Aktualności

Komisja Spraw Unii Europejskiej rozpatrzyła wnioski dotyczące: rozporządzenia Rady w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania orzeczeń i przyjmowania dokumentów urzędowych dotyczących pochodzenia dziecka oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia pochodzenia dziecka – COM(2022) 695 (poparto stanowisko rządu); dyrektywy Rady w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną – COM(2008) 426 (odłożono decyzję do czasu uzyskania dodatkowych informacji rządu); rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) 2021/2115 i (UE) 2021/2116 w odniesieniu do norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, schematów na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt, zmian w planach strategicznych WPR, przeglądu planów strategicznych WPR oraz zwolnień z kontroli i kar – COM(2024) 139 (poparto stanowisko rządu).

Przedmiotem pracy były też akty ustawodawcze bez uwag i nieustawodawcze, w sprawie których komisja postanowiła nie występować o stanowisko rządu.

Komisja Edukacji zapoznała się z informacją Ministerstwa Edukacji Narodowej na temat założeń i planów resortu, którą przedstawiły: minister Barbara Nowacka, wiceminister Katarzyna Lubnauer i wiceminister Paulina Piechna-Więckiewicz.

Minister Barbara Nowacka przypomniała, że praca resortu zaczęła się od odpartyjnienia wojewódzkich kuratoriów oświaty, po rozstrzygnięciu konkursu otwartego stanowiska objęli nowi kuratorzy. Po przeprowadzeniu kontroli i audytów w instytucjach, w których stwierdzono nieprawidłowości finansowe i nadużycia, dokonano niezbędnych zmian, m.in. na stanowiskach kierowniczych. Rozwiązano projekt poprzedniego kierownictwa resortu tzw. Willa Plus i do budżetu wróciła większość środków. Jeżeli chodzi o działania dotyczące samego procesu nauczania, to od kwietnia obowiązuje rozporządzenie w sprawie likwidacji prac domowych w klasach I–III szkoły podstawowej i rezygnacji z ich oceniania w pozostałych. Ministerstwo przewiduje „odchudzenie” podstawy programowej i wymogów egzaminacyjnych, począwszy od roku szkolnego 2024/25. Od tego roku zlikwidowany zostanie również przedmiot: historia i teraźniejszość, będą go tylko kontynuować uczniowie szkół ponadpodstawowych, którzy już rozpoczęli jego naukę. „Od nowego roku szkolnego wprowadzamy natomiast nowy przedmiot: edukacja obywatelska. Planujemy również wprowadzenie edukacji zdrowotnej, która w sposób holistyczny obejmie problematykę zdrowotną, także w zakresie zdrowia psychicznego” – podkreśliła minister edukacji. Za istotny krok uznała przyznanie od stycznia br. podwyżek dla nauczycieli w wysokości 30 i 33 % (nauczyciele początkujący). Wskazała ponadto, że jej resort stawia na odbudowę dialogu społecznego, w tym celu m.in. powstał zespół ekspercki do spraw praw i obowiązków ucznia, który będzie pracował nad zmianami ustawowymi dotyczącymi praw ucznia i powołania rzecznika praw ucznia.

W opinii wiceminister Katarzyny Lubnauer w kwestii cyfryzacji systemu nauczania są duże zapóźnienia, które będą sukcesywnie likwidowane. Trwają prace nad rozszerzeniem ilości materiałów dostępnych na platformie edukacyjnej. „Chcemy, żeby wszystkie podręczniki, które były dopuszczone do użytku szkolnego przed 2020 r., miały swoje odpowiedniki cyfrowe. To umożliwi uczniom czasami rezygnację z przynoszenia podręcznika ze szkoły do domu” – powiedziała wiceminister edukacji. „Będzie to wymagało zmiany ustawowej, którą obecnie przygotowujemy”. Przypomniała, że aby móc sięgnąć po środki na ten cel z Krajowego Planu Odbudowy, w III kwartale 2022 r. trzeba było opracować dokument strategiczny „Polityka cyfrowej transformacji edukacji”, ale taki dokument nie powstał, nie  przeszedł nawet przez konsultacje wewnątrzresortowe. „Zdecydowaliśmy się rozpocząć prekonsultacje. Przeprowadziliśmy je w 50 tys. placówek, otrzymaliśmy ponad 5 tys. zwrotnych informacji, w 16 kuratoriach zostały powołane zespoły, które przygotowały również materiały” – mówiła wiceminister Katarzyna Lubnauer. Na podstawie tego, w wyniku prekonsultacji, po powołaniu Rady ds. Informatyzacji Edukacji, powstał nowy dokument „Polityka cyfrowej transformacji edukacji”, przygotowany dokument przeszedł już wszystkie konsultacje wewnątrzresortowe, przeszedł do konsultacji międzyresortowych, głównie z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej, ponieważ to dokument, który musi zostać zaaprobowany przez Komisję Europejską. „Liczymy, że przyjmiemy go na przełomie II i III kwartału tego roku, tak żeby następny zwrot po środki europejskie mógł się dokonać już w połowie tego roku” – zaznaczyła wiceminister. Poinformowała, że drugi konieczny dokument, czyli rozporządzenie związane z warunkami pracy szkół, jeśli chodzi o stronę cyfryzacyjną, jest już przygotowany i czeka na aprobatę Komisji Europejskiej. Resort ma też w planach rozszerzenie listy nauczycieli, którzy otrzymają służbowe laptopy, na nauczycieli przedszkoli, klas I–III szkół podstawowych i uczących w szkołach ponadpodstawowych.

O pracach resortu nad dobrostanem psychicznym uczniów i nauczycieli poinformowała wiceminister Paulina Piechna-Więckiewicz. Podkreśliła, że trwa program pilotażowy we współpracy z kilkoma uczelniami, a także współpraca międzyresortowa z ministerstwami zdrowia i rodziny. Analizowane są potrzeby szkół w tym zakresie. Przygotowywana jest reforma dotycząca działalności poradni pedagogiczno-psychologicznych, tak aby mogły one pełnić funkcję integratorów pomocy dla uczniów.

Komisja Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisja Spraw Zagranicznych zarekomendują Senatowi przyjęcie bez poprawek ustawy o ratyfikacji Protokołu między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o zmianie Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych z dnia 24 maja 1993 r., podpisanego w Warszawie dnia 19 września 2023 r.

Ustawa upoważnia prezydenta do ratyfikacji przedmiotowego protokołu rozszerzającego polsko-ukraińską umowę. Zmiana ma się przyczynić do poprawy przestrzegania prawa i wykonywania wyroków polskich sądów. Ma też usprawnić pociągnięcie do odpowiedzialności osób, które popełniły przestępstwa, za które nie grozi kara pozbawienia wolności. Przedmiotowy protokół dodaje nowy rozdział do obowiązującej międzyrządowej polsko-ukraińskiej umowy dwustronnej oraz tworzy mechanizm prawny współdziałania właściwych jednostek Polski i Ukrainy. Przewiduje przekazywanie wykonania orzeczeń wydanych przez sądy obu stron w związku z popełnieniem przestępstwa karnego lub wykroczenia administracyjnego, dotyczącego kar i środków niezwiązanych z pozbawieniem wolności takich, jak grzywna, praca społeczna lub poprawcza, świadczenie pieniężne, nawiązka, kara ograniczenia wolności, środki karne i pozbawienia praw oraz przepadek czy konfiskata. Dotychczasowe przepisy nie przewidywały możliwości przekazania do wykonania na terytorium drugiej strony kar nieizolacyjnych, a przekazywanie takich kar na innych podstawach, w tym na zasadzie wzajemności, okazało się mało efektywne. Jak podkreślono w uzasadnieniu projektu, protokół ma zapełnić tę lukę, co „będzie mieć pozytywne skutki w wymiarze prawnym, społecznym, gospodarczym i politycznym”.

Wiceminister spraw zagranicznych Władysław Teofil Bartoszewski wyjaśnił, że w 2020 r. na terytorium Polski przebywało ok. 300 tys. obywateli Ukrainy, obecnie zaś – blisko 1,5 miliona. Zdarza się, że obywatele Ukrainy popełniają przestępstwa bądź wykroczenia. W przypadku drobnych przestępstw czy wykroczeń duża część skazanych na kary nieizolacyjne, czyli np. grzywny, z powodu braku odpowiednich uregulowań ustawowych wyjeżdżała z Polski, nie ponosząc kary. Ściganie takich osób przez sądy na terenie obcego państwa jest kosztochłonne, nieefektywne i powoduje wzrost biurokracji. W roku 2020 takich przypadków było ok. 7 tys., a w 2022 r. – już blisko 38 tys. Taki stan rzeczy powoduje wzrost poczucia niesprawiedliwości u Polaków i należy to zmienić. Co więcej, zmiana Umowy w tym zakresie spowoduje, że prawodawstwo ukraińskie w tym obszarze będzie zbieżne z prawodawstwem UE.

Wiceminister sprawiedliwości Krzysztof Śmiszek dodał, że wykonywanie kar izolacyjnych przez skazanych w Polsce obywateli Ukrainy działa bardzo dobrze, natomiast kar nieizolacyjnych – niedobrze, dlatego należy zmienić ten stan rzeczy. Zwrócił też uwagę na to, że tak naprawdę chodzi o tzw. decentralizację obrotu, czyli że decyzję w sprawie przekazania wykonania konkretnej kary na Ukrainę będzie podejmował sąd, ale jest to opcja fakultatywna – minister sprawiedliwości będzie miał możliwość przyjrzenia się sprawie, jej przejęcia i zdecydowania, czy wykonanie kary należy przekazać, czy też nie. Wiceminister podkreślił, że regulacja opiera się w dużej części na instrumentach prawnych UE i praktyce ich stosowania oraz mechanizmach współpracy organów w UE, co ma istotne znaczenie w związku z unijnymi aspiracjami Ukrainy.

Komisja Petycji rozpatrzyła 8 petycji i postanowiła zasięgnąć opinii do 4 z nich.

Senatorowie podjęli decyzję o potrzebie zasięgnięcia opinii o postulatach zawartych w petycji P11-04/24, celem której jest umożliwienie zaliczenia pracownikom samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej poprzednich okresów zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy, aby mogli otrzymać nagrody jubileuszowe oraz dodatek za wysługę lat; petycji P11-10/24 zmierzającej do zmiany ustawy o petycjach w celu zobowiązania podmiotu rozpatrującego petycję do umieszczania na stronie internetowej informacji zawierającej odwzorowanie cyfrowe (skan) zawiadomienia o sposobie załatwienia petycji wraz z uzasadnieniem; petycji P11-11/24 postulującej zmianę przepisów Kodeksu wyborczego dotyczących uchylenia mandatu posła, a także przemodelowanie istniejącej architektury ustawy; petycji P11-14/24 proponującej zmianę zasad obsady stanowisk kierowniczych w strukturze administracji samorządowej.

Komisja wystąpi o opinie w sprawie ww. petycji m.in. do resortów: zdrowia, sprawiedliwości, finansów, spraw wewnętrznych i administracji oraz do Związku Miast Polskich.