Senat i senatorowie

Bezpieczny lekarz, fizjoterapeuta, pielęgniarka to bezpieczny pacjent – mówiono w Senacie 20 lipca 2023 r. podczas posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Badań Naukowych i Innowacji w Ochronie Zdrowia. Tematem posiedzenia były „Prawa pacjenta a prawa medyka, innowacje czy fakt?”. 

Przewodnicząca Zespołu, senator Agnieszka Gorgoń-Komor podkreśliła, że każdy zawód medyczny ma znaczenie w łańcuchu diagnostyczno-terapeutycznym i prosiła przedstawicieli samorządów zawodowych poszczególnych zawodów medycznych, by mówili o prawach pacjentów w kontekście wykonywanych przez nich zawodów.

"Uderzenie w bezpieczeństwo lekarza to uderzenie w bezpieczeństwo pacjenta" – powiedział wiceprezes Naczelnej Izby Lekarskiej Klaudiusz Komor. Dodał, że w interesie pacjentów i lekarzy jest wprowadzenie w Polsce systemu no-fault. Wiceprezes Komor wyjaśnił, że system no-fault, który jest promowany przez Naczelną Radę Lekarską opiera się na trzech filarach związanych z prawami pacjenta. Pierwszy filar to prawo korzystania przez pacjenta z najnowszej wiedzy medycznej, opartej na faktach, badaniach, ale także rejestrze zdarzeń medycznych z przeszłości. Chodzi o to, by można było wyciągać wnioski z błędów lekarskich, powielać zdarzenia, które zakończyły się sukcesem, by wypracować najlepsze standardy leczenia. Drugi filar tego systemu to prawo pacjenta do uzyskania odszkodowania za każdy błąd. Wiceprezes Komor podkreślił, że zawsze mogą się zdarzyć powikłania po zabiegu i potrzebny jest szybki system kompensacyjny dostępny dla pacjenta. Chodzi o to, by pacjent szybko otrzymał zadośćuczynienie, żeby świadczenie zostało wypłacone zaraz po zdarzeniu. Trzeci filar zdejmuje odpowiedzialność karną z lekarza, tak, żeby nie działał on pod dodatkową presją, kiedy musi w kilka sekund podjąć decyzję o zabiegu ratującym życie pacjenta. Wiceprezes Komor podkreślił, że w Polsce nie ma standardów postępowania, więc lekarz odpowiada za swoje decyzje i może zostać pociągnięty do odpowiedzialności nawet jeśli nie popełnił błędu, a nastąpiły powikłania. Ten dodatkowy stres lekarza. Tymczasem pacjent ma prawo być leczony przez lekarza, który nie czuje się zagrożony.  Wiceprezes NRL dodał, że ta zasada nie dotyczy przypadków, gdy leczenie kończy się śmiercią pacjenta lub zostały popełnione rażące zaniedbania lub lekarz był pod wypływem np. alkoholu. Dodał, że zasada dotyczy kar przewidzianych w Kodeksie Karnym. Pacjent zawsze może skarżyć lekarza na drodze cywilnej i w ramach odpowiedzialności zawodowej.  „Zdrowa zasada no-fault oparta na trzech filarach korzystna jest dla lekarza i pacjenta” – podsumował Klaudiusz Komor .   

Prezes Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych Monika Pintal-Ślimak podkreśliła, że zasada no-fault dotyczy wszystkich zawodów medycznych. Jej zdaniem diagnostycy powinni mieć prawo  do porady diagnostycznej. Dodała, że diagności laboratoryjni powinni móc ostrzegać pacjentów przed pojawiającymi się badaniami, które nie mają nic wspólnego z badaniami medycznymi.

Andrzej Tytuła, wiceprezes Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych wskazał, że realizacji prawa do informacji pacjenta przeszkadza stereotyp, że za cały proces leczenia odpowiada lekarz. Tymczasem zawód pielęgniarki to jest zawód samodzielny i pielęgniarki mają coraz więcej kompetencji m.in. mogą samodzielnie ordynować leki. Pacjent ma prawo  do rzetelnej informacji w zakresie opieki i pielęgnacji pacjenta. „Mamy prawo, a nawet obowiązek udzielać informacji  pacjentowi np. jaką kroplówkę mu podłączamy” – powiedział wiceprezes Tytuła. Dodał, że pielęgniarki mają prawo poinformować też o ogólnym stanie pacjenta.

Bartłomiej Chmielowiec Rzecznik Praw Pacjenta zgodził się, że bezpieczny lekarz, fizjoterapeuta, pielęgniarka to bezpieczny pacjent. Podkreślił, że jako urząd zabiega, by wprowadzić system no-fault. Zaznaczył, że niezwykle istotny jest rejestr zdarzeń niepożądanych, bo wtedy wiadomo, co zrobić, jak poprawić procedury medyczne. Dodał, że przy ogromie świadczeń medycznych  – co roku jest wykonywanych 360 mln świadczeń, musi dojść do błędów i niepożądanych zdarzeń. Błąd wpisany jest w naturę udzielania świadczeń. Ważne, by wyciągać wnioski i poprawiać te sytuacje. Zdaniem Rzecznika Praw Pacjenta można uniknąć do 50 proc. zdarzeń ciężkich i ważne jest zadośćuczynienie dla poszkodowanych. Podziękował  za to, że Senat przyjął nowelizację ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta bo to krok do wprowadzenia w Polsce zasady no-fault. Urząd Rzecznika Praw Pacjenta będzie prowadził rejestr zdarzeń niepożądanych, dokonywał analizy tych przypadków i informował placówki medyczne o zaistniałej sytuacji, by uniknąć w przyszłości takich zdarzeń. Rzecznik wyraził nadzieję, że gdy nowela wejdzie w życie i mechanizm funduszu zacznie funkcjonować znajdziemy się w takiej sytuacji jak kraje skandynawskie, gdzie nie dochodzi do procesów karnych i cywilnych. Dodał, że zwolnienie zawodów medycznych z odpowiedzialności karnej to kwestia drażliwa i wymaga przekonania opinii publicznej. Wskazał, że należy iść w kierunku energicznych działań rzeczników dyscypliny zawodowej.

Monika Potocka, rzecznik praw lekarza przy Naczelnej Izbie Lekarskiej podkreśliła, że w ostatnim czasie zwiększyła się liczba postępowań karnych wobec lekarzy prowadzonych przez prokuratora.  Wyjaśniła, że dotyczą one głównie kwestii powikłań. Jej zdaniem bardzo często prokuratorzy nie wiedzą, że powikłania nie są błędami medycznymi – wszczynają postępowania, niepotrzebnie narażając lekarza na stres, a często hejt w przestrzeni medialnej. W takiej sytuacji nawet późniejsze umorzenie postępowania przez prokuratora nie rekompensuje poniesionych przez lekarza strat psychicznych i wizerunkowych. Dlatego, według Moniki Potockiej, tak ważne jest, żeby ten system nie był represyjny. „Nikomu nie zależy bowiem na tym, żeby leczył nas przerażony lekarz i w tej sytuacji system no fault jest remedium na tę sytuację” – podsumowała.

W drugiej części posiedzenia odbył się panel ekspercki. Prof. Katarzyna Bagan-Kurlata z Katedry Prawa Prywatnego, Międzynarodowego i Prawa Medycznego z Uniwersytetu w Białymstoku mówiła nt. prawa do prokreacji w ujęciu prawnowyrównawczym, o prawach pacjenta w medycynie estetycznej – adwokat dr Agnieszka Zemke-Górecka z Uniwersytetu w Białymstoku, ekspert Stowarzyszenia Lekarzy Medycyny Estetycznej, a o prawach pacjenta z niepełnosprawnością do opieki sprawowanej przez osobę najbliższą – prof. Katarzyna Małysa-Suliga z Katedry Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego.