Legislacja

22 czerwca 2023 r. zakończyło się 63. posiedzenie Senatu, podczas którego rozpatrzono 18 ustaw. Senatorowie odrzucili jedną ustawę, a do 15 wprowadzili poprawki. Izba zdecydowała o wniesieniu do Sejmu 4 projektów ustaw, podjęła też uchwałę okolicznościową.

Senatorowie powołali dr. Bartosza Machalicę i prof. Grzegorza Motykę do Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Nie wyrazili natomiast zgody na powołanie Jana Nowaka na stanowisko prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

Izba zapoznała się ponadto z informacją o działalności Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r.

Senat odrzucił ustawę o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału spółek (projekt rządowy), która dostosowuje polskie prawo do nowych przepisów unijnych, które dotyczą transgranicznego łączenia i podziału spółek kapitałowych. Rozszerza dotychczasowe regulacje związane z uczestnictwem pracowników w przekształceniach i podziałach spółek. Ma zwiększyć lojalność pracowników wobec firmy i odpowiedzialność za jej losy, a także budować zaufanie wewnątrz firmy. W ustawie uregulowano formy uczestnictwa pracowników w spółce, która powstała w wyniku transgranicznego przekształcenia, połączenia lub podziału (prawo do: wyznaczenia lub wyboru określonej liczby członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów, rekomendowania członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów, sprzeciwienia się wyznaczeniu niektórych albo wszystkich członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów). Realizacja prawa pracowników do uczestnictwa w spółce może nastąpić według 1 z 2 modeli: o formie uczestnictwa pracowników decyduje się w ramach negocjacji ze specjalnym zespołem negocjacyjnym, jeszcze zanim dojdzie do powstania spółki w wyniku wymienionych transformacji transgranicznych albo po powstaniu spółki w wyniku transformacji transgranicznej przy wsparciu zespołu przedstawicielskiego. W wypadku wyboru pierwszego modelu tworzy się specjalny zespół negocjacyjny z udziałem reprezentacji pracowników, który będzie prowadził negocjacje w sprawie zawarcia porozumienia z właściwymi organami spółki, określającego zasady uczestnictwa pracowników w nowo powstałej spółce. W drugim modelu pracownicy spółki są uprawnieni do wyznaczenia, wyboru albo rekomendowania członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów spółki, która powstała w wyniku transformacji transgranicznej. Pracownicy są także uprawnieni do sprzeciwienia się wyznaczeniu niektórych albo wszystkich członków rady nadzorczej albo rady dyrektorów spółki powstałej w wyniku transformacji transgranicznej. Osoby, które będą reprezentować pracowników w radzie nadzorczej albo radzie dyrektorów mają być wybierane przez pracowników w wyborach bezpośrednich i tajnych, zgodnie z regulaminami przyjętymi przez specjalny zespół negocjacyjny albo zespół przedstawicielski. Pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z taką osoby, nie będzie też mógł zmienić jednostronnie warunków pracy lub wynagrodzenia na niekorzyść członka specjalnego zespołu negocjacyjnego, zespołu przedstawicielskiego albo przedstawicielem pracowników w radzie nadzorczej albo radzie dyrektorów, w czasie trwania mandatu bez zgody: reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej; okręgowego inspektora pracy, jeżeli pracownik nie jest reprezentowany przez zakładową organizację związkową.

Ustawy przyjęte z poprawkami.

Senatorowie uchwalili 2 poprawki do ustawy o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (projekt rządowy). Zdecydowali, że kwota, do której tzw. czternastka zostanie wypłacona w maksymalnej wysokości będzie wynosiła 120% średniej emerytury, a nie 2900 zł, jak zapisano w ustawie; obecnie byłoby to 3900 zł. Kolejna poprawka przewiduje, że o wysokości i terminie wypłaty czternastek ma decydować parlament w ustawie, a nie rząd w rozporządzeniu. Ustawa przewiduje, że 14. emerytura będzie przysługiwać uprawnionym w wysokości: najniższej emerytury, obowiązującej od 1 marca roku, w którym wypłacane jest kolejne dodatkowe roczne świadczenie, dla osób, których wysokość świadczenia podstawowego nie przekracza 2900 zł; najniższej emerytury, obowiązującej od 1 marca roku, w którym wypłacane jest kolejne dodatkowe roczne świadczenie, pomniejszonej o różnicę między wysokością świadczenia podstawowego a 2900 zł, jeśli wysokość świadczenia podstawowego przekracza 2900 zł. Kwota 14. emerytury ma wynosić co najmniej 50 zł, mniejsze świadczenie nie będzie przyznawane. „Czternastka” nie będzie przysługiwać osobom, którym zawieszono prawo do świadczeń na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc jej wypłaty. W razie zbiegu prawa do więcej niż 1 świadczenia przy ustalaniu prawa i wysokości do „czternastki” przyjęta będzie suma tych świadczeń wypłacanych w zbiegu. Osobie uprawnionej przysługiwać będzie 1 kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne. Jedno kolejne dodatkowe roczne świadczenie przysługiwać będzie również do renty rodzinnej, do której uprawniona jest więcej niż 1 osoba. Będzie podlegać proporcjonalnemu podziałowi na osoby uprawnione do renty rodzinnej. Jeśli do renty rodzinnej uprawniona jest więcej niż 1 osoba i przynajmniej 1 z nich uprawniona jest do renty socjalnej, kolejne dodatkowe roczne świadczenie z tytułu renty rodzinnej podlegać będzie podziałowi stosownie do liczby uprawnionych do renty, z wyłączeniem osób uprawnionych do renty socjalnej. Osobom niemającym prawa do renty rodzinnej przysługiwać będzie kolejne dodatkowe roczne świadczenie z tytułu prawa do renty socjalnej. Decyzje w sprawie 14. emerytury będą wydawać i wypłacać ją właściwe organy emerytalno-rentowe. W razie zbiegu prawa do świadczeń, które są wypłacane przez 2 organy, decyzje wydaje i kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Izba wprowadziła 76 poprawek do ustawy o świadczeniu wspierającym (projekt rządowy). Senatorowie zmodyfikowali m.in. zasady ustalania wysokości świadczenia wspierającego przez obniżenie progu punktowego z 70 do 50 punktów oraz zwiększają wartości procentowe w odniesieniu do renty socjalnej, dzięki czemu będzie można uzyskać wyższe świadczenie. Na podstawie senackich poprawek kobieta, która ukończyła 16 lat i zawarła związek małżeński, przez co stała się osobą pełnoletnią, otrzyma prawo do świadczenia wspierającego. Senat opowiedział się też za uzupełnieniem zasad ustalania potrzeby wsparcia przez wskazanie dodatkowych czynników, które powinny być brane pod uwagę, w szczególności bólu i dyskomfortu przy wykonywaniu określonych czynności przez osobę wymagającą wsparcia. Kolejne zmiany umożliwiają uzyskanie prawa do świadczenia wspierającego przez osoby umieszczone w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu pomocy, zakładzie opiekuńczo–leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich. Jednocześnie poprawki przesądzają, że w czasie pobytu w danej  placówce świadczenie wspierające nie będzie wypłacane. Senatorowie wskazali w ustawie konkretne obszary codziennego funkcjonowania, które będą brane pod uwagę przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia. Inna senacka zmiana umożliwia uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego przez małżonków osób, na których ciąży obowiązek alimentacyjny względem osoby wymagającej wsparcia, jeśli wspólnie gospodarują i zamieszkują z osobą wymagającą takiego wsparcia. Zdecydowano też, że opiekun takiej osoby będzie mógł zachować świadczenie pielęgnacyjne przez 2 miesiące po miesiącu, w którym nastąpi jej zgon. Senatorowie zdecydowali ponadto, że osoba, która nie podejmie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę udzielania wsparcia osobie uprawnionej do świadczenia wspierającego, będzie uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych przez 365 dni. Ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego upoważniono do określenia w rozporządzeniu wag dla poszczególnych obszarów codziennego funkcjonowania i kategorii w nich się znajdujących, z uwzględnieniem zróżnicowania wag w zależności od tego, w ilu i jakich obszarach osoba z niepełnością potrzebuje wsparcia. Ponadto wskazano, że podczas oceny codziennego funkcjonowania obligatoryjnie należy wziąć pod uwagę wyniki kwestionariusza samooceny trudności w zakresie wykonywania określonych czynności. Senat wyeliminował też przepisy niezwiązane z zakresem ustawy. Chodzi m.in. o rozwiązania dotyczące małego ZUS-u plus. Ustawa o świadczeniu wspierającym tworzy rodzaj wsparcia dla osób niepełnosprawnych, służącego częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób. Określa warunki nabywania prawa do świadczenia wspierającego oraz zasady jego przyznawania i wypłacania. Świadczenie wspierające będzie trafiało bezpośrednio do osób z niepełnosprawnościami w odróżnieniu od świadczeń opiekuńczych przeznaczonych dla opiekuna osoby wymagającej opieki. Uprawnienie do świadczenia wspierającego oprze się na funkcjonalnej ocenie niepełnosprawności. Świadczenie ma przysługiwać osobie niepełnosprawnej od ukończenia 18. roku życia w wysokości 40–220% renty socjalnej – w zależności od poziomu potrzeby wsparcia. Kwota świadczenia zostanie powiązana z wysokością renty socjalnej. Jej wysokość w 2023 r., po waloryzacji, to 1588,44 zł miesięcznie brutto. Decyzje ustalające poziom potrzeby wsparcia będą wydawane przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności na wniosek osób niepełnosprawnych. Świadczenie będzie przysługiwać miesięcznie w wysokości: 220% renty socjalnej, jeżeli potrzebę wsparcia określono na poziomie od 95 do 100 punktów, 180% renty socjalnej – na poziomie od 90 do 94 punktów, 120% renty socjalnej – od 85 do 89 punktów, 80% renty socjalnej – na poziomie od 80 do 84 punktów, 60% renty socjalnej – od 75 do 79 punktów, a 40% renty socjalnej – na poziomie od 70 do 74 punktów. Przy wyliczaniu punktów pod uwagę będzie brana m.in. zdolność danej osoby do samodzielnego wykonywania określonych czynności lub zadań związanych z codziennym funkcjonowaniem, jej wiek. Ustawa rozwiązuje także problem łączenia pracy zarobkowej przez opiekunów ze świadczeniem pielęgnacyjnym. Zostanie utrzymane świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów osób niepełnosprawnych w wieku 0–18 lat, wprowadzona zmiana umożliwi opiekunom pracę bez ograniczeń. Świadczenie to ma przysługiwać na każde dziecko niepełnosprawne w rodzinie.

Senatorowie wprowadzili 2 poprawki do ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Zdecydowano, że określone grupy cudzoziemców będą musiały otrzymać zgodę na wykupienie nieruchomości na własność. Kolejna poprawka wydłuża z roku do 3 lat okres na złożenie wniosku o wykup nieruchomości na własność. Nowelizacja przewiduje, że cena nieruchomości nabywanej przez użytkownika wieczystego będącego przedsiębiorcą będzie ustalana jako co najmniej 20-krotność dotychczasowej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste. W razie niewykorzystywania nieruchomości na działalność gospodarczą cena będzie ustalana na poziomie 20-krotności dotychczasowej opłaty. W ciągu roku od wejścia ustawy w życie użytkownik wieczysty nieruchomości gruntowej będzie mógł wystąpić z roszczeniem jej nabycia. Wyjątki to m.in. grunty, w stosunku do których użytkowanie wieczyste zostało ustanowione po 31 grudnia 1997 r., a także grunty Skarbu Państwa, powierzone Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa, Agencji Mienia Wojskowego, Lasom Państwowym czy parkom narodowym. Przy roszczeniu cena gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa wyniesie 20-krotność dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego (płatność jednorazowa) lub równowartość 25 opłat rocznych (płatność ratalna). Samorządy będą mogły przyjąć tę samą zasadę lub negocjować z nabywcą cenę, która nie będzie mogła przekroczyć rynkowej wartości gruntu. Korzyść przedsiębiorcy, obejmująca różnicę między wartością rynkową gruntu a ustaloną ceną, będzie mogła zostać rozliczona w ramach limitu pomocy de minimis. Gdy różnica przekroczy jej dostępny limit, przedsiębiorca będzie musiał uiścić dopłatę. Ustawa ma też przyspieszyć rozwój społecznych agencji najmu (podmioty współpracujące z gminą, pośredniczące między właścicielami mieszkań na wynajem i osobami niemogącymi sobie pozwolić na wynajęcie mieszkania na warunkach rynkowych). Rozszerza katalog podmiotów, które mogą prowadzić społeczne agencje najmu (SAN), o wszystkie podmioty wymienione w ustawie o pożytku publicznym, umożliwia wykorzystanie przez SAN własnych budynków i lokali oraz ubieganie się o finansowe wsparcie w ramach Funduszu Dopłat w BGK. Dzięki temu SAN będą mogły remontować i przywracać do użytkowania lokale pozyskane z rynku, nieużytkowane ze względu na zły stan techniczny, a także dzierżawić budynki niemieszkalne i przekształcać je na lokale mieszkalne.

Z 39 poprawkami przyjęto ustawę o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy). Senatorowie uchylili m.in. przepis pozwalający Radzie Ministrów występować do wojewody o zarządzenie w sprawie miejscowego planu w wypadku inwestycji strategicznych. Postanowili, że samorządy będą mogły decydować o lokalizacji ferm przemysłowych na swoim terenie. Skrócono do 2 lat od uprawomocnienia się termin wygaśnięcia decyzji o warunkach zabudowy. Umożliwiono również przedłużenie jej obowiązywania o kolejne 2 lata, jeżeli warunki realizacji przedsięwzięcia określone w decyzji o warunkach zabudowy są zgodne z planem ogólnym.Kolejna poprawka umożliwia samorządom ustalenie strefy zdegradowanej i strefy rewitalizacji bez przeprowadzenia diagnozy terenu objętego taka strefą. Senatorowie chcą także, aby samorządy mogły dotować do 50% wartości prac konserwatorskich na nieruchomościach zabytkowych w strefie rewitalizacji.Poprawka Senatu zmierza do tego, aby w przypadku nieruchomości położonych na obszarze Specjalnej Strefy Rewitalizacji gmina mogła udzielić ich właścicielom lub użytkownikom wieczystym dotacji w wysokości nieprzekraczającej 50% nakładów koniecznych na wykonanie prac konserwatorskich i prac restauratorskich w odniesieniu do nieruchomości zabytkowych. Do 2028 r. wydłużono termin na przygotowanie nowych planów. Nowelizacja wprowadza nowe narzędzie planistyczne – plan ogólny, który zastąpi studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i obejmie całą gminę. Na jego podstawie będzie można uchwalać miejscowe plany oraz wydawać decyzje w sprawie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. Plan ogólny ma być dużo prostszym dokumentem niż obecne studium. Nie będzie w nim treści o charakterze informacyjnym, które nie wpływają bezpośrednio na politykę przestrzenną gminy. Plan ogólny określi m.in. strukturę funkcjonalno-przestrzenną gminy poprzez wydzielenie stref planistycznych, granic obszaru, na którym możliwe będzie uzupełnianie zabudowy zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy, zasady lokalizacji nowej zabudowy mieszkaniowej w odniesieniu np. do szkoły podstawowej czy obszaru zieleni publicznej. Od 2026 r. każda gmina będzie musiała mieć strategię rozwoju, zawierającą kierunki polityki lokalnej, w tym przestrzennej, przekładane i doprecyzowane na konkretne uregulowania w planie ogólnym. Ustalenia planu ogólnego będą natomiast podstawą do uchwalania planów miejscowych i wydawania decyzji o warunkach zabudowy. Nową formą planu miejscowego będzie zintegrowany plan inwestycyjny, sporządzany na wniosek inwestora, który będzie się mógł np. zobowiązać do budowy szkoły lub wsparcia takiej inwestycji. Ustawa przewiduje też uruchomienie nieodpłatnego i dostępnego dla wszystkich on-line rejestru urbanistycznego.

Izba uchwaliła 6 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), przede wszystkim o charakterze legislacyjnym, doprecyzowującym i redakcyjnym. 3 zmiany usuwają przepisy pozostające w kolizji z przepisami równocześnie procedowanej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Nowelizacja ma na celu przyspieszenie inwestycji i dostosowanie sieci przesyłowych do skali rozwoju energetyki prosumenckiej, zarówno umożliwi przyłączanie nowych dużych podmiotów do sieci operatorów systemu dystrybucyjnego, jak i zwiększy chłonność sieci pod względem zwiększającego się udziału energetyki prosumenckiej w Polsce. Nowela odnosi się ponadto do budowy linii przesyłowych w województwach lubelskim i łódzkim. Do strategicznych inwestycji w tym zakresie zaliczać się mają również linie 110 kV, zarządzane przez operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD). OSD uzyskają także możliwość korzystania z przepisów specustawy (dotychczas tylko operator sieci przesyłowej). Zgodnie z założeniami nowe przepisy zmniejszą obciążenia administracyjne nakładane na inwestorów w zakresie infrastruktury elektroenergetycznej, a nie obciążą dodatkowo organów wydających decyzje, przyczynią się do regionalnego rozwoju dzięki umożliwieniu przyłączeń nowych podmiotów, w tym gospodarczych, do sieci elektroenergetycznej. Dzięki zwiększeniu wykorzystania energii elektrycznej produkowanej z OZE, w tym przez prosumentów regionalnych i indywidualnych, ograniczy się również emisja dwutlenku węgla i zjawisko smogu. Nowela pozwoli też na przekazywanie danych na potrzeby centralnego systemu informacji dla rynku energetycznego.

Senat wprowadził 28 poprawek do ustawy o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych, a także ich funkcjonowaniu (projekt rządowy). Jedna ze zmian ma na celu doprecyzowanie podmiotu uprawnionego do realizacji inwestycji w zakresie koordynatora klastra. Chodzi o to, by koordynator klastra działał na terenie, gdzie będą realizowane inwestycje w biogazownie rolnicze. Kolejna poprawka doprecyzowuje przepis dotyczący lokalizacji biogazowni rolniczych na nieruchomościach należących do rolników, w tym prowadzących dział specjalny produkcji rolnej lub działalność w ramach formalnych i nieformalnych grup producentów rolnych. Senatorowie uściślili też przepisy dotyczące zakazu przenoszenia własności całości lub części biogazowni rolniczych, a także prawa do korzystania z niej i pobierania pożytków na inne podmioty niż podmioty uprawnione, wyłączając z tego zakazu możliwość ustanawiania zabezpieczeń finansowych udzielanych kredytów. Pozostałe zmiany mają charakter legislacyjny, zmierzają do zapewnienia jednolitości przepisów. Ustawa uprawnia do przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie biogazowni rolniczych m.in. osoby fizyczne lub prawne, które prowadzą gospodarstwo rolne; podmioty wytwarzające prąd, ciepło, biogaz rolniczy lub biometan z biogazu rolniczego; grupy producentów rolnych i wytwórców win; spółdzielnie energetyczne. Uprawnione podmioty będą mogły tworzyć spółki celowe z udziałem uprawnionych podmiotów, co ma pozwolić na zaangażowanie finansowania podmiotów także spoza branży rolniczej i przetwórczej. Powstające biogazownie rolnicze będą musiały być zlokalizowane na nieruchomości podmiotu uprawnionego prowadzącego gospodarstwo rolne lub działalność związaną z przetwórstwem rolno-spożywczym. W biogazowni trzeba będzie również wykorzystywać część substratów powstających w takich gospodarstwach. Powinny się tam znaleźć: odchody zwierzęce i produkty przetworzenia biomasy roślinnej, np. wywar gorzelniany, wytłoki i inne pozostałości pochodzące z przetworzenia surowców rolnych. Takie biogazownie rolnicze będą mieć pewne ograniczenia, jeśli chodzi o moc czy wolumen produkowanego biogazu, maksymalną moc na poziomie 3,5 MW lub 10,5 MW osiągalnej cieplnej w skojarzeniu albo roczną wydajność produkcji biogazu rolniczego nieprzekraczającą 14 mln m³ lub roczną wydajność produkcji biometanu z biogazu rolniczego nieprzekraczającą 8,4 mln m³. Taki limit mocy odpowiada mniej więcej średniemu zapotrzebowaniu gminy wiejskiej na energię elektryczną lub ciepło. Jeśli dana osoba lub podmiot będzie mieć kilka biogazowni rolniczych na terenie gminy, ich łączna moc i wydajność nie będą mogły przekraczać wymienionych limitów. Do łącznej wartości wliczać się będzie też instalacje, które będą mieć inni członkowie rodziny. Nowe przepisy ograniczą też możliwość zbywania takich instalacji, aby zapobiec korzystaniu z preferencji przez podmioty nieuprawnione.

