowiedziała zmiany ustawodawcze.  1237 zł – był to średni koszt utrzymania dziecka w rodzinnej w pieczy zastępczej, wyższy o 4,2 % niż w roku poprzednim. W rodzinie zastępczej zawodowej i rodzinnym domu dziecka średnia miesięczna kwota na utrzymanie dziecka wynosiła 2549 zł, był to wzrost o 5,1%. Średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w placówce opiekuńczo wychowawczej wynosił 5941 zł i był o 8,9 % wyższy. Wydatki na pieczę zastępczą gmin wyniosły 190 mln złotych i był to o 15 % wyższy wkład, stanowiący 22,7% ogółu wydatków.  Na pieczę instytucjonalną gminy przeznaczyły 218 mln.

Senator Magdalena Kochan postulowała wsparcie dla asystentów rodziny i rodzin zawodowych zastępczych, także w kwestii ich wynagrodzenia, o szkolenia dla radnych i przedstawicieli gmin w kwestii pieczy zastępczej, ułatwienie umieszczania małych dzieci w wolnych rodzinach zastępczych.

Komisja Środowiska rozpatrzyła ustawę o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy – Kodeks wykroczeń. Ustawa wyłącza spod ogólnego zakazu puszczania luzem psów w lesie psy ratownicze w czasie treningów, udziału w pozorowanej akcji ratowniczej, czy udziału w akcji ratowniczej. Projekt tej ustawy był odpowiedzią na postulaty petycji skierowanej do Sejmu.

Komisje: Gospodarki Narodowej i Innowacyjności oraz Środowiska rozpatrzyły ustawę o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o odnawialnych źródłach energii  i zarekomendują Izbie 3 poprawki.

Jak wyjaśniła Anna Łukaszewska-Trzeciakowska, wiceminister klimatu i środowiska, nowelizacja znosi obowiązek sprzedaży energii elektrycznej na giełdzie, tzw. obligo energetyczne, które obecnie powoduje problemy, skutkujące wzrostem cen energii. Ustala również kary za manipulacje na rynku i wykorzystanie informacji wewnętrznej do obrotu produktami energetycznymi na rynku hurtowym. Po zniesieniu obowiązku giełdowego transakcje handlowe nadal będą przeprowadzane na giełdach towarowych, o skorzystaniu z tej formy obrotu każdy uczestnik rynku ma jednak decydować samodzielnie, stosownie do własnej strategii.

Poprawki, które zaproponował senator Wojciech Piecha, m.in. dotyczą sankcji za manipulacje na rynku i wykorzystanie informacji wewnętrznej do obrotu produktami energetycznymi na rynku hurtowym. Nakazują podmiotom wytwarzającym energię elektryczną do przekazywania prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki (URE) informacji zawartych w umowach, na podstawie których kupowana, sprzedawana bądź rozliczana jest energia, w ciągu 7 dni od ich zawarcia. Kolejna zmiana zobowiązuje prezesa URE do publikacji średniej kwartalnej ceny energii.

W trakcie dyskusji senator Antoni Mężydło sprzeciwił się likwidacji w noweli tzw. obliga energetycznego, według niego powinno być ono pełne, a nie kilkudziesięcioprocentowe. Senator Adam Szejnfeld z kolei postulował, aby zniesienie obliga było tylko czasowe. Zapowiedział zgłoszenie poprawek na posiedzeniu plenarnym Senatu.

Komisja Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą będzie rekomendowała Senatowi przyjęcie ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o repatriacji oraz niektórych innych ustaw bez poprawek. Sprawozdawcą komisji będzie senator Kazimierz Ujazdowski. Senatorowie z Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą poparli ponadto wniosek o odrzucenie ustawy o Instytucie Rozwoju Języka Polskiego im. świętego Maksymiliana Marii Kolbego, a na sprawozdawcą komisji w sprawie tej ustawy w dalszych pracach wybrano senator Halinę Biedę.

