Z prac komisji senackich

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji rozpatrzyła 9 petycji, przyjęto także sprawozdanie roczne z rozpatrzonych w 2019 r. petycji. Senatorowie postanowili nie podejmować prac nad petycją w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej w celu przyznania zadośćuczynienia byłym żołnierzom za przedłużony okres zasadniczej służby wojskowej w stanie wojennym (P10-05/20). Podczas posiedzenia treść petycji przedstawiła Wanda Wójtowicz z Działu Petycji i Korespondencji w Biurze Analiz, Dokumentacji i Korespondencji Kancelarii Senatu. Jak poinformowała, petycja dotyczy dekretu z 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym i uchwały Rady Państwa z 12 grudnia 1981 r. w sprawie wprowadzenia stanu wojennego ze względu na bezpieczeństwo państwa. Jak poinformowała, była to petycja indywidualna, wniesiona przez osobę fizyczną. Autor petycji występował w imieniu swoim i żołnierzy, którym przedłużono o kilka miesięcy odbywanie zasadniczej służby wojskowej z powodu wprowadzenia stanu wojennego. W związku z tym postulował przyznanie takim osobom zadośćuczynienia moralnego i finansowego. Jak uzasadniał, Trybunał Konstytucyjny, analizując dekret o stanie wojennym, w sprawie o sygn. akt K 35/08 orzekł, że jest on niezgodny z konstytucją. Dlatego osoby, które dotknęły represyjne przepisy dekretu, mogą się ubiegać o odszkodowania. Autor petycji stwierdził, że „w imię elementarnych zasad sprawiedliwości wszyscy obywatele powinni być traktowani na równych prawach. Osoby internowane, które na wskutek wprowadzenia stanu wojennego, też zostały pozbawione wolności (i to często na krótszy okres czasu, przebywały w znacznie lepszych warunkach), otrzymały zarówno moralne jak i materialne zadośćuczynienie. Niestety o żołnierzach zasadniczej służby wojskowej, którzy ucierpieli podobnie jak ja, Państwo polskie jakoś zapomniało. Nie jest to sprawiedliwe”. W trakcie dyskusji senatorowie Bogdan Borusewicz i Robert Mamątow zgłosili wniosek o niepodejmowanie dalszych prac nad rozpatrywaną petycją, poparty następnie w wyniku głosowania.

Komisja kontynuowała prace nad petycją w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmianą następujących ustaw: z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe oraz z 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, w celu zwiększenia skuteczności egzekucji sądowej i administracyjnej (P9-31/19). Dotychczasowy przebieg prac nad tą petycją przedstawiła Monika Ruszczyk z Biura Analiz, Dokumentacji i Korespondencji. Omówiła też opinie przesłane przez głównego inspektora pracy, Forum Związków Zawodowych, Komisję Krajową NSZZ „Solidarność” oraz Konfederację „Lewiatan”. Jak przypomniała, była to petycja indywidualna, wniesiona przez Kamila Łagockiego. Autor petycji zwrócił uwagę, że postulowane przez niego zmiany stanowią uzupełnienie dotychczas podjętych działań legislacyjnych. Umożliwią prowadzenie egzekucji należności innych niż alimentacyjne na zadowalającym poziomie, utrudnią też próby obejścia prawa i uchylania się od realizacji obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym/wykonawczym. Komisja praw człowieka po raz pierwszy rozpatrywała tę petycję 26 listopada 2019 r. Sędzia w Wydziale Prawa Cywilnego Procesowego w Departamencie Legislacyjnym Prawa Cywilnego Ministerstwa Sprawiedliwości Marcin Uliasz wskazał wówczas, że należy rozważyć 2 wartości: prawo do skutecznej egzekucji przysługujące wierzycielowi, który słusznie zasługuje na zaspokojenie swojego roszczenia oraz prawo do humanitarnego traktowania dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym, poprzez ochronę minimalnego wynagrodzenia za pracę, uznanego za godziwe w rozumieniu art. 65 konstytucji. Stanowisko resortu sprawiedliwości poparła naczelnik wydziału w Departamencie Prawa Pracy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Bożena Lenart. Podkreśliła jednocześnie, że przy określeniu wysokości kwoty wolnej od potrąceń należy brać pod uwagę nie tylko stale rosnącą wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, ale również koszty utrzymania. Dlatego ewentualne podjęcie prac nad postulatami petycji wymaga szczegółowych analiz, w jaki sposób obniżenie kwoty wolnej od potrąceń wpłynie na sytuację majątkową dłużnika i jego rodziny. Ostatecznie senatorowie zdecydowali o podjęciu prac nad rozpatrywaną petycją i wystąpieniu o opinie prawne o jej postulatach, a także o opinie związków zawodowych zrzeszających pracowników i pracodawców, a także Głównego Inspektoratu Pracy. Podczas obecnego posiedzenia podsumowano dotychczasowe działania. Po zapoznaniu się ze stanowiskami głównego inspektora pracy, Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, Forum Związków Zawodowych oraz z opinią dr. hab. Macieja Mulińskiego przeprowadzono dyskusję, w której senatorowie nie podzielili argumentów autora petycji. W wyniku głosowania podjęto decyzję o niepodejmowaniu dalszych prac nad rozpatrzonym dokumentem.

W 3. punkcie porządku dziennego kontynuowano rozpatrywanie petycji w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, w zakresie wyłączeń od egzekucji przedmiotów należących do rolnika (P9-43/19). Dotychczasowy przebieg prac nad tą petycją omówiła Monika Ruszczyk z Działu Petycji i Korespondencji. Pierwsze posiedzenie w tej sprawie odbyło się 26 listopada 2019 r.Sędzia Marcin Uliasz z Wydziału Prawa Cywilnego Procesowego w Departamencie Legislacyjnym Prawa Cywilnego Ministerstwa Sprawiedliwości wskazał wówczas, że przedmioty niepodlegające egzekucji powinny stanowić materię ustawową. Stwierdził ponadto, że można rozważyć zmianę przepisu upoważniającego w taki sposób, by była ona zgodna z zasadą zupełności materii ustawowej. Wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi Szymon Giżyński uznał natomiast, że należy utrzymać w mocy obowiązujące rozporządzenie, ponieważ jego zakres jest adekwatny do oczekiwań rolników. Ostatecznie senatorowie zdecydowali o podjęciu prac nad petycją i zasięgnięciu opinii o zawartym w niej postulacie. Podczas obecnego posiedzenia dyrektor Departamentu Oświaty i Polityki Społecznej Wsi w resorcie rolnictwa podtrzymał stanowisko przedstawione 26 listopada 2019 r., dotyczące słuszności utrzymania w mocy obowiązującego rozporządzenia. W wyniku dyskusji, a następnie głosowania, na wniosek senatora Bogdana Borusewicza,komisja praw człowieka podjęła decyzję o kontynuowaniu prac nad rozpatrywaną petycją i przygotowaniu wstępnego projektu zmiany art. 830 kodeksu postępowania cywilnego. Do przygotowania projektu realizującego postulaty zawarte w petycji zobowiązano senackie biuro legislacyjne.

