Legislacja

28 lipca 2023 r. zakończyło się 65. posiedzenie Senatu, na którym rozpatrzono 39 ustaw, spośród których Izba odrzuciła 10, a do 16 wprowadziła poprawki. Senatorowie zdecydowali o wniesieniu do Sejmu 1 projektu ustawy i podjęli 1 uchwałę okolicznościową.  66. posiedzenie Senatu zaplanowano na 30 sierpnia 2023 r.

Ustawy odrzucone przez Senat.

Ustawa o ogólnoeuropejskim indywidualnym produkcie emerytalnym (projekt rządowy) wykonuje prawo Unii Europejskiej i wdraża do polskiego prawa rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 z 2019 r. w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE). Zakłada, że OIPE pozytywnie wpłynie na rozwój płynnych i wydajnych rynków kapitałowych UE, pobudzających inwestycje i wzrost gospodarczy w Unii, a obywatelom zapewni odpowiednio szeroką ofertę indywidualnych produktów emerytalnych. Ustawa tworzy OIPE, w ramach którego będzie można inwestować transgranicznie, a także przenosić go przy zmianie miejsca zamieszkania w innym państwie członkowskim. Do OIPE będą stosowane podobne rozwiązania podatkowe jak w wypadku IKE, czyli zwolnienia z opodatkowania dochodów generowanych w czasie oszczędzania na subkoncie OIPE. Roczny limit wpłat na OIPE to 3-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok (20 805 zł w 2023 r.). Świadczenia z OIPE będą też zwolnione z opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Limit kosztów i opłat związanych z prowadzeniem OIPE wyniesie 1% zgromadzonego kapitału. Ustawa zawiera także rekomendacje Komitetu Stabilności Finansowej, dotyczące poprawy i wzmocnienia bazy kapitałowej spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych dzięki spełnieniu przez nie wymagań m.in. w kwestii minimalnego poziomu funduszy własnych. 

Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) ma usprawnić i przyspieszyć postępowanie karne na etapie jurysdykcyjnym.Uchyla m.in. przepis, wprowadzony w związku z pandemią, który zawieszał bieg terminów przedawnienia karalności, umożliwia na stałe prowadzenie posiedzeń zdalnych w postępowaniu cywilnym. Wprowadza przepis, ograniczający zakres spraw, w których sąd – także w drugiej instancji – orzeka w 3-osobowym składzie. Nowela zwiększa ponadto efektywność zarządzania systemami informatycznymi w sądach i rozszerza zakres funkcjonowania Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych o sprawy karne. Regułą w sprawach cywilnych stanie się doręczanie pisma profesjonalnym pełnomocnikom za pośrednictwem tego elektronicznego portalu. Nowelizacja zwiększa ponadto zakres uprawnień prokuratora krajowego, a zmniejsza kompetencje prokuratora generalnego m.in. w kwestii bezpośredniego wydawania poleceń prokuratorom podległym. Usprawnia również procedury dotyczące bezpieczeństwa i porządku publicznego w budynkach sądowych. W wypadku naruszenia powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych albo ubliżenia sądowi przewidziano, że sąd w 1-osobowym składzie może wydać postanowienie co do nałożenia kary porządkowej dla osoby dopuszczającej się takiego czynu. Prezesi sądów będą mogli zarządzać stosowanie środków zapewniających bezpieczeństwo w budynkach sądowych i zapobiegających naruszaniu zakazu wnoszenia do nich broni, amunicji, materiałów wybuchowych i innych środków niebezpiecznych, a także uprawnić ochronę sądu do przeglądania osobom wchodzącym do budynku zawartości bagaży i odzieży w razie podejrzenia, że wnoszą lub posiadają przedmioty niebezpieczne.

Ustawa o Centralnej Informacji Emerytalnej (projekt rządowy) tworzy Centralną Informację Emerytalną (CIE), dzięki której użytkownicy będą mieli dostęp np. do informacji poglądowej o stanie oszczędności emerytalnych i wysokości przyszłych świadczeń. W jednym miejscu będą prezentowane informacje o stanie kont w filarze publicznym – ZUS i KRUS, prywatnym filarze pracowniczym – Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK), w Pracowniczych Programach Emerytalnych (PPE), a także w prywatnym filarze indywidualnym – IKE, IKZE i OFE. Informacje z CIE będzie można uzyskać za pośrednictwem domeny gov.pl albo poprzez aplikację mobilną. Za gromadzenie, porządkowanie i organizowanie informacji emerytalnych i usług elektronicznych w ramach CIE, za ochronę przed nieuprawnionym dostępem do danych w CIE i ich integralność oraz zapewnienie podmiotom obowiązanym dostępu do systemu odpowiedzialny będzie Polski Fundusz Rozwoju (PFR). PFR umożliwi także integrację CIE i systemów teleinformatycznych ZUS i KRUS oraz podmiotów obowiązanych.

Ustawa o rewitalizacji rzeki Odry (projekt rządowy) zawiera 3 komponenty: inwestycje, ułatwienia inwestycyjne i obszar kontrolno-sankcyjny. Inwestycje mają dotyczyć obszaru środowiska i działań przeciwpowodziowych, przeciwsuszowych i związanych z oczyszczaniem ścieków. W ustawie wskazano na konieczność budowy, rozbudowy bądź modernizacji 123 oczyszczalni ścieków i wykonania 259 zadań związanych z modernizacją lub budową nowej sieci kanalizacyjnej. Finansowanie jest zapewnione z programów unijnych. Ustawa zakłada też ułatwienia w realizacji inwestycji: przyspieszenie wydawania decyzji i zmniejszenie obciążeń administracyjnych. Dla inwestycji na Odrze będzie można stosować przepisy specustawy przeciwpowodziowej, która skraca terminy na uzyskanie m.in. pozwolenia na budowę. Ustawa powołuje Inspekcję Wodną, która będzie miała uprawnienia do czopowania nielegalnych przepustów, doraźnych kontroli, zawieszania pozwoleń wodnoprawnych, jeśli dany podmiot nie będzie spełniał warunków w nich określonych. Łamiących przepisy czekają też wyższe kary. Za wykroczenia związane z gospodarką wodną grzywny wzrosną z 500 zł do 1 tys.–7,5 tys. zł. Wprowadzone zostaną też kary administracyjne w wysokości od 5 tys. do 1 mln zł za zaniedbania dotyczące gospodarki wodnej, które zagrażają życiu lub zdrowiu ludzi i bezpieczeństwu środowiska. W ciągu 1,5 roku od wejścia w życie specustawy nastąpi dodatkowy przegląd pozwoleń wodnoprawnych i zintegrowanych na wprowadzanie ścieków do wód. Będzie można też cofnąć lub ograniczyć pozwolenie wodnoprawne bez odszkodowania, gdy dalsze korzystanie z wód na warunkach ustalonych w pozwoleniu zagraża życiu lub zdrowiu ludzkiemu bądź może wyrządzić poważne szkody w środowisku. Duże zakłady przemysłowe, w tym kopalnie, będą zobowiązane do przeprowadzenia niezbędnych inwestycji ograniczających zrzut zasolonej wody.

Ustawa o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) ma usprawnić proces inwestycyjny z jednoczesnym poszanowaniem aspektów środowiskowych. Wdraża przepis dyrektywy unijnej w sprawie oceny skutków niektórych przedsięwzięć publicznych i prywatnych na środowisko. Zgodnie z nim państwo członkowskie w wyjątkowych okolicznościach może zwolnić daną inwestycję ze stosowania przepisów dyrektywy, co oznacza brak konieczności uzyskania decyzji środowiskowej, przeprowadzenie uproszczonej oceny środowiskowej na etapie decyzji inwestycyjnej. Wyeliminowane zostaną zbędne czynności związane z dalszym postępowaniem, gdy już na jego wstępnym etapie zostanie stwierdzona niezgodność z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Do katalogu inwestycji strategicznych dodane zostaną: linie tramwajowe i metro, tereny lotnisk użytku publicznego, a także związane z wydobywaniem kopalin i węglowodorów ze złóż, obiekty szczególnie ważne dla obronności lub bezpieczeństwa państwa. Dla takich inwestycji nie będzie wymagana zgodność z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Nowelizacja ma również usunąć wątpliwości co do wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, a także przyspieszyć sprawy prowadzone przez regionalne dyrekcje ochrony środowiska. Ustawa bezterminowo wydłuża też obecne 10-letnie plany zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000, będą one jednak przeglądane co 6 lat i w razie potrzeby aktualizowane. Nowela przewiduje również dodanie organów opiniujących przy wydawaniu decyzji zasadniczej dla obiektów jądrowych, a także podniesienie maksymalnego poziomu wydatków na sfinansowanie nowych zadań Państwowej Agencji Atomistyki.

