Legislacja

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji przyjęła wniosek o podjęciu inicjatywy ustawodawczej opracowanej na podstawie petycji P10-55/23, przedmiotem której jest postulat przywrócenia refundowania przez Narodowy Fundusz Zdrowia ogólnopolskiego programu leczenia niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego. Jednocześnie Komisja zobowiązała Ministerstwo Zdrowia do przedstawienia opinii o proponowanych w petycji zmianach. Przedstawicielem Komisji w dalszych pracach została senator Ewa Matecka

W trakcie dyskusji senator Ewa Matecka i senator Joanna Sekuła apelowały o poparcie inicjatywy. Pani senator Matecka przypomniała o sukcesie społecznym Programu Leczenia Niepłodności Metodą Zapłodnienia Pozaustrojowego, który został zakończony w 2016 r. na skutek wstrzymania finansowania go z budżetu państwa. Wówczas w jego miejsce wdrożono inny program kompleksowego leczenia zdrowia prokreacyjnego, który opierał się na zupełnie innych metodach wspomagania niepłodności.

Senatorowie Marek Martynowski i Robert Mamątow zgłosili wniosek o potrzebie zasięgniecia opinii Ministerstwa Zdrowia w sprawie m. im. wysokości subwencji budżetowej. Zaś senator Michał Seweryński stwierdził, że konieczne jest dookreślenie definicji „zapłodnienie pozaustrojowe”, gdyż pojęcie to ideologicznie i społecznie jest różnie rozumiane, zatem wymaga stworzenia definicji opartej na ocenie eksperckiej.

Tematem kolejnego posiedzenia Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji była rola Rady Europy w obliczu wyzwań stojących przed kontynentem europejskim – ustalenia po IV szczycie Szefów Państw i Rządów Krajów Rady Europy.

Podsumowując postanowienia szczytu, dr Hanna Machińska, była zastępczyni rzecznika praw obywatelskich, oceniła, że był ważny, odbył się w trudnym czasie wojny w Ukrainie i poświęcił jej dużo uwagi, pokazał gotowość do niesienia pomocy temu krajowi. W deklaracji końcowej sprawie Ukrainy poświęcono też wiele miejsca. Podczas szczytu został ustanowiony rejestr szkód wyrządzonych przez Rosję w Ukrainie, który ma stanowić pierwszy etap budowy międzynarodowego mechanizmu kompensacyjnego. W ocenie dr Hanny Machińskiej deklaracja ma też elementy rozczarowujące, pokazuje, co trzeba zrobić, ale nie mówi, jak. Poza tym pominięto w niej m.in. kwestie więźniów politycznych, migracji, organizacji pozarządowych i rozwiązania prawne dotyczące ochrony środowiska naturalnego. Zasadnicze pytanie, zdaniem dr Hanny Machińskiej, dotyczy tego, czy Polska wywiąże się ze zobowiązań podjętych podczas szczytu przez prezydenta Andrzeja Dudę. „Jak Rada Europy zmusi państwa członkowskie do przestrzegania zapisów deklaracji? Jak zmusi Polskę do wykonywania orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka?” – pytała.

Podczas dyskusji podnoszono właśnie tę kwestię, wskazując, że Polska wyróżnia się tu negatywnie, przez to spada pozycja naszego kraju w RE. Mówiono też o wzajemnej relacji Rady Europy i Unii Europejskiej.

IV szczyt Szefów Państw i Rządów Rady Europy odbył się 17–18 maja 2023 r. w Reykjaviku. Potwierdził wiarygodność i znaczenie RE jako największej europejskiej organizacji ochrony praw człowieka, promocji demokracji i rządów prawa i stanowił bezpośrednią odpowiedź na rosyjską agresją na Ukrainę, wykluczenie Rosji z Organizacji w marcu 2022 r. i próbę zdefiniowania priorytetów RE na najbliższe lata. Motywem przewodnim Szczytu było zjednoczenie 46 państw członkowskich wokół wartości Rady Europy, wizji jej przyszłości i wsparcia Ukrainy, w tym pociągnięcia do odpowiedzialności za zbrodnie popełnione w Ukrainie przez Rosję. Podnoszono, że w okresach kryzysowych, takich jak wojna w Ukrainie, trzeba się skoncentrować na przestrzeganiu wartości, które legły u podstaw utworzenia Organizacji w 1949 r., czyli praw człowieka, demokracji i rządów prawa. Podczas szczytu został ustanowiony rejestr szkód wyrządzonych przez Rosję w Ukrainie. Przyjęto także: deklarację w sprawie sytuacji ukraińskich dzieci porwanych i wywiezionych do Rosji;;  zestaw pryncypiów i podstawowych zasad stanowiących o przestrzeganiu demokratycznych wartości RE w obliczu rosnącej liczby zagrożeń dla demokracji; deklaracja dotycząca kluczowego znaczenia systemu konwencyjnego Rady Europy dla ochrony praw człowieka i bezwarunkowe zobowiązanie do poszanowania wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka; deklaracja dotycząca Rady Europy i środowiska naturalnego, wskazanie powiazania skutecznej realizacji praw człowieka z czystym, zdrowym i zrównoważonym środowiskiem naturalnym. W końcowej dokumentacji szczytu znalazły się też m.in. odniesienia do wagi udziału UE w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka; potrzeba wypracowania nowych standardów ochrony praw człowieka w erze cyfrowej, szczególnie w kontekście sztucznej inteligencji; promocji praw społecznych w Europie; niezależności mediów i współpracy ze społeczeństwem obywatelskim państw członkowskich.