Aktualności

Posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej poświęcone było najważniejszym problemom gospodarki odpadami. Jak podkreślił przewodniczący komisji nadzwyczajnej senator Stanisław Gawłowski, aby skutecznie rozwiązywać problemy, trzeba je najpierw dokładnie określić. W tym celu do udziału w obradach zaproszono ekspertów, przedstawicieli samorządów i przedsiębiorstw branżowych.

Podczas obrad senatorowie zapoznali się informacją na temat obowiązków państw członkowskich w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi wynikających z prawa Unii Europejskiej, przygotowaną przez eksperta Biura Spraw Międzynarodowych i Unii Europejskiej Kancelarii Senatu dr hab. Magdalenę Słok-Wódkowską. Jak podkreśliła, do polskiego porządku prawnego nie zostały jeszcze wdrożone 3 zmienione dyrektywy unijne dotyczące gospodarki odpadami, których termin wdrożenia upłynął 5 lipca 2020 r. Poinformowała też, że Ministerstwo Środowiska i Klimatu pracuje obecnie nad projektem nowelizacji ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw. Nie są jednak dostępne jeszcze wyniki konsultacji międzyresortowych,  trudno więc określić,  kiedy projektowana ustawa zostanie skierowana do parlamentu. Tymczasem 8 października 2020 r. Komisja Europejska wszczęła przeciwko Polsce 2 równoległe formalne postępowania w trybie art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej dotyczące braku implementacji zmienionych dyrektyw: tzw. odpadowej i opakowaniowej. Jest to pierwszy etap postępowania, czyli tzw. zarzuty formalne. Procedura wszczęta przez KE została oznaczona jako „brak notyfikacji środków wykonawczych”. Oznacza to, że w wypadku, gdyby dane naruszenie trafiło do Trybunału Sprawiedliwości UE, KE może zażądać od naszego kraju kar pieniężnych. Jeśli Polska przyjmie odpowiednie przepisy, zanim to nastąpi, KE może na każdym etapie do momentu wydania wyroku przez TSUE wycofać skargę i zakończyć sprawę dotyczącą tych konkretnych naruszeń. Jak zaznaczyła dr hab. Magdalena Słok-Wódkowska, wprowadzenie do polskiego ustawodawstwa odpowiednich przepisów, chociaż niewątpliwie zakończyłoby obecnie prowadzone przez KE postępowania, nie oznacza automatycznie zgodności z prawem UE. Konieczne jest bowiem nie tylko dostosowanie stanu prawnego w państwie członkowskim do wymogów określonych w dyrektywie, ale także ich faktyczne spełnienie.

Wicedyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Bogusława Brzdękiewicz zaprezentowała  informację na temat planowanych działań dotyczących gospodarki odpadami, w tym wynikających z prawa UE. Jak stwierdziła, w resorcie  prowadzone są prace nad programem „Czystość Plus” (projekt zmian w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i innych ustaw). Zmiany te mają na celu przede wszystkim ograniczenie wysokości opłat za gospodarowanie odpadami, a także przez zaostrzenie kar – przeciwdziałanie niewłaściwemu postępowaniu z odpadami. W resorcie prowadzone są też prace nad projektem uchwały Rady Ministrów zmieniającej uchwałę w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2022. Projekt zawiera ocenę krajowych potrzeb inwestycyjnych dotyczących gospodarki odpadami w związku z perspektywą finansową UE 2021–2027, a także informację na temat źródeł dochodów na pokrycie kosztów eksploatacji i utrzymania infrastruktury do zagospodarowania odpadów. Przyjęcie tej zmiany jest niezbędne ze względu na określone przez UE tzw. Warunki podstawowe dla perspektywy finansowej UE 2021–2022, których spełnienie jest konieczne, aby Polska mogła skorzystać z funduszy unijnych przeznaczonych na inwestycje dotyczące gospodarki odpadami i gospodarki o obiegu zamkniętym. W Ministerstwie Klimatu i Środowiska prowadzone są także prace legislacyjne nad dostosowaniem przepisów odnoszących się do zasady rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) do nowych wymogów określonych w unijnej dyrektywie w sprawie odpadów. Główne regulacje systemu ROP w pierwszej kolejności zostaną przyjęte w projekcie nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Ponadto resort prowadzi prace legislacyjne nad 3 projektami rozporządzeń: w sprawie sposobu obliczania poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych, w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów, a także w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych. Wicedyrektor Bogusława Brzdąkiewicz poinformowała też, że w związku z koniecznością dostosowania krajowych rozwiązań do przepisów unijnych, a także poprawy sytuacji na rynku gospodarki odpadami, w grudniu 2020 r. powołano zespół doradczy ds. systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami. W skład zespołu weszli eksperci realizujący zadania z zakresu gospodarki odpadami na poziomie rządowym, samorządowym, a także w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i naukowej.

Senatorowie wysłuchali  również wystąpienia Piotra Barczaka z European Environmental Bureau na temat dobrych przykładów wdrażania europejskich dyrektyw odpadowych dotyczących ograniczania, selektywnej zbiórki oraz narzędzi ekonomicznych w krajach UE. Zapoznano się też z prezentacją o najważniejszych problemach gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce, przygotowaną przez Pawła Głuszyńskiego z Towarzystwa na rzecz Ziemi.

W trakcie dyskusji senator Janusz Pęcherz pytał, czy nie warto, aby Polska wyznaczyła sobie jeden główny cel na najbliższe 5–10 lat, np. zmniejszenie liczby elektroodpadów o 5%. Zdaniem wicedyrektor Bogusławy Brzdąkiewicz wyznaczanie celów ilościowych jest trudne, zawsze jednak warto najpierw ograniczać liczbę odpadów, a dopiero potem je zagospodarowywać. Przewodniczący komisji nadzwyczajnej senator Stanisław Gawłowski podkreślił, że wszyscy czekają na projekt  zmian w ustawie o odpadach, ponieważ bez implementacji dyrektyw UE Polska nie uruchomi unijnych funduszy.