Senat i senatorowie

Parlamentarny Zespół ds. Dzieci debatował 14 lipca br. nt. senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz ustawy – Prawo oświatowe. W debacie wzięło udział ponad trzydziestu ekspertów i aktywistów społecznych. Przewodnicząca Zespołu, senator Alicja Chybicka wyjaśniła, że spotkanie ma służyć skonsultowaniu projektu i wprowadzeniu do niego ewentualnych zmian. Poinformowała również, że zakres projektu prawdopodobnie zostanie rozszerzony o postulaty z petycji, która wpłynęła do Senatu, w sprawie szkodliwości promieniowania elektromagnetycznego. „Chciałabym, żebyśmy opracowali jakieś sugestie co do tego, jak dziecko powinno być żywione, bo jest mnóstwo sprzecznych informacji z zakresu dietetyki. Zalecenia dietetyczne muszą być poparte badaniami naukowymi, a dieta musi być dobrze zbilansowana, żeby dziecko dostawało pełnowartościowe posiłki” – podkreśliła senator prof. Alicja Chybicka. Zwróciła również uwagę na potrzebę edukacji rodziców w zakresie świadomego odżywiania, bo obecnie otyłość w wieku dziecięcym jest bardzo rozpowszechniona.

Radny dzielnicy Białołęka Filip Pelc zwrócił uwagę na problem braku możliwości zapewnienia diety wegańskiej w przedszkolach publicznych, co oznacza, że „jeżeli dziecko ma dietę wegańską, w zasadzie nie może uczęszczać do takiej placówki, bo nie będzie mogło tam niczego jeść”. Jego zdaniem sytuacja w przedszkolach niepublicznych wygląda lepiej, ale prawdopodobnie w mniejszych miejscowościach takiego wyboru nie ma.

Radna Warszawy Dorota Łoboda zaproponowała rozszerzenie zapisu dotyczącego żywienia o możliwość wyboru diety wegetariańskiej lub wegańskiej. Zwróciła też uwagę na problem, że w przedszkolach od rodziców wymagane jest zaświadczenie lekarskie, że dziecko może mieć dietę wegańską, podobnie jak w przypadku alergii, a to nie powinno tak wyglądać. Postulowała również doprecyzowanie zapisu, że jeden dzień w tygodniu ma być dniem diety roślinnej, a nie bezmięsnej. Powiedziała również, że miasto Warszawa przekazało do szkół zalecenia, żeby przynajmniej jedno danie w każdym posiłku było potrawą roślinną. Ponadto urząd miasta prowadzi kampanię „Wiem, co jem”, w ramach której odbywają się warsztaty dla uczniów, rodziców, nauczycieli i personelu kuchni. Przygotowano także gotowe przepisy w proporcjach na 100 posiłków dla stołówek w placówkach edukacyjnych. W trakcie warsztatów zalecane jest tworzenie barów sałatkowych i owocowych, które mogą stanowić dobrą alternatywę dla posiłku mięsnego.

Prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego prof. Teresa Jackowska potwierdziła, że wprowadzenie jednego dnia w tygodniu z dietą roślinną korzystnie wpłynie na zdrowie dzieci. „Dzieci w Polsce jedzą za mało warzyw i to trzeba zmienić, a do tego kluczowa jest zmiana postaw rodziców, czemu powinna służyć edukacja” – podkreśliła. Zwróciła ponadto uwagę na to, że należałoby zadbać o to, by posiłki roślinne były zdrowo i smacznie przygotowane.

Przemysław Radwan, ekspert samorządowy, zaapelował, by projektowana regulacja była na tyle elastyczna, żeby nie stała się powodem odchodzenia od stołówek szkolnych na rzecz firm kateringowych, bo wpłynie to bardzo negatywnie na jakość produktów. Zwrócił też uwagę na to, że produkty warzywne, owocowe czy mleczne, które trafiają do placówek w ramach programu Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, często są nieświeże albo złej jakości.

Wawrzyniec Kowalski z Ministerstwa Edukacji Narodowej poinformował, że kwestia dostosowania diety do potrzeb żywieniowych dziecka jest regulowana w art. 155 ustawy – Prawo oświatowe, który daje rodzicom prawo domagania się od placówki respektowania potrzeb dziecka. A żądanie przez placówki zaświadczenia lekarskiego nie ma żadnego uzasadnienia i takie przypadki rodzice powinni zgłaszać do właściwego kuratorium oświaty. W jego przekonaniu, za jakość komponentu warzywno-mlecznego dostarczanego w programie KOWR odpowiada dyrekcja szkoły, która powinna zgłosić zastrzeżenia do KOWR i domagać się poprawy jakości. MEiN prowadzi obecnie program edukacyjny zwiększający wiedzę na temat świadomego odżywiania.

Elżbieta Lemańska z inicjatywy „Rodzice dla Klimatu” mówiła m.in. o problemie fatalnej jakości powietrza w otoczeniu szkół. Pewnym rozwiązaniem byłoby ograniczenie ruchu samochodowego wokół szkół czy przedszkoli. Powszechny jest też problem nieodpowiedniego zagospodarowania przestrzennego – jeżeli obok szkoły są duże sklepy, to powoduje to nasilonych ruch samochodowy, co negatywnie wpływa na jakość powietrza i bezpieczeństwo dzieci.

Inga Grela z Polskiej Izba Żywności Ekologicznej zaapelowała o dodanie do ustawy o opiece nad dziećmi dla trzech przepisu zobowiązującego żłobki i kluby dziecięce do tego, by 10% produktów spożywczych stanowiły produkty ekologiczne. Analogiczny przepis należałoby też wprowadzić do ustawy – Prawo oświatowe. Z badań bowiem wynika, że jeśli obecny model żywienia się nie zmieni, nie będzie możliwe zatrzymanie wzrostu temperatury na świecie. Należałoby więc zadbać o zwiększenie świadomości żywieniowej i wpływu pożywienia na zdrowie.

Marta Wit z Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy postulowała uwzględnienie w projektowanych zapisach możliwości konsumpcyjnych dzieci. W wielu placówkach zbiorowego żywienia posiłki są przygotowywane zgodnie z normami, ale w bardzo dużych, niemożliwych do zjedzenia przez dzieci porcjach – jeden posiłek to prawie kilogram jedzenia – co prowadzi do marnowania produktów i wyrabiania złych nawyków żywieniowych. Należałoby też doprecyzować kompetencje Sanepidu jako instytucji kontrolującej jakość żywienia zbiorowego w placówkach oświatowych. Chodzi o to, by powstały konkretne i racjonalne wytyczne kontroli jakości posiłków.

Grażyna Karczewska ze Stowarzyszenia „Kuźnia Zdrowych Nawyków” również wyraziła poparcie dla wprowadzenia dnia żywienia roślinnego raz w tygodni w placówkach oświatowych. Przypomniała, że dawniej dieta Polaków była w przeważającej mierze roślinna. Każda placówka edukacyjnej zatrudnia intendenta, którego zadaniem jest zapewnienie jakości produktów spożywczych. Jeżeli te osoby nie mają odpowiedniego przygotowania, nie rozumieją sensu dbania o zdrowe żywienie dzieci, to nic się nie zmieni na lepsze. Innym problemem jest nadmierna ilość produktów mlecznych w placówkach oświatowych, co zwyczajnie jest szkodliwe.

Jacek Karaczun ze Stowarzyszenia Heal Polska poparł projektowane zapisy zapewnienia odpowiedniej jakości powietrza w placówkach oświatowych, ale postulował aktualizację norm jakości do wytycznych WHO wydanych przed dwoma laty.

Olga Kazalska z WWF Polska również wyraziła poparcie dla projektu ustawy i poprała apel o wprowadzenie rozwiązania umożliwiającego dzieciom wybór diety wegetariańskiej także w pozostałe dni tygodnia. Zaproponowała również rozważenie zamieszczenia w projekcie zapisu o potrzebie szkoleń dla intendentów i pracowników kuchni placówek oświatowych.

Bartłomiej Gawrecki z Green REV Institute poparł postulat przygotowania zaleceń dietetycznych dla dzieci i młodzieży. W innych krajach UE takie rozwiązania się doskonale sprawdziły. Konieczne jest też przeszkolenie kadry i wprowadzenie rozwiązań umożliwiających produkcję żywności przez same placówki oświatowe.

Wszyscy uczestnicy zwracali uwagę na potrzebę jak najszybszego wprowadzenia w życie projektowanej regulacji.