Ustawa o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) pozwoli na skuteczne wykonanie zadań związanych z gospodarowaniem Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa (ZWRSP) przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR). Nowela doprecyzowuje i usprawnia także wykonanie przepisów dotyczących obrotu nieruchomościami rolnymi na rynku prywatnym. Zmienia sposób liczenia czynszu dzierżawnego KOWR, aby zmniejszyć wpływ wahających się cen pszenicy na jego wysokość. Przewiduje, że należność z tytułu czynszu dzierżawnego za nieruchomości wchodzące w skład ZWRSP, określanego w umowie jako równowartość pieniężna odpowiedniej ilości pszenicy, będzie ustalana na podstawie średniej krajowej ceny skupu pszenicy za 11 kwartałów poprzedzających termin płatności czynszu. Nowelizacja wprowadza również ułatwienia w wydzierżawianiu gruntów najniższych klas bonitacyjnych: VI i VIz na cele związane z pozyskiwaniem energii ze źródeł odnawialnych. KOWR będzie mógł przekazywać – na podstawie umowy – Lasom Państwowym grunty z przeznaczeniem na lasy i na potrzeby gospodarki leśnej, na których nie da się prowadzić racjonalnej gospodarki rolnej. Nowela przewiduje też bezzwrotną pomoc finansową z KOWR dla jednostek samorządu terytorialnego na budowę, remont czy rozbudowę dróg. Umożliwi również kontynuowanie działalności rolniczej przez osoby fizyczne lub prawne, prowadzące gospodarstwo rolne, zadłużone w związku z działalnością rolniczą. W zamian za spłatę zadłużenia rolnik będzie mógł przekazać KOWR własność swojej nieruchomości rolniczej i uprawiać ją nadal jako dzierżawca. Spłaty zobowiązań w całości lub części zostaną pokryte przez KOWR po zawarciu umowy dzierżawy. Nowelizacja przewiduje wyłączenie stosowania przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego w stosunku do nieruchomości rolnych, w których powierzchnia użytków rolnych jest mniejsza niż 0,3 ha.

Ustawa o zmianie ustawy o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej (projekt komisyjny) włącza organizacje zrzeszające wszystkie kategorie jednostek samorządu terytorialnego bądź organizacji reprezentujących samorządowe organizacje o charakterze regionalnym do grupy organizacji, które mogą wyznaczać przedstawicieli strony samorządowej w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. W ten sposób zwiększy się liczba przedstawicieli strony rządowej w tej komisji, tak aby reprezentacja przedstawicieli obu stron była jednakowa. Nowelizacja wprowadza ponadto zmiany w sposobie wyznaczania kandydatów na członków i kandydatów na zastępców członków Komitetu Regionów Unii Europejskiej.

Ustawa o inwestycjach w zakresie budowy strzelnic realizowanych przez uczelnie (projekt poselski) określa zasady, warunki i tryb przygotowania oraz realizacji inwestycji w zakresie budowy strzelnic i innych inwestycji kształtujących postawy patriotyczne. Decyzję o zezwoleniu na budowę strzelnicy wyda wojewoda i będzie ona wiążąca dla organów sporządzających miejscowe plany zagospodarowania.

Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (projekt poselski) modyfikuje przepisy dotyczące amatorskiego poszukiwania zabytków w Polsce. Zwiększa bezpieczeństwo dziedzictwa kulturowego m.in. poprzez wyłączenie z amatorskich poszukiwań miejsc pozostających pod ochroną konserwatorską, a także miejsc pochówków, kaźni i pomników zagłady. Proponowane zmiany, zgodnie z zapisami ratyfikowanej przez Polskę Konwencji ramowej Rady Europy o wartości dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, umożliwią także włączenie dużych grup społecznych w polski system ochrony dziedzictwa kulturowego i archeologicznego. Powstanie rejestr poszukiwań w postaci aplikacji cyfrowej, która stworzy lepsze warunki do sprawnego zarządzania informacjami na temat odkrywanych zabytków ruchomych i nieruchomych.

Ustawa o zmianie ustawy o referendum ogólnokrajowym (projekt poselski) umożliwia przeprowadzenie referendum w dniu wyborów parlamentarnych, prezydenckich lub do Parlamentu Europejskiego dzięki ujednoliceniu godzin głosowania, czyli 7.00–21.00.

Ustawy przyjęte z poprawkami

Izba wprowadziła 13 poprawek do ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku (projekt rządowy). Senatorowie umożliwili łączenie niepublicznych funduszy inwestycyjnych zamkniętych o niedostosowanej do wymaganych limitów strukturze portfela i określili zasady takiego łączenia. Określono też mechanizmy wymiany informacji między Komisją Nadzoru Finansowego a Europejskimi Urzędami Nadzoru na temat osób znajdujących się we władzach poszczególnych podmiotów nadzorowanych. Kolejne poprawki wyjaśniają jednoznacznie kwestie związane ze skutkami wzięcia wakacji kredytowych w wypadku kredytów o czasowo stałej stopie procentowej. Przesądzają, że okres obowiązywania stałej stopy procentowej nie będzie ulegał przedłużeniu o okres wykorzystanych wakacji kredytowych. Senatorowie zmienili termin wejścia w życie obowiązku raportowania według nowego formatu i w nowym systemie informatycznym. Dodali też przepis, który określa skutki utraty legitymacji służbowej przez pracownika Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego. Senatorowie przesądzili, że nowo dodawane przepisy określające zasady nakładania kary pieniężnej na podmiot nieposiadający zezwolenia na prowadzenie działalności za naruszenie, do którego doszło w czasie, gdy podmiot posiadał zezwolenie, stosowane będą także do odpowiedzialności za naruszenia, do których doszło przed dniem wejścia w życie ustawy. Zaproponowano również zmianę terminu wejścia w życie obowiązku raportowania według nowego formatu i w nowym systemie informatycznym w celuumożliwienia dostosowania się do zmian małych instytucji płatniczych.

Nowela rozszerza i wzmacnia kompetencje nadzorcze Komisji Nadzoru Finansowego, nadaje jej dodatkowe uprawnienia w zakresie nakładania kar pieniężnych na podmioty nadzorowane i podnosi maksymalne wymiary kar. Rozszerza obowiązek informowania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego przez bank o działaniach dotyczących planu naprawy. Reguluje kwestie outsourcingu i podoutsourcingu bankowego, umożliwia łączenie wszystkich funduszy inwestycyjnych zamkniętych. W zakresie ochrony klientów instytucji finansowych m.in. ogranicza możliwość oferowania obligacji korporacyjnych klientom detalicznym poza rynkiem regulowanym, alternatywnym systemem obrotu oraz platformami finansowania społecznościowego poprzez wprowadzenie minimalnej wartości nominalnej takich obligacji (40 tys. euro lub równowartość złotych), a także obowiązku sprzedaży obligacji klientom detalicznym wyłącznie za pośrednictwem firm inwestycyjnych. Nowela ogranicza też wprowadzanie do obrotu praw uczestnictwa alternatywnych spółek inwestycyjnych wśród osób fizycznych będących inwestorami profesjonalnymi. Zakazuje zaciągania przez takie spółki pożyczek od osób fizycznych, wykorzystywania autorytetu i pozycji Komisji Nadzoru Finansowego w celu pozyskania klientów. W noweli obniżono ponadto o 50% stawkę akcyzy na alkohol etylowy, wyprodukowany przez małe gorzelnie, i doprecyzowano kwestie organizacji pracy jednostek Krajowej Administracji Skarbowej. Od  roku podatkowego 2023 środki trwałe, uzyskane bezpłatnie lub z niepełną odpłatnością przez samorządowe zakłady budżetowe i spółki użyteczności publicznej, po nowelizacji przestaną być traktowane jako przychód podatkowy. 