Senatorowie nie zakończyli prac nad petycją w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, w celu wprowadzenia możliwości posiadania w celi sprzętu komputerowego oraz zrównania cen w kantynach więziennych z cenami w innych punktach sprzedaży (P10-13/20). Treść petycji przedstawił Maciej Kowalski z Działu Petycji i Korespondencji. Jak poinformował, była to petycja indywidualna, wniesiona przez osobę fizyczną. Uzasadniając swój postulat, autor petycji podkreślił, że decyzje o zezwoleniu na posiadanie sprzętu komputerowego w jednostkach penitencjarnych na podstawie art. 110a § 2 kodeksu karnego wykonawczego nie są udzielane. Wnioskodawca uznał taką sytuację za niewłaściwą i postulował jej zmianę. Jak stwierdził, wiele osób osadzonych w zakładach karnych po ich opuszczeniu nie ma żadnej wiedzy na temat obsługi komputera, co w konsekwencji może utrudniać ich życie na wolności. Autor petycji postulował ponadto wprowadzenie rozwiązań ustawowych, które doprowadzą do zrównania cen artykułów spożywczych w kantynach jednostek penitencjarnych z cenami w dyskontach, marketach i innych punktach sprzedaży. Jak podkreślił, ceny produktów w kantynach więziennych znacznie przewyższają ceny rynkowe. Senatorowie wysłuchali opinii przedstawionej przez Izabelę Nowakowską, zastępczynię dyrektora w Zespole ds. Wykonywania Kar w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Z przedstawionej informacji wynikało, że dyrektorzy zakładów karnych niezwykle rzadko wydają pozwolenie na posiadanie przez skazanych sprzętu komputerowego w celi. Jak wskazała, posiadanie komputera przez skazanych jest ważne ze względu na zapewnienie im praw obywatelskich, wynikających z konstytucji oraz Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Podobne rozwiązania istnieją w Czechach i Wielkiej Brytanii. W opinii wicedyrektor Izabeli Nowakowskiej osadzonym w zakładach otwartych i półotwartych należy zapewnić dostęp do komputera w celi. W odniesieniu do postulatu zrównania cen w kantynach więziennych z cenami w punktach sprzedaży poza zakładem karnym wskazała, że do biura rzecznika skazani zgłaszają wiele skarg dotyczących dużej rozbieżności między cenami produktów w kantynach na terenie jednostek penitencjarnych a cenami oferowanymi przez dyskonty i sklepy. Izabela Nowakowska podkreśliła ponadto, że rzecznik praw obywatelskich już w 2016 r. zwracał się w tej sprawie do ministra sprawiedliwości i Centralnego Zarządu Służby Więziennej, ponieważ uważa, że ceny w kantynach powinny być obniżone. W trakcie dyskusji senator Joanna Sekuła mówiła, że dyrektorzy okręgowi Służby Więziennej prowadzą prace nad kontrolowaniem cen u podmiotów zajmujących się sprzedażą na terenie zakładów karnych. Według senator dobrym pomysłem byłoby uregulowanie tego zagadnienia na poziomie ogólnopolskim. Wicemarszałek Bogdan Borusewicz stwierdził, że uregulowanie cen w kantynach więziennych jest trudnym zadaniem, ponieważ w jednostkach penitencjarnych mają one monopol na sprzedaż. W konsekwencji ceny sprzedawanych tam produktów są wysokie. Wicemarszałek złożył wniosek o zasięgnięcie opinii w tej sprawie Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Centralnego Zarządu Służby Więziennej. W ocenie senatora Roberta Mamątowa umożliwienie posiadania komputera w celi nie jest dobrym pomysłem. Podkreślił jednak, że należy bezwzględnie przestrzegać praw skazanych wynikających z przepisów prawa. Ostatecznie komisja praw człowieka podjęła decyzję o zasięgnięciu opinii o postulatach petycji Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Centralnego Zarządu Służby Więziennej.

Senatorowie będą też kontynuować prace nad petycją w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, w celu przyznania radzie gminy (komisji rewizyjnej) uprawnienia do kontroli spółek z wyłącznym udziałem gminy (P10-14/20). Treść petycji przedstawiła Marzena Krysiak z Działu Petycji i Korespondencji. Jak poinformowała, była to petycja indywidualna, wniesiona przez osobę fizyczną. Dotyczyła rozszerzenia postanowień art. 18a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym poprzez nadanie mu następującego brzmienia: „Rada gminy kontroluje działalność wójta, spółek z wyłącznym udziałem gminy, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powołuje komisję rewizyjną”. Jak uzasadniał autor petycji, występują rozbieżności co do oceny sądów administracyjnych, czy komisje rewizyjne rad gminnych mogą kontrolować spółki miejskie (spółki kapitałowe z wyłącznym udziałem gmin). W trakcie dyskusji Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich stwierdził, że poruszona w petycji kwestia wymaga rozważenia i uporządkowania, nie tylko w kontekście jednoosobowych spółek komunalnych, ale także przyjęcia jednolitej definicji terminów: „jednostka organizacyjna samorządu terytorialnego” i „samorządowa osoba prawna”. Przewodniczący komisji senator Aleksander Pociej zgłosił wniosek o wystąpienie do ministra spraw wewnętrznych i administracji o opinię na temat postulatów zawartych w petycji. Komisja przyjęła ten wniosek przez aklamację.

W 6. punkcie porządku dziennego zakończono prace nad petycją w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, w celu uaktualnienia przepisów ustawy (P10-16/20). Treść petycji przedstawiła  Wanda Wójtowicz z Działu Petycji i Korespondencji. Jak poinformowała, była to petycja indywidualna, wniesiona przez Sebastiana Adamowicza. Postulował on zmianę treści art. 24b ust. 2 pkt 8 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii poprzez nadanie mu następującego brzmienia: „inne informacje wymagane przez protokół Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii niebędące danymi osobowymi, o których mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2018 r. o ochronie danych osobowych przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości”. Jak uzasadniał autor petycji, obowiązujący obecnie przepis 24b ust. 2 pkt 8 odwołuje się do uchylonej ustawy, proponowana zmiana ma zatem charakter porządkujący. Nad petycją przeprowadzono dyskusję, w której głos zabrali senatorowie i przedstawiciel Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Przewodniczący komisji senator Aleksander Pociej zgłosił wniosek o niepodejmowanie dalszych prac nad rozpatrywaną petycją i przesłanie jej do Rządowego Centrum Legislacji w celu ewentualnego wykorzystania zawartych w niej postulatów w pracach legislacyjnych rządu. W wyniku głosowania senatorowie jednomyślnie poparli przedstawiony wniosek.

Komisja zakończyła też prace nad petycją w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany ustawy z 1 grudnia 1995 r. o wpłatach z zysku przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, ustawy z 21 czerwca 1990 r. o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych oraz ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w celu uaktualnienia zawartych  w nich pojęć (P10-21/20). Treść petycji przedstawiła Monika Ruszczyk z Działu Petycji i Korespondencji. Jak poinformowała, była to petycja indywidualna, wniesiona przez Sebastiana Adamowicza. Po przeprowadzeniu dyskusji senator Aleksander Pociej zgłosił wniosek o niepodejmowanie dalszych prac nad rozpatrywaną petycją i przesłanie jej do Rządowego Centrum Legislacji w celu ewentualnego wykorzystania w pracach legislacyjnych rządu zawartych w niej postulatów. W wyniku głosowania wniosek przyjęto jednomyślnie.

Komisja będzie kontynuować prace nad petycją w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany: art. 31 § 2, art. 89, art. 99 § 1 pkt 2, art. 125 i dodania art. 139c w ustawie z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń, w celu uaktualnienia przepisów ustawy (P10-24/20). Treść petycji przedstawiła Marzena Krysiak z Działu Petycji i Korespondencji. Jak poinformowała, była to petycja indywidualna, wniesiona przez Sebastiana Adamowicza. W opinii autora petycji proponowane zmiany miały uporządkować przepisy kodeksu wykroczeń. Nad petycją przeprowadzono dyskusję. Przewodniczący komisji senator Aleksander Pociej zgłosił wniosek o wystąpienie do ministra sprawiedliwości o przesłanie opinii pisemnej w zakresie postulatów zawartych w rozpatrywanej petycji. Komisja poparła przedstawiony wniosek przez aklamację

Senatorowie zakończyli natomiast prace nad petycją w sprawie podjęcia inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany ustawy z 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy oraz ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, w celu uaktualnienia przepisów tych ustaw (P10-25/20). Treść petycji przedstawił Maciej Kowalski z Działu Petycji i Korespondencji. Jak poinformował, była to petycja indywidualna, wniesiona przez Sebastiana Adamowicza. W uzasadnieniu autor petycji zwrócił uwagę, że ustawa o społecznej inspekcji pracy w art. 22 zawiera archaiczne, jego zdaniem, zapisy i odwołania do innych ustaw, które zostały wcześniej zmienione lub uchylone. W związku z tym wnioskodawca proponował zmianę tego przepisu w taki sposób, by dostosować go do obecnie obowiązujących przepisów prawa. Autor petycji jednocześnie postulował zmianę art. 33a ust. 3 i art. 12 pkt 8 lit. c ustawy o samorządzie powiatowym, ponieważ zawiera on również nieaktualne zapisy. W wyniku dyskusji i głosowania, na wniosek senatora Aleksandra Pocieja, senatorowie zdecydowali o niepodejmowaniu dalszych prac nad rozpatrywaną petycją i przesłaniu informacji o jej postulatach do Rządowego Centrum Legislacyjnego w celu wykorzystania ich w przyszłych pracach legislacyjnych.

Na zakończenie posiedzenia komisja praw człowieka przyjęła sprawozdanie z petycji rozpatrzonych w 2019 r. Projekt sprawozdania przedstawiła wicedyrektor Biura Analiz, Dokumentacji i Korespondencji Danuta Antoszkiewicz. W trakcie dyskusji wicemarszałek Bogdan Borusewicz zaproponował, aby komisja zainicjowała prace nad wprowadzeniem zmian w ustawie o petycjach. W opinii wicemarszałka 6 lat funkcjonowania tego aktu prawnego stanowi wystarczający okres do określenia niezbędnych zmian. Polegałyby one m.in. na ograniczeniu liczby organów, do których można składać petycje. Senatorowie zaaprobowali przedstawioną propozycję. Przewodniczący komisji senator Aleksander Pociej zgłosił wniosek o przyjęcie sprawozdania z petycji rozpatrzonych w 2019 r. W wyniku głosowania wniosek poparto jednomyślnie.