Omawiając pochodzącą z przedłożenia poselskiego nowelizację ustawy repatriacyjnej, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Bartosz Grodecki podkreślił, że ministerstwo ocenia ten akt legislacyjny pozytywnie, i podsumował, że zmiana dotyczy tak naprawdę podniesienia limitu wydatków w 2022 r. z rezerwy przeznaczonej na obsługę procesu repatriacji o 15 mln zł, łącznie do kwoty 60 mln zł.

Przewodniczący sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą, poseł Robert Tyszkiewicz, wskazał, że 9 czerwca br. komisja jednogłośnie przyjęła projekt tej nowelizacji „w pełnym konsensusie co do tego, że potrzeba zwiększenia funduszy na obsługę repatriacji naszych rodaków z Kazachstanu i dalekiego wschodu Rosji”. Ustawę poparli również jednogłośnie wszyscy posłowie w głosowaniu na posiedzeniu plenarnym Sejmu, chociaż projekt został poddany pod głosowanie po czterech miesiącach od momentu przyjęcia przez komisje. Przewodniczący Tyszkiewicz przypomniał, że w kolejce do repatriacji czeka ok. 7500–7700 osób, tymczasem fundusze przewidziane w budżecie pozwalają obecnie na sprowadzanie do kraju rocznie ok. 600 osób. „Mamy wobec naszych rodaków na Wschodzie wielkie zobowiązanie, zwłaszcza że ich sytuacja na Wschodzie Rosji po napaści na Ukrainę znacznie się pogorszyła” – powiedział poseł Tyszkiewicz. Przypomniał, że w br. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” otrzymało zakaz prowadzenia działalność na obszarze Federacji Rosyjskiej, a przed miesiącem wezwano ambasadora RP w Rosji po tym, jak zaapelował do przedstawicieli mniejszości polskiej w Rosji o jak najszybszy powrót do naszego kraju. „Wydaje się, że powinniśmy się przygotować na o wiele poważniejsze zwiększenie funduszy w kolejnych latach na repatriację naszych rodaków ze Wschodu w związku z eskalacją kryzysu (…), tak żebyśmy byli gotowi na nową falę repatriacji”. Przewodniczący Tyszkiewicz wyraził nadzieję, że zwiększone nowelą środki zostaną dobrze wykorzystane jeszcze w tym roku, a w przyszłym – uda się znaleźć pieniądze na kolejne zwiększenie. W odpowiedzi podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Bartosz Grodecki zauważył, że omawiany akt zwiększa limity środków na repatriację w roku bieżącym, niemniej jednak wykorzystanie zwiększonego limitu w bieżącym roku prawdopodobnie nie będzie możliwe ze względu na późny termin wejścia w życie noweli. W związku z tym ministerstwo uważa za zasadne przesunięcie obowiązywania zwiększonego limitu na rok 2023. Na pytanie przewodniczącego senackiej komisji spraw emigracji, senatora Kazimierza Ujazdowskiego, dlaczego w takim razie dotychczas ministerstwo nie ubiegało się o zwiększenie limitu wydatków na lata 2023–24, przedstawiciel resortu odpowiedział, że takie były uzgodnienia z resortem finansów.

Za najistotniejsze cele ustawy o Instytucie Rozwoju Języka Polskiego im. świętego Maksymiliana Marii Kolbego sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki Tomasz Rzymkowski uznał: „inicjowania i rozwijanie działań dotyczących promocji języka polskiego poza granicami kraju, wspieranie rozwoju polskiej kultury poprzez rozwijanie działalności już istniejących instytucji kultury, wzmacnianie współpracy między Polską a Polakami zamieszkującymi poza granicami państwa polskiego, wspieranie inicjatyw mających na celu naukę języka polskiego jako ojczystego, polskiej tożsamości i kultury, ale również promocja wśród cudzoziemców polskiej kultury i nauki polskiego jako języka obcego”. Wiceminister podkreślił, że „będzie to podmiot wspierający zarówno poprzez własne działania, jak i poprzez wsparcie finansowe, organizacyjne i materialne działalności podmiotów, które poza granicami państwa polskiego zajmują się realizacją wymienionych przedsięwzięć”.

W trakcie dyskusji senatorowie pytali m.in. o sposób, w jaki instytut będzie zajmował się rozwijaniem działań w zakresie promocji języka polskiego i czy ta działalność nie będzie powielała przedsięwzięć wielu już istniejących podmiotów. Pytano również o to, czy nadanie instytutowi imienia św. Maksymiliana Marii Kolbego było konsultowane z prowincją franciszkanów, a treść projektowanych przepisów – z Radą Języka Polskiego. Jedno z pytań dotyczyło także przyczyn wprowadzenia zapisu o powoływaniu dyrektora instytutu przez ministra, a nie wyłanianiu w drodze konkursu. Zapytano także, czy środki z tegorocznego budżetu instytutu pochodzić będą ze środków z subwencji przeniesionych poprawką do ustawy budżetowej z nauki języka mniejszości niemieckiej w Polsce. Senator Halina Bieda przypomniała, że w założeniu pieniądze te miały być przeznaczone na naukę języka polskiego w Niemczech. Senatorowie wyrazili rozczarowanie udzielonymi przez wiceministra odpowiedziami. Senator Jerzy Fedorowicz wyraził przekonanie, że żadna z odpowiedzi w istocie nie wnosi żadnych konkretnych merytorycznych informacji, a zarówno z wyjaśnień przedstawicieli resortu, jak i z ustawy można wywnioskować, że instytut to „kolejna wydmuszka [powoływana] wyłącznie po to, żeby dać zatrudnienie kolejnym nieudacznikom reprezentującym ministerstwo edukacji”.

Po dyskusji senatorowie poparli zgłoszony przez senator Halinę Biedę wniosek o odrzucenie ustawy.

Komisja Gospodarki Narodowej i Innowacyjności opowiedziała się za wprowadzeniem 13 poprawek do ustawy o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparcia niektórych odbiorców w 2023 roku.

Komisja przyjęła poprawkę senatora Mieczysława Golby, która zmienia odesłanie dotyczące działalności rolniczej do przepisów unijnych zamiast do Prawa przedsiębiorców, gdyż osoba prowadząca działalność wytwórczą w rolnictwie na podstawie Prawa przedsiębiorców nie mogłaby skorzystać z przepisów ustawy, bo nie mogłaby być uznana ani za przedsiębiorcę ani za małe lub średnie przedsiębiorstwo. Senator  wskazał, że to doprecyzowanie jest konieczne dla osób fizycznych prowadzących działy specjalne produkcji rolnej.

Pozostałe poprawki mają charakter legislacyjny, redakcyjny i uściślający.

Podczas posiedzenia senator Władysław Komarnicki proponował, by ustawą zostały objęte wszystkie przedsiębiorstwa z branży piekarniczej, bez względu na wielkość, gdyż to branża niezwykle istotna ze względu na znaczenie społeczne, a ustawa dotyczy wyłącznie firm małych i średnich, tj. takich, w których liczba zatrudnionych nie przekracza 250 osób

Podsekretarz stanu w ministerstwie klimatu Anna Łukaszewska-Trzeciakowska wskazała, że Unia Europejska ograniczyła pomoc dotyczącą cen energii do określonej grupy firm i duże przedsiębiorstwa piekarnicze nie kwalifikują się do wsparcia. Jak mówiła, dzięki działaniom rządu ceny energii spadają.

Zgłoszenie poprawek do ustawy podczas posiedzenia Senatu zapowiedział senator Adam Szejnfeld.

Celem ustawy jest ograniczenie negatywnych społecznych i gospodarczych skutków wzrostu cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych, sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw oraz podmiotów użyteczności publicznej, m.in. placówek służby zdrowia, szkół, wyższych uczelni, jednostek pomocy społecznej. Ustawa ma na celu zminimalizowanie ryzyka dalszych podwyżek cen energii elektrycznej, wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego obywateli oraz ochronę funkcjonowania podmiotów wrażliwych. Ustawa ma ponadto ograniczyć nadmiarowe przychody dla wytwórców energii elektrycznej oraz przedsiębiorstw zajmujących się obrotem energią elektryczną. Ustawa zachęca ponadto do oszczędzania energii.

Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisja Infrastruktury przyjęły bez poprawek ustawę o zmianie niektórych ustaw wspierających poprawę warunków mieszkaniowych. Jej sprawozdawcą na posiedzeniu Senatu będzie senator Janusz Pęcherz, który zapowiedział, że wniesie wtedy do niej poprawki.

Ustawa o zmianie niektórych ustaw wspierających poprawę warunków mieszkaniowych ma na celu poprawę efektywności energetycznej budynków, a także promocję odnawialnych źródeł energii (OZE). Realizuje dwa kamienie milowe KPO: „Czyste powietrze i efektywność energetyczna” oraz „Reforma budownictwa mieszkaniowego dla gospodarstw domowych o niskich i średnich dochodach, uwzględniająca wyższą efektywność energetyczną budynków”. Na realizację celów przeznaczonych zostanie 855 mln euro. Środki będą przekazywane w ramach grantu na pokrycie 50% kosztów instalacji odnawialnego źródła energii (grant OZE) w budynkach wielorodzinnych. Z rozwiązania skorzystają przede wszystkim wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie mieszkaniowe. W wypadku inwestycji towarzystw budownictwa społecznego (TBS) czy społecznych inicjatyw mieszkaniowych (SIM) możliwe będzie uzyskanie grantu OZE również na etapie budowy. Ustawa przewiduje premie i granty na pokrycie do 90% kosztów remontów zamieszkałych budynków komunalnych, należących do samorządów albo spółek z większościowym udziałem samorządów, pod warunkiem wymiany źródła ciepła na niskoemisyjne lub podłączenia do sieci ciepłowniczej. Gminy zyskają dostęp do wyższego o 15–25% bezzwrotnego wsparcia na pokrycie kosztów budowy nowych mieszkań komunalnych i społecznych mieszkań czynszowych. Inwestycje będą realizowane głównie w ramach TBS i SIM. W wypadku społecznych mieszkań czynszowych maksymalny poziom wsparcia zostanie podniesiony z 35 do 60%, a komunalnych – z 80 do 95% kosztów inwestycji. Warunkiem uzyskania wyższego wsparcia będzie spełnianie podwyższonych standardów efektywności energetycznej. Premia termomodernizacyjna wzrośnie z do 26%, a remontowa – z 15 do 25%.

Komisja rozpatrzyła także dokument „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2021 r.”

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych dyskutowała o sytuacji prawno-finansowej obligatariuszy Idea Banku i Getin Noble Banku, którzy w wyniku restrukturyzacji obu podmiotów stracili pieniądze ulokowane w akcjach i obligacjach tego banku. W posiedzeniu wzięli udział klienci obu instytucji, którzy wskazywali, że decyzja o restrukturyzacji spowodowała, iż zostali w mocy prawa ograbieni ze swoich pieniędzy. Ich zdaniem Bankowy Fundusz Gwarancyjny i Komisja Nadzoru Finansowego nie reagowały odpowiednio wcześnie na naganne praktyki obu banków, w tym sprzedawanie obligacji pod pozorem lokat bankowych.  Przedstawiciele BFG tłumaczyli, że poszkodowani mają prawo do odwoływania się do syndyka masy upadłościowej oraz do sądów, wskazywali jednocześnie, że Wojewódzki Sąd Administracyjny nie stwierdził, by restrukturyzacja Idea Banku odbyła się z naruszeniem prawa. W przypadku Getin Noble Banku sąd nie zajął jeszcze stanowiska. Jak mówili, w przypadku przymusowej restrukturyzacji prawo gwarantuje ochronę pieniędzy zgromadzonych jako depozyty, nie daje natomiast takich gwarancji w przypadku instrumentów finansowych takich jak obligacje czy akcje. Osobom poszkodowanym pozostaje droga prawna.  

Wiceprzewodniczący Komisji senator Leszek Czarnobaj ocenił, że złe praktyki zapoczątkowały oba banki, wyraził jednocześnie opinię, że państwo polskie zaniedbało działania mające na celu ostrzeżenie klientów tych banków przed nieuczciwymi praktykami. Powołał się przy tym na raport Najwyższej Izby Kontroli w tym zakresie. W jego ocenie osobom poszkodowanym pozostaje jedynie „wyboista i trudna” droga sądowa. Zapowiedział, że Komisja zwróci się do instytucji odpowiedzialnych za system finansowy z prośbą o wyjaśnienia, wystosuje także pytania do Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Finansowego w imieniu poszkodowanych klientów tych banków.  Jak powiedział, komisja powróci do tematu poszkodowanych obligatariuszy Idea Banku i Getin Noble Banku na jednym ze swoich kolejnych posiedzeń.

Na kolejnym posiedzeniu Komisja rozpatrzyła ustawę o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Gruzją w sprawie eliminowania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu oraz zapobiegania uchylaniu się i unikaniu opodatkowania, podpisanej w Tbilisi dnia 7 lipca 2021 r. i rekomenduje Senatowi jej przyjęcie.

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyła ustawę o zmianie ustawy o nawozach i nawożeniu oraz ustawę o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Komisja rekomenduje przyjęcie bez poprawek ustawy o zmianie ustawy o nawozach i nawożeniu. Określa ona na nowo dotychczasowe kompetencje organów nadzoru nad produktami nawozowymi objętymi ustawodawstwem Unii Europejskiej, umożliwiając równoległe wprowadzenie do obrotu produktów nawozowych, które nie będą podlegały prawu wspólnotowemu. Nadzór nad wprowadzaniem do obrotu nawozów i środków wspomagających uprawę roślin oznaczonych znakiem NAWÓZ WE sprawuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Nowelizacja rozszerza katalog produktów nawozowych, który obejmuje nawozy mineralne oraz podłoża do upraw, biostymulatory, polepszacze gleby oraz inhibitory organiczne i mikrobiologiczne, stymulujące wzrost roślin i poprawiające jakość gleby. Wysokość kar, nakładanych przez organy nadzoru rynku w formie decyzji administracyjnych, została podwyższona i dostosowana do obecnej sytuacji na rynku produktów nawozowych.

Senatorowie zaproponowali wniesienie 6 poprawek do ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Trzy z nich mają charakter legislacyjny. Pozostałe wydłużają terminy na dopełnienie formalności przez hodowców koni i innych koniowatych. Senator Mężydło zgłosił 3 poprawki jako wniosek mniejszości, m.in. poprawkę wydłużającą vacatio legis z 14 do 30 dni. Ustawa dostosowuje polskie przepisy do unijnego prawa. Wprowadza ona zmiany dotyczące organizacji i zakresu systemu identyfikacji i rejestracji zwierząt. Rejestr zwierząt koniowatych przejmie Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Wydawanie dokumentów dotyczących rejestracji koni poszczególnych ras pozostanie w kompetencjach Polskiego Związku Hodowców Koni, który będzie przekazywać dane o dokumentach identyfikacyjnych bezpośrednio do komputerowej bazy danych prowadzonej przez ARiMR. Ustawa wprowadza też obowiązkową rejestrację zwierząt jeleniowatych i wielbłądowatych na takich samych zasadach, jak bydła, owiec, kóz i świni, a także rejestrację zakładów drobiu. Paszporty dla bydła nie będą już wykorzystywane w obrocie krajowym, a tylko podczas przemieszczania bydła do innych państw wspólnoty europejskiej.

Posiedzenie Komisji Obrony Narodowej było poświęcone polityce uzbrojenia. Wiceminister obrony narodowej senator Wojciech Skurkiewicz poinformował, że polityka uzbrojenia realizowana przez resort opiera się głównie na wzmacnianiu potencjału obronnego naszego kraju. Obecna sytuacja – agresja Rosji na Ukrainę – spowodowała, że trzeba było podjąć intensywne działania wzmacniające ten potencjał. Największy wysiłek wkłada się obecnie w to, aby polska armia dysponowała nowoczesnym sprzętem, spełniającym wymogi współczesnego pola walki. W tych staraniach priorytetem resortu jest korzystanie z produkcji polskiego przemysłu zbrojeniowego, ale – jak podkreślił wiceminister obrony – obecnie wykorzystuje się maksimum jego siły wytwórczej, dlatego konieczna jest też dywersyfikacja źródeł zaopatrzenia. Polityka zbrojeniowa musi bowiem uwzględniać zarówno potrzeby, jak i zdolności operacyjne.

Wiceminister obrony narodowej przypomniał, że w styczniu 2022 r. została przeprowadzona reforma, umożliwiająca usprawnienie procedur i harmonizację kompetencji w zakresie . Powołanie Rady Modernizacji Technicznej i Agencji Uzbrojenia umożliwiło nie tylko sprawną weryfikację obecnych wymagań, ale również ich urealnienie pod kątem wykorzystywania rozwiązań istniejących i planowanych do wprowadzenia, konsolidację odpowiedzialności i ograniczenie formalności. W ramach reformy połączono 2 procesy: definiowanie wymagań operacyjnych (Sztab Generalny Wojska Polskiego) i opracowywanie wstępnych założeń techniczno-taktycznych (Agencja Uzbrojenia). Te zmiany skróciły drogę do pozyskiwania sprzętu na wyposażenie armii polskiej. Przełomową rolę w tym procesie odegrało uchwalenie ustawy o obronie ojczyzny. Powołanie Funduszu Wsparcia Sił Zbrojnych i ustalenie wysokiego stałego współczynnika finansowania obronności (3% w 20223 r.) jest kluczowe dla pozyskiwania niezbędnego sprzętu.

Jak poinformował wiceminister Wojciech Skurkiewicz, szczegóły na temat zdolności i pilnych potrzeb polskich sił zbrojnych, a także główne kierunki realizacji polityki zbrojeniowej zawiera tajny dokument „Pakiet wzmocnienia Sił Zbrojnych RP na lata 2023–35”, zaakceptowany jednomyślnie przez sejmową komisję obrony. Wiceminister podkreślił, że pierwszym kierunkiem adresowania zamówień jest polski przemysł zbrojeniowy, ale nie jest on w stanie dostarczać całego potrzebnego sprzętu. Wydatki resortu na zamówienia w polskim przemyśle zbrojeniowym w okresie 2016–21 to ok. 27 mld zł, a w samym 2022 r. – ok. 30 mld zł. Aby zwiększyć jednak możliwości operacyjne polskiej armii w krótkiej i dłuższej perspektywie, konieczna jest też dywersyfikacja źródeł dostaw, stąd również zakupy za granicą, np. ostatni kontrakt z Koreą Południową.

Zastępca szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. dyw. Dariusz Pluta omówił nowe elementy wsparcia dla poszczególnych rodzajów polskich sił zbrojnych. Informację na temat współpracy przemysłu zbrojeniowego z polskimi i zagranicznymi podmiotami omówił przedstawiciel Ministerstwa Obrony Narodowej. Szczegółowe aspekty realizacji zakupów sprzętu wojskowego przedstawił szef Agencji Uzbrojenia gen. bryg. Artur Kuptel.

Komisje: Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej zarekomendują Izbie przyjęcie bez poprawek ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z potwierdzaniem aktualności nowego oznaczenia oraz nowego stanu prawnego gruntów wydzielonych w wyniku scalenia gruntów.

Ustawa wprowadza szczególne rozwiązania, związane z potwierdzaniem stanu prawnego niektórych nieruchomości objętych postępowaniem scaleniowym, określa także zadania organów administracji publicznej z tym związane. Zaświadczenie potwierdzające aktualność nowych danych ma wydawać starosta.

Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej dyskutowała na temat aktualnego stanu uzgodnień i perspektywy uzyskania przez Polskę środków z Krajowego Planu Odbudowy. Jak mówił przewodniczący Komisji senator Bogdan Klich, Jest to kolejne posiedzenie w tej sprawie, ponieważ dla Senatu jest oczywiste, że środki z KPO są absolutnie kluczowe dla przyszłości Polski, a jego realizacja za pomocą unijnego Funduszu Odbudowy może ułatwić wyjście ze spirali inflacyjnej, w jakiej znalazł się nasz kraj. Senator Klich przypomniał, że premier Mateusz Morawiecki przyjął na siebie zobowiązanie pozyskania tych pieniędzy, o których sam mówił, że jest to drugi plan Marshalla. W jego ocenie polskie PKB może wzrosnąć od 1,5 do 1,8 proc. dzięki środkom z KPO, jak przypomniał, jest to niemal 170 mld zł. Senator Klich przypomniał, że przedstawiciele rządu zapowiadali, że na przełomie października i listopada miały zostać podpisane tzw. ustalenia operacyjne z UE, tymczasem z resortu funduszy i rozwoju regionalnego płyną informacje, że będzie to listopad. Przewodniczący poinformował, że mimo próśb, komisja nie dostała informacji o tym, jaki jest polski wsad do tych ustaleń. Przypomniał też, że wypłata środków z KPO uzależniona jest od realizacji uzgodnionych z UE kamieni milowych, które dotyczą m.in. przestrzegania przez Polskę praworządności i wprowadzenia zmian w polskim sądownictwie, w tym przywrócenia do orzekania zawieszonych sędziów i uporządkowania kwestii sądownictwa dyscyplinarnego.

Dyrektor Departamentu Strategii w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Renata Calak poinformowała, że Polska prowadzi rozmowy z Komisją Europejską na temat ustaleń operacyjnych. Ich zaakceptowanie będzie oznaczało, że nasz kraj będzie mógł złożyć pierwszy wniosek o wypłatę środków z KPO. W jej ocenie największe dyskusje z UE wywołują kamienie milowe odnoszące się do środowiska, a kamienie odnoszące się m.in. do sądownictwa są traktowane jak wszystkie inne. Jak powiedziała, Polska ma do zrealizowania w części grantowej 28 kamieni milowych, na realizację czekają 4. Wśród niezrealizowanych są dwa kamienie dotyczące sądownictwa, tzw. ustawa wiatrakowa, dotycząca odnawialnych źródeł energii oraz ustawa dotycząca ulgi na robotyzację. W części pożyczkowej jest 9 kamieni milowych i w zasadzie wszystkie są już zrealizowane – powiedziała dyr. Calak. Zapewniła, że rząd robi wszystko, by środki z KPO do Polski trafiły, a administracja jest zdeterminowana, by tak się stało. Jak poinformowała Polska spodziewa się, że w drugim lub trzecim tygodniu listopada Polska podpisze ustalenia operacyjne z UE, a potem złoży pierwszy wniosek o płatność. „Mam nadzieję, że do tego terminu te wszystkie kamienie milowe zostaną zrealizowane” – powiedziała dyr. Calak. Zastrzegła, że do tej pory nie ma informacji z KE, czy Komisja uznaje kamienie milowe za zrealizowane.

Reprezentujący na posiedzeniu Związek Miast Polskich Marek Wójcik wyraził opinię, że niezrealizowanych kamieni milowych jest znacznie więcej i dotyczą także spraw związanych z ochroną zdrowia.

Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych i UE senator Bogdan Klich zapowiedział, że 26 października wraz z poseł Izabelą Leszczyną przeprowadzi kontrolę parlamentarną w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej dotyczącą ustaleń operacyjnych z UE.  

Na kolejnym posiedzeniu komisja omówiła także aktualną sytuację na Białorusi. W posiedzeniu wziął udział Paweł Łatuszka, działacz białoruskiej opozycji  i przedstawiciel Niezależnej Reprezentacji Wolnej Białorusi za Granicą, który przedstawił ocenę tej sytuacji. Jak mówił, Białoruś pozostaje pod okupacją Rosji, a władza Aleksandra Łukaszenki ma charakter marionetkowy. Białoruś pogłębia bowiem integrację z Rosją, także w wymiarze militarnym i angażuje się w wojnę w Ukrainie, gdyż z jej terytorium wystrzeliwane są rosyjskie rakiety w kierunku Ukrainy. Opierając się na informacjach z wewnątrz białoruskich władz, Paweł Łatuszka nie wykluczył, że Białoruś może stosować prowokacje i doprowadzić do konfliktu na granicy z Ukrainą bądź także z Polską. Działacz białoruskiej opozycji nie wykluczył, że z terenu Białorusi może także zostać wyprowadzony atak na Kijów i Wołyń, a Białoruś może się także zaangażować w zahamowanie dostaw broni dla Ukrainy przez jej zachodnią granicę. Były ambasador Białorusi w Polsce podkreślił, że dokonuje się pełzająca aneksja Białorusi przez Rosję, co może spowodować, że Polska będzie miała granicę z Federacją Rosyjską, a nie z Białorusią.

Paweł Łatuszka zwrócił też uwagę, że Białoruś prowadzi antypolską propagandę, strasząc możliwym atakiem nuklearnym Polski na ten kraj. Dodatkowo działacze Związku Polaków na Białorusi są poddawani represjom. Działacz białoruskiej opozycji podziękował jednocześnie Polsce i Polakom za pomoc, jaka udzielana jest uchodźcom z jego kraju, którzy trafili na terytorium RP.

Dyrektor Departamentu Wschodniego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Magdalena Kosiura-Kaźmierska przedstawiła katalog działań, podejmuje Polska na rzecz opozycji białoruskiej i przeciwko dyktatorskim rządom Aleksandra Łukaszenki. Mówiła między innymi o sankcjach, jakie z polskiej inicjatywy obejmują Rosję i Białoruś. Podkreśliła, że nasz kraj opowiada się za tym, aby na Białorusi zostały przeprowadzone wolne i demokratyczne wybory, osoby odpowiedzialne za łamanie praw człowieka zostały ukarane, a z przedstawicielami opozycji był podejmowany dialog. Polska dostrzega także, że z białoruskiego terytorium są podejmowane ataki na Ukrainę, a politycy białoruscy są współodpowiedzialni za napaść Rosji na ten kraj. Dyrektor Departamentu Wschodniego MSZ poinformowała, że nasilają się represje społeczności polskiej na Białorusi, szkolnictwo polskie jest likwidowane, a obywatele polscy prześladowani. Niszczone są także polskie cmentarze i groby. Przetrzymywany w więzieniu polski działacz i dziennikarz Andrzej Poczobut został uznany przez reżim Łukaszenki za terrorystę.

Przewodniczący komisji senator Bogdan Klich przypomniał działania, jakie Senat i komisja podejmowały na rzecz wsparcia białoruskiej opozycji i potępienia władzy w Mińsku. W tym kontekście wymienił m.in. rezolucję podjętą przez Izbę, w której Senat potępił działania władz Białorusi po zmuszeniu do lądowania w Mińsku zarejestrowanego w Polsce samolotu, z którego następnie uprowadzono dwoje działaczy opozycyjnych. Mówił także o działaniach na forum międzynarodowym, które podejmują senatorowie uczestniczący w pracach gremiów międzyparlamentarnych. Zapewnił, że Senat i Polska nie zapomną o Białorusi i będą nadal wspierać dążenia demokratycznej opozycji.