Senatorowie uchwalili 2 poprawki do ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (projekt poselski). Dzięki wprowadzonym zmianom przyspieszona amortyzacja budynków i budowli będzie możliwa w większej liczbie gmin, nie w 855, a w 1250. Poprawki przesądzają, że prawo do indywidualnego ustalenia stawek amortyzacyjnych na zasadach określonych w ustawie będzie przysługiwało podatnikowi będącemu mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą albo średnim przedsiębiorcą, który wytworzył we własnym zakresie określony środek trwały znajdujący się na obszarze gminy zlokalizowanej w powiecie, gdzie przeciętna stopa bezrobocia wynosi co najmniej 120% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, a wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca jest mniejszy niż 100% wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin.

Nowelizacja ma na celu wsparcie mikro-, małych i średnich przedsiębiorców, prowadzących działalność w gminach o wysokim wskaźniku bezrobocia i niskim dochodzie w przeliczeniu na mieszkańca. Zakłada skrócenie z 40 do 5 lub 10 lat – w zależności od poziomu bezrobocia – czasu amortyzacji budynków niemieszkalnych. Gminy położone w powiatach o wysokim bezrobociu i mające niskie dochody podatkowe w przeliczeniu na mieszkańca są obszarami zagrożonymi procesem wyludnienia. Wprowadzone rozwiązania mają zachęcić inwestorów do tworzenia miejsc pracy tam, gdzie są problemy społeczne, socjalne, zdrowotne i ekonomiczne, a w długofalowej perspektywie – wpłynąć na rozwój tych obszarów kraju, wspierać inwestycje i tworzyć nowe miejsca pracy. Warunkiem możliwości stosowania indywidualnie ustalonej stawki amortyzacji będą stopa bezrobocia wynosząca co najmniej 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju i dochód na mieszkańca gminy niższy niż 80% dochodu na mieszkańca kraju. Dla nieruchomości znajdujących się w powiecie, w którym przeciętna stopa bezrobocia wynosi od 150 do 200% krajowej, okres amortyzacji nie mógłby być krótszy niż 10 lat, a przy przeciętnej stopie bezrobocia powyżej 200% – nie krótszy niż 5 lat.

Izba zgłosiła 21 poprawek do ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Senatorowie przesądzili, że również w procedurze połączenia transgranicznego zarząd spółki będzie zobowiązany dołączyć do wniosku o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem polskim takiego połączenia opinię pracowników w wypadku braku ich przedstawicieli, analogicznie regulacji dotyczących pozostałych form reorganizacji transgranicznej. Kolejna zmiana ujednolica sposób, w jaki kodeks spółek handlowych będzie określał w poszczególnych przepisach dzień podziału, dzień wydzielenia i dzień wyodrębnienia.

Nowelizacja wprowadza nowe zasady transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek i zwiększa ochronę pracowników takich firm. Wdrożenia tego typu rozwiązań wymaga unijna dyrektywa 2019/2121, stanowi ono kolejny etap implementacji tzw. pakietu prawa spółek.

Wprowadzono 5  poprawek do ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (projekt poselski). Senatorowie zdecydowali, że organem właściwym w sprawie decydowania o pozostawieniu materiałów uzyskanych w trakcie czynności niejawnych prowadzonych przez ABW, które nie zawierają dowodu popełnienia przestępstwa, będzie Sąd Okręgowy w Warszawie. Pozostałe poprawki mają charakter legislacyjny, redakcyjny i doprecyzowujący zapisy ustawy.

Nowelizacja przewiduje zaostrzenie kar za szpiegostwo. Wymiar kary za udział w działalności obcego wywiadu wyniesie od 5 do 30 lat więzienia (obecnie od 1 roku do 10 lat), za udzielanie wiadomości będzie grozić 8 lat więzienia, albo nawet dożywocie (obecnie od 3 lat więzienia), za organizowanie działalności obcego wywiadu na terenie Polski i kierowanie nią – od 10 lat więzienia i dożywocie (obecnie od 5 lat). Dożywotnie pozbawienie wolności ma również grozić temu, kto, biorąc udział w działalności obcego wywiadu, dokonuje dywersji, sabotażu lub dopuszcza się przestępstwa o charakterze terrorystycznym, funkcjonariuszowi publicznemu i osobie pełniącej „dyspozycyjnie terytorialną służbę wojskową”, działającym na rzecz obcego wywiadu. Osobie uczestniczącej – bez zgody właściwych organów – w działalności obcego wywiadu na terytorium RP, ale nie nakierowanej przeciwko Polsce, będzie grozić do 8 lat więzienia. Kary unikną osoby, które dobrowolnie poniechały dalszej działalności na rzecz obcego wywiadu i ujawniły wobec polskich służb wszystkie istotne okoliczności popełnionych czynów. Osobie bez zezwolenia fotografującej lub filmującej obiekty ważne dla bezpieczeństwa i obronności państwa będzie grozić areszt lub grzywna i orzeczenie przepadku przedmiotów służących do popełnienia tego czynu.

Izba wprowadziła 16 poprawek do ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (projekt poselski). Senatorowie postanowili, że reprezentant dziecka będzie przekazywał określone informacje także rodzicowi zastępczemu. Doprecyzowali przepis dotyczący obowiązkowego uczestnictwa w szkoleniach przez sędziów orzekających w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, rozszerzyli przepis zobowiązujący sędziów do szkoleń w sprawach dzieci, m.in. przez określenie minimalnego czasu takich szkoleń oraz uszczelnienie systemu kontroli nad instytucjami zobowiązanymi do wdrożenia standardów ochrony osób małoletnich. Kolejna zmiana ma na celu doprecyzowanie rodzaju placówek, które będą miały obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich. Senatorowie zdecydowali też, że obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich będą miały także podmioty prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego. Wprowadzili przepis dotyczący wynagradzania ekspertów  za pracę związaną z przeprowadzaniem analizy zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Senatorowie rozszerzyli skład Zespołu do Spaw Ochrony Małoletnich przy ministrze sprawiedliwości rozszerzono o przedstawiciela Krajowej Rady Kuratorów. Inna zmiana przesuwa na 31 grudnia 2026 r. termin wejścia w życie pierwszego krajowego planu przeciwdziałania przestępczości przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę małoletnich.

Nowelizacja kodeksu rodzinnego wprowadza zmiany w kilku ustawach w celu podwyższenia standardów uczestnictwa małoletnich w procedurach sądowych, wzmocnienia ich ochrony, w tym przed skrzywdzeniem, a także większego poszanowania praw osób z niepełnosprawnościami. Nowelę, nazywaną „ustawą Kamilka”, przygotowano po tragicznej śmierci 8-letniego Kamila z Częstochowy. Przewiduje ona m.in. obowiązek analizowania najpoważniejszych wypadków przemocy. Analizy będą prowadzone przez zespół 6 ekspertów (po 1 z dziedziny prawa, pediatrii, psychologii, psychiatrii, pedagogiki i socjologii), powoływany przez ministra sprawiedliwości na 4 lata. W analizie każdorazowo będzie uczestniczyć też 2 konsultantów – przedstawicieli organizacji pozarządowych. Nowela określa również rodzaj i zakres obowiązkowego szkolenia i doskonalenia zawodowego sędziów orzekających w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Doprecyzowuje również obowiązki pracowników socjalnych w razie okoliczności uzasadniających odebranie dziecka z rodziny. Ustawa wprowadza standardy ochrony małoletnich we wszystkich placówkach pracujących z dziećmi: weryfikację personelu w związku z przestępstwami seksualnymi i związanymi z przemocą na szkodę dzieci, opracowanie i przestrzeganie kodeksu bezpiecznych relacji personel – dziecko. Zakłada także opracowanie i wdrożenie jasnych ścieżek postępowania na wypadek podejrzenia krzywdzenia dziecka – w wyniku przemocy ze strony członka personelu, przemocy domowej czy przemocy rówieśniczej. Powstanie wzór kwestionariusza zagrożenia życia lub zdrowia dziecka, wykorzystywany przez pracowników socjalnych, policjantów i pracowników ochrony zdrowia. Dla małoletniego pozostającego pod władzą rodzicielską, którego żadne z rodziców nie może reprezentować, sąd opiekuńczy ustanowi reprezentanta, upoważnionego do wszelkich czynności łączących się ze sprawą, również w zakresie zaskarżenia i wykonania orzeczenia. Reprezentantem będzie mógł być adwokat lub radca prawny, wykazujący znajomość spraw tego dziecka. Organy, instytucje, stowarzyszenia, organizacje społeczne będą obowiązane do udzielenia mu informacji o dziecku. Nowela wprowadza wysłuchanie dziecka – tylko za jego zgodą i tylko raz w toku postępowania – jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwalają. Wysłuchanie będzie można powtórzyć, jeśli wyjdą na jaw istotne okoliczności. Nowelizacja ustanawia też kuratora dla osoby z niepełnosprawnością, który ma być wsparciem, a nie zastąpieniem ustawowym, w załatwianiu spraw prawnych.

Z 14 poprawkami przyjęto ustawę o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym (projekt rządowy). Mają one na celu m.in. wprowadzenie obowiązku rejestracji w systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi „SENT” również przewozów kabotażowych rzeczy wykonywanych przez przewoźników spoza Unii Europejskiej, a także przez przewoźników mających siedzibę na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Ustawa ma na celu ochronę polskiego rynku przewozów drogowych przed nieuczciwą konkurencją przewoźników z innych państw członkowskich i spoza Unii Europejskiej, a także poprawę sytuacji polskich przewoźników delegujących swoich kierowców za granicę. Przewoźnicy drogowi, którzy mają siedzibę w innym państwie członkowskim lub państwie spoza UE i kierują tymczasowo kierowcę do pracy na terytorium RP będą musieli – najpóźniej w momencie rozpoczęcia delegowania kierowcy – zgłosić kierowcę za pośrednictwem specjalnego serwisu internetowego, interfejsu publicznego połączonego z systemem wymiany informacji na rynku wewnętrznym, i zapewnić dysponowanie przez kierowcę określonymi dokumentami w formie papierowej lub elektronicznej. Umożliwi to kontrolę przestrzegania wymogów w trakcie kontroli drogowej. Przewoźnik z państwa spoza UE będzie musiał zgłosić kierowcę bezpośrednio do Państwowej Inspekcji Pracy i wyposażyć go w papierowe potwierdzenie delegowania, okazywane podczas kontroli drogowej. System kontroli delegowania kierowców na terytorium Polski będzie obejmował kontrole: drogową, wykonywaną przez Inspekcję Transportu Drogowego, prawidłowości delegowania i warunków zatrudnienia kierowców delegowanych na terytorium Polski, wykonywane przez Państwową Inspekcję Pracy. Ustawa reguluje ponadto kwestie wynagradzania kierowców wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe, upraszcza system naliczania podstawy wymiaru składek ZUS i podatku PIT dla zatrudnianych kierowców, obsługę administracyjną w zakresie rozliczania kierowców w przedsiębiorstwach transportowych. Zagraniczny przewoźnik będzie musiał dokonać zgłoszenia do rejestru SENT (System Elektronicznego Nadzoru Transportu) przed przekroczeniem granicy Polski, uzyskać numer referencyjny, czyli identyfikator nadawany każdemu zgłoszeniu przewozu. Zgłoszenie takie ma zawierać m.in. informacje o państwie załadunku i państwie rozładunku towaru. Za brak dopełnienia obowiązku zgłoszenia przewozu i wymogów z tym związanych przewiduje się kary pieniężne.

Senatorowie zgłosili 12 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Zdecydowali o przywróceniu przepisu upoważniającego ministra zdrowia do corocznego określania w drodze rozporządzenia podziału środków finansowych stanowiących wzrost całkowitego budżetu na refundację w roku rozliczeniowym w stosunku do całkowitego budżetu na refundację w roku poprzedzającym. Senatorowie skreślili przepisy przewidujące objęcie wyrobów medycznych systemem refundacji i ustalania urzędowej ceny zbytu. Wyeliminowali też przepisy, które ustalały wysokość limitów finansowania za jednostkę surowca farmaceutycznego służącego do sporządzenia leku recepturowego na poziomie 15 percentyla rozkładu cen danego surowca farmaceutycznego w roku poprzedzającym na podstawie danych przekazywanych przez apteki do Narodowego Funduszu Zdrowia. Skreślone zostały również przepisy przewidujące przyznanie ministrowi zdrowia fakultatywnego upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnej o objęciu refundacją i ustaleniu urzędowej ceny zbytu dla leku, w tym leku o kategorii dostępności OTC (wydawany bez przepisu lekarza). Senatorowie odstąpili od zmiany, na mocy której minister mógł (nie zaś jak obecnie jest obowiązany) uchylić decyzję administracyjną o objęciu refundacją leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego w ustawowo wskazanych przypadkach. Skreślili także przepisy, które nakładały na wnioskodawcę obowiązek dostarczania do co najmniej 10 przedsiębiorców prowadzących hurtownie farmaceutyczne, objętych refundacją oraz dostępnych w aptece na receptę w całym zakresie zarejestrowanych wskazań i przeznaczeń oraz we wskazaniu określonym stanem klinicznym leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych, które zostały uznane przez ministra zdrowia za zagrożone brakiem dostępności na terytorium RP. Postanowiono, że minister zdrowia może ograniczyć w drodze rozporządzenia, nie zaś obwieszczenia, ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobu medycznego lub produktu biobójczego, jaką maksymalnie można wydać danemu pacjentowi w określonym czasie lub w określonym wskazaniu – w wypadku zagrożenia brakiem ich dostępności na terytorium RP. Kolejna poprawka zmierza do zapewnienia, że obliczenia ilości produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego przeznaczonego do wydania pacjentowi w ilości większej niż do 120-dniowego stosowania dokonuje Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępnienia Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych.

Nowelizacja wydłuża z 2 do 3 miesięcy termin ogłaszania kolejnego obwieszczenia refundacyjnego. Zgodnie z nowelą pacjent od dnia realizacji recepty może otrzymać maksymalnie ilość produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego niezbędną mu na 120 dni stosowania, czyli okres wyliczony na podstawie wskazanego na recepcie sposobu dawkowania. Konkretny wykaz leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych minister zdrowia będzie ogłaszał w obwieszeniu – oddzielnie dla osób przed ukończeniem 18 lat i oddzielnie dla pacjentów po 65. roku życia.

Izba uchwaliła 2 poprawki do ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (projekt rządowy). Senatorowie zdecydowali, że leki  dla dzieci i osób powyżej 65. roku życia będą finansowane z budżetu państwa, z części, której dysponentem jest minister zdrowia, a nie – jak przewidywała nowelizacja – z Narodowego Funduszu Zdrowia. Kolejna zmiana wyłącza obowiązek informowania i sprzedaży przez osobę sprzedającą leku innego niż przepisany na recepcie.

Nowelizacja zwiększa zakres programu „Leki dla seniorów 75+”, czyli grupę osób uprawnionych do bezpłatnych leków, o dzieci i młodzież do 18. roku życia i seniorów powyżej 65 lat. Ustawa rozszerza też listę leków z ponad 2 tys. do 4 tys. pozycji. Lista będzie sukcesywnie rozbudowywana.

Senat wprowadził 8 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw (projekt poselski). Senatorowie zdecydowali, że napoje energetyczne będą mogły być sprzedawane w automatach w miejscach niedostępnych dla poniżej 18. roku życia, np. szkołach dla dorosłych, szkołach policealnych, jednostkach systemu szkolnictwa wyższego, przedsiębiorstwach, itd. Postanowiono, że w ramach obowiązkowego oznaczenia opakowań napoju energetycznego będzie można użyć równoznacznego określenia „napój energetyzujący” lub „napój energetyczny”. Wyeliminowano obowiązek umieszczenia na jednostkowym opakowaniu napoju energetycznego informacji w ramce zajmującej co najmniej 1/10 powierzchni opakowania. Senatorowie zdecydowali, że produkcja lub import napojów energetycznych niespełniających wymogów ustawowych dotyczących obowiązku oznaczenia opakowania jednostkowego będzie zagrożony wyłącznie grzywną do 200 tys. złotych, a nie karą ograniczenia wolności, albo obiema tymi karami włącznie.

Doprecyzowano, kto będzie ponosił odpowiedzialność karną za niezgodne z ustawą oznaczenie napojów energetycznych w sytuacji, gdy produkcja lub import takich napojów będzie się odbywać w ramach działalności gospodarczej przedsiębiorcy będącego osobą prawną lub jednostką organizacyjna nieposiadającą osobowości prawnej. Senatorowie uściślili, że zakaz sprzedaży napojów energetycznych nie dotyczy napojów wyprodukowanych lub importowanych przed dniem wejścia w życie ustawy, o ile ich sprzedaż nastąpi w ciągu 24 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizowanych przepisów. Ta poprawka przesądza, że po upływie tego terminu napoje energetyczne, które nie będą spełniały wymogów ustawowych w zakresie ich oznaczenia, będą musiałby być wycofane ze sprzedaży. Do 1 lipca 2024 r. wydłużono vacatio legis ustawy w zakresie przepisów dotyczących zakazu sprzedaży napojów energetycznych oraz obowiązku ich oznaczania.

Nowelizacja wprowadza zakaz sprzedaży napojów z dodatkiem tauryny i kofeiny, czyli tzw. energetyków, osobom do 18. roku życia w placówkach oświatowych i automatach.

Senatorowie uchwalili 28 poprawek do ustawy o szczególnej opiece geriatrycznej (projekt prezydencki).  Rozszerzyli m.in. zakres beneficjentów ustawy o osoby, które ukończyły 65 lat, a nie ukończyły 75. roku życia. Sprecyzowano, że zadania powiatu z zakresu szczególnej opieki geriatrycznej są zadaniami własnymi tej jednostki samorządu terytorialnego.  Zapewniono też współuczestniczenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w procedurze tworzenia wojewódzkiego planu działania szczególnej opieki geriatrycznej.  Zrezygnowano z określania w wojewódzkim planie działania szczególnej opieki geriatrycznej liczby centrów zdrowia. Senatorowie wprowadzili  regulację, zgodnie z którą lokalizację oddziału geriatrycznego wojewoda określa po otrzymaniu pisemnej deklaracji podmiotu, który prowadzi podmiot leczniczy prowadzący szpital (nie zaś podmiotu leczniczego prowadzącego szpital), o gotowości włączenia oddziału geriatrycznego do wojewódzkiego planu działania szczególnej opieki geriatrycznej.  Izba zniosła wymóg, zgodnie z którym powiat może zawrzeć z sąsiednim powiatem porozumienie o przekazaniu mu do realizacji zadania utworzenia centrum zdrowia, jeżeli jest on położony na terenie tego samego województwa. Powiat zobowiązano do utworzenia centrum zdrowia, jeżeli wynika to z wojewódzkiego planu działania szczególnej opieki geriatrycznej albo do zawarcia porozumienia z sąsiednim powiatem, nie później niż w terminie 10 lat (nie zaś 5 lat) od dnia wejścia w życie ustawy. Doprecyzowano, że łączny okres korzystania ze świadczeń dziennego ośrodka opieki geriatrycznej nie może przekroczyć 12 tygodni w okresie 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia korzystania z usług dziennego ośrodka opieki geriatrycznej. Senatorowie skreślili przepis, zgodnie z którym przeprowadzenie czynności wykonywanych w ramach monitorowania działalności centrum zdrowia w zakresie organizacji i dostępności świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych w centrum zdrowia wojewoda może zlecić konsultantowi wojewódzkiemu w dziedzinie geriatrii. Wyeliminowali też przepis obligujący podmiot leczniczy, w ramach którego działa oddział geriatryczny, oraz właściwe centrum zdrowia do zawarcia porozumienia określającego sposób realizacji współpracy między tymi podmiotami. Vacatio legis ustawy wydłużono o 2 lata, do 1 stycznia 2026 r. Pozostałe poprawki zmierzają do zapewnienia poprawności legislacyjnej zastosowanych w ustawie odesłań i spójności przepisów, mają też  charakter redakcyjny.

Ustawa o opiece geriatrycznej ma zapewnić szczególną opiekę geriatryczną osobom, które ukończyły 75 lat dzięki przemodelowaniu w stronę podejścia środowiskowego, w którym świadczenia medyczne realizowane są w pobliżu miejsca zamieszkania seniora. W ustawie wskazano cele szczególnej opieki geriatrycznej, m.in. zachowanie możliwie największej sprawności funkcjonalnej i samodzielności seniorów; zapewnienie określonych świadczeń opieki zdrowotnej i wsparcia psychologicznego pacjentom, a także zagwarantowanie działań profilaktycznych i promocji zdrowia. W skład systemu szczególnej opieki geriatrycznej będą wchodziły: szpitalne oddziały geriatryczne, wskazane w wojewódzkim planie działania szczególnej opieki geriatrycznej nowo tworzone placówki – centra zdrowia 75+ i podstawowa opieka zdrowotna. Dla zapewnienia odpowiedniej jakości udzielanych świadczeń ustawa określa minimalne standardy łącznej liczby łóżek w oddziałach geriatrycznych oraz minimalnej i maksymalnej liczby osób zamieszkujących obszar działania centrum. Wprowadza też rozwiązania umożliwiające w ciągu 5 lat od wejścia w życie ustawy stosowanie niższej normy łącznej liczby łóżek w oddziałach geriatrycznych ujętych w wojewódzkim planie, zatrudnianie edukatorów zdrowotnych, którzy nie spełniają wymogu ukończenia szkolenia, określonego w ustawie, w ciągu 3 lat. Ostateczny termin utworzenia centrum przez powiaty, gdy wynika to z wojewódzkiego planu, albo zawarcia porozumienia z innym powiatem na utworzenie centrum to nie później niż 5 lat od wejścia w życie ustawy.

Zgłoszono 4 poprawki do ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Senatorowie zwolnili  kaucję pobieraną zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymiz opodatkowania VAT-em i obniżyli normy selektywnej zbiórki opakowań do poziomów wymaganych w dyrektywie unijnej. Kolejna poprawka wprowadza roczny okres przejściowy na dostosowanie się do systemu kaucyjnego. Zgodnie z nią, do 31 grudnia 2025 r. przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu napoje w opakowaniach będą mogli je zbierać za pomocą systemu kaucyjnego, samodzielnie lub za pośrednictwem organizacji odzysku.

Nowela wprowadza w Polsce system kaucyjny, który zobowiązuje sklepy o powierzchni powyżej 200 m² do odbioru pustych opakowań. Ma to zwiększyć poziom selektywnego zbierania, a w efekcie – recyklingu odpadów opakowaniowych i zmniejszyć zaśmiecenie środowiska. Ustawa wdraża unijną dyrektywę w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Puste opakowania będzie można oddać do sklepu, aby odzyskać wcześniej zapłaconą kaucję. Duże sklepy będą musiały odbierać puste opakowania, a mniejsze placówki handlowe mogą przystąpić do systemu i odbierać opakowania objęte kaucją na zasadzie dobrowolności. Do jednorazowych butelek z plastiku o pojemności do 3 l, szklanych butelek wielorazowego użytku do 1,5 l i metalowych puszek o pojemności do 1 l doliczona zostanie kaucja w wysokości 50 gr. Będzie zwracana przy zwrocie opakowań w sklepie bez konieczności pokazania paragonu. Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego. System kaucyjny mają tworzyć przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu napoje w opakowaniach. Powołają operatora (podmiot reprezentujący) odpowiedzialnego za wdrożenie i prowadzenie systemu. Dopuszcza się możliwość utworzenia 2 lub więcej systemów kaucyjnych. Jeśli przedsiębiorcy wprowadzający napoje w opakowaniach nie utworzą systemu lub nie osiągną wymaganych poziomów selektywnego zbierania opakowań i odpadów, będą musieli zapłacić opłatę produktową.

Senat zaproponował 16 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (pilny projekt rządowy). Senatorowie ograniczyli grono płatników tzw. składki solidarnościowej od nadzwyczajnych zysków z wydobycia węgla i produkcji koksu w 2022 r. do Jastrzębskiej Spółki Węglowej. Zgodnie z wprowadzoną poprawką składkę mają zapłacić tylko spółki zatrudniające ponad 3 tys. pracowników, czyli jedynie JSW. Zwolnione natomiast miałyby być 4 inne podmioty, w tym Koksownia Częstochowa Nowa, należąca do prywatnej Grupy Zarmen, oraz koksownia Victoria w Wałbrzychu, należąca do państwowego TF Silesia. Senat postanowił też, że zamrożonymi cenami energii elektrycznej w 2023 r. mają zostać również objęte spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, które wcześniej zawarły umowy z gwarancją stałej ceny energii elektrycznej. Dotychczasowe przepisy o ochronie odbiorców energii elektrycznej wykluczają podmioty, które zawarły wcześniej takie umowy z ze wsparcia w postaci zmrożonych cen. Ponadto senatorowie podnieśli limit zużycia prądu do 6 MWh dla użytkowników pomp ciepła. Kolejne poprawki eliminują konieczność ponoszenia przez wytwórców energii z jej odnawialnych źródeł opłat związanych z obsługą rejestru tzw. gwarancji pochodzenia energii.

Nowelizacja ma zapewnić stabilny poziom cen energii elektrycznej i paliw gazowych dla wybranych odbiorców, którzy są szczególnie narażeni na wzrost tych cen. Zwiększa m.in. podstawowy limit zużycia energii objęty zamrożeniem cen na poziomie z 2022 r.: dla gospodarstw domowych 2000 do 3000 kWh rocznie, dla gospodarstw domowych z osobą z niepełnosprawnością – z 2600 do 3600 kWh, a dla posiadaczy Karty Dużej Rodziny i rolników – z 3000 do 4000 kWh rocznie. Nowe limity będą do wykorzystania w 2023 r., nawet jeśli odbiorca energii elektrycznej – jeszcze przed wejściem w życie nowelizacji – przekroczył dotychczasowy limit. Od 1 października 2023 r. obniżona zostanie z 785 do 693 zł/MWh cena maksymalna na energię dla samorządów; małych i średnich przedsiębiorstw; wrażliwych podmiotów użyteczności publicznej (szpitale, szkoły, przedszkola, żłobki, noclegownie, placówki opieki nad osobami niepełnosprawnymi). Podmioty zajmujące się wydobyciem i wytwarzaniem węgla lub obrotem nim zapłacą składkę solidarnościową na Fundusz Wypłaty Różnicy Ceny z tytułu nadzwyczajnych zysków (dochody, które przekroczą 120% średnich dochodów osiągniętych w ciągu poprzednich 4 lat). Środki z funduszu zostaną przeznaczone na częściowe sfinansowanie obniżki cen prądu dla gospodarstw domowych i podmiotów wrażliwych. Przedsiębiorstwa wydobywające gaz ziemny, których zobowiązania zostały objęte gwarancją Skarbu Państwa, wynikającą z nowelizowanej ustawy, mają jednorazowo powiększyć odpis na fundusz Wypłaty Różnicy Ceny o wysokość opłaty wyrównawczej.

Izba wprowadziła 49 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Część z nich dotyczy m.in.  tzw. cable poolingu, czyli możliwości włączenia do sieci kilku źródeł odnawialnych za pomocą jednego przyłącza dzielonego między te źródła, przy zachowaniu bezpieczeństwa pracy sieci. Wytwórcy OZE chętni o skorzystania z cable poolingu będą musieli zawrzeć między sobą stosowne porozumienie, w wyniku którego jeden z nich wystąpi o warunki przyłączenia do sieci za pomocą jednego przyłącza wszystkich źródeł objętych tym porozumieniem. Senatorowie zarekomendowali też poprawki, które mają na celu rozszerzenie zakresu ustawy o przepisy służące stosowaniu rozporządzenia Rady (UE) 2022/2577 z 22 grudnia 2022 r. ustanawiającego ramy służące przyspieszeniu wdrażania rozwiązań w zakresie energii odnawialnej. Ponadto wydłużono okres przejściowy, w którym dopuszczona została możliwość prowadzenia przez starostów mapy zasadniczej w postaci wektorowej lub rastrowej  uzupełnianej systematycznie danymi wektorowymi, na zasadach stosowanych przed 1 stycznia 2014 r.

Nowela częściowo implementuje do polskiego prawa dyrektywę RED II o wspieraniu odnawialnych źródeł energii, m.in. w ciepłownictwie i chłodnictwie. Zawiera też rozwiązania dla offshore, biometanu, klastrów energii, wsparcia operacyjnego dla odnawialnych źródeł energii (OZE) i instalacji hybrydowych. Wprowadza definicję biometanu, rejestr wytwórców biogazu, likwiduje wsparcie dla biogazu w postaci świadectw pochodzenia, a ustanawia wsparcie operacyjne dla biometanu, dodanego do katalogu paliw gazowych. Zmienia definicję klastra, w którego skład musi wchodzić przynajmniej 1 jednostka samorządu, a zakres jego działalności rozszerza o magazynowanie energii. Klastry będą mogły działać na obszarze 1 powiatu, 5 sąsiadujących ze sobą gmin, i dodatkowo na obszarze 1 operatora sieci dystrybucyjnej (OSD). Nowela wprowadza też rejestr klastrów, ustala zasady współpracy i ich rozliczeń z OSD. Energia wyprodukowana, a następnie zużyta przez strony klastra będzie zwolniona z opłat OZE i kogeneracyjnej, z obowiązków związanych ze świadectwami pochodzenia i efektywności energetycznej. Do końca 2026 r. co najmniej 30% energii wytwarzanej i wprowadzanej do sieci przez strony porozumienia klastra musi pochodzić z OZE, a łączna moc zainstalowanych instalacji w klastrze energii – nie przekraczać 150 MW oraz umożliwić pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 40% łącznego rocznego zapotrzebowania stron klastra energii. Łączna moc ich magazynów energii powinna wynosić co najmniej 2% łącznej mocy instalacji wytwórczych w tym klastrze. Od 2027 r. wymagania te zostaną zwiększone. Przyłączenie instalacji OZE do sieci ciepłowniczej i zakup ciepła z OZE, w tym ze spalarni odpadów, i ciepła odpadowego będą obowiązkowe. Nowela z 50 do 150 kW podnosi próg mocy dla instalacji fotowoltaicznych, powyżej którego wymagane jest pozwolenie na budowę. Wprowadza ponadto podstawy do sprzedaży energii elektrycznej z OZE bezpośrednio od wytwórcy, a także mechanizm wsparcia operacyjnego dla wskazanych źródeł OZE, którym kończy się 15-letnie wsparcie z systemu świadectw pochodzenia. Zakres działania spółdzielni zostanie poszerzony o obrót i magazynowanie energii z biogazu i biometanu. Nowela wprowadza instytucję prosumenta lokatorskiego, aby ułatwić rozliczenia w wypadku źródeł OZE zamontowanych na budynkach wielolokalowych, a także nowe gwarancje pochodzenia z OZE: biometanu, ciepła albo chłodu, wodoru odnawialnego. Energia elektryczna wytwarzana z biomasy będzie zaliczana do energii z OZE tylko po spełnieniu określonych warunków. Maksymalna moc morskich farm wiatrowych, które mogą zyskać wsparcie w formie kontraktów różnicowych w aukcjach, przewidzianych na lata 2025–31, zwiększy się do 12 GW.

Senatorowie uchwalili 9 poprawek do ustawy o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego (projekt rządowy). Akceptację Izby uzyskała m.in. poprawka, która umożliwia osobom uprawnionym do osłon złożenie wniosku o ich przyznanie jeszcze przed notyfikacją Komisji Europejskiej, z zawieszeniem uruchomienia świadczeń do momentu notyfikacji. Kolejna poprawka zapewnia Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych dodatkowe środki na obsługę świadczeń osłonowych w wysokości 0,1% kwoty budżetowej dotacji na te świadczenia. Pozostałe zmiany mają charakter legislacyjny i redakcyjny.

Ustawa przewiduje udzielenie wsparcia spółkom sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego (przedsiębiorstwa energetyczne, górnicze węgla brunatnego, spółki serwisowe przedsiębiorstw górniczych węgla brunatnego) w formie dotacji budżetowych, które zostaną przeznaczone na świadczenia pieniężne wypłacane pracownikom spółek tych sektorów po skorzystaniu przez nich z systemu osłon socjalnych (urlopy energetyczne i górnicze, 1-razowe odprawy pieniężne). Ustawa przewiduje, że odchodzący z pracy górnicy węgla brunatnego i pracownicy sektora elektroenergetycznego, którym do nabycia praw emerytalnych zostało nie więcej niż 4 lata, będą mogli przejść na urlopy górnicze lub energetyczne, podczas których otrzymają 80% dotychczasowego wynagrodzenia, naliczanego jak za urlop wypoczynkowy. Dla osób co najmniej z 5-letnim stażem pracy, które nie będą mogły skorzystać z urlopów przedemerytalnych, przewidziano 1-razowe odprawy pieniężne w wysokości 12-miesięcznego wynagrodzenia. Korzystanie z osłon będzie dobrowolne. Pracownicy będą odchodzić stopniowo, w miarę wyłączania jednostek wytwórczych i postępującej systemowej redukcji wydobycia węgla brunatnego. Program osłonowy ma być realizowany do 2049 r., z wypłatą świadczeń do 2053 r.

Izba zarekomendowała 2 poprawki do ustawy o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), z których jedna dostosowuje treść przepisu do zasad techniki prawodawczej w zakresie formułowania normy karnej, a druga ma charakter redakcyjny. Zgodnie z pierwszą poprawką podmiot, który wbrew zakazowi, „o którym mowa w art. 99 ust. 3aa, przejmuje kontrolę nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną, podlega karze pieniężnej w wysokości od 50 000 zł do 5 000 000 zł”.

Nowelizacja rozszerza katalog ubezpieczeń, które oferuje Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE). Umożliwia KUKE ubezpieczanie firm działających w Ukrainie, w tym inwestycji w zakresie transformacji energetycznej zarówno w Ukrainie, jak i Polsce, dzięki obniżeniu poziomu ryzyka z uwagi na ważny interes państwowy. KUKE będzie mogła ubezpieczać także zagraniczne firmy pod warunkiem zamówienia części usług bądź towarów w polskich firmach. Nowela umożliwi reasekurację zakładów ubezpieczeń, gdy z uwagi na ponadprzeciętne ryzyko lub brak możliwości uzyskania reasekuracji na rynku komercyjnym rynek ubezpieczeniowy nie będzie w stanie zapewnić ochrony. Nowelizacja stwarza też możliwość wdrożenia do oferty KUKE ubezpieczenia zwrotu zaliczki zapłaconej przez ubezpieczającego na poczet dostawy importowej z kraju o ryzyku nierynkowym. Stanowi to odpowiedź na potrzeby zgłaszane przez polskich przedsiębiorców m.in. z branży meblarskiej, budowlanej, stalowej, samochodowej czy opakowaniowej. Ustawa wydłuża ponadto do 24 miesięcy tymczasowy zarząd przymusowy, ustanawiany w firmach, w których działa kapitał rosyjski, ujęty na liście sankcyjnej prowadzonej przez MSWiA. Nowelizacja wprowadza też zmiany odnoszące się do zasad prowadzenia aptek: będą je mogli prowadzić tylko farmaceuci, a 1 podmiot może mieć do 4 aptek w całym kraju.

Ustawę o zmianie ustawy o Agencji Mienia Wojskowego oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) przyjęto z 4 poprawkami o charakterze legislacyjnym. Nowela umożliwi Agencji Mienia Wojskowego (AMW) efektywniejsze wykonywanie zadań związanych z obronnością i bezpieczeństwem państwa. Pozwoli na zakup przez sprzętu wojskowego i usług z przeznaczeniem na wyposażenie Sił Zbrojnych RP i realizację inwestycji na terenach wojskowych. AMW będzie mogła prowadzić inwestycje na terenach wojskowych za pośrednictwem utworzonych przez siebie spółek i towarzystw budownictwa społecznego, partycypować w kosztach budowanych w ten sposób lokali mieszkalnych, co pozwoli jej na pozyskiwanie mieszkań dla żołnierzy zawodowych. Nowelizacja rozszerza ponadto katalog osób, które będą uprawione do odpłatnego zakwaterowania w internatach albo kwaterach internatowych. Zakłada ograniczenie wzrostu opłat za lokale mieszkalne zajmowane m.in. przez żołnierzy, emerytów i rencistów wojskowych czy wdowy po żołnierzach, przy ustalaniu współczynnika świadczenia mieszkaniowego będzie można uwzględnić dodatkowo znaczenie garnizonu dla obronności kraju. Żołnierzom, którzy są uprawnieni do bezpłatnego zakwaterowania w internacie lub kwaterze internatowej – do czasu wskazania miejsca zgodnego z przysługującymi uprawnieniami – nie będą naliczane opłaty za tzw. nadmetraż. Nowela ma także uatrakcyjnić zasady pełnienia zawodowej służby wojskowej, a w konsekwencji – zwiększyć liczebność polskiej armii.

Ustawy przyjęte bez poprawek.

Ustawa o zmianie ustawy budżetowej na rok 2023 (projekt rządowy) zmienia m.in. prognozę dochodów, wydatków budżetowych i poziom deficytu budżetowego. Przyjęto w niej dochody budżetu państwa na poziomie 601,4 mld zł (poprzednio 604,5 mld zł), wydatki na poziomie 693,4 mld zł (wcześniej 672,5 mld zł), a deficyt budżetu państwa na koniec 2023 r. – nie większy niż 92 mld zł (poprzednio 68 mld zł). PKB w ujęciu realnym wyniesie 0,9% (prognozowany 1,7%), stopa bezrobocia 5,5% na koniec 2023 r. (prognozowana 5,4%). Przeciętne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2023 r. to 7104 zł, a inflacja w ujęciu średniorocznym – 12% (prognozowane 9,8%).

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) zawiera rozwiązania skorelowane z kwotami ujętymi w nowelizacji budżetu na 2023 r. Wiążą się z jego prawidłową realizacją. Ustawa umożliwia wypłatę 1-razowych dodatków pracownikom „budżetówki”, dodatkowego wynagrodzenia dla sędziów, asesorów i referendarzy, a także nagród nauczycielom z okazji 250. rocznicy utworzenia Komisji Edukacji Narodowej. Specjalny 1-razowy dodatek motywacyjny nie będzie przysługiwał osobom zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Samorządy otrzymają dodatkowe ponad 14 mld zł na wsparcie wykonywania zadań publicznych, które realizują politykę zrównoważonego rozwoju, tak aby jednostki samorządu terytorialnego (JST) z niskim potencjałem dochodowym miały szansę rozwoju. Środki z podziału otrzymają wszystkie JST, które będą mogły elastycznie nimi gospodarować, decydując o ich przeznaczeniu. Ustawa przewiduje odmrożenie od 1 lipca 2023 r. o kolejne 2 lata podstaw naliczania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i funduszy socjalnych. Nowela zakłada także zwiększenie wysokości odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli i fundusze socjalne dla osób uprawnionych do zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych i członków ich rodzin od 1 lipca 2023 r. Ponad 650 mln zł z budżetu państwa (niewykorzystane w 2023 r. środki na program budowy przyszkolnych hal sportowych „Olimpia”) zostanie przeznaczone na zadania Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej. Zwiększą się dochody (środki z wygranych spraw) i wydatki (dodatkowe nagrody) Prokuratorii Generalnej. Prawie 10 mln zł trafi na wsparcie zespołów ds. orzekania niepełnosprawności.

Ustawa o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) przewiduje zmiany w stabilizującej regule wydatkowej (SRW), wprowadza nowy mechanizm korygujący nadmierną nierównowagę finansów publicznych, który zastąpi dotychczasowy mechanizm korekty, zawarty w SRW. Wartość dostosowania fiskalnego będzie miała bezpośredni wpływ na wysokość korekty. Mechanizm będzie aktywowany, jeśli najbardziej aktualna prognoza Komisji Europejskiej wykaże przekroczenie wartości referencyjnej dla sektora instytucji rządowych i samorządowych (3% PKB) lub długu publicznego według przepisów UE (60% PKB). Wartość dostosowania fiskalnego będzie wynosić co najmniej 0,5 punktu procentowego PKB. Nowela wprowadza też „klauzulę obronną”, która umożliwi szczególne traktowanie wydatków na obronność. W związku z powrotem do stosowania standardowych reguł fiskalnych w UE po ogólnej klauzuli wyjścia w latach 2020–23 urealniony zostanie punkt startowy w SRW, będzie nim poziom wydatków w 2023 r., stanowiący podstawę obliczenia kwoty wydatków na 2024 r. W noweli podwyższono też – do wysokości najniższej emerytury ogłaszanej przez prezesa ZUS – świadczenia dla działaczy opozycji antykomunistycznej i osób represjonowanych z powodów politycznych.

Ustawa o zmianie ustawy pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (projekt rządowy) od 1 stycznia 2024 r. zwiększa wysokość świadczenia wychowawczego z 500 do 800 zł na dziecko, zmiana ta nastąpi z urzędu, bez konieczności składania dodatkowego wniosku. Wypłatę pierwszego podwyższonego świadczenia wychowawczego przewidziano do 29 lutego 2024 r. z wyrównaniem od 1 stycznia 2024 r., co wynika z konieczności wprowadzenia regulacji technicznych, zapewniających Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych czas na sprawne obsłużenie wszystkich spraw.

Ustawa o zmianie ustawy o Zespole Pomocy Humanitarno-Medycznej (projekt rządowy) przewiduje m.in. usprawnienie działania Zespołu Pomocy Humanitarno-Medycznej (ZPHM), zwiększenie efektywności działań oraz zapewnienie jego członkom ubezpieczenia od porwania i okupu w czasie realizacji swoich zadań. Zakłada, że ZPHM będzie mógł doraźnie powoływać ekspertów, którzy nie są jego członkami, do wypełnienia określonej misji, np. lekarzy danych specjalności, logistyków czy specjalistów ds. bezpieczeństwa fizycznego misji.

Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych.

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach dotyczących regulacji stanu prawnego niektórych dróg ogólnodostępnych (projekt prezydencki) ułatwia nabywanie przez gminy nieruchomości zajętych pod drogi, pozostające w ich władaniu co najmniej 20 lat, nie zostały zaliczone do kategorii dróg publicznych, ale są drogami ogólnodostępnymi o utwardzonej powierzchni, po których odbywa się ruch pojazdów i pieszych. Drogi te to uzupełnienie sieci tras służących miejscowym potrzebom, funkcjonalnie zbliżone do dróg publicznych, z którymi są połączone. Problemy z brakiem uregulowania stanu prawnego niektórych dróg dotyczą szczególnie terenów górskich i podgórskich. W wielu wypadkach trudności związane z regulacją stanu prawnego nieruchomości zajętych pod drogi ogólnodostępne uniemożliwiają gminie możliwość pozyskania źródeł finansowania, niezbędnego do poprawy sieci drogowej.

Ustawa o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (projekt komisyjny) umożliwia osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji zakup biletów miesięcznych imiennych, które uprawniają do przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych i autobusowego z ulgą 49%.

Ustawa o zmianie ustawy o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (projekt poselski) upraszcza przepisy dotyczące dopłat bezpośrednich i rolnictwa ekologicznego; wychodzi naprzeciw postulatom organizacji rolniczych. Zwiększa dostępność wsparcia dla krajowych producentów, co ma szczególnie znaczenie ze względu na pierwszy rok stosowania płatności bezpośrednich na nowych zasadach, a także trudną sytuację rolników spowodowaną wojną w Ukrainie. Ustawa przewiduje, że gospodarstwa od 1 do 5 ha będą mogły się starać o dopłatę ryczałtową, która zastąpi wszystkie inne rodzaje płatności bezpośrednich, w tym ekoschematy. Gospodarstwa najmniejsze, w przeważającej większości rodzinne, otrzymają 225 euro do 1 ha, a 5-hektarowe – 1250 euro. Dopłaty ryczałtowe będą mogli otrzymać rolnicy, którzy złożyli już wnioski o przyznanie płatności na 2023 r. i uzyskiwali wsparcie w 2022 r. lub są następcami prawnymi takich rolników. Korzystanie z płatności ryczałtowej będzie dobrowolne. Nowelizacja wprowadza ponadto zmiany w zakresie ubiegania się o płatności w ramach ekoschematu „rolnictwo węglowe” i „zarządzanie składnikami odżywczymi” (rezygnacja z wymogu uzyskania minimalnej liczby punktów), a także płatności ekologicznych (obniżenie z 0,5 DJP/ha do 0,3 DJP/ha minimalnego poziomu obsady zwierząt, wymaganego przy ubieganiu się o premię za prowadzenie zrównoważonej produkcji roślinno-zwierzęcej). Proponowane zmiany zostały zgłoszone do Komisji Europejskiej jako zmiany Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027. Wypłata dopłaty zależy od zgody KE.

Ustawa o zmianie ustawy o sporcie oraz niektórych innych ustaw (projekt poselski) zastępuje w nowelizowanej ustawie słowo: „paraolimpijski” określeniem: „paralimpijski”, w tym w nazwie: „Polski Komitet Paralimpijski”.

Ustawa o ustanowieniu Narodowego Dnia Polskich Dzieci Wojny (poselskie projekty ustaw) przewiduje ustanowienie 10 września Narodowym Dniem Polskich Dzieci Wojny w hołdzie polskim dzieciom wojny, które „mimo traumy, jakiej doświadczyły za przyczyną hekatomby II wojny światowej, zbrodniczych działań okupantów niemieckich i sowieckich, potrafiły dźwigać ze zgliszcz naszą wspólną Ojczyznę, oraz w dowód respektu i wdzięczności za ich wysiłek”.

Ustawa o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (projekt rządowy) umożliwi instytucjonalne i finansowe wsparcie państwa dla podmiotów dysponujących polskim dziedzictwem kulturowym zgromadzonym za granicą – Biblioteki Polskiej w Paryżu i Muzeum Polskiego w Rapperswilu w Szwajcarii. W nowelizacji doprecyzowano, że działalność podmiotu zależnego nie będzie skierowana na generowanie zysków, a wszelkie przychody pochodzące z jego ewentualnej działalności komercyjnej będą przeznaczane na działalność statutową. Wprowadzono też regulację zapewniającą skuteczną kontrolę finansową i organizacyjną zarówno nad instytucją kultury, jak i jej podmiotem zależnym.

Ustawa o ratyfikacji Umowy ramowej o wszechstronnym partnerstwie i współpracy między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Królestwem Tajlandii, z drugiej strony, sporządzonej w Brukseli dnia 14 grudnia 2022 r. (projekt rządowy) dotyczy ratyfikacji umowy, która ma na celu zacieśnienie współpracy między Tajlandią a UE i państwami członkowskimi, a także na forach wielostronnych, w takich dziedzinach, jak: dobre rządzenie, prawa człowieka, pokój, bezpieczeństwo, gospodarka (w tym handel i inwestycje), ochrona środowiska, nowe technologie i zdrowie.

Ustawa o ratyfikacji Umowy ramowej o partnerstwie i współpracy między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Rządem Malezji, z drugiej strony, sporządzonej w Brukseli dnia 14 grudnia 2022 r. (projekt rządowy) dotyczy ratyfikacji umowy, która poszerza zakres współpracy w obszarach gospodarki i handlu, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, a także przepisów mających na celu ochronę interesów finansowych UE.

Podczas 65. posiedzenia Senat podjął uchwałę w 600. rocznicę nadania praw miejskich Łodzi (inicjatywa grupy senatorów), w której Izba zauważa niezwykłe znaczenie tego miasta i docenia wkład jego mieszkańców w rozwój Polski. Senatorowie podkreślają, że w różnych okresach historycznych – zarówno Łodzi przemysłowej opisanej przez Władysława Reymonta w powieści „Ziemia obiecana”, jak i bezpośrednio po II wojnie światowej, kiedy Łódź pełniła rolę nieformalnej stolicy Polski, miasto odciskało istotne piętno na całym kraju.

Izba zdecydowała też o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Przewiduje on, że w razie podejrzenia przemocy domowej wobec dziecka kurator sądowy i pracownik socjalny będą uprawnieni do uzgodnienia doraźnego terminu konsultacji z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej lub psychologiem, wyznaczonego nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od daty zgłoszenia. W wyznaczonym terminie i miejscu rodzic lub opiekun prawny będą zobowiązani do stawienia się z dzieckiem. Po konsultacji lekarz lub psycholog niezwłocznie wydadzą zaświadczenie, w którym przedstawią jej wyniki, szczególnie dotyczące okoliczności zgłaszanych przez kuratora sądowego albo pracownika socjalnego. Jeżeli rodzic lub prawny opiekun nie stawią się z dzieckiem w wyznaczonym terminie, kurator sądowy albo pracownik socjalny niezwłocznie zawiadomią o tym sąd opiekuńczy i prokuratora.  Jak stwierdzono w uzasadnieniu projektu, kuratorzy sądowi i pracownicy socjalni podczas wykonywania swoich obowiązków niejednokrotnie napotykają okoliczności, które mogą nasuwać podejrzenie, że wobec dziecka stosowana jest przemoc domowa. Często nie są one jednak jednoznaczne i powinny być zweryfikowane przez osoby kompetentne do postawienia diagnozy o charakterze medycznym. Dlatego jednoznaczne wyjaśnienie takich okoliczności wymaga szybkiej reakcji, co w świetle obecnie obowiązujących przepisów jest utrudnione. W związku z tym projekt wprowadza zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy domowej, które umożliwią kuratorowi sądowemu i pracownikowi socjalnemu uzgodnienie terminu konsultacji z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej lub psychologiem w razie podejrzenia przemocy domowej wobec dziecka. Dzięki temu będą mogli szybko podjąć decyzję co do dalszych działań i ewentualnej potrzeby powiadomienia właściwych organów.