Marszałek i Prezydium

Senat zainteresowany jest budową społec obywatelskiemu.zeństwa obywatelskiego i będzie wspierał upodmiotowienie kolejnych grup obywateli – zadeklarował Bogdan Borusewicz, marszałek Senatu podczas spotkania 10 października 2012 r. w Senacie, poświęconego budżetowi

Dyskusja o budżecie obywatelskim, jako jednym z mechanizmów  angażowania mieszkańców w życie wspólnoty lokalnej, odbyła się w ramach  Klubu Samorządowca i akcji Masz Głos, Masz Wybór. Spotkanie zostało zorganizowane przez: Stowarzyszenie Szkoła Liderów, Fundację im. Stefana Batorego we współpracy z Komisją Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej Senatu RP.
W ocenie marszałka rady dzielnic, osiedli, które są jednostkami pomocniczymi samorządu terytorialnego wymagają wsparcia. Podkreślił, że takie wsparcie mają np. sołectwa w postaci funduszu sołeckiego i Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów, którego prezesem jest senator Ireneusz Niewiarowski. Podkreślił, że ustawa o samorządzie gminnym zdefiniowała jednostki pomocnicze w sposób ogólny, wskazując na możliwość ich tworzenia, a nie obligatoryjność. Ustawodawca nie doprecyzował ustroju jednostek pomocniczych w gminach miejskich odsyłając ich zdefiniowanie do statutów uchwalanych przez rady gmin. Tymczasem  bardzo różny jest stosunek samorządów do tych jednostek pomocniczych. W części gmin jednostki te nie są wyposażone w żadne uprawnienia decyzyjne, mogą  opiniować lub inicjować pewne działania. Zdaniem marszałka po ponad 20 latach funkcjonowania odrodzonego samorządu terytorialnego  i po blisko 15 latach od powołania dwóch kolejnych szczebli samorządu terytorialnego - powiatów i województw warto się zastanowić czyby  nie wprowadzić nowego rozwiązania prawnego, prowadzącego do wzmocnienia jednostek pomocniczych i nadania im pewnych funkcji w drodze ustawowej. Takie rozwiązanie, w ocenie marszałka, byłoby zgodne z zasadą subsydiarności i sprzyjałoby pobudzaniu aktywności obywatelskiej. Te uprawnienia, według marszałka, należałoby wypośrodkować, tak, by rady zyskały pewne uprawnienia i umocowanie, ale przesadą byłoby nadanie im uprawnień na równi z samorządami – to rodziłoby konflikty

Joanna Załuska z Fundacji im. Stefana Batorego przypomniała, że organizatorzy akcji „Masz Głos, Masz Wybór” od lat zachęcają obywateli, mieszkańców do udziału w życiu swoich miejscowości, do udziału w wyborach samorządowych, do obserwacji i oceny tego, co robią władze samorządowe. J. Załuska oceniła, że obecnie władze samorządowe są  coraz bardziej otwarte na współpracę z obywatelami i jej zdaniem budżet obywatelski – partycypacyjny stwarza możliwość większego zaangażowania obywateli w procesy decyzyjne. Chodzi o to, by dać obywatelom szansę na współdecydowanie i zerwać z przekonaniem, że „mój głos się nie liczy”.

Kluczową rolę w zbliżeniu władzy do obywatela, zdaniem Przemysława Radwana – Röhrenschefa ze Stowarzyszenia Szkoła Liderów, odgrywa informacja. Im więcej obywatele będą wiedzieć, o tym co robią i dlaczego władze samorządowe, tym bardziej będą się angażować w lokalne sprawy. W jego ocenie taki budżet obywatelski, który dopuszcza obywateli do współpracy buduje wspólnotę opartą na emocjach. Np. decyzja o budowie drogi stwarza przestrzeń do sporów, ale i dyskusji, a przecież ten budżet to tylko część pieniędzy, którymi dysponują gminy.  Przeważające  środki przeznaczone są na tzw. wydatki sztywne: opiekę społeczną, oświatę itd. „Powinien toczyć się nieustanny dialog między władzą a obywatelem, tak, by , ci wybrani spośród nas pozostali nadal członkami tej wspólnoty, a nie władzą. Trzeba stale skracać dystans między władzami samorządowymi a obywatelami” – powiedział P. Radwan – Röhrenschef.

Według senatora Stanisława Iwana, wiceprzewodniczącego senackiej Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, w Polsce cierpimy na niedostatek społeczeństwa obywatelskiego. „Ludzie mobilizują się przed wyborami lub do wykonania jakiejś konkretnej akcji, a potem ich aktywność zamiera” – powiedział senator Iwan. W ocenie senatora należy aktywizować społeczności lokalne, a o to najłatwiej, jeśli ludzie będą czuli, że mają wpływ na konkretne sprawy. Zdaniem S. Iwana budżet obywatelski może dać ludziom takie poczucie.

Budżet obywatelski (partycypacyjny) to mechanizm, który pozwala mieszkańcom danego obszaru (miejscowości, dzielnicy, osiedla) brać aktywny udział w podejmowaniu decyzji jak pieniądze powinny zostać wydane na poziomie lokalnym. Tej procedurze poddawana może być jakaś część środków, a konkretne rozwiązania powinny być dopasowane do lokalnych potrzeb. Budżet partycypacyjny został wprowadzony w latach 80. XX wieku w Brazylii, jako element odbudowywania demokracji i partycypacji społecznej po dekadach dyktatury wojskowej.

Akcja Masz Głos, Masz Wybór prowadzona jest przez Stowarzyszenie Szkoła Liderów oraz Fundację im. Stefana Batorego. Celem akcji jest zainteresowanie obywateli sprawami społeczności lokalnej i zachęcenie ich do świadomego udziału w wyborach samorządowych, zarówno poprzez korzystanie z biernego, jak i czynnego prawa wyborczego. Akcja jest prowadzona od 2006 r. Rozpoczęła się od zachęcania obywateli do udziału w wyborach lokalnych. Od 2010 roku organizatorzy akcji koncentrują się na 3 obszarach działania: komunikacji pomiędzy mieszkańcami i władzami samorządowymi, finansach lokalnych oraz przestrzeni publicznej