Senatorowie zarekomendowali 25 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym oraz niektórych innych ustaw (projekt poselski). Poprawki m.in. rozszerzają na wszystkich podatników podatku rolnego uprawnienia do przekazywania 1,5% należnego od nich podatku rolnego na rzecz podmiotu uprawnionego. Doprecyzowują nazewnictwo rodzaju związków tworzonych przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne, zapewniając spójność przepisów z prawem spółdzielczym. Poprawki zapewniają też spójność proponowanych przepisów z pozostałymi przepisami zmienianej ustawy w sposobie odwoływania się do Krajowego Rejestru Sądowego. Kolejna poprawka ma na celu złagodzenie wymogów określanych dla związków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, którym podatnik podatku rolnego może przekazać 1,5% należnego podatku rolnego, zmniejszając wymóg liczby członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych tych związków z 1500 na 900 osób. W wypadku Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych wymóg liczby członków zmniejszono z 30 do 15 osób. Senatorowie zmienili nazwę dotychczasowego Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych na Związek Rewizyjny zrzeszający Rolnicze Spółdzielnie Produkcyjne. Związkom rewizyjnym zrzeszającym rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz Krajowemu Związkowi Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych umożliwiono skorzystanie w 2024 r. z uprawnienia złożenia wniosku o wpis na listę, o której mowa odpowiednio w art. 257b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 2 oraz w art. 35b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 3, w terminie do 20 stycznia 2024 r. Inne poprawki zapewniają zgodność przepisów z zasadami techniki prawodawczej, ich kompatybilność i jednolitość z pozostałymi przepisami zmienianej ustawy. Nowelizacja przewiduje, że rolnik albo rolnicza spółdzielnia produkcyjna płacący podatek rolny będą mogli przekazać na rzecz związku zawodowego rolników 1,5% należnego podatku rolnego, wskazując numer wpisu podmiotu uprawnionego w Krajowym Rejestrze Sądowym. Aby otrzymać środki z 1,5% podatku, oprócz wymogu co do struktur organizacyjnych (co najmniej w 10 województwach i co najmniej 3 powiatach) związek musi być też wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego co najmniej 6 lat przed 1 stycznia danego roku podatkowego. Gminy otrzymają z budżetu państwa zwrot dochodów utraconych na skutek przekazywania przez rolników 1,5% podatku rolnego związkom.

Izba wprowadziła 11 poprawek do ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie Krajowego Centrum Przetwarzania Danych (projekt rządowy). Senackie zmiany zmierzają m.in. do usunięcia przepisu przewidującego szczególne zasady udzielania zamówień publicznych. Uściślono też elementy, jakie ma zawierać wniosek o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie Krajowego Centrum Przetwarzania Danych. Usunięto regulację umożliwiającą udzielanie wsparcia na realizację projektów niskoemisyjnych. Ustawa określa zasady przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie budowy, przebudowy i utrzymania Krajowego Centrum Przetwarzania Danych i inwestycji towarzyszących. Ma ono być zespołem obiektów, który pozwoli na zabezpieczenie m.in. serwerowych potrzeb państwa, zwłaszcza w kontekście budowy krajowej chmury obliczeniowej i tworzenia nowych rejestrów cyfrowych.

28 poprawek zgłoszono do ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości (projekt rządowy). Senatorowie m.in. rozszerzyli zarówno od strony podmiotowej, jak i przedmiotowej zakres zwolnienia z obowiązku rejestracji pojazdu. Przesądzili, że w wypadku, gdy dane dotyczące emisji spalin przez pojazd (normy EURO) będą dostępne w centralnej ewidencji pojazdów, gmina nie będzie mogła ich żądać dodatkowo od właściciela pojazdu. Zdecydowano, że tożsamość obywatela Ukrainy, który uzyskał numer PESEL, będzie mogła być potwierdzana także innym dokumentem wpisanym do rejestru PESEL aniżeli dokument podróży cudzoziemca. Senatorowie zobowiązali kredytodawcę do zweryfikowania, czy numer PESEL konsumenta nie jest zastrzeżony zarówno przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki, jak i przed zawarciem umowy zmieniającej taką umowę, o ile w wyniku zmiany nastąpi zwiększenie zadłużenia. Ponadto wprowadzono poprawki o charakterze legislacyjnym i redakcyjnym. Nowelizacja umożliwia zastrzeganie numeru PESEL, co ma m.in. zwiększyć ochronę przed zaciąganiem przez oszustów np. kredytów czy pożyczek z wykorzystaniem przejętych danych. Obywatele nie będą obciążani za zobowiązanie, które zostało zaciągnięte bez ich wiedzy mimo istniejącego zastrzeżenia numeru PESEL. Banki, instytucje kredytowe lub notariusze przed zawarciem umowy lub podjęciem czynności będą musieli sprawdzać w rejestrze, czy PESEL danej osoby został zastrzeżony. Weryfikacja zastrzeżenia numeru PESEL będzie też konieczna w wypadku wypłat gotówki, które pojedynczo lub jako suma wypłat dokonanych w danym dniu w placówce bankowej jednego dnia będą przekraczać 3-krotność minimalnego wynagrodzenia. W razie zastrzeżenia numeru PESEL wypłata będzie możliwa po upływie 12 godzin od złożenia przez posiadacza rachunku dyspozycji wypłaty gotówkowej, nawet jeśli zastrzeżenie zostanie cofnięte. Zastrzeżenia i cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL będzie mógł dokonać każdy jego pełnoletni posiadacz za pomocą e-usługi, aplikacji mObywatel lub osobiście w urzędzie gminy. Wprowadzone zmiany obejmą m.in. przyspieszenie zwrotu prawa jazdy kierowcom w razie umorzenia postępowania administracyjnego bez konieczności angażowania organów samorządu, ułatwienie zwrotu zatrzymanego dowodu rejestracyjnego, zniesienie obowiązku zgłoszenia nabycia pojazdu oraz uproszczenie i skrócenie procedur administracyjnych z tym związanych. Nowela określa też wysokość kary za niedopełnienie obowiązku rejestracji pojazdu i zawiadomienia o jego zbyciu. To 500 zł dla właściciela pojazdu, który w terminie 30 dni nie złożył wniosku o rejestrację pojazdu, 250 zł dla właściciela pojazdu zarejestrowanego, który nie zawiadomił starosty o zbyciu pojazdu. Zmiany mają ułatwić dostęp obywateli do informacji o umowach ubezpieczeń komunikacyjnych prowadzonych przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, zgromadzonych w ogólnopolskiej bazie, w tym w aplikacji mObywatel. Umożliwi to uczestnikom wypadku czy kolizji natychmiastowe sprawdzenie umów ubezpieczeniowych uczestników zdarzenia.

Z 7 poprawkami Senat przyjął ustawę o zmianie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych oraz niektórych innych ustaw (projekt poselski).  Senatorowie zdecydowali, że z podatku dochodowego od osób fizycznych będą zwolnione świadczenia ratownicze przyznawane na podstawie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. Zmieniono też przepis dotyczący zwolnienia przez pracodawcę od świadczenia pracy strażaków OSP biorących m.in. udział w działaniach ratowniczych. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami takie zwolnienie przysługuje jedynie strażakowi-ratownikowi OSP. Poprawka umożliwi skorzystanie z takiego zwolnienia strażakom OSP niebędącym ratownikami, a biorącym udział w działaniach ratowniczych i akcjach ratowniczych, szkoleniach lub ćwiczeniach organizowanych przez gminę, Państwową Straż Pożarną lub inne uprawnione podmioty na czas ich trwania, a także na czas niezbędny do odpoczynku zgodnie z kodeksem pracy. Kolejna zmiana pozbawia ministra właściwego ds. wewnętrznych prawa do zatwierdzania programów szkoleń prowadzonych przez Państwową Straż Pożarną. O zawody poszerzono zakres okoliczności uprawniających strażaków ratowników do niektórych świadczeń. Nowelizacja doprecyzowuje przepisy, które poprawią sytuację członków ochotniczych straży pożarnych (OSP) i samych stowarzyszeń. Umożliwia gminie wypłacanie ekwiwalentu kandydatom na strażaków ratowników OSP, którzy brali udział w zabezpieczaniu obszaru chronionego właściwej jednostki ratowniczo-gaśniczej PSP. Wysokość ekwiwalentu nie może przekraczać 1/175 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto, ogłoszonego przez prezesa GUS w „Monitorze Polskim”. W drodze uchwały wysokość ekwiwalentu – nie rzadziej niż raz na 2 lata – ustala właściwa rada gminy. Samorządy będą miały możliwość, ale nie obowiązek, opłacania dodatkowych szkoleń i wydawania na nie środków z budżetów gminy. Będą także mogły finansować wyżywienie dla strażaków ochotników w trakcie szkolenia i różnego rodzaju akcji. Strażacy ratownicy OSP, pełniący funkcję kierowcy, po ukończeniu 65 lat mogą brać bezpośredni udział w działaniach i akcjach ratowniczych pod warunkiem posiadania aktualnych badań lekarskich dopuszczających do prowadzenia pojazdów uprzywilejowanych. Świadczenie ratownicze dla strażaków ochotników, którzy co najmniej 25 lat (mężczyźni) i 20 lat (kobiety) brali czynny udział w działaniach ratowniczych lub akcjach ratowniczych, po waloryzacji wyniesie ok. 230 zł miesięcznie.

Senatorowie uchwalili 24 poprawki do ustawy o wsparciu rozwoju kompetencji cyfrowych uczniów i nauczycieli (projekt poselski). Zdecydowali m.in. o rozszerzeniu grupy nauczycieli uprawnionych do bonów na zakup laptopa o nauczycieli przedszkoli publicznych i niepublicznych. Przesunięto też z 4 na 30 września termin, kiedy nauczyciel musi być zatrudniony, by mieć prawo do otrzymania bonu. Uszczegółowiono wymagania, jakie powinni spełnić przedsiębiorcy rejestrujący się na liście przedsiębiorców prowadzących sprzedaż laptopów lub laptopów przeglądarkowych, za które płatność może być dokonywana bonem. Przedsiębiorcy, który dokonał sprzedaży laptopów lub laptopów przeglądarkowych, za które płatność została dokonana bonem, zobowiązano do podania we wniosku rozliczeniowym jednostkowej ceny netto laptopa, wartości podatku i całkowitej ceny zakupu tego laptopa (laptopa przeglądarkowego). Senat zmodyfikował wymagania dotyczące parametrów technicznych, jakie musi spełniać takie urządzenie nabywane za pomocą bonu. Senatorowie zdecydowali, że powinien być on wyprodukowany nie wcześniej niż 9 miesięcy od dnia sprzedaży. Pozostałe zmiany mają charakter legislacyjny. Ustawa ma na celu wyposażenie uczniów klas IV publicznych i niepublicznych szkół podstawowych w laptopy, a nauczycieli – w bony na zakup laptopa. Począwszy od roku szkolnego 2023/24, co roku kolejne roczniki uczniów klas IV szkół podstawowych publicznych i niepublicznych otrzymają bezpłatnie laptopy. Dotyczy to także uczniów publicznych i niepublicznych szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne, uczących się w klasach odpowiadających klasie IV szkoły podstawowej. Zakupu laptopów co roku będzie dokonywał urząd obsługujący ministra właściwego ds. informatyzacji na podstawie liczby uczniów w danym roczniku, przekazanej przez ministra ds. spraw oświaty. Laptopy będą trafiały do organów prowadzących szkoły, które przekażą sprzęt rodzicom uczniów klas IV szkół podstawowych do 30 września na podstawie umowy z zawartej z rodzicami ucznia. W 2023 r. przekazanie laptopów ma nastąpić najpóźniej do 31 grudnia. Laptopy staną się własnością rodziców, nie będą mogły zostać zbyte przez 5 lat. W wypadku zmiany klasy, szkoły lub placówki przez ucznia laptopa nie trzeba będzie zwracać do organu prowadzącego szkołę lub placówkę. Uczniowi będzie przysługiwał tylko 1 laptop sfinansowany ze środków publicznych. Jeżeli uczeń otrzymał laptop w ramach wsparcia z innych programów, jego rodzice zdecydują, z którego laptopa uczeń będzie korzystał. Nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni pozostający w stosunku pracy 4 września 2023 r. w publicznych i niepublicznych szkołach podstawowych i ponadpodstawowych otrzymają bon o wartości 2500 zł na zakup laptopa lub laptopa przeglądarkowego. Organ prowadzący szkołę lub placówkę będzie mógł złożyć wniosek o bon dla nauczyciela przez system teleinformatyczny. W wypadku zakupu laptopa lub laptopa przeglądarkowego za kwotę wyższą niż 2500 zł nauczyciel pokryje różnicę ze środków własnych. Za pomocą bonu nauczyciel będzie mógł dokonać płatności jednorazowo, nie w ratach. Bon nie będzie podlegał wymianie na gotówkę, inne prawne środki płatnicze i inne środki wymiany. Laptopów zakupionych w ramach bonu nie będzie można zbyć przez 5 lat. Prawo do dokonywania płatności za pomocą bonu wygaśnie z końcem 31 grudnia 2025 r. Laptopy przekazane uczniom, zakupione przez nauczycieli za pomocą bonu i bony nie będą podlegały egzekucji komorniczej ani opodatkowaniu.

Izba zgłosiła 35 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej oraz ustawy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej (projekt rządowy), przede wszystkim o charakterze legislacyjnym, doprecyzowującym przepisy ustawy, zapewniającym spójność terminologiczną i eliminującym wątpliwości interpretacyjne. Nowela dotyczy m.in. wprowadzenia jednolitych wymogów dla uzyskiwania unijnych świadectw kwalifikacji członka załogi i unijnych świadectw kwalifikacji do wykonywania szczególnych operacji, zapewnienia odpowiednich procedur wydawania i przedłużania ważności dokumentów członków załóg statków, nowelizacji przepisów dotyczących uznawania dokumentów wydawanych przez inne państwa, określenia ram funkcjonowania komisji egzaminacyjnych i sposobu przeprowadzania egzaminów, określenia procedur zawieszania i cofania kwalifikacji. Nowelizacja ma pozwolić na pełne wdrożenie dyrektywy unijnej, co jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego i zgodnego z obowiązującymi regulacjami międzynarodowymi ujednoliconego systemu kwalifikacji członków załóg statków żeglugi śródlądowej. Ujednolicenie to ma zapewnić bezpieczeństwo żeglugi śródlądowej, a także pozwolić na uznawanie ważności wydawanych dokumentów kwalifikacyjnych, żeglarskich książeczek pracy i dzienników pokładowych.

6 poprawek uchwalono do ustawy o zmianie ustawy o ochronie żeglugi i portów morskich oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), przede wszystkim o charakterze legislacyjnym. Jedna ze zmian zmierza do ograniczenia kompetencji ministra obrony narodowej do podejmowania decyzji w kwestii zatopienia statku lub obiektu pływającego, do sytuacji, gdy na ich pokładzie nie ma żadnych osób na pokładzie, lub znajdują się wyłącznie osoby zamierzające użyć tego statku lub obiektu pływającego jako środka ataku o charakterze terrorystycznym. Nowelizacja ma umożliwić użycie sił zbrojnych przeciwko zagrożeniom terrorystycznym wobec infrastruktury energetycznej na morzu, w tym gazociągu Baltic Pipe, i innych obiektów i instalacji zapewniających dostęp do portów, morskich farm wiatrowych, podmorskich sieci elektroenergetycznych i światłowodowych. Nowelizacja uszczegóławia też przepis uprawniający ministra obrony narodowej do wydania decyzji o zatopieniu wrogiego statku lub obiektu pływającego będącego zagrożeniem terrorystycznym. Minister w swojej decyzji ma określać oddziały, które będą miały neutralizować zagrożenie terrorystyczne, i środki do tego użyte. W noweli przewidziano, że stosowanie niezbędnych środków przymusu bezpośredniego będzie następować w taki sposób, aby zminimalizować zagrożenie dla osób postronnych, wyrządzić możliwie najmniejszą szkodę osobom, przeciwko którym środki zostały użyte, oraz ograniczyć zniszczenie wrogiego statku lub obiektu pływającego, innych statków i infrastruktury portowej. Obszar prowadzenia działań antyterrorystycznych na morzu ma zostać rozszerzony na całość polskich obszarów morskich. Ustawa reguluje też postępowanie w razie ataku terrorystycznego z użyciem obcego cywilnego statku powietrznego – będzie można go zniszczyć. Nowela przewiduje ponadto powstanie stałej bazy Straży Granicznej na terenie basenu portowego w Świnoujściu.

Senatorowie wprowadzili 4 poprawki do ustawy o zmianie ustawy o weteranach działań poza granicami państwa (projekt rządowy). Zgłoszone zmiany mają charakter legislacyjny, doprecyzowujący i redakcyjny. Nowelizacja zakłada, że wszyscy poszkodowani weterani – również ci, którzy nie pobierają emerytury ani renty inwalidzkiej – będą mogli otrzymać specjalny dodatek. Proponowane zmiany będą dotyczyły osób, którym odpowiedni organ przyznał status weterana poszkodowanego. Dotychczas taki dodatek przysługiwał tylko niepracującym weteranom. Nowelizacja zakłada wprowadzenie prawa do wypłaty dodatku dla wszystkich żołnierzy i funkcjonariuszy, niezależnie od tego, czy pozostają w czynnej służbie, pracują, czy też nie. Wysokość dodatku dla weteranów poszkodowanych uzależniona jest od ustalonego procentu uszczerbku na zdrowiu. Świadczenie będzie wypłacane co kwartał.

Izba uchwaliła 2 poprawki do ustawy o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach (projekt prezydencki). Przewidują one zniesienie ograniczenia czasowego nadawania odznaczeń za udział żołnierzy w działaniach za granicą - tak, by odznaczenia "Gwiazdy" mogli otrzymać także uczestnicy dawno zakończonych misji. Nowela znosi ograniczenie czasowe (dotychczas 3 lata) nadawania przez prezydenta odznaczeń za udział żołnierzy w działaniach za granicą. Wprowadza jednocześnie limit 2 lat od zakończenia działań na złożenie przez dowódcę wniosku o nadanie odznaczenia danemu żołnierzowi. Ten przepis nie będzie dotyczył jednak pamiątkowych Gwiazd, nadawanych za udział w zagranicznych misjach, co pozwoli m.in. na odznaczanie żołnierzy uczestniczących w dawno zakończonych misjach.

Ustawy przyjęte bez poprawek.

Ustawa o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) przewiduje zniesienie opłat za państwowe autostrady dla kierujących pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t (samochody osobowe i motocykle). Nadal będzie natomiast pobierana opłata od pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t i autobusów poruszających się tymi odcinkami autostrad. Nowela zabrania ponadto kierującemu pojazdem o masie całkowitej powyżej 3,5 t wyprzedzania samochodu na autostradzie i drodze ekspresowej o wyłącznie 2 pasach ruchu dla danego kierunku, chyba że pojazd ten porusza się z prędkością znacznie mniejszą od dopuszczalnej dla pojazdów ciężarowych obowiązującej na danej drodze. Zakaz nie będzie dotyczył pojazdów wykonujących na drodze prace porządkowe, remontowe lub modernizacyjne, wysyłających żółte sygnały błyskowe.

Ustawa o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury na lata 2021–2027 (projekt rządowy) ma umożliwić realizację programu Fundusze Europejskie dla Rybactwa na lata 2021–27. Jego budżet to prawie 732 mln euro, z czego 512 mln euro to wkład Unii Europejskiej, a 220 mln euro – budżetu państwa. Ustawa przewiduje, że rolę instytucji pośredniczącej dla całego programu będzie odgrywać wyłącznie Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa zamiast – jak dotychczas – 16 samorządów województw. Większość przyjętych rozwiązań będzie oparta na tych funkcjonujących w programie na lata 2014–20, m.in. w wypadku warunków przyznania i zwrotu pomocy finansowej, sprawozdawczości, monitoringu, ewaluacji i kontroli. Nowe elementy to wsparcie działań z zakresu bezpieczeństwa na morzu i szeroko pojętej „niebieskiej” gospodarki.

Izba zdecydowała o wniesieniu do Sejmu 4 projektów ustaw.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego (inicjatywa Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji) ogranicza uprawnienie prokuratora generalnego do wnoszenia kasacji nadzwyczajnej opartej wyłącznie na zarzucie niewspółmierności kary w sprawach o zbrodnie tylko do wypadków, gdy w sprawach tych nie toczyło się postępowanie odwoławcze lub gdy zarzutu rażącej niewspółmierności kary nie podniesiono w apelacji żadnej ze stron albo gdy zarzut ten nie został rozpoznany przez sąd odwoławczy. Projekt realizuje postulat zawarty w petycji P10–07/22 wniesionej do Senatu.

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (inicjatywa Komisji Ustawodawczej) ma na celu zwiększenie ochrony współwłaścicieli nieruchomości, którzy nie są dłużnikami wierzyciela i mieszkają w nieruchomości podlegającej egzekucji. Osoby takie mogłyby przejąć nieruchomość na własność do trzeciego dnia przed wyznaczonym terminem licytacji za cenę nie niższą niż suma oszacowania, bez konieczności składania rękojmi, lub za kwotę nie niższą od 3/4 sumy oszacowania, jeśli podczas licytacji nikt nie przystąpiłby do przetargu. W drugim wypadku wniosek o przejęcie nieruchomości należałoby złożyć w ciągu tygodnia od licytacji. Jeśli jednak taki wniosek nie zostałby złożony, nieruchomość można byłoby przejąć za cenę nie niższą 2/3 sumy oszacowania.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (inicjatywa Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji) przewiduje, że emerytom urodzonym w 1953 r., którym – na podstawie ustawy z 19 czerwca 2020 r. o zmianieo emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – przyznano wyrównanie, zostaną wypłacone odsetki także za okres, w którym nie mogli korzystać z całości należnej im emerytury. Projekt realizuje postulat zawarty w petycji (P10-12/22) wniesionej do Senatu.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (inicjatywa komisji: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Nadzwyczajnej ds. Klimatu) przywraca przepisy obowiązujące przed wprowadzeniem zmian w ustawie z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Oznacza to, że zadania dotyczące zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków będą realizowane przez gminy, m.in. rada gminy będzie zatwierdzać taryfy za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków.

Senatorowie podjęli uchwałę w 20. rocznicę referendum dotyczącego przystąpienia Polski do Unii Europejskiej (inicjatywa grupy senatorów), w której przypominają, że 7 i 8 czerwca 2003 r. odbyło się w Polsce referendum akcesyjne w którym za członkostwem w Unii Europejskiej opowiedziało się 77,45% obywateli biorących udział w głosowaniu. W 20. rocznicę tego wydarzenia Senat dziękuje obywatelom, którzy głosując w referendum, przyczynili się do zwiększenia dobrobytu i bezpieczeństwa Ojczyzny. Izba docenia też wkład wszystkich sił politycznych, które doprowadziły do wejścia Polski w struktury Unii Europejskiej.