Aktualności

Aktualna sytuacja na Białorusi była tematem posiedzenia Komisji Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej. Senatorowie wysłuchali informacji wiceministra spraw zagranicznych  Piotra Wawrzyka. Możliwe scenariusze rozwoju wydarzeń w tym kraju przedstawiła Agnieszka Legucka, analityk z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych.

Podczas posiedzenia wiceminister Piotr Wawrzyk omówił priorytety polskiego rządu wobec sytuacji na Białorusi. Należy do nich  m.in. zapewnienie bezpieczeństwa państwa polskiego  poprzez umacnianie niepodległości i suwerenności Białorusi, a także rozwój polsko-białoruskich relacji gospodarczych. Jak poinformował, wobec zaostrzającej się w wyniku sfałszowanych wyborów prezydenckich sytuacji na Białorusi minister spraw zagranicznych Jacek Czaputowicz 31 lipca 2020 r. w rozmowie ze swoim białoruskim odpowiednikiem zwrócił uwagę na konieczność uwolnienia więźniów politycznych i podjęcia dialogu społecznego z obywatelami. Poinformował także o działaniach  Unii Europejskiej, Organizacji Narodów Zjednoczonych, Trójkąta Weimarskiego oraz Trójkąta Lubelskiego podejmowanych w obronie swobód obywatelskich na Białorusi, a także o zaangażowaniu Polski w organizację Rady Europejskiej 19 sierpnia 2020 r. i spotkaniu ministrów spraw zagranicznych UE w tej sprawie. Wiceminister Piotr Wawrzyk omówił również reakcję na wydarzenia białoruskie niektórych rządów, m.in. Stanów Zjednoczonych, Ukrainy, Norwegii i Litwy. Poinformował też, że od połowy sierpnia 2020 r. UE pracuje nad listą osób, które zostaną objęte sankcjami za fałszerstwa wyborcze na Białorusi i represje wobec pokojowych demonstrantów. Przypomniał, że decyzję o nałożeniu sankcji podjęto na nadzwyczajnym szczycie RE w sprawie sytuacji na Białorusi. Kwestią sporną pozostaje objęcie sankcjami prezydenta Alaksandra Łukaszenki. Odpowiadając na pytanie senatora Marcina Bosackiego, wiceminister stwierdził, że obecnie lista liczy kilkadziesiąt nazwisk. „Być może 50, być może 40, może więcej” – stwierdził. Wiceminister spraw zagranicznych zaznaczył, że Polska chce, by lista była jak najszersza. „Zabiegamy o to, żeby miała ona charakter otwarty, tak by łatwo można było ją maksymalnie rozszerzyć” – dodał. Prezentując stanowisko Polski w sprawie sankcji, wiceminister podkreślił, że lista powinna obejmować też przedstawicieli resortów siłowych odpowiedzialnych za stosowanie tortur wobec protestujących. Wiceminister Piotr Wawrzyk podkreślił ponadto, że to właśnie z polskiej inicjatywy zwołany został nadzwyczajny szczyt Rady Europy w sprawie sytuacji na Białorusi, na którym zapadła decyzja o sankcjach. Jak mówił, władze białoruskie stosują wobec protestujących obywateli i członków Rady Koordynacyjnej „działania punktowe” polegające na stopniowym stosowaniu przemocy. „Tortury przypominają raczej te, które wydawało się, że w Europie nie będą już nigdy miały miejsca, a kojarzą się z reżimami totalitarnymi II połowy XX w.” ‒  podkreślił. Wtym kontekście poinformował, że według informacji posiadanych przez polski MSZ kilkudziesięciu uczestników demonstracji uznaje się za zaginionych. Zapewnił też, że wobec doniesień o nieustających represjach wobec protestujących Polska będzie dalej udzielała wsparcia społeczeństwu białoruskiemu. Przypomniał również, że funkcjonuje już ułatwiony tryb wydawania polskich wiz w placówkach konsularnych na Białorusi i Ukrainie, który – jak podkreślał – może być stosowany także w innych krajach. Oznacza to, że o wizę humanitarną obywatel Białorusi może wystąpić do polskiej placówki konsularnej w dowolnym kraju. Jak dodał wiceminister, do 9 września polskie konsulaty wydały 234 tzw. wizy humanitarne dla obywateli Białorusi.

W trakcie dyskusji senatorowie apelowali do rządu o chronienie przywódców protestów na Białorusi, zwiększenie pomocy finansowej w celu budowania tam społeczeństwa obywatelskiego, zabieganie o jak najszerszą listę osób objętych sankcjami Unii Europejskiej, odpowiedzialnych za fałszerstwa wyborcze i stosowanie represji wobec protestujących na Białorusi, a także o stałe konsultacje z NATO w sprawie sytuacji na Białorusi i wzmocnienia naszego bezpieczeństwa. Jak podkreślił przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych senator Bogdan Klich, naszym obowiązkiem jest chronienie przywódców protestu na Białorusi, ponieważ likwidacja Rady Koordynacyjnej, zalążka elity przywódczej Białorusi, jest niebezpieczna. Zdaniem senatora Polska powinna też zwiększyć pomoc finansową dla społeczeństwa obywatelskiego na Białorusi, poprzeć zarówno odradzające się, jak i nowe inicjatywy obywatelskie, wspierać niezależne media i powrócić do pomysłu telewizji nadającej na cały kraj, finansowanej przez Unię Europejską. Zgodnie z rządowym programem „Solidarni z Białorusią” pomoc dla Białorusi ma wynieść ok. 50 mln zł. Odpowiadając, wiceminister Piotr Wawrzyk zaznaczył, że jest to jeden z programów wsparcia dla Białorusinów przygotowanych przez rząd. Jak dodał, nad nowymi zasadami mającymi umożliwić łatwiejsze podjęcie pracy przez obywateli białoruskich w Polsce pracują obecnie resorty spraw wewnętrznych, rodziny i spraw zagranicznych. „Będą one przedstawione na najbliższym posiedzeniu Sejmu, 16–17 września, a później – mam nadzieję – trafią one do Senatu” – poinformował wiceminister spraw zagranicznych. Wśród pozostałych inicjatyw dotyczących wsparcia dla społeczeństwa białoruskiego wymienił także przyspieszone wydawanie wiz przez Polskę dla Białorusinów pracujących w sektorze IT.

Senator Bogdan Klich zachęcał też rząd do tego, by wpłynął na rozszerzenie listy obejmującej sankcjami osoby odpowiedzialne za fałszerstwa wyborcze i  represje wobec protestujących, a także by Polska wyprzedziła działania unijne w tym zakresie. Senator zachęcał jednocześnie do stałych konsultacji w ramach NATO w celu wzmocnienia naszego bezpieczeństwa. Przypomniał też rezolucję Senatu z 12 sierpnia 2020 w sprawie wyborów na Białorusi, wzywającą władze w Mińsku do zaprzestania represji i nawiązania dialogu z obywatelami, a prezydenta i rząd RP do wywarcia nacisku na władze białoruskie i zwołanie Rady Bezpieczeństwa Narodowego w sprawie sytuacji na Białorusi. Jak podkreślił senator Bogdan Klich, obowiązkiem Polski jest ochrona przywódców